Dagur - 10.02.1954, Blaðsíða 5

Miðvikudaginn 10. febrúar 1954
D AG U R
5
BETUR MÁ EF DUGA SKAL
Nokkur hvatningarorð um aukna kartöfluneyzlu, frá Húsmæðra-
r
kennaraskóla Islands
I haust var mikið um það talað,
bæði í blöðum og útvarpi, að
aulca þyrfti kartöfluneyzlu okkar
íslendinga að miklum mun, þar
eð uppskcran á síðastliðnu hausti
varð mun meiri en undanfarin ár
og jafnvel miklu meiri en kar-
töfluneyzlan hefur verið á síð-
ustu árum.
íslendingar hafa á undanförn-
um öldum lifað við mikla fátækt.
Mörg húsmóðirin hefur áreiðan-
lega oft haft lítinn matarforða í
búri og eldhúsi, til að skammta
heimafólki sínu. ísland er að
mörgu leyti hart land og hrjóstr-
ugt. Ekki getum við ræktað hér
á landi korn til matar, svo að
neinu nemi, né heldur ýmsa
ávexti, sem nágrannaþjóðir okk-
ar og frændþjóðir eiga aftur á
móti auðvelt með. Þrátt fyrir það
vildum við ekki fyrir neinn mun
skipta á kjörum við þær. Við
viljum fsland eins og það er og
lofum það og elskum jafnt í blíðu
sem stríðu.
Kjör almennings hér á landi
hafa mjög breytzt til batnaðar á
síðustu áratugum. Má þakka það
endurfengnu frelsi okkar og auk
þess nútíma tækni á mörgum
sviðum, sem stuðlar að almenn-
ingsheill. Við erum öll sammála
um það, að ékki lifum við lengi
hamingjusömu lífi hér í þessu
landi, nema við getum varðveitt
frelsi okkar og sjálfstæði.
Ein máttarstoð þess er einmitt
heilbrigt viðskiptalíf við aðrar
þjóðir. Við þurfum öll að vinna
að því að nýta þau verðmæti, sem
hér leynast í lofti, á landi og í
legi. Við erum fámenn þjóð. Þess
vegna er það ennþá mikilvægara,
að við stöndum saman að hverju
því málefni, sem til þjóðarheilla
horfir. Hver einstaklingur er hér
\
enn stærri hlekkur í þjóðarheild-
inni en meðal stórþjóðanna, ber
meiri ábyrgð á velferð alþjóðar
og hefur meiri skyldum að gegna
við þjóðfélagið.
Eins og áður er sagt, var kar-
töfluuppskeran meiri í ár en
nokkru sinni áður. Við höfum
verið hvött til þess að auka kar-
töfluneyzluna hér á landi til
muna. Hvernig höfurrr við brugð-
izt við þessu, hver og einn? Því
miður ekki nægilega vel, þrátt
fyrir áeggjanir. Áreiðanlega hafa
margir lagt eyrun við, er þeir
hafa hlýtt á þessi hvatningarorð
og hugsað sér að verða vel við,
þetta væri auðvitað rétt og satt
mál.
En hvernig hafa efndirnar orð-
ið? Alls ekki nægilega góðar. —
Eins og nú er komið liggja afar
miklar birgðir af kartöflum hjá
Grænmetisverzlun ríkisins undir
skemmdum.
Eigum við að láta það viðgang-
ast hér á landi, að við hlítum
ekki þeirri köllun okkar að
breyta mataræðinu lítillega eftir
því, hvernig árar í landinu, vegna
eigin duttlunga eða eftirlæti við
sjálf okkur. Vafalaust mun ein-
hver hugsa, að þetta séu stór orð
um smávægilegt málefni. En svo
er þó ekki.
Það er oft sagt með réttu, að
störf húsmóðurinnar séu mikil-
væg fyrir þjóðfélagið. Um hend-
ur húsmóðurinnar fer meginþorri
af tekjum hvers heimilis. Það
veltur því á því, hvernig hún ver
verðmætunum, hvernig heimilinu
farnast. Hvert heimili, og hvern-
ig búið er þar, er máttarstólpi
þjóðarheimilisins. Það má segja
það hér, ekki síður en víða ann-
ars staðar, að margt smátt gerir
eitt stórt.
(Framhald af 1. síðu).
leiðslunni, en þann fisk er verið
að taka þessa dagana.
Saltfiskur. — Framleiðsla salt-
fisks á vegum félagsins var alls
um 2210 skippund. Áætlað verð-
mæti, að meðtöldum bátagjald-
eyri, er kr. 2.485.000.00.
Saltfiskuppbót var greidd á
saltfisk framleiddan 1952. Nam
sú upphæð kr. 127.686.41.
Skreið. — í Hrísey voru heiigd
upp 76V2 smál af fiski, slægðum

LJÖ© UM DAGINN OG VEGINN
BÆJARSTJÓRNAEKOSNINGAR.
Búizt var í bæjarstjórnarkjör
á bekkjarsæti flokka, pall og skör,
cn blöðin byrptust út í aragrúa,
þau voru ekki á vizku og gæzku spör
og vandaniálum guldu smellin svör,
— en kjósendurnir kepptust við að trúa.
Og þenna langa, langa sunnudag,
sem logaði af stríði um bæjarhag,
á ferli líta mátti margar sálir,
sem vissu að þar gat skapað örlög einn,
og örsmár blýantskross var þyngri en steinn
á mannavalsins vökru metaskálir.
Svo kom nóttin yfir val og völl,
og vopnin felldu sóknarliðin öll,
en bærinn fylltist friðsamlegum hrotum.
Þótt ennþá vissi enginn maður neitt,
og ýmsum sigurvonum gæti breytt
ein pínulítil tala í brotabrotum.
En nú cr allt að falla í ljúfa löð,
menn lesa aftur prúð og hógvær blöð,
og fjögra ára friður verður settur.
Það kemur fjör í framvinduna á ný
er fimmhjólaði vagniim kippir í,
— nú verður tekinn skratti skarpur sprettui’.
18
DYERGUR.
En það er alls ekki nóg, að hús-
mæðurnar standi sig vel og vilji
auka kartöfluneyzlu heimilisins.
Heimilisfólkið verður að hlýða og
standa með henni, vinna að hinu
sama málefni.
Það þarf ekki að endurtaka hér
neitt um gildi kartöflunnar sem
fæðutegund. Við vitum það sjálf-
sagt öll, að kartöflur eru hollur
matur, gefa okkur hitaeiningar,
steinefni og vitamín. Þær eru
ódýr fæðutegund, innlend fram
leiðsla og stundum mætti kalla
)ær, ásamt fjallagrösum, okkar
íslenzka korn. Þess vegna ber
okkur skylda, einum og öllum,
að neyta hennar í ríkum mæli.
Það mun vera algengt hér
landi, að fólk borði um 200 gr. af
kartöflum á dag. Nágrannaþjóðir
okkar láta sér þó ekki nægja
minna af kartöflubirgðum en 400
500 gr. á hvern mann á dag allt
árið. Því skyldum við ekki geta
staðið þeim jafnfætis hér, ekki
sízt, þegar okkar eigin hagur er
í veði. Við erum hvort sem er sí-
fellt að þreyta kapp við aðrar
jjóðir í ýmsum greinum, sem
sumar hverjar eru minna virði en
Detta. Stöndum nú saman í þess-
ari keppni eins og í sundkeppn
mni norrænu, og göngum með
sigur af hólmi eins og þá.
í haust birtist í dagblöðum og
útvarpi hvatningarorð um aukna
kartöfluneyzlu frá Húsmæðra-
skóla Reykjavíkur. Húsmæðra
kennaraskóli íslands vill taka
undir öll þau eggjunarorð. Við
viljum minna húsmæður á alla þá
kartöflurétti, sem þar voru gefn
ir, ef ske kynni að þeir hefðu
gleymzt að einhverju leyti eða
þeim fækkað á borðum síðustu
vikur. Gefist ekki upp, þótt
heimilisfólkið hafi kannske ekki
tekið þeim sem bezt í fyrstu
Hver veit, nema þeir eigi eftir að
verða eftirlætisréttur á heimilinu
Minnið á þegnskyldu við land og
þjóð um notkun innlendra af
urða.
Húsmæður! Hafið þið búið til
kartöflusúpu, kartöflusalat, kar'
töflutertu eða kartöfluflatbrauð
síðustu viku? Ef ekki, þá látið
ekki svo við sitja lengur. Berið
kartöflurétti á borð svo oft sem
þið getið — auk þess sem þið gef
ið heimilisfólki ykkar kartöflur
daglega soðnar, steiktar eða
brúnaðar á venjulegan hátt,
Komið því á óvart með fjöl
breytni í kartöfluréttum.
Húsmæðrakennaraskólinn mun
nú gefa uppskriftir af nokkrum
nyjum kartöflurééttum, sem
kannske væri gaman að reyna.
r _
Ur skýrslu framkvæmdarstjóra KEA
með haus, sem gera mun ca. 13
smálestir af fullverkaðri skreið.
Um helmingur skreiðarinnar er
farinn ,eða í þann veginn að fara,
en hitt er enn í verkun. — Áætlað
útflutningsverðmæti skreiðarinn-
ar, að meðtöldum bátagjaldeyri,
er kr. 150.000.00.
Saltsíld. — H/f Njörður saltaði
á Siglufirði í 2420 tunnur, og á
Akureyri 218 tunnur. M/s „Snæ-
fell“ saltaði um borð í 820 sunnur
af reknetjasíld (allt miðað við
uppsaltaðar tunnur). Utflutn-
ingsverðmæti síldarinnar má
áætla rúrnl. 1 milljón kr.
Kartöflumjólkursúpa.
350 gr. kartöflur
75 gr. gulrætur
V2 1. beinasoð
%.l. mjólk
8. gr. laukur
salt og pipar
25 gr. smjörlíki
steinselja, söxuð
Kartöflur og gulrætur eru
hreinsaðar og skornar smátt.
Laukurinn saxaður. Allt látið í
pottinn ásamt beinasoðinu. Soð-
ið í 10 mín. Þá er mjólkin látin
út í og soðið áfram í 10—15 mín.,
par til gulræturnar eru meyrar
og kartöflurnar farnar að jafna
súpuna. Þá er smjörbitinn látinn
út í og kryddað eftir smekk.
Síðast er söxuð steinselja látin
súpuna.
Kartöflur og flesk í eggjasósu.
200 gr. reykt flesk
400 gr. kartöflur
2 egg
4 dl. mjólk.
Skerið fleskið og kartöflurnar
teninga. Steikið fleskið ljóst á
pönnu og síðan kartöflurnar líka.
Setjið það í eldfast mót og hellið
yfir eggjum og mjólkinni, sem
hefur verið þeytt saman. Bakað
um stund í ofni, þar til það er
fallega gulbrúnt.
Fylltar, bakaðar kartöflur.
12 stórar kartöflur (um 2 kg.)
60 gr. smjör
100 gr. rifinn ostur
1 egg
salt, sykur, múskat (ef vill).
Bakið kartöflurnar í ofni, þar
til þær eru mátulega meyrar.
Kljúfið þær síðan langs. Skafið
þá innan úr kartöflunum með
skeið, hrærið saman við það
sfnjörinu og kryddinu, blandið
egginu og ostinum saman við. Ef
deigið er nokkuð þykkt, má
hræra saman við það rjóma eða
mjólk. Fyllið kartöfluskálarnar
með þessari hræru, smyrjið að
ofan með svolitlu smjöri og bakið
áfram í ofninum þar til það er
gulbrúnt.
Síldar-kartöflusalat.
250 gr. hreinsuð, afvötnuð síld
250 gr. soðnar kartöflur
250 gr. rauðrófur
250 gr. epli
1 dl. rjqmi.
edik, salt og pipar efti rsmekk
Skerið síldina, eplin, rauðróf-
urnar og kartöflurnar í teninga
Blandið rjómanum í og dryddinu,
Verklegar framkvæmdir.
Lokið var við innréttingu nýju
búðarinnar í Hafnarstræti 93.
Hefur véla- og varahlutadeildin
nú verið flutt þangað, og enn-
fremur hafa verkfæri, búsáhöld
og rafmagnsvörur, sem áður voru
seldar í járn- og glervörudeild,
verið fluttar í þessa nýju búð. —
Lokið við innréttingu kartöflu-
geymslunnar við Skipagötu og
settar upp kælivélar með útbún-
aði til að halda réttu hita- og
rakastigi í geymslunni. Lokið við
að innrétta skrifstofuhæð nýja
verzlunarhússins á Dalvík og var
flutt í skrifstofurnar í desember-
mánuði síðastl.
Byggt einnar hæðar verzlun-
arhús í Mýrahverfi á Akureyri.
Byggingin var fokheld fyrir ára-
mót, og er nú unnið að innrétt-
ingu .Verður þarna sett upp úti-
bú frá nýlenduvörudeildinni óg
Dar selt ennfremur mjólk, brauð
og kjötbúðarvörur.
Hafin var bygging fyrir verzl-
unarútibú að Hauganesi, Ái—
skógshreppi.
Hafin bygging á starfsmanna-
bústað við gróðurhúsin að Brúna
laug.
Hvað er framundan?
Árið 1953 mun vafalaust verða
talið mjög hagstætt ár til lands
og sjávar.
Aflabrögð voru að vísu léleg
hér fyrir Norðurlandi, sérstak-
lega hvað síldina snertir, en
greiðlega gekk með sölu á sjávar-
afurðum, og verðið hélzt sæmi-
legt allt árið.
Heyskapur var óvenju mikill
vegna ágætrar sprettu og mjög
hagstæðs tíðarfars sl. sumar.
Verðlag á landbúnaðarafurðum
hækkaði lítið eitt á árinu og gekk
sala þeirra öllu greiðlegar en
1952.
En þótt afkomá liðins árs væri
yfirleitt betri en ársins 1952, er
því miður ekki hægt að segja, að
markaðshorfur séu jafn góðar á
þessu nýbyrjaða ári.
Yfirleitt fer verðlag nú lækk-
andi á erlendum markaði og má
búast við, að sú verðlækkun nái
til útflutningsafurða vorra áður
en langt líður. Fram að þessu
hefur ekki þurft að flytja út neitt
kjöt eða mjólkurafurðir um mörg
undanfarin ár, en með vaxandi
framleiðslu líður óðum að því, að
ekki verður komizt hjá að hefja
aftur útflutning á þessum land-
búnaðarvörum.
(Framhald á 7. síðu).