Dagur - 07.10.1953, Blaðsíða 5

Miðvikudaginn 7. október 1953
DAGUR
5
Kristín Sigfásdóttir skáldkona
Eins og áður er getið hér í
blaðinu, lézt frú Kristín Sig-
fúsdóttir skáldkona að heim-
ili sínu liér í bæ fyrra mánu-
dag, 77 ára að aldri. Hún var
borin til grafar hér á Akur-
eyri í gær, að viðstöddu fjöl-
menni.
Séra Benjamín Kristjánsson á
Laugalandi flutti líkræðuna hér í
kirkjunni. Ilann liefur góðfiislega
leyft blaðinu að birta nokkra þætti
tir ræðunni.
Séra Benjamín . mælti m. a. á
þessa leið:
Eg vil þvi trúa, að dauðinn sé ei
dauði,
en dýrleg lausn frd eymd og sorg
og neyð.
Eg vil þvi trúa hanti auðgi mig
þeim auði,
sem einn á himneskt gildi á vorri
leið.
Eg trúi þvi, að ástin ódauðlega
sé aðalþáttur lífsins bak við gröf,
og það, sem kvaddi eg hér með
harmi og trega,
mér heilsi á ný sem ódauðleilians
gj°f■
Þannig orti skáldkonan Kristín
Sigfúsdóttir eftir barn sitt ársganr-
alt, sem hún missti 1911. Þetta var
liennar sonartorrek og trúarjátning.
Ekki hugði liúrr á liefndir eins og
Egill Skallágrimsson við þau mátt-
arvöld, sem réðu lögmálum lífs og
dauða. Með algeru trausti felur
liún áhyggjur sínar þeim guði, sem
er allra skapari og skjól, sannfærð
um, að það var líknarhönd, sem
tók burt drenginn ihennar, algóð
forsjón, sem ætlaði lionum annað
og þetra hlutskipti
en eiga stríð við. efgingirni kalda
og örlög dimm í þessum sþillta
heim.
Elún trúði því, að kærleikans eilífi
guð mundi bak við liel og gröf gefa
oss allt það á ný í æðra og ódauð-
legra veldi, sem hér hnígur í duftið.
Dauðinn var ckki í hcnnar augum
óvinur, sem leysir mannanna börn
undan fargi moldarinnar og opnar
fyrir þeim hina frjálsu, dýrlegu
veröld eilífðarinnar.
Það hæfir því ekki, þegar þessi
trúarsterka, bjartsýna kona er
kvödd, sem borið hefir ljós sinnar
yndislegu skáldgáfu að svo margri
gröf, að koma þá með neina kvein-
stafi og bölmóð, lieldur verður virð
ing og þakklæti efst í liuganum
fyrir þær mikiu gjafir trúar, vonar
og kærleika, sem hún miðlaði örlát-
lega á langri ævileið, ekjd aðeins
sinum nánustu, heldur og fjölda-
mörgum samferðamönnum sínum
nær og fjær ....
Kristín Sigfúsdóttir varð þeirrar
gæfu aðnjótandi að eignast miklu
fleiri vini en liún sjálf hafði hug
mynd um. Það eiga öll skáld, sem
nurnið hafa þá dýrmætu list að
snerta við þcim strengjum sálarlífs-
ins, sem göfugastir eru. Enginn
gleymir þeim vininum, sem eins og
liún hefir ástundað að kveikja ljós
ástúðar og fyrirgefningar í sál lians
og bent liefur á veginn þann, sem
innsta þrá hugans fagnar. Allir [icir,
sem hún hefur borið birtu til á veg-
er ævintýri líkust eins og saga
flestra afburðamanna. Hún verður
ekki rakin í stuttu máli að nokkru
gagni. í æskuminningum sínum, er
hún nefnir: í föðurgarði, og í sögn-
Óskir æskuáranna verða uppfylltar ef menn
”” “n klU”; Ga"“" temja sér heiðarleika oa eba starfsgleði, sagði
sveitungar, lýstr hun með heillandi J ° u
skólastjórinn í ávarpi til nemenda
ferð lífsins hér í heimi, senda henni
hlýjar kveðjur yfir í drauma-
landið, sem baðað er hinni skæru
birtu eilífðarinnar ....
Um marga áratugi var Kristín
hollur sálusorgari þeirrar kynslóð-
ar, sem hún bjó með. Skaldverk
hennar fluttu þjóðinni allri boð-
skap trúar og vonar. En með sér-
stökum liætti var liún tengd sveit
inni, þar sem forfeður hennar
liöfðu búið mann fram af^manni,
og þar sem hún sjálf lifði bernsku
sína og æsku og mörg sín þroska
ár. Þar var hún frændmörg og
þckkti svo að segja hvern mann
Ekki eins og menn þekkja hvern
annan með nafni eða eru málkunn-
ugir sent kallað er, heldur eins og
þeir þekkja, sem skyggnir eru
sálarlíf samborgara sinna, skynja
hina lifandi sál, sem bærist undir
fálætishjúp hversdagsins, vafin
margs konar vanda, oft einmana
og sorgbitin, umkomulaus, misskil-
in, þjáð og vansæl. Enginn gleym
ir Kristínu, sem einu sinni hefir
séð hana. Ósjálfrátt vakti hún
traust og virðingu, hvar sem liún
fór. Yfirbragð hennar var í senn
mikilúðlegt og sterkt, en þó ljórn
aði jafnframt sú mildi og ástúð af
fasi hennar, sem snart alla, er eitt-
hvað áttu saman við hana að sæltla
Augun hennar blíðu og fögru sáu
dýpra og skildu meira en flestum
var gefið. Þess vegna fann hún til
með fleirum og var þess umkomin
í ríkara mæli en aðrir að láta með-
bræðrunum samúð sína í té.
Allt frá æskuárunum komst su
venja á, meðan hún bjó inni í sveit
inni, að hún orti, ýmist eftir bón
aðstandcnda eða af eigin hvötum
erfiljóð eftir mikinn fjölda sveit
unga sinna. Og eftir að hún fluttist
til Akureyrar, sendi hún marga
hlýja kveðju heim í sveitina, þegar
dauðinn gekk þar unr garð, sem
varð syrgjandi fólki dýrmæt og
hjartfólgin.
Mörg af þessunr Ijóðum voru
þrungin af skáldlegri fegurð og
innileik, lrlýjum trúartilfinningum
og bjartsýnum lífsskoðununr og
lýstu næmum skilningi á skapgerð
og ævikjörum ólíkustu nranna. En
þó eru þessi ljóð, eins og réttilega
liefur verið bent á, fyrst og frenrst
hin bezta heimild unr göfuga og
hjartahreina konu, sem borið hefur
gæfu til öðrunr fremur að nriðla
kærleiksgjöfum huggunar og trúar
til þeirra, sem lrún lifði á nreðal.
Ævisaga Kristínar Sigfúsdóttur
lrætti æsku sinni og uppvexti, ætt-
ingjum sínum og þcim hugarheimi,
sem hún lifði í á því skeiði ævinn-
ar, er hún var næmust fyrir áhrif-
Aldrei sat hún á skólabekk,
nema örfáar vikur meðan hún var
að læra að draga til stafs og fékk
lítils háttar tilsögn í reikningi, að
öðru leyti var hún sjálfmenntuð.
En þó ritaði þessi kona íslenzkt mál
með afburðum og skrifaði sögur og
leikrit af snilli, sem var undraverð.
Hér var náttúran náminu rikari.
Skáldablóð rann í ætt hennar. Nán
ir frændur hennar voru skáldin:
Jónas Hallgrímsson, Jóhann Sigur-
jónsson og Páll Árdal. Var þvi
eðlilegt, að móðurmálið hið góða,
mjúka og ríka, lægi henni létt á
vörum, enda streymdu yrkisefnin
fram í hugann og leituðu litrásar
frá barnsaldri, þó að hún hefði
löngum margt annað að vinna. Oll
hin fyrri ár ævi sinnar, meðan þessi
ritverk voru að skapast, var hún
einyrkjakona í sveit með stóran
barnalióp. Hripaði hún þá stund
um upp leikrit sín og Ijóð á stop-
ulum stundunr við hlóðarsteininn.
Oft varði hún til þess naumunr
hvíldartíma.
Kristín Sigfúsdóttir var fædd að
Helgastöðum í Saurbæjarhreppi
13. júlx 1876. Foreldrar hennar
voru Sigfús Hansson bóndi þar og
kona lians Guðrún Jónsdóttir
bónda á Helgastöðum Pálssonar
Voru þau bæði af alkunnum ey
íirzkum ættstofnum langt í ættir
frram. Kristín ólst upp á Helga
stöðum hjá foreldrum sínum til
tuttugu og fimm ára aldurs, en þá
giftist hún lraustið 1901 eftirlifandi
manni sínum Pálma Jóhannessyni
frá Skriðu. Þau dvöldu fyrstu tvö
hjónabandsár sín á Helgastöðum,
en fóru að búa á liálfri Skriðu vor-
ið 1903, og fluttust þaðan að
Kálfagerði 1908. Jarðnæðið var
aldrei stórt, húsakostur fremur lé-
legur og leyfði því ekki af efna-
hagnum. Af sex börnum þeirra eru
fjögur á lífi, auk þess ólu þau upp
eina fósturdóttur. Árið 1930 fluttu
þau til Akureyrar og bjuggu þar
ávallt síðan.
Kornung hóf Kristín að rita smá-
sögur og ljóð. Hún stoliiaði leik-
flokk með unglingum í sveitinni,
sarndi leikrit og æfði til sýninga og
lék jafnvel stundum sjálf í þeim.
Þetta þótti góð skemmtun. Enda
þótt hún styngi sumum þessum rit-
smíðum sínum seinna undir stól
og nokkurt lilé yrði á ritstörfum
hennar fyrstu árin eftir að hún gift-
ist, varð þessi starfsemi henni þó
drjúgur reynsluskóli. Strax í fyrstu
bókum sínunr konr lrún franr senr
heilsteyptur rithöfundur og leikrit
hennar: Tengdamamma, fór sigur-
för um gervallt landið.
Helztu rit Kristínar, auk þeirra,
senr þegar lrafa verið nefnd, eru
skáldsögurnar: Gestir og Gömul
saga, smá:sagnasöfnin: Sögur ur
330 nemendur verða í Gagn-
fræðaskóla Akureyrar í vefur
Gagnfræðaskóli Akureyrar
var settur við hátíðlega athöfn
í skólanum 1. október sl. Var
það 24. skólasetning, og eru
nú 10 ár liðin síðan skólinn
flutti í hús sitt hér uppi á
brekkunni.
1 sunrar var unnið að ýmsunr end-
urbótunr á lrúsinu, t. d. var það
málað að nokkrum lrluta innan
dyra og er ráðgert að ljúka innan-
hússmálningu næsta sumar.
1 skólasetningarræðunni minnti
skólastjórinn, Þorsteinn M. Jóns-
son á, að þegar húsið var byggt, var
ráðgert að flytja bókasafn bæjarins
og eirrn bekk barnaskólans þangað,
en gagnfræðaskólinn óx svo ört, að
ekki var unnt að framkvæma þá
sveitinni og Sögur úr sveit og bcc,
og leikritin: Óskastundin og Mel-
korka ....
Eg lrefi nú drepið nokkúð á
bplztu ritverk Kristínar Sigfúsdótt-
ur til þess að vér mættunr gera oss
það ljóst, lrvers konar gjafir þessi
framliðna skáldkona lrefir gefið
oss. Með Matthíasi Jochumssyni og
Einari Kvaran lrefir hún verið einn
af áhrifaríkustu boðendum krist-
inna trúarhugsjóna of lífsskoðana
nreð vorri kynslóð. Hún var nrikil
og víðsýn skáldsál, sem á upplausn
artímunr efnishyggju og bölnróðs
lét ekki af að boða bjartsýna trú á
sigurnrátt kærleikans í mannssálun-
um. Þess er sannarlega engin van
þörf. Nógu margir eru hinir, sem
engu slíka trúa og skrifa bækur um
þá vantrú sína. En Kristín skrifaði
aldrei eftir tízku lreldur eftir rödd
hjarta síns, og þannig verða ávallt
beztu skáldritin til. íslenzk þjóð
nrun um langan aldur lesa bækur
hennar sér til sálubótar.
Vér þökkum hinar miklu gjafir.
Öll þjóðin þakkar nrerkilegt ævi-
starf. Sveitin hennar, sem hún lrefir
lýst svo yndislega í æskunrinning
um sínunr þakkar henni. Kveðjur
vil eg flytja hér frá íjölda nrörgum
vinunr liennar inni í dalnunr frá
eldri og yngri tíð. Vinirnir nánustu
þakka starfið, sem lrún leysti af
höndum þeirra vegna, senr ástrík
eiginkona og móðir. Hvers virði
þeir voru lrenni vitna ljóð hennar
bezt, [regar lrún talar um viðskipti
sín og hamingjunnar:
Gæfan kom aldrei nreð gull r nrund
glampandi, skrautklædd og frrð.
I rislágan torfbæ á grænni grund
lrún geisla nrér sendi, sem yljuðu
lund
gegnunr bransaugu saklaus og blíð.
Og ævikvæði sínu lýkur hún nreð
þessunr orðunr: „Guði sé þökk fyrir
allt.“
Síðan raltti séra Benjamín að-
alefni þcssara verka skáldkon-
unnar og ræddi þá björtu lífs-
skoðun, er þar birtist. Síðan
nrælti hann:
áðagerð, og óðum þrengist nú um
starfsemi skólans vegna aukins
nemendafjölda og aukinnar verk-
legrar kennslu, sem þarfnast mikils
húsrýmis.
Geta ekki fullnægt
sundnámsskyldunni
Skólastjóri gat um samkomulag,
sem orðið hefur með menntaskól-
anum og gagnfræðaskólanum, um
rð gagnfræðaskólinn ljái nemend-
um 1. bekkjar miðskóladeildar M.A.
húsrými og kennslu fyrir verknám.
Þá gat liatrn um erfiðleika, sem eru
samfara því, að fullnægja sund-
kennsluskyldu vegna ófullnægjandi
aðstöðu til sundiðkana í bænum.
Hafa nú bæði Menntaskólinn og
Gagnfræðaskólinn tilkynnt íþrótta-
fulltrúa, að skólarnir geti ekki full-
nægt sundnámsskyldunni, meðan
nýja sundlaugin er ónothæf. Er hér
unr óviðunandi ástand að ræða og
alvarlegt, að næststærsti bær lands-
ins skuli ekki geta framkvæmt
sundnánrsskylduna vegna ófull-
nægjandi aðstöðu.
Breytingar á kennaraliði
Þá gat skólastjóri um breytingár
á kennaraliði skólans. Jóhann Frí-
mann, sem verið hefur kennari við
skólann frá stofnun hans, að und-
anteknum tveinr árunr, fékk ársleyfi
til þess að geta tekið boði Banda-
ríkjastjórnar um að dveljast vestan
lrafs í vetur og kynna sér þar skóla-
hald og menntamál. Áskell Jónsson
söngkennari skólans, er sjúkur og
licfur gengið undir uppskurð og
getur ekki sinnt störfum fyrst um
sinn. Tómas Árnason lögfræðing-
ur, sem var stundakennari sl. vetur,
er fluttur úr bænum. í fjarveru Jó-
hanns Frímanns hefur Jón Sigur-
geirsson verið settur yfirkennari,
en Árni Jónsson settur kennari. Þá
lrafa verið ráðnir stundakennarar
Sigurður Oli Brynjólfsson, er stund-
ar háskólanám í stærðfræði og eðlis-
fræði, og Ásgeir Valdimarsson verk-
fræðingur. Þá mun Bragi Sigurjóns-
son og kenna senr stundakennari í
vetur.
Síðan gat skólastjóri unr Reykja-
víkurför gagnfræðinga á sl. vori.
Var förin einkunr farin til þess að
skoða söfn í höfuðstaðnum. Sagði
lrann nr. a. frá því, að erfiðlega
hefði gengið að fá að sjá listasafn
Einars Jónssonar vegna þess, að
listamaðurinn taldi að reynslan af
heimsóknum skólaflokka væri svo
slæm, að ekki væri unnt að leyfa
þeim aðgang. Þó fór svo, að gagn-
fræðingar fengu, fyrir milligöngu
góðra nranna, að sjá safnið. í sum-
ar barst skólanum svo kvcðja frá
listamanninum og skilaboð um, að
þetta væri bezti skólaflokkur, scm
konrið hcfði á safnið, og lofaði
hann ágæta framkomu nemenda.
Að lokunr flutti skólastjóri ái arp
til nenrenda og nrælti á þessa leið:
(Framhald á 7. síðu).