Dagur - 23.03.1955, Blaðsíða 2

2
D AGUR
Miðvikudaginn 23. marz 1955
Ólafur Jónsson heiðraður á sextugsafmælinu:
Heiðursfélagi í BúnaSarsambandi Eyja-
fjarðar - sfarfs hans minnsf á Bænda-
klúbbsfundi í gær
Ólafur Jónsson, fyrrum tilraunastjóri Ræktunarfélags Norð-
urlands, er sextugur í dag. Á Bændaklúbbsfundi, sem haldinn var í
gærkveldi, var afmælisins minnst með hátíðlcgum liætti. Fundurinn
hófst á því, að Ólafur flutti erindi um ræktunar- og félagsmál land-
búnaðarins, en síðan voru umræður um þau mál. — Þá kvaddi sér
hljóðs Ármann Dalmannsson og las hann ávarp frá Búnaðarsam-
bandi Eyjafjarðar, þar sem Iýst er heiðursfélagakjöri Ólafs á síðasta
aðalfundi sambandsins. Síðan ávarpaði Ármann Ólaf og minntist
starfs hans á liðnum áratugum. Þá flutti ræðu Stéindór Steindórsson
menntaskólakennari, fyrir minni Ólafs, og síðan Árni Jónsson tilr.stj.
Ármann Dalmannsson mæiti á
þessa leið:
Fyrstu kynni mín af Ólafi Jóns-
syni voru á Bændaskólanum að
Hvanneyri veturinn 1916—1'17. Þá
um haustið var eg meðal ný-
sveina, en Ólafur hafði iokið
námi í yngri deild skólans og var
því í hópi þeirra. sem við hinir
hlutum að veita athygli Qg að
meira eða minna leyti taka okkur
til fyrirmyndar í skólalifinu. —
Okkur duldist ekki lengi yfir-
burðir Ólafs á flestum sviðum í
nemendahópnum. Þó að einum
félaga hans tækist nð halda for-
ustunni með honum í náminu, þá
vakti Ólafur mesta athygli okkar
í allri félagsmálastarfsemi í skól-
anum. Vegna fráfcærrar glögg-
skyggni í hugsun, rökfærslu í
málfrúthirigi' '• ög hugkvæmni' í
gleSsþép* v,arð hann, ^ öðrdm
fremur, sjálfkjörinn sem fyrir-
mynd okkar nýsveina. Hann var
sá slyngasti á ritvellinum, hvort
sem var í ófcundnu eða fcundnu
máli. Hann var rökfimasti
mælskumaðúrinn á málfundum.
Hann var meðal þeirra, sem mest
báru upni skemmtisamkomur
innan skólans og hann var einn
hinn ötulasti liðsmanna fcæði í
söng- og íþróttastarfsemi skóla-
sveina. Þegar við mættum til
skólavistar haustið eftir fannst
okkur því verulegt skarð fvrir
skildi.
Ólafur starfaði um skeið hjá
Búnaðarsambandi Borgarfjarðar.
ferðaðist þá milli búnaðarfélag-
anna og vann að jarðabótum. Ár-
ið 1920 sigldi hann til Danmerk-
ur til framhaldsnáms við Land-
búnaðarháskólann í Kaupmanna-
höfn. Mun skólastiórinn. Halldór
Vilhjálmsson, hafa gert hvort
tveggja, að hvetja hann til fceirr-
ar farar og veita honum liðsinni á
annan hátt. eins og hann gerði við
ýmsa fleiri efnalitla nemendur.
sem honum virtist bera af að gáf.
um og manndómi.
Árið áður en Ólafur lauk námi
frá Iandbúnaðarháskólanum var
auglvst laust framkvæmdastióra-
starfið hiá Ræktunarfélagi Norð
urlands á Akureyri. Rót,ti Ólafur
um hað starf og fékk veitingu
fvrir bví. Þ°gar Ólafur kom frá
námi vorið 1924 bar fundum okk-
pr caman á nv í Revkiavík. Þá
gerðjst. t>að að eg réðist til hans
cere aðctnðarmaður Og fluttist
•ne-ður ti1 Akurevrar nm vorið.
fcpta k\mnj nkkar \rerið
■viðnarandi rúma hriá áratugi.
Fv minnjct fcecs. pð stiórn
Rmktnnarfélags Norðurlands rw
marcrir bæudnr n Norðnrirndi
rrpentu mikils af Ólafi eftir að.heir
t>öfðu verið með honnm á pðaT-
fundnm félagsins og krmnst frnoðí
mennsku hans og áhuga fyrir
eflingu landbúnaðar og búvís-
inda. Hann varð og fljótt þjóð-
kunnur maður fyrir störf sín hjá
Ræktunarfélagi Norðurlands,
einkum tilrauna- og leiðbein-
ingastörf. Ymsir hafa þó verið og
eru jafnvel enn, vantrúaðir á
þýðingu tilraunastarfseminnar.
Við nánari athugun munu þó
flestir skilja, að batnandi ræktun,
hagkvæmari búnaðarhættir á
ýmsum sviðum og vaxandi kjöl-
festa í leiðbeiningastarfsemi. er
bein og óbein afleiðing tilrauna-
starfseminnar í landinu. Með
stöðugri og síendurtekinni leit að
íullkomnasta. „s.varL. .við. .hverri
spurningu fást tryggustu undir-
stöður fi'æðslu-;og knðbeininga-
starfs j-þágii'. alyfratuyeganna —
Allt fræðslu- bgTeiðb'einingastarf
Ólafs ,Jónsspnar ^hpfp í pfjalatrjð-.
m venðg. bvggt uþþ' 'a béimi
grUndvelli, sem hann •• og aðrir'
hafa lagt msð tilraunastarfsem-
inni.
Það varð hlutskipíí Óíáfs, eins
og svo algengt hefur verið með
islenzka bændur, að þurfa að
eyða beztu árum æfi sinnar í það
að koma stofnuninni til sæmilega
fjárhagslegs sjálfstæðis. Þetta
þýðir það, að ekki verður hjá því
komist að feta sig áfram með all-
ar framkvæmdir og gæta þess að
ekki séu fleiri segl uppi en ör-
uggt er að kjölfestan geti þolað.
Ólafur starfaði meira en aldar-
fjórðung við þessa stofnun og
mun óhætt að segja að hún hafi
tekið jöfnum og stöðugt vaxandi
þroska allan þann tíma.
Ólafur er einnig fyrir löngu
þjóðkunnur maður fyrir ritstörf
sín. Hið mikla ritverk hans
„Ódáðahraun“ hefur borið nafn
hans víða og hafa ýmsir talið það
stórmerkilegt bókmenntaafrek.
Hann hefur verið ritstjóri Vasa-
handbókar bænda frá byrjun og
sýnir það ljóslega hvert traust
hann hefur sem leiðbeinandi í
búnaðarmálum. Sú bók kemui nú
orðið á flest sveitaheimili á land-
inu og hefur mjög handhægan og
alhliða fróðleik að flytja.
Þegar Búnaðarsamband Eyja-
fjarðar var stofnað árið 1932, varð
Ólafur formaður þess og hefur
verið það óslitið síðan þar til síð-
astliðið ár. Allan þann tíma hefur
hann einnig veríð fulltrúi sam-
bandsins á Búnaðarþingi og síð-
ustu árin var hann jafnframt
ráðunautur þess og annaðist á
þess vegum jarðabótamælingar
og leiðbeiningar í héraðinu. Það
er því augljóst, að á honum hef-
ur hvílt, fremur en nokkrum
öðrum ábyrgðinogframkvæmdin
.ájþieim störfum, sem sambandið
hefur haft með höndum. Fyrir
það allt færa eyfirzkir bændur
honum nú þakkir sínar og óska
honum og fjölskyldu hans allra
heilla.
—o—
Steindór Steindcrsson mælti á
þessa leið:
Árið 1924 er merkisár í sögu
Ræktunarfélags Norðurlands Þá
réðst ungur maður til fram-
kvæmdastjórastarfs í félaginu, og
síðan hefur hann verið tengdur
því, sem aðalstarfsmaður þess.
Maður þessi var Ólafur Jónsson.
Þegar hann réðst þangað hafði
félagið raunar verið fram-
kvæmdastjóralaust í heilt ár.
Stjórn þess höfðu borizt svo öfl-
ug meðmæli með Ólafi Jónssyni,
sem þá hafði enn ekki lokið
kandídatsprófi við landbúnaðar-
háskólann í Kaupmannahöfn, að
hún taldi rétt að bíða með það að
ráða mann til starfans, þangað til
hann kæmi heim. Og reynslan
sýndi, að það var vel ráðið. .
Starf það, sem Ólafur tókst þá
á hendur, ungur og lítt reyndur,
var að flestu erfitt og vandasamt.
Ræktunarfélagið var þá enn bún-
aðarsamband, auk þess sem það
rak stóra tilraunastöð og allum-
fangsmikinn búskap í sambandi
við hana. Hagur félagsins var
næsta erfiður um þær mundir.
Fjárhagsörðugleikar þeir, sem
gengu yfir eftir fyrri heimsstyrj-
öldina, höfðu ekki farið fram hjá
Ræktunarfélaginu, auk þess sem
það hafði orðið fyrir ýmsum
óhöppum, svo að kalla mátti, að
fjárhagur þess væri í kalda koli.
Tilraunastarfsemin hafði beðið
mikinn hnekki vegna þeirra örð-
ugleika, svo og ’tíðra manna-
skipta hin síðari árin, og var hún
því að nokkru leyti í molum
Ólafur Jónsson reyndist þeim
vanda vaxinn, sem honum var
lagður á herðar og maklegur þess
•trausts, sem honum var sýnt Á
tiltölulega fáum árum tókst að
rétta við fjárhag félagsins, koma
búrekstri þess í svo gott horf, að
til fyrirmyndar var, og umfram
allt að hefja og reka þar til-
raunastarfsemi. sem bæði var
umfangsmikil, fjölþætt og vel
unnin. Ymsar þær tilraunir, sem
Ólafur hóf þegar á fyrstu árum
sínum í Tilraunastöð Ræktunar-
félagsins voru fullkomin nýjung
í íslenzkri tilraunastarfsemi, og
marka þar spor. Eg tel lítið vafa-
mál, að tilraunastarfsemi Rf. Nl.
undir stjórn Ólafs Jónssonar sé
ein af styrkustu stoðunum. sem
enn hefur verið rennt undir hina
fræðilegu byggingu íslenzks
landbúnaðar. Og ekki sízt eru til
merkilegar fyrir ís
raunirnar
lenzk búvísindi vegna hinna
greinagóðu skýrslna ,sem Ólafur
birti að nokkru leyti jafnóðum,
en einkum þó í yfirlitsgreinum
eftir nokkurra ára starfsemi, og
síðast um þær mundir, er hann
lét af störfum sem tilraunastjóri.
í stuttu máli sagt, hann rétti hag
félagsins og starfsemi þess við á
stuttum tíma, svo að til fyrir-
myndar varð.
Störf Ólafs heppnuðust svo vel
af því að hann er bæði gaíddur
óvanalegu starfsþreki. hug-
kvæmni og verkhyggni, samfara
þeirri nákvæmni, sem nauðsyn-
leg er í vísindalegu staríi. En fá-
gætir eru þeir menn, sem svo vel
fá sameinað athafnamanninn og
vísindamanninn í einni persónu.
En umfram allt heppnuðust störf
Ólafs af því, að hann er gæddur
þeirri skaphöfn. sem gerir miklar
kröfur til síns sjálfs og lætur c-kki
undan þótt erfiðleikar verði á
vegi, og kann ekki að hætta við
hálfkarað verk.
Breyttar aðstæður ollu því, að
starfssvið Ólafs breyttist hjá
Ræktunarfélagi Norðurlands. —
Mun eg ekki rekja það hér, en
aðeins vil eg minnast þess, að
mjög vel lætur Ólafi að sinna
fræðslustöríum um íslenzkan
landbúnað, eins og hann hefur
gert nú um skeið á vegum félags-
ins er hann þar hvort tveggja í
senn fræðari og vekjari.
En þótt Ólafur næði svo géðum
árangri, sem raun ber vitni um í
meginstarfi sínu, fer því þó fjarri,
að hann sé einskorðaður við það,
því að hann er fjöllyndur í boztu
merkingu þess orðs þannig, að
hann á fjölda hugðarefna, og er
Svo mikill lánsmaður, að hann
kann að fara svo með tíma sinn
og starfsorku, að hann fær sinnt
þeim án þess að til árekstra komi,
eða nokkurt það járn brenni, sem
í' eidinum er hverju sinni' ' * -*■•*'
; Ýmsum þótti það næsta furðu-
lögt hér fyrr á árum, að ef eitt-
hvert hlé varð á mestu sumar-
önnunum í Gróðrarstöðinni hjá
Ólafi, þá var hann samstundis að
kalla floginn upp á fjöll. Horfinn
frá bleikum ökrum og slegnum
túnum inn í auðnir Ódáðahvauns.
Og þessu hélt hann áfram sumar
eftir sumar, ýmist einn saman eða
við annan mann og alltaf fót-
gangandi. Mér er ekki grunlaust
um að sumum hafi þótt þetta
ferðaflangur hans næstum því
kjánalegt, eða að minnsta kosti í
fullu ósamræmi við störf hans,
sem annars voru helguð ræktun
og gróandi. En svo einn góðan
veðurdag birtist alþjóð árangur-
inn af ferðum þessum með niiklu
ritverki í þremur stórum bindum.
Þar er Ódáðahrauni lýst frá öll-
um hliðum með gjörhygli og ná-
kvæmni vísindamannsins. Er
óhætt að fullyrða, að engum
hluta lands vors hefur enn verið
lýst svo rækilega, og mig uggir að
enn verði bið á að svo verði gert
Og það er fullvíst, að um langan
aldur mun Ódáðahiaunsrit Ólafs
verða grundvallarrit um þennan
merkilega landshluta. Allt þetta
mikla verk, rannsóknina, og síð-
an ritstörfin_ vann hann í slitrótt-
um tómstundum frá umfangs-
miklu starfi, tómstundum, sem
oss flestum verða oft harla
ávaxtalitlar. Eg gat þess, að ýms-
um hefði þótt Ódáðahraunsrann-
sóknir Ólafs furðu fjarskyldar
ræktunarstarfi hans. Svo er að
vísu fljótt á litið, en í raun réttri
er hvort tveggja greinar á sama
meiði. Með rannsóknum á
Ódáðahrauni var Ólafur að rækta
blett í íslenzkum vísindum, svo
rækilega, sem auðið var, á líkan
hátt og hann töfraði töðugrösin
úr íslenzkum jarðvegi.
Nú um nokkur ár hefur Ólafur
unnið að öðru vísindariti, sem
mig grunar, að muni í senn skapa
allverulega nýjan skilning á til-
teknum þætti í myndunarsögu
lands vors, og hafa verulega hag-
nýta þýðingu fyrir byggð lands-
ins. í fræðimennsku Ólafs Jóns-
sonar koma fram sömu skapgerð-
arþættirnir, sem gerðu bann
ágætan tilraunamann, nákvæmn-
in í starfi og forvitnin að rekja
hvern hlut að innstu rótum hans,
og glöggskyggnin að draga álykt-
anir af gefnum dæmum.
En Ólafi Jónssyni hefur gefizt
tóm til fleira en þessa, hann yrkir
ljóð og semur sögur, og kann vel
fyrir sér í þeirri mennt, og þá
rekkja nágrannar hans í Tnnbæn-
um, að hann setur sig ekki úr
færi um að nota sér skautasvell
oegar það kemur, enda er hann
hverjum manni fimari á skaut-
um. og hefur stöðugt iðkað þá
íþrótt, allt um miklar annir við
hin margvíslegustu störf. Þessi
upptalning nægir til að sanna orð
mín fyrr um fjöllyndi Ólafs.
Og nú segja kirkjubækurnar
okkur að Ólafur Jónsson sé sex-
tugur. Hér fyrrum þótti það
býsna hár aldur. En enginn
skyldi trúa því um Ólaf að hann
sé tekinn að eldast Hann fer enn
á skauta sem fyrri, klifrar fjöll og
vinnur myrkranna á milli þegar
xirfin krefur, og starfsmenn hafa
alltaf þörf fyrir að vinna. Og það
er trúa mín, að enn sé margra
góðra verka að vænta frá hans
hendi.
Að endingu vil eg óska Ólafi
Jónssyni til hamingju með þessi
tímamót, og óska honum enn
langrar og starfsami’ar æfi, og
fyrir hönd Ræktunarfélags Norð-
urlands þakka eg honum allt hið
mikla og ósérpiægna starf, sem
hann hefur unnið ‘ fyrir félagið
og íslenzk búvísindi. Og fyrir
sjálfan mig þákkp eg honum
ánægjuleg samskipti og samstarf.
•---------------'---------
KarlmaiiníLBkóT,
Brúnir og svartir. Erlendir.
Vandaðir 'og ódýrir.
Kveninniskór
með Kínahæl.
Kvenmokkasíur,
rússkinn.
Svartir lakkskór,
viargar tegundir O. FL.
Hvannbergsbræður
Skemmtiklúbbur Iðju
Spilakvöld næstkomandi föstu-
dag í Alþýðuhúsinu kl. 8.30
eftir hádegi.
Félagsvist Þorl. Þorleifsson
stjórnar — Góð verðlaun.
Dans á eftir. — Félagar komið
og skemmtið ykkur.
Hvergi meira fjör!
Stjórnin.
Skemmtun
verður haldin að Ilrafnagili
n. k. laugardag kl. 8.30 e. h.
Skemmtiatriði:
Eftirhermur
Leikþættir
Dans — ~
Barnaskólinn.