Dagur - 11.04.1951, Side 6

6
D A G U B
t
Miðvikudaginn 11. apríl 1951
Útvegom þessar HEIMILISVÉLÁR beint
frá Bandaríkjunum og Englandi
Afgreiðsla með vorinu — Verð hagkvæmt.
Tökum á móti pöntunum í sölubúð vorri og
skrifstofu. Simar 1353 og 1986.
B E E VAC, bandarísk ryksuga
með fjölbreyttum hjálpartækjum.
SNO-WHITE
bandarísk þvottavél
Þrjár mismun.andi stærðir.
Hin enska „O P RIM" strauvél
Bifreiðaverkstæðið Þórsliamar hi.
AKUREYRI
Ensk T R U V O X - heimilisbónvél
Höfum einnig á boðstólum stærri gerðir, fyrir
iðnað, hótel og fleira.

S E R VIS - þvottavél
frá Englandi
Afgreiðanleg með vatnspumpu,
hitunarelementi o. fl. tækjum,
ef þess er óskað.
Verð sérlega lágt.
FRA BOKAMARKAÐINUM
Bergþcrssaga. — Útgefandi
Tilraunafélagið Njáíl. —
Reykjavík 1950. •
í formála segir Sigurjón á
Álafossi meðal annars: „Eg hef
starfað að tilraunum um fram-
haldslífið sl. 40 ár, meira og
minna ár hvert. Er þessi bók ár-
angur af starfsemi minni sl. 20
ár með þðru fleira. í bók þessari
gef eg almenningi kost á því, að
kynnast þeim forfeðrum okkar,
sem nöfn og sagnir hafa glatazt
um. Starf þeirra hefur lifað með
þjóðinni, en verið rangfært á aðra
menn. Er hverjum lesanda gefinn
kostur á að dæma, hvað rétt muni
vera eða rangt í því efni.......
Um það má deila, hvort eg hafi
verið sá rétti til þess að ljá þess-
um framliðnu vinum mínum
hjálparhönd, og þeir. kraftar, sem
eg hef liaft ráð á, hafi verið næg-
ir til að gera verkinu full skil.
Gef eg hverjum manni frjálst að
deila um það.“
Bókin hefst á því, að Sjáandi
segir frá: „Þessi saga er tileinkuð
þeim manni, sem dýpstu sporin
markaði í lífi samtíðar sinnar,
spor, sem finnast enn þann dag í
dag. Þau spor voru kærleikur,
sáttfýsi og orðheldni.... Eg er
aðeins að uppfylla óskir þeirra
manna, sem orðið hafa fyrir
röngum dómum, vegna rangra
frásagna."
Ágætar myndir fylgja bókinni
af þeim mönnum og konum, 'sem
sagt er fró, eru þær teiknaðar
eftir „skyggnilýsingu Sjáanda“.
Höfuöpersónur Bergþórssögu
eru: Bergþór landnemi og fyrsti
bóndi að Bergþórshvoli. Istíva,
fyrsta húsfreyja að Bergþórs-
hvoli, af tyrkneskum ættum.
Geirmppdur . bróðir ,B.ergþórs,
lancjnem.i að Hlíðarenda, fer utan
vorið eftir að hann kemur til
íslands, og fellur við Grikkland.
Með honum hefur verið Bergþór
bróðir hans, og Gunnar sonur
hans, er síðar verður fyrsti bóndi
að Hlíðarenda. Kona hans er
Hallbera, fyrsta húsfreyja að
Hlíðarenda. Faðir hennar tyrkn-
eskur en móðirin norræn. Istíva
húsfreyja á Bergþórshvoli og
Hallbera á Hlíðarenda, eru hálf-
systur; og það er Hallbera á
Hlíðarenda, sem lætur stela ost-
inum í Kirkjubæ. Hún verður
löðrunguð fyrir það af bónda sín-
um, Gunnari Geirmundssyni.
Upp á Hallberu ev einnig heim-
færð „hornreku“-veizlusagan fró
Bergbórshvoli. Henni er einnig
borið á brýn, að hún hafi reynzt
Gunnari bónda sínum illa, er
hann féll fyrir óvinum sínum, en
þeir voru menn af írskum ættum,
er tekið höfðu sér fótfestu á Is-
landi, áður en Bergþór, Geir-
mundur og Ingólfur Arnarson
komu til landsins. Þess er vert að
geta, að úr förinni til Grikklands,
er varðsú síðasta er Geirmund-
ur fór, kom Bergþór bróðir hans
ekki fyrr en eftir 12 ár; hafði
hann þá lent í hafvillum, hrakist
til Grænlands og flutt þaðan dýr,
sem skilja mó að ekki hafi verið
hættulaus með öllu, Hinir írsku
landnemar virðast einnig hafa
haft hreindýrarækt, og hafi þau
gengið í akra Gunnars Geir-
mundssonar og hann skotið þau
með boga, en það tjón, ef hinir
írsku menn urðu fyrir, það bætti
Bergþór þeim jafnan, því að
hann var maður friðsamur og
hneigðist mjög að trú íranna, sem
allir voru kristnir. Bergþór á tvo
sonu, sinn með hvorri konu, er
sá eldri Höskuldur Hvítaness-
goði, og var Höskuldur fæddur
fyrsta veturinn, sem Bergþór var
á íslandi. Móðir hans heitir Sig-
fríður, talin fyrri kona Bergbórs,
en seinni maður hennar er Sigfús,
faðir Þráins Sigfússonar. Það er
margt, sem þessu fólki ber á
milli. Grani Gunnarsson verður
bóndi að Hlíðarenda, að föður
sínum látnum. Kona hans er
Valbjörg frá Valþjófsdal, af
grískum uppruna. Á Hlíðarenda
er einnig systir Valbjargar, sem
heitir Aldís. Þeir frændur Grana,
Iiöskuldur, Skarphéðinn og Þrá-
inn, eru þar tíðir gestir. Skarp-
héðinn og Þráinn leggja hug á
Aldísi, en hun gefur sig meira að
Þráni, því að hann er kristinn, og
einnig góður læknir og átrúnað-
armaður hinna sjúku og hrumu.
Þeir biðja hennar báðir, en hún
vísar þeim til föður síns, sem
kveðst engan mun geta gert á
þeim, og verði annar hvor þeirra
að draga sig í hlé. Þeir biðlunum
verður þetta að þrætu; þeir reið-
ast og ákveða að láta vopnin
skera úr deilunni, og einvígis-
vottarnir verða þeir Höskuldur
og Grani. Þegar Skarphéðinn fer
til hólmgöngunnar, fær Istíva
móðir hans honum öxina Rimmu
gý, sem verið hafði vopn Geir-
mundar, og Bergþór hélt, að
hefði verið glatað, en Istíva hafði
geymt á kistubotni sínum, ásamt
skikkju föður síns, er fallið hafði
fyrir öxinni. Lok einvígisins
verða þau, að Skarphéðinn klýfur
höfuð Þráins með öxinni. Víg
þetta veldur orðaskiptum á milli
Bergþórs og konu hans. Dauða
Höskulds ber að með þeim hætti,
að mannýgur uxi ræðst á hann
og rekur hornið í gegnum læri
hans, en Skarphéðinn, sem var
hjá bróður sínum, heggur höfuð-
ið af uxanum með öxinni, en sá
v
kvittur kemur upp, að hann hafi
orðið banamaður bróður síns,
þótt það sé ósannað. Þau Grani
Gunnarsson og Valbjörg eignast
tvo sonu, Grana og Kolskegg.
Grani verður þr.lðji bóndinn á
Hlíðarenda, en Kolskeggur fer af
landi burt til móðurfrænda sinna
í Suðurlöndum. Njáll Þorgilsson
frá Gilsbakka í Borgarfirði verð-
ur þriðji bóndinn að Bergþórs-
hvoli. Hann er af frönskum ætt-
um, og er fræði- og menntamað-
ur, kona hans er Bergþóra dóttir
Skarphéðins og Aldísar. Gunnar,
sonur Hámundar Granasonar,
fjórði bóndi að Hlíðarenda, er
talinn íþróttakappi og víkingur,
sem haldið hafi íþróttaskóla.
Kona hans, og fjórða húsfreyjan
að Hlíðarenda, er Hallgerður
„langbrók“. Af þeim fara engar
sögur í bókinni. Skarphéðinn,
sonur Njáls og Bergbóru Skarp-
héðinsdóttur, fjórði bóndinn að
Bergþórshvoli, var öruggur kappi
og hafði þar íþróttaskóla. Þau
Skarphéðinn og Bergþóra áttu
tvo sonu, Fróða og Sæmund.
Fróði var fyrsti bóndi að Fróða-
holti og var lærður skurðmeist-
ari á tré og málma. Um Sæmund
er það ságt, að hann hafi mennt-
ast á Frakklandi, ítalíu og víðar,
og orðið prestur, kennimaður og
læknir í Odda á Rangárvöllum.
Þá hefur verið stiklað á hinum
rismiklu bændum og húsfreyjum
Bergþórssögu, en vitanlega verð-
ur enginn dómur lagður á sann-
fræði sögunnar, en um eitt er rétt
að g.eta, þótt einhverjum kunni
að þykja það með ólíkindum.
Bergþórssaga er annað og meira
en venjuleg saga. Hún er svo
nærri því að vera leikrit, að ekki
Bankabygg, Iieilt
Soyjabanuir
Hveitiklíð
Soyjamjöl, í pk.
Kaupfélag Eyfirðinga
Nýlenduvörudcildin
og útibú.
Þvottaduft
Þvottasódi
Fægilögur
Glergljái
Klórkaik.
Kaupfélag Eyfirðinga
Nýlenduvörudeildin
og útibú.
þyrfti nema dálitla tæknilega
kunnáttu til að leysa hana upp í
það form. Og sé liún ósk frá
löngu liðnum kynslóðum, um
réttlæti í frásögn, þá svaraði ekk-
ert betur þeim tilgangi en leik-
sviðið.
F. H. Berg.