Dagur - 27.08.1952, Síða 2

D A G U R
Miðvikudaginn 27. ágúst 1952
Sextugur:
Freysfeinn Gunnarsson skólastjóri
Á morgun á sextugsafmæli einn Eg var í léttu skapi, er eg gekk
Lögregluþjónn í Svíþjóð myrti
9 manns' þar á meðal foreldra
sína og unnustu
Ægilegasía gíæpamál í Svíþjóð á þessari öld
af beztu sonum hinnar íslenzku
þjóðar, Freysteinn Gunnarsson,
skólastjóri Kennaraskólans.
Freysteinn er fæddur að Vola
í Árnessýslu 28. ágúst 1892.
Snemma hneigðist hugur hans til
náms og lauk hann kennaraprófi
1913. Árið eftir settist hann í 4.
bekk Menntaskólans og að stú-
dentsprófi loknu las hann guð-
fræði við Háskóla íslands. Lauk
hann kandidatsprófi í guðfræði
1919. Þá var hann við framhalds-
nám erlendis árin 1920—1921.
Kynnti hann sér skóla- og
kennslumál á Nörðurlöndum og
Þýzkalandi. Mun hann þá hafa
verið ráðinn í því að helga skóla-
málunum krafta sína. Þegar heim
kom, gerðist hann kennari við
Kennaraskólann og var það frá
1921—1929. Aðalkennslugrein
hans var íslenzka. En þegar séra
Magnús Helgason lét af skóla-
stjórn 1929 tók Freysteinn við
því starfi og hefur gegnt því síð-
an.
Freysteinn er mikill starfsmað-
ur og liggur mikið eftir hann í
rituðu máli. Hann er einnig
þjóðkunnur fyrir góða meðíerð á
íslenzku máli, bæði bundnu
og óbundnu. Freysteinn er skáld
gott og hafa komið eftir hann
tvær jóðabækur. Þá hefur hann
þýtt fjölda bóka, þar á meðal
margt barnabóka, sem of langt
yrði hér upp að telja. En merk-
astar þeirra'munu vera „Nonna“-
bækurnar eftir Jón Sveinsson.
Þá liggja eftir Freystein tvær
orðabækur: Dansk-íslenzk orða-
bók og íslenzk stafsetningarorða-
bók. Hafa þær krafizt mikils
starfs. Þá hefur hann gefið út all-
margar kennslubækur í íslenzku.
Má þar nefna euk Stafsetningar-
orgabókarinnar, Ritreglur og
Setningafræði. /
Þegar ég kom í Kennaraskól-
ann, var ég ekki með öllu kvíða-
laus. Eg var þar óreglulegur
nemandi og hafði ákveðið að
Ijúka kennaraprófi á stuttum
tíma. En er eg hafði haft tal af
Freysteini, var eg öruggari.
Hann hafði tekið á móti mér með
sinni alkunnu hlýju og leiðbeindi
mér, hvemig tímanum yrði bezt
varið, og hvað eg skyldi einkum
leggja áherzlu á. Þessi hógværi,
hjartahlýi maður tók mér eins og
gdður faðir tekur syni sínum.
Höfðum við þó aldrei sézt áður.
út frá honum og treysti honum
þegar við fyrstu sýn. Svipaða
reynslu munu fleiri hafa af
Freysteini og iýsir það mannin-
um vel.
Kennsla Freysteins var í senn
Ijós og traust. Hinir fjölmörgu
kennarar víðs vegar um landið,
sem verið hafa nemendur hans í
Kennaraskólanum, þekkja það
vel af eigin raun.
í viðræðum er Freysteinn
skemmtilegur. Hefur hann á
reiðum höndum gamansöm til-
svör og vísur til að krydda með
umræðuefnið.
Freysteinn er kvæntur Þor-
björgu Sigmundsdóttur úr
Reykjavík. Eiga þau tvö börn
uppkomin, Guðrúnu og Sig-
mund.
Á þessum tímamótum í lífi
Freysteins, sendi eg honum
beztu árnaðaróskir með þökk
fyrir gamla viðkynningu. Og um
leið vildi eg óska þess, að honum
mætti auðnast að fá betri og
verðugri ytri aðbúnað að Kenn-
araskólanum en nú er. Það veit
eg einnig, að er ein af hans heit-
ustu óskum.
Eiríkur Sigurðsson.
Frá Memiijagar- og
minningarsjóði kvenna
Nýlega hefur verið úthutað úr
Minningar- "og menningarsjóði
kvenna eftirtöldum námsstyrkj-
um:
Anna Viggósdóttir, Rvík, tann-
smíði, Danmörk. kr. 2(K)0.00 —
Ásdís Ríkarðsdóttir, Rvík, söng-
nám, Svíþjóð, kr. 1200.00. — Guð
munda Andrésdóttir, Rvík,
myndlist, Frakklandi, kr. 500.00.
— Guðný Jónsdóttir, Hafnarfirði,
söngnám, Danmörk, kr. 1000.00.
— Guðrún Friðgeirsdóttir, Akur-
eyri, uppeldisfræði, Noregi, kr.
1000.00. — Guðrún Qlafsdóttir,
Rvík, mannkynssaga, Noregi, kr.
1200.00. — Hrönn Aðalsteinsd.
Sigurjónsson, Rvík, sálarfræði,
Austurríki, kr. 1200.00. — Hulda
Sigfúsdóttir, Rvík, bókavarzla,
Noregi, kr. 1200.00. — Kristín
Finnbogadóttir, Rvík, leiklist
Engl., kr. 2000.00. — Ragnhild-
ur Ingibergsd., Rvík, sálgrennsl-
anir, Sviss, kr. 3000.00. — Sigríð-
ur Kristjánsd, Akureyri, hús-
mæðrafræðsla, Danmörk, kr.
1200.00. — Sigríður Jóhanna Jó-
hannsd., Rvík, tungumál, Nor-
egi, kr. 1200.00. — Soffía E. Guð-
mundsdóttir, Rvík, píanóleikur,
Danmörk, kr. 1000.00. — Sólveig
Arnórsdóttir, S.-Þing., vefnaðar-
nám, Svíþjóð, kr. 2000.00. — Val-
gerður Árnadóttir Hafstað, Skaga
firði, myndlist, Frakklandi, kr.
1500.00. — Vilhelmína Þorvalds-
dóttir, Akureyri, enska, Englandi,
kr. 500.00. — Þórey E. Kolbeinsd.,
Rvík, franska, Noregi, kr. 1200.00.
— Æsa Karlsdóttir Árdal, Siglu-
firði, uppeldis- og sálarfræði,
Svíþjóð, kr. 1200.00.
Skurffgrafa fór út af veginum á
Köldukinnarvegi, skammt frá
Yztafelli, í sl. viku, og hvolfdi
ofan í skurð. Gröfustjórinn komst
út úr ’stýrishúsinu áður en gröf-
unni hvolfdi, og slapp hann við
stórmeiðsli. Var mildi, að ekki
varð meira slys þarna.
Forn menning upprætt
- ný ómenning ræktuð
Sorglegri og jafnframt ógn-
þrunginni mynd var brugðið upp
fyrir sjónum þátttakenda á sjötta
alþjóðamóti kennara, sem haldið
var í Kaupmannahöfn í fyrri
viku. Maðurinn, sem þetta gerði
á éftirminnilegan hátt, er dr. Jha,
einn af stjórnarmeðlimum sam-
bandsins og fulltrúi kennara-
sambands Indlands á ráðstefn-
unni. Hann skýrði í erindi sínu
frá sex vikna „menningar-
tengsla“-heimsókn, sem ind-
versk sendinefnd fór til Kína
snemma á þessu ári. 1 nefnd
þessari áttu sæti 12 Indverjar og
fyrirliði hennar var frú Pandit
Nehru, systir forsætisráðherrans.
Nefndin kom til Kanton hinn Í26.
apríl sl. í fyrstu erlendu flugvél-
inni, sem lent hefur í Kína í tíð
núverandi valdhafa, Rússar frá-
taldir. För nefndarinnar var vel
skipulögð um helztu héruð lands
ins og stærstu borgirnar. Hún
heimsótti bóndabýli, almenna
skóla og háskóla og átti viðræður
við sjálfan Mao Tse-Tung. En
hvenær, sem nefndarmenn hittu
enskumælandi Kínverja, varð
fulltrúi ríkisstjórnarinnar .að
vera viðstaddur viðræðúr. Nefnd
armenn fundu brátt, að ekki var
hægt að taka menn tali án þess
að slíkir fulltrúar væru viðstadd-
ir, og gilti þar einu hvort rætt var
við embættismenn, kennara, vís-
indamenn eða hinn almenna
bónda eða borgara. f öllum há-
skólum og öðrum skólum hafði
öllu námsefni verið þokað aftur
fyrir búnaðarfræðslu og verk-
fræðikennslu. Sér hver grein al-
mennra lista var forsmáð og í
engu tilfelli er leyft að nota
bækur á erlendum tungumálum.
Það breytir engu í þessu tilfelli
að fátt er um nothæfar kennslu-
bækur á kínversku í ýmsum
þýðingarmiklum námsgreinum.
Af öllu þessu réði dr. Jha það, en
hann er kunnur uppeldisfrömuð-
ur í heimalandi sinu, að kennslu-
bragur allur stæði á mjög lágu og
frumstæðu stigi og háskólarnir
jöfnuðust í bezta falli á við gagn-
fræða- og menntaskóla.
En víða um landið var búið að
setja upp pólitíska skóla fyrir
fólk á aldrinum 16—25 ára og há-
skólinn í Peking sinnti engu
öðru en að ala upp „leiðtoga",
sem væru trúir kennisetningum
kommúnismans. Námsefni í þess-
um skólum er einvörðungu rit
Lenins, Stalins og Mao Tse-
Tung. En áróðurinn í skólunum
byrjar fyrr en þetta. Dr. Jha
sagði, að þegar í smábarnaskól-
unum væru lesbækurnar mettað-
ar áróðri. Fimm ára börnum er
kennt að læra utanbókar dýrðar-
rollur um Stalin og Mao.
„Ríkið hefur verið látið taka
við af trúarbrögðunum,“ sagði dr.
Jha. Áróðurinn er orðinn sterk-
asta meðal svonefndar almennr-
ar menntunar í landinu. Og í því
efni að nota kvikmyndir, útvarp,
Aðfaranótt sl. föstudags framdi
ungur lögregluþjónn á Skáni í
Svíþjóð átta morð og játaði litlu
síðar að hafa framið níunda
morðið á sl. vori. Hafði hann
unnið að því sjálfur mcð öðrum
lögreglumönnum að rannsaka
þann óhugunanlega glæp.
Norðurlandablöðin frá viku-
lokunum síðustu og helginni
ræða fátt meira en þennan fá-
heyrða glæp, sem þau ségja
þann ljótasta í Svíþjóð á þessari
öld. Fer hér á eftir, í aðalatriðum,
frásögn Berl. Tidende í Khöfn
frá sl. laugardegi:
Ungur, hæglátur reglumaður.
Morðinginn heitir Tore Hedin,
gegndi lögregluþjónsstarfi í
Uppakra, 10 km. fyrir norðan
Malmö. Honum er lýst svo, að
hann hafi verið vingjarnlegur og
hjálpsamur náungi. Hann var
reglumaður á tóbak og vín. Hann
var einkasonur góðkunnra hjóna
þar í héraðinnu. Hedin starfaði
um hríð sem bílstjóri á lang-
ferðabílum, en komst í þögregl,-
,pna og átti fyrir goða framkomu
að setjast á lögregluskóla innan.
tíðar.
Ósáttur við kærustuna.
Fyrir ári . trúlofaðist Hedin
ungri stúlku,. Ulla Östberg að
nafni, er starfaði sem þjónustu-
stúlka á gamalmennaheimilinu í
Hurva, skammt frá Landskrona.
Þessi unga stúlka var einnig vel
metin og hafði gott orð. Hún var
24 ára. Fjórtán dögum fyrir
morðin, urðu ungu hjónaleysin
ósátt og ákváðu að slíta trúlof-
uninni. Var svo umtalað að
hann kæmi og sækti smágjafir,
er hann hafði fært henni, en hún
vildi ekki hafa lengur. Þau hitt-
ust á herbergi hennar og þar
mun Hedin hafa haft í hótunum
við hana og tók ómjúkum hönd-
um á henni, en meira gerði hann
ekki þann daginn. En þá sá á
stúlkunni og hún sneri sér til
læknis með meiðsli sín og sagði
honum hvernig þau væru tilkom-
in, en læknirinn skýrði yfirmanni
lögreglunnar í héraðinu frá því,
auglýsingaspjöld og önnur slík
tæki, standa Kínverjar þegar lítt
að baki áróðurspostulum Vestur-
landa. Dr. Jha oð meðnefndar-
menn hans höfðu farið í kynnis-
ferð þessa til þess að treysta æva
forna vináttu Indlands og Kína.
En þeir fundu að verið var að
uppræta gamla og gróna menn-
ingu landsins og rækta innflutta
ómenningu í staðinn. Blind ríkis-
og foringjatrú varð hvarvetna
á vegi þeirra og sú manntegund,
sem njósnar fyrir ríkið innan
fjölskyldunnar og afneitar föður
og móður til dýrðar æðstuprest-
um kommúnismáns. .'
1 > .y >.x >■
(Parísarútgáfa Herald Tribune).
aö einn af mönnum hans væri
valdur að.
Varð vitlaus.
Lögregluforinginn tók Hedin í
yfirheyrzlu og að henni lokinni
var honum vísað úr lögreglunni.
Þetta var meira en hann þoldi.
Hann tók bíl sinn um 12 leytið á
föstudagskvöldið og ók til gam-
almennahælisins. Hann komst
inn í herbergi stúlkunnar um
gluggann, kom að henni sofandi,
myrti hana þar í rúminu með exi,
er hann hafði meðferðis. Þar
næst skundaði hann inn í her-
bergi forstöðukonu hælisins, sem
mun hafa vaknað við hávaðann,
mæti henni í dyrunum, og ban-
aði henni með sömu exinni.
Heim til foreldranna.
Hedin lét konurnar tvær liggja
þar í blóði sínu og ók nú allt hvað
af tók heim til foreldra sinna,
sem bjuggu í einbýlishúsi
skammt frá. Þau voru 77 og 74
ára gömul. Hann barði þau bæði
með öxinni og rwY.talið að hann
hafi viljaíi forða þeim frá þeirri
söfg 'að” lesa' um’ oðæðisverk hang
í blöðunum. Eftir foreldramorðið,
kveikti hann í búsjnu brann það
til ösku, og fundust lík foreldr-
anna í rústunum um morguninrú
Brenndi ganialiiléiiiiin inni.
Eftir að hafa iokið þessuni
ódæðisverkum, ók Hedin beina
leið til Hurva.éftuu pg-.bár’<eld að
gamalmennahælinu og notaði
steinolíu og benzín til þess að
örva logana. Sautján menn
bjuggu í hælinu. Enda þótt elds-
ins yrði nokkuð snemma vart,
tókst ekki að bjarga öllum út úr
húsinu og brunnu þarna inni 4
gamalmenni.
Játar níunda morðið.
Þessu næst ók Hedin út í sum-
arbústað, sem hann átti eigi langt
frá settist þar við borð og skrifaði
langa og ýtarlega játningu á öllu,
sem hann hafði aðhafzt þessa
nótt, en bætti svo við, lögreglunni
til mikillar undrunar, að hann
væri valdur að morði 28 ára gam-
als malara frá sl. vori, en hann
hafði unnið með lögreglunni að
rannsókn þess máls. Hafði hann
þá játað á sig 9 morð.
Sagðist ætla að drepa sig.
í játningu sinni gaf hann í
skyn að hann mundi drekkja sér
í vatni skammt frá sumarhúsinu,
en síðustu blöð herma, að lög-
reglan sé vantrúuð á þá yfirýs-
ingu og megi vel vera að hún sé
bara gerð til að blekkja. Er leit-
inni að Hedin haldið áfram. Talið
er að Hedin hafi verið gripinn
skyndilegri geðveiki. Blöðin rfja
það upp að þetta sé óhugnanleg-
asti glæpur í Svíþjóð á þessari
öld. — Fregnir nú eftir helgina
hérma, að lík Hedips þáfi fundizt
á vatnsbotni.