Dagur - 07.05.1952, Blaðsíða 2

2
D AGUR
Miðvikudaginn 7. maí 1952
Dagskrárroál landbúnaðarins:
Hugleiðingar um geymslu kartaflna
Jónas Pétursson, tilrr.una-
stjóri, ræðir hér á eftir í at-
hyglisverðri grcin, á hvaða hátt
megi geyma kartöflur hjá
framleiðendum allan veturinn
í gryfju, sem reft er yfir. —
Hér í Eyjafirði er geymslu-
spursmólið mjög á dagskrá. Er
það álit margra, að það verði
ekki leyst á viðunandi hátt.
nema með því að stór geymsla
komi á Akureyri og auk þess
séu framleiðendur sjálfir færir
um að geyma nokkuð af upp-
skerunni í eigin geymslum og
það án þess að teljandi geymslu
skemmdir komi fram. Jónas
bendir hér á smá lausn, stm
ætti að vera viðráðanleg hverj-
um framleiðanda, þótt ekki hafi
hann ráð á að byggja dýra
geymslu. Á. J.
Sú skoðmi er nú að ná all-
almennri viðurkenningu, að ís-
lendingar eigi og þurfi að rækta
allar þær kartöflur, sem þjóðin
notar árlega til matar og útsæðis.
Þetta mark hefur ekki náðst enn,
og vantar raunverulega mikið til
að svo sé. Veldur því margt. Má
þar einkum nefna hina breytilegu
veðráttu, sem óhjákvæmilega
veldur uppskei-ubresti, þegar illa
árar. Vei'ður hin fjárhagslega út-
kom'a af kartöfluræktinni þá hin
hörmulegasta, eins og nú er kom-
ið með verðlag á öllum rekstrar-
vörum og vinnu. Margt fleira
^kemur fil greina, sem orsakar of
, mikið öryggisleysi við þessa
'.ræktun. Eg ætla hér aðeins að
drepa á eitt vandamáliS, en það
er geymslan á kartöflunum.
Veldur það mörgum erfiðleikum
og áhyggjum, hvernig þeir geti
varið kartöflumar að haustinu
fyrir frosti, áður en tök eru á að
koma þeim á markað, og að varð-
veita þær yfir veturinn, t. d. út-
sæði og það, sem nota á til heima-
neyzlu, jafnvel þótt unnt sé að
losna við meginið að haustinu. —
Þessir erfiðleikar eru að visu ekki
á vegi þeirra, sem nú þegar hafa
byggt sér kartöflugymslur. En
miðað við þann fjölda, sem við
kartöflurækt fæst, eru þeir fram-
leiðendur tiltölulega fáir, sem
hafa góð geymsluhús. Að vísu
munu flestir, sem rækta verulegt
magn kartaflna, 50—100 tunnur
eða meira að staðaldri, hafa byggt
sér geymslu ,eða tryggt sér afnot
geymslu. En hinir, sem rækta
þetta 10—20 tunnur, eða kannske
meira í góðum árum, eru flestir
án geymsluhúsa. Og eg vil skjóta
því hér inn í, að eg hygg að það
verði drýgst til þess að íslending-
ar fullnægi sinni kartöfluþörf, að
sem flestir stundi ræktunina, þótt
í smærri stíl sé. Kornið fyllir
mælirinn, og eg held að það verði
drýgra, sem frá fjöldanum kem-
ur, heldur en frá fáum og stórum
kartöfluframleiðendum. En nú er
allur byggingarkostnaður orðinn
svo óheyrilega hár, að það mun
mörgum Teynast ofviða, jafnvel
að byggja litla kartöflugeymslu
og sjálfsagt ekki heldm- hagfræði-
legur gnmdvöllur undir slíkri
framkvæmd. En það hefur lengi
verið gert, og oft lánast vel, að
grafa kartöflurnar í jörð að
haustinu og moka þykkum mold-
arhaug yfir. Er þetta enn aðal-
geymsluaðferðin í fjölmörgum
sveitum, þar sem kartöfluræktin
er í fremur smáum stíl. Slíkar
gryfjur þurfa að vera á þurrum
stöðum, þar sem jarðvatn getur
ekki komið til greiná og vel þarf
að fyrirbyggia að yfirborðsvatn
geti komist að. t. d. ef hallar að
gryfjunni á einhveria hlið, verður
að taka grunna vatnsrás brekku-
megin. Þessa aðferð telja margir
hina ágætustu, þó að stundum
hafi komið fram eyðilegging á
kartöflum í gryfjum. En það, sem
eg tel mesta ókostinn við þessar
gryfjur er það, að allmikil vinna
fer í þetta, bæði þegar kartöfl-
urnar eru settar í þessar gryfjur
og aftur, þegar þær eru teknar
upp. Einkum er það, ef mikið
frost er í jörð, þegar kartöflurnar
eru teknar upp. Sl. haust gróf eg
talsvert af kartöflum á Skriðu-
klaustri. En ég vildi reyna að
sneiða hjá þessum ókostum. Mok-
aði eg því moldinni ekki yfir,
heldur refti yfir gryfjuna og þakti
og setti svo moldarkúf yfir. Ein
gryfjan, sem eg setti í, var ca. 1,00
m. bmdd og 4—5 m. á lengd og
halláði botninum talsvert eftir
endilöngu. Dýptin var ekki meiri
en ca. 1.20 m. og fyllti eg svo að
varla' var meira en 20 cm. borð
frá gryfjubrún dð ka'rtöflunum,
sem eg hafði ofurlítið, kýfðar í
gryfjunni: Þetta var gullauga,
sem tekið var upp í þurru veðri,
sett í poka, og látið í bráð í lélegt
úthýsi og svo skömmu síðar losað
beint í gryfjuna, — sem sagt eins
og það kom úr garðinum. í apríl-
byrjun var tekið upp úr 'gryfj-
unni óg hafði géymzt með af-
brigðum-vel. Þó hafði frost kom-
ist að efstu kartöflunum í öðrum
enda gryfj.unnar. Þai' hafði verjð,
mokað helzt til lítið yfir þakiðl
En slíkt 'þ'árf vitanlega ekki að
komp. fyrjr. Kostir þess, að hafe
svona þak yfir gryfjunum eiái
þessif: ■ •'falsvert- - loftrúm verður
yfir kartöflunum, sem eg tel mik-
inri kost. Með því er hægt að fyr-
irbyggja myglu og raka af öndun
kartaflnanna, sem oft veldur
skemmdum í venjulegum jarð-
gryfgjum. Má því líka hafa all-
mlklu'meira magn saman í einíii
gryfjunni með minni áhættu. Z—
Ekki þarf að taka ofan af alíri
gryfjunni, heldur nægir að taka
þakið af öðrum enda, ca. 1 fer-
metra. Þakið verður líka þynnrja,
þar sem mikil frostvöm er í loft-
rýminu efst í gryfjunni. Verðui'
því stórum minni vinna að taka
slíkar gryfjur upp. Ekki er held-
ur nauðsynlegt að: taka allt úr
gryfjunni í einu lagi. Loks er svo
hægt að hafa sömu gryfjuna í
fleiri árán þess að hreyfa megin-
hluta þaksins, ef staðurinn reyn-
ist að öðru leyti góður. En hins
sama .þarf vitanlega að gæta við
allar slíkar gryfjur, að jarðvegur
sé þurr, — mjög gott að möl.eða
sandur sé í botni — og að úti-
lokáð'se áðfénnsli yfirborðsvatns.
Flestir kannast við hve gull-
auga er viðkvæmt í meðförum að
haus'tínu. Sprunguhætta mikil og
hýðið mjög veikt. Eg aðgreindi
gullaugað, sem eg tók upp úr
gryfjunni í aprObyrjim, í flokk-
unarvél með virristinn.. Þoldi
hýðið það fullkomlega og sá ekki
á því, þótt slík Vírsigtaflokkun
megi teljast útilokuð á gullauga
nýuppteknu og má reyndar segja
það um flestar kartöflur.
Það hefur þess vegna mjög
marga kosti, að geta komið kar-
töflum nýuppteknum f einfalda,
ódýra og örugga geymslu. Haust-
in eru mikill annatími og einyrkj-
um og fáliðuðum bændum mikið
öryggi i því að hafa slíkar jarð-
gryfjur tiltaekar um uppskeru-
tímann. Hentug og hagkvæm
lausn á geymsluvandamálinu er
einnig-: stór' áfangi í baráttunni
fyrir svo mikilli kartöflufram-
leiðslu, að fullnægi þörfum fs,-
lendinga. Og við megum ekkj jí
öllum efnum horfa svo hátt, að
við sæk'jum vataið yfir lækinn. 2
Jónas Pétursson.
STUTTU MALII
NEW YORK HERALD TRI-
BUNE segir Truman Banda-
ríkjaforseta eiga skennntilega
daga nú í sciimi tíð, síðan hann
ákvað að vera ekki í kjöri aft-
ur. Nú sé hann frjáls eins og
fuglar himinsins og þurfi ekki
að taka minnsta tillit til hátt-
virtra kjósenda, enda gefi
hann þenn sumum hverjum
langt nef. Blaðið tclur upp eft-
irfarandi atvik, og fullyrðir að
Truman hafi skemmt sér kon-
unglega yfir þeim: Hann
skammaði dagblöðin og út-
varpsstöðvarnar í heild fyrir
afstöðuna til ráðstafana ríkis-
stjórnarinnar, hellti úr skálum
reiði sinnar yfir forráðamenn
stáliðjuveranna, gerði grín að
hefðarkvennasamtökunum
„Dætur amerísku byltingar-
innar“ og stríddi þeim með því
að biðja þær að taka upp á
stefnuskrá sína málefni, sem
hann vissi að þær eru mjög
andvígar. Hann fleygði harð
duglegum, pólitískum stuðn-
ingsmanni á dyr, þar sem er
Howard MacGrath dómsmála-
ráðherra. Honum var skipað
að segja af sér. Hann hefur
lýst megnri óánægju yfir
framkomu annars valdamikils
demókrata, Stevenson fylkis-
stjóra í Illinois, sem ncitaði að
gefa kost á sér til forseta
framboðs. Hann hefur opin-
berlega sett ofan í við formann
Demókrataflokksins, McKinn
ey, og ávítað fylkisstjórana í
miðvesturríkjunum, jafnt
flokksinenn sína og aðra, fyrir
að hafa sezt á fyrirætlanir rík-
isstjórnarinnar til varnar flóð
um í þcssum landshluta, hefur
auk þess hótað að taka flóða
eftirlitið úr höndum verk
fræðingadeildar hersins og
leggja undir innanríkisráðu
neytið, cnda þótt sú ráðstöfun
mundi vekja harðar deilur. —
Margt annað hefur Truman
sagt og gert á þeim vikum, sem
liðnar eru síðan hann ákvað að
verða ekki í kjöri, án tillits til
þess hvort það kemur sér vel
fyrir flokksmenn hans og
valdamiklar klíkur eða ekki.
FRÁSÖGN í Fishing News
nú nýlega gefur nokkra hug-
mynd um fiskiræktina í Bret-
landi. Er svo frá skýrt, að 1
millj. laxaseiði verði sett í árn-
ar Bann og Dee hvora um sig
nú í vor. í frásögninni kemur í
Ijós, að klakið hefur verið úr
íslenzkum laxahrognum í ána
Bann, en ekki hefur það haft
sýnileg áhrif á Iaxagöngurnar,
segir blaðið, aftur á móti varð
betri reynsla af skozkum laxi.
Hér á íslandi eru fiskiræktar-
málin í niðurlægingu. Á Norð-
urlandi er t. d. engin klakstöð
fyrir göngufisk, en ránveiði er
víða stunduð af kappi. Þarna
eru náttúruauðæfi illa nýtt.
TOGARINN Loch Doon, frá |
Hull, er sótti á Grænlandsmið :
í janúar sl. og gerði góðan túr,
kom úr mánaðar útivist á
Grænlandsmiðum um miðjan
apríl og seldi aflann fyrir nær
12 þús. pund. Vekja þessar
veiðiferðir á Grænlandsmið að
vetrinum athygli í Bretlandi
og þykja hafa gefið góða raun |
þótt veður hafi verið erfið.
Trillubátur
Lítill trillubátur til sölu.
Upplýsingar í Skjaldarvík.
Slefán Jónsson.
Garðyrkju-
verkfæri
afar fjölbreytt
úrval
ú' Jám- og glervörudeild.
SAUMUR
allar stærðir,
frá W til 6"
bæði galvaníseraður og
ógalvaníseraður
Byggingavörudeild KEA.
Karlmanna-alfatnaðir
Verð frá kr. 475.00
Brauns verzlun
Páll Sigurgeirsson.
Svartir ísgarnssokkar
gamla, góða, sterka tegundin,
er loksins komin aftur
Brauns verzlun
Páll Sigurgeirsson.

Vinnufatnaður
Vinnuvettlingar
mikið og gott úrval!
VÖRUHÚSIÐ H.F.