Dagur - 29.06.1955, Qupperneq 4

-4
DAGUR
Miðvikudaginn 29. júní 1955

DAGUR
Ritstjóri: HAUKUR SNORRASON.
Afgreiðsla, auglýsingar, innheimta:
Erlingur Davíðsson.
Skrifstofa í Hafnarstræti 90. — Sími 1166.
Árgangur kostar kr. 60.00.
Blaðið kemur út á hverium miðvikudegi.
Gjalddagi er 1. júlí.
li
Vinstri stjórn og réttlátt þjóðfélag
ÞEIM, SEM raeða vinstri stjórn í landinu, er helzt
til gjarnt að líta á hið pólitiska líf sem óbreytilegt
svið. Þar muni verða um næstu framtíð a. m. k.
þeir flokkar, sem nú skipa innstu bekki í íslenzkum
stjórnmálaheimi, og með sama styrkleika hver um
sig er þeir hafa nú. Allar ráðagerðir um aðra sam-
steypustjórn, en þá, er nú situr að völdum, hljóti að
byggjast á því að stokka upp á nýtt núverandi þing-
mannalið og núverandi kjósendafjölda hvers flokks
um sig.
í RAUNINNI er þetta samt hinn mesti misskiln-
ingur. Allar þær umræður, sem fram hafa farið af
hálfu Framsóknarmanna um breytta stjórnarháttu,
og samstarf til vinstri, hafa grundvallast á þeirri
skoðun, að þetta pólitíska svið sé síður en svo
óbreytilegt, heldur muni reka að því fyrr eða síðar,
að vinnandi fólk, sem á sameiginlegra hagsmuna að
gæta, og lítur svipuðum augum á þjóðfélagið í heild
og framtíð þess í öllum megindráttum, hljóti um
síðir að sameinast til pólitískra ótaka, í stað þess að
vera sundráð í mörgum flokkum eins og nú er. -
GrundvöllUr vinstra samstarfs hér á landi í framtíð-
inni, hlýtur að vera aukinn pólitískur skilningur og
þroski fjöldans. En af honum mun leiða, að það
fólk sem vill jöfnum höndum efnahagslegt jafnrétti
og andlegt frelsi, hættir að fylla flokk kommúnista
og annarra einræðissinna, eða leggja lið flokki, sem
auðmenn og milliliðir stjórna til hagsbóta fyrir sig
og sín sérsjónarmið. Þegar þessum skilningi hefur
vaxið fylgi með þjóðinni, skapast jarðvegur fyrir
raunhæft vinstra samstarf. í því samstarfi vinnandi
og frjálshuga fólks er Framsóknarflokkurinn eðli-
legasti samnefnarinn. Samvinnustefnan í fram-
kvæmd tryggir öllum sannvirði vinnu sinnar og
framleiðslu, um leið og hún virðir einstaklinginn og
möguleika hans til þroska og menningar. Samvinnu-
stefnan hafnar gróðahyggju auðmannanna og múg-
mennsku sósíalistanna. í meðalvegi hennar mætast
þeir, til hægri og vinstri, sem í raun og sannleika
vilja efla réttlátt þjóðfélag í efnahagslegum og
menningarlegum greinum.
I SUM HELZTU vandamálin, sem steðja að ís-
lenzku þjóðinni í dag, er usprottin af tortryggni á
stjórnarfarinu og á arðskiptingunni í þjóðfélaginu.
Ófriðurinn á vinnumarkaðinum á rætur sínar í van-
trú fjölda launafólks á því, að það beri úr býtum
eðlilegan skerf. Meðan þessi tortryggni er ekki upp-
rætt, verður naumast saminn friður. En ófriðurinn á
þessum vettvangi er e. t. v. eitt hið mesta mein
þjóðfélagsins í dag. Hvernig á þá að semja frið?
Með því að sannfæra verkalýðsstéttirnar og sjó
mennina og hina smærri framleiðendur um, að heið-
arlega sé stjómað og skipt arði. En þessi hugarfars-
breyting verður naumast með þjóðinni méðan Sjálf-
stæðisflokkurinn, undir núverandi forustu, er
áhrifamesti aðilinn að stjórn landsins. Sjálfstæðis
men nsegjast að vísu vera umboðsmenn allra stétta,
og telja það baktal eitt, er sagt er, að flokki þeirra
sé stjórnað af auðmönnum og bröskurum. En eru
þessir auðmenn og braskarar þá ekki til á landi
hér? Vitaskuld eru þeir til, og eru fjölmennir. Er-
lendis eru þeir í einum flokki og þeir eru það líka
hér á landi. En þeim tekst betur að dyljast hér en
k
annars staðar. Ef menn efast um,
bvar þá sé að finna, geta þeir spurt
sjálfa sig og aðra að því, hvaðan
Sjálfstæðisflokknum komi allt það
mikla fjármagn, sem hann hefur
yfir að ráða til pólitískrar starf-
semi. Er það komið frá verka-
mönnum, bændum og sjómönn-
um? Eða kemur það frá kaup-
möngurum og milliliðum? Og
skyldu þeir láta féð af hendi, ef
það þjónar ekki hagsmunum
þeirra?
RAUNHÆF vinstri stjórn er
ekki stjórn með núverandi þingliði
flokkanna, eða núverandi kjósenda
skiptingu að baki. Ef hún verður
mynduð, verður það fyrir aukinn
skilning á eðli flokkanna, fyrir frá<
hvarf manna frá einræðisstefnum
og skefjalausri gróðahyggju og fyr-
ir samtök lýðræðissinna og um-
bótamanna, sem skilja, að upp-
bygging réttláts þjóðfélags er
stærra verkefni en svo, að deilur
um dægurmál megi byrgja mönn-
um sýn til þess eða trufla eðlilegt
samstarf.
Kirkjutröppur undir umsjá
ráðsmanna bæjarins.
ÞAÐ ER EKKI Fegrunarfélag-
ið, sem á að sjá um fánaskrevting-
una á kirkjutröppunum, segir for-
maður félagsins blaðinu. Félagið
hefur ekkert yfir fánastöngunum
þar að segja. Það er bærinn sjálfur,
sem þar er æðsta ráð og kansellí.
Eða réttara sagt, bæjarstjórinn og
allir undirbæjarstjórarnir. Þangað
ber að snúa sér með umkvartanir
um að fánastengurnar séu of
sjaldan notaðar, en ekki til Fegr-
unarfélagsins, sem fyrir sitt leyti
vildi gjarnan sjá fánaskreytir.guna
oftar. En þessi athugasemd er fram
komin vegna greinarkorns hér í
fokdreifum um daginn. Þá veit
maður það.
Hvar á að hafa bílana?
BÍLUNUM fjölgar jafnt og þétt,
og mun þó minnst séð af því enn,
að því. er fróðir menn telja. En
með auknum bílakosti eykst vand-
inn að koma þeim öllum fyrir á
götum, sem aldrei voru til þess
ætlaðar, að geyma fjölda bíla. Eru
vandræði af sumum bílastöðum í
bænum. Og jafnan er aukin slysa-
hætta 'af bílum, sem standa við
gangstétt í fjölförnum götum, eink-
úm ef börn eiga leið um. Stundum
er bílum líka lagt þannig í fjöl-
förnum götum, að umferðartruílun
er að. T. d., þegar bílum er lagt
báðum megin í Brekkugötu. En
slíkt er í rauninni ófært, og öll
bílastaða í svo þröngri götu vand-
ræðamál.
EN HVAÐ á að gera? Meðal
þess, sem gera þarf, er að skylda
bxlaeigendur að taka bíla sína inn
á lóðirnar, þar sem þess er kostur.
Víða hagar svo til, þar sem bíll
stendur meirihluta sólarhrings við
gangstétt, að auðvelt er að gera þá
breytingu á girðingu og aðstöðu,
að bíllinn eigi samastað inni á lóð-
inni. Slíkt kostar að sjálfsögðu ein-
hver útgjöld og erfiði, en bíleig-
endur hafa og skyldur að rækja
gagnvart umferðinni, öryggismál-
unum og gæzlu bíla sinna, sem eru
verðmæt tæki. Eitt af því senx gera
þarf að okkar dómi er því, að at-
huga, hvar hægt er að gera slíka
breytingu með tiltölulega hægu
móti, og koma henni í framkvæmd.
Og svo þarf framsýni í þessum
efnum, þegar skipulag er gert og
loðum ráðstafað. I bæjum fram-
tíðarinnar verða miklu fleiri bílar
en í dag. Sá tími kemur yfir okk-
ur fyrr en varir.
Geðvondi karlinn í íslendingi.
ÖNUGASTA mannpersóna hér
um slóðir, er karl sá, er nefnir sig
Jón í Grófinni, í „íslendingi“, og
mun vera nákominn ritstjóranum.
Hann hefur stundum marga hluti í
einu á hornum sér og rótast um
eins og naut í flagi. I einu geð-
vonzkukastinu á dögunum fór
hann að skammast út af því, að
ýmsar endurbætur hafa verið gerð-
ar á Hótel KEA. Komst að þeirri
niðurstöðu, að fyrst ástæðan hefði
verið að mála hótelið og prýða,
jafngilti það játningu um að það
hefði verið allsendis óhæft til að
taka á móti ferðamönnum áður!
Og svo kom þessi ágæta yfirlýsing:
Síðan Hótel KEA var byggt, hefur
orðið „drjúg afturför“ í hótelmál-
um bæjarins! Allt var miklu betra
áð'ur, meðan hótelin voru með
gamla sniðinu, og í gömlu húsun-
um.
ÞEGAR skapvonzkutuddi þessi
fær ofanígjöf fyrir svona lagaðan
þvætting, umhverfist hann og eys
úr sér ónotum og óþverra, í síðasta
Isl. Þykir honum hart, að fá ekki
óátaliSLnð sparka úr klaufum á
kaupfeTT og starfsmenn þess. En.
það er og hefir verið uppáhaldsiðja
þessa mannteturs. Allt, sem kaup-
félagið gerir, fer í taugamar á hon-.
um. Og lesendur fá. svo sem að
vita það. Manngarmurinn heldur
að allir séu með sama innræti og
hann.
MENN ÞURFA EKKI annað
en bregða upp í huga sér þeirri
mynd, sem geðvondi karlinn þráir:
Akureyrarbæ- eins og hann væri í
dag, ef hér væri ekkert hótel á
borð við Hótel KEA, til þess að sjá
í einu vetfangi, hvað þessi aftur-
haldsseggur er að fara. Hví snýr
hann ekki geiri sínum að þeim,
sem næst honum standa, og krefst
þess, að „sjálfstæðishúsið", sem
eitt sinn var Hótel Akureyri, verði
aftur lagt undir hótelrekstur? Nú
er verið að útbúa þar verzlunar-
pláss. Er það meira þjóðþrifafyrir-
tæki en hótelið, sem þar var í þá
gömlu, góðu daga, sem nöldrunar-
seggur þessi lifir og hrærist í?
Athugasemd
Einhver sem nefnir sig „v“ og
stendur í sífeldu rabbi við Fegrun-
arfélag Akureyrar hefur tyívegis
í „Fokdreifum" eignað félaginu
fánaskreytinguna meðfram kirkju-
tröppunum. Fegrunarfélag Akur-
eyrar hefur margt gott látið af sér
leiða og á vafalaust eftir að gera
enn betur í framtíðinni, ef skiln-
ingur bæjarbúa á starfsemi þess og
fjárhagur þess leyfir, en hafa skal
í þessu efni það sem réttara er, en
fánaskreytingin við kirkjutxöpp
urnar, sem greinarhöfundur kallar
„bros Akureyrar", er hugmynd og
framkvæmd Þjóðhátíðarnefndar
Akureyrar og ekki annarra.
Virðingarfyllst.
F. h. Þjóðhátíðarnefndar.
Jón Norðfjörð.
ERLEND TÍÐINDI
Þessa dagana eru menn bros-
liýrir í Moskvu, en samt eru
veður válynd
FRÁ ÞVÍ HEFUR verið sagt í blöðum víðs vegar
um heim, að þegar Kruschev hinn rússneski kom úr
veizlunni hjá Tító, rjóður og sæll af höfðinglegum
veitingum hins júgóslafneska einvalda, rakst hann á
nokkra blaðamenn úti fyrir dyrum, og fór að tala við
iá. Sagði hann þeim, að vestrænir blaðamenn væru
allt of illa að sér í rússneskum málefnum. En þeir
svöruðu því til, að aðstaðan til kynna væri ekki góð,
jví að þeir gætu ekki fengið vegabréfsáritun til Rúss-
lands, þótt þeir reyndu. Hvað er þetta, ságði Krus-
chev, þið getið fengið að koma strax á morgun! Og
þreif í hönd eins blaðamannsins upp á það. En sá
var ekki seinn á sér, að taka „sterka manninn" á orð-
inu, og kvaðst mundi sækja þegar daginn eftir til
rússneskra stjórnarvalda um vegabréfsáritun, og þá
vitna í samtalið. Þessi blaðamaður heitir Frank Kelly,
og skrifar í New York Herald Tribune. Og allt fór
eins og Kruschev hafði sagt fyrir. Nú var vegabréfs-
áritunin auðsótt mál, og Frank Kelly hélt þegar til
Moskvu og þessa dagana situr hann þar og sendir
blaði sínu greinar frá rússnesku höfuðborginni, og
Iýsir því, sem fyrir augu ber. Hann er ekki alveg
ókunnugur þar um slóðir, hefur dvalið þar á fyrri
tíð, meðan enn var sæmilegt samkomulag í milli
Rússa og Bandaríkjamanna. Eru greinar hans því
talsvert eftirtektarverðar. Verður hériá-eftir stiklað á
nokkrum atriðum úr einni grein'h'ahS, þ"áf‘sam harin
ræðir um andrúmsloftið nú þar austúr frá og um
vöruframboð og verðlag.
Þess skal getið til skýringar, að hið .opinbera gengi
á rúblu er 4 rúblur gagnvart dollar, eða nálægt því að
hver rúbla jafngildi kr. 4.20 íslenzkum. En þetta er
fróðlegt að hafa í huga, er Kelly fer að tala um verð
á eiristökum hlutum í búðum.
* •" - i-
ÞAÐ ER ÞA FYRST að segja, að honum- þykir
andrúmsloftið í borginni hlýrra í garð útleridinga en
verið hefur seinni árin. Honum þykir líflegt á götöm
borgarinnar og í verzlunum. Þröng við búðarborð að
verzla, og svo að sjá, sem fólk hafi mikla peninga
handa í milli. Vel vopnaðir leynilögreglumenn eru
hvarvetna á verði við opinbera staði, en samt finnst
honum skuggi einveldisins ekki eins þungur á baki
ferðamannsins og áður. Hann rekur augun í það, að
verið er að mála og prýða ýmsar turnbyggingar höf-
uðstaðarins og það eru konur, sem þar eru að verki, á
vinnupöllum hátt í lofti.
Á götunum eru sópararnir konvr, og sýnist vel hirt
um að göturnar séu þrifalegar, og rusl tekið til hand-
argagns jafnóðum að kalla.
IBUARNIR horfa forvitnisaugum á ferðamanninn
á götunni, þekkja hann á fötunum. Þeir eru sjálfir
sæmilega klæddir, en gamaldags þykir Vesturlanda-
búum klæðatízkan á körlum sem konum.
í búðum fæst úrval af baðmullarefnum með
áprentuðum mynstrum, hæfilegt í sumarkjóla, og
kostar um 90 rúblur metrinn. Svartir gönguskór úr
leðri í búðarglugga eru verðmerktir 645 rúblur. Saum-
aðir sumarkjólar á 388—465 rúblur. Annars staðar
ísskápur, fimm kúbíkfet, á 2000 rúblur. Á hótelinu
var hægt að fá állgóða máltíð fyrir 30 rúblur. Hægt
mun fyrir ferðamenn, að semja við Intourist, sem er
ferðaskrifstofa ríkisins, að fá allan greiða, hótelgist-
ingu og mat og sýnisferðir um höfuðstaðinn, fyrir sem
svarar 320 kr. á dag.
BLAÐAMAÐURINN rómar alla fyrirgreiðslu á
leiðinni til Moskvu. Er svo að sjá, sem allir hafi talið
það skyldu sína, að gera sem bezt við manninn, sem
Kruschev tók í hendina á og bau ðhátíðlega heim.
En ekki geta allir ferðamenn skriðið í það skjól,
heldur v|rða að bjarga sér sjálfir, þ. e. a. s. þeir, sem
(Framhald á 7. síðu).