Dagur - 09.01.1957, Blaðsíða 2

2
DAGUR
Miðvikudaginn 9. janúar 1957
Steingrímur Jónsson
bæjarfógeti og sýslumaður
Þann 29. dcs. sl. andaðist Stein-
gn'ifiur Jónsson, fyrrverandi sýslu-
maður og bæjarfógeti, 89' ára gam-
all. Með lionum er ti! moldar linig-
inn stórmerkur maður og höfðingi
í Jtess orðs Iteztu merkingu.
Steingrímur Jónsson var fæddur
27. des. 1807 á Gautlöndum í Mý-
vatnssveit. Foreldrar hans voru Jón
Sigurðsson alþingismaður og síðar
alþingisforseti og kona hans, Sol-
veig Jónsdóttir. — Bæði voru þau
hjón komin af hinum merkustu
ættum (Reykjahlíðarætt). — Jón á
Gautlöndum var hóraðshiifðingi og
forystumaður Þingeyinga á flestum
sviðum um mörg ár og einn hinn
mesti þingskörungur þeirra tíma.
Tók hann, ásamt Bcnedikt Sveins-
syni sýslumanni, við aðalforystunni
í frelsisbaráttu þjóðarinnar eflir að
nafni hans, íorsetinn mikli, andað-
ist. Stcingrímur Jónsson átti þannig
til mikilhæfra forfeðra að telja í
báðar ættir, enda sver hann sig
greinilega í ættina.
Steingrímur ólst upp hjá foreldr-
um síninn og hcfur Jiá vanizt öllum
sveitastörfum. Hann var settiir til
mennta og varð stúdent árið 1888,
sigldi |)á sámsumars til háskólanáms
í Kaupmahnahiífn og tók próf í
lögfræði árið 1894. Sama ár varð
hann aðstoðarmaðtir í íslenzkti
st jórnardeildinni, scm )>á var í
Kaupmannalúifn, cn árið 1897 var
hann setttir sýsltimaður í fæðingar-
héráði sínu, Þingeyjarsýslu, og veitt
það embætli skömmu síðar.
Ari áður en Steingrímur kom al-
farinn heim til íslands sem sýslu-
ntaður, hafði hann kvongazt og
gengið að eiga Guðnýjti Jónsdóttur
frá Grænavatni við Mývatn, ágæta
konu. sem látin er fyrir fáum ár-
um. Þegar heim kom, settust þau
hjónin að á Húsavík, og mun heim-
ili Jreirra''fljótt hafa verið rómað
fyrir gestrisni og myndarskap, og
var svo alla tíð, eins hér á Akureyri.
Þau hjón eignuðust fjögur börn.
Eitt þeirra er dáið, en þau sem lifa
eru: Jón, sýslumaður í Borgarnesi,
Þóra, kona Páls Einarssonar, full-
trúa bæjarfógeta hér í bæ, og Iírist-
ján, fyrrv. sýslumaður.
Á mcðan Steingrímur átti heima
á Húsavík, fólu Þingeyingar honum
margvísleg trúnaðarstörf auk sýslu-
mannsstarfanna. Þannig var hann
t. d. í stjórn Kaupfélags Þingeyinga
og fulltrúi þess á fundum S.Í.S., og
uni tíma var hann formaður Sam-
bandsins, enda kjörinn heiðursfé-
lagi ]>ess á aðalfundi 1952. Hann
var áhugamaður um stjórnmál og
fylgcli Heimastjórnarflokknum að
málum. Árið 1900 var hann skipað-
ur „konungkjörinn" (]>. e. stjórn-
skipaður jiingmaður og sat á Al-
þingi þar til konungskjörið var lagt-
niður með stjórnarskránni frá 1915.
Hann reyndist hinn nýtasti þing-
maður og naut trausts flokksbræðra
sinna og annarra, sem meðal ann-
ars sést á því, að árið 1907 var hann
kosinn í nefnd þá, er átti að semja
við Jlani um samband landanna
(millilandanefndina). Starfaði sú
nelnd í Kaupmannalúifn fyrri hluta
árs 1908, og urðu sex af íslenzku
nefndarmönnunum og Danir loks
sammála um frumvarp að sam-
bandslögum (Uppkastið), en einn
Jslendinganna, Skúli Thoroddsen,
klauf nefndina og gerði mikið meiri
krölur lil fulls sjálfstæðis, heldur
en Danir fengust ]>á til að ganga
að. Út af frumvarpi þessu urðu
síðan miklar æsingar, sem kunnugt
er, og í kosningunum um haustið
hafnaði ]>jóðin því algerlega, og var
það þá úr sögunni. Sjálfsagt var
það vel farið, tir því að svo giftu-
samlega tókst til síðar. Hins vegar
er á það að líta, að enginn gat þá
séð fyrir ]>á atburði, sem leiddu til
fullveldisviðurkenningarinnar 1918
og stofnunar lýðveldisins 1944. Er
enginn vafi á, að íslenzku nefndar-
mennirnir gerðu það sem þeir gátu
til að þoka sjálfstæðismáli okkar
áfram og að þeir vildu allt hið
bez.ta. Voru árásir þær, sem þeir
urðu fyrir í hita baráttunnar því
næsta ómaklegár. Þrátt fyrir allt
varð starf þeirra til blessunar, því
að mcð nefndarskipuninni og sanm-
ingum þeim, sem ]>ar fóru fram,
viðurkenndu Danir í fyrsta sinn, að
samband landanna væri samninga-
mál. Sú viðurkenning hlaut fyrr eða
síðar að leiða til skilnaðar, eins og
llka sýndi sig.
Arið 1920 varð Steingrímur Jóns-
son sýslumaður í Eyjafjarðarsýslu
og bæjarfógeti á Akureyri. Eftir að
hingað kom vann hann mikið að
ýmsum félagsmálum, var t. d. í bæj-
arstjórn og forseti bæjarstjórnar.
Hann var einnig í sóknarnefnd og
starfaði ]>á mikið að kirkjubygging-
armálinti. 1 ýmsum félögum var
hann einnig og starfaði ]>ar, t. d.
í Oddfellowreglunni og víðar.
Eg scm þessar línur rita, kynnt-
tst Steingrími Jónssyni ekki per-
sónulega lyrr en hatm fluttist í
þetta hérað, en fáa ihenn héfúr mér
hnidizt meira til um. FTann var
glæsjlegur ásýndum, einnig sem
gamall maðtir, gáfaður maður, allra
malnia fróðastur, einkum um sfigu
og stjórrtmál. Öllum var hann vcl-
viljaður og vildi láta gott af sér
leiða í hvívetna. í einu orði sagt:
hnnn var hinn bezti drengur.
Steingrímur sagði af sér embætti
árið 1934. Eftir það vann hann þó
að ýmsu og auðgaði anda sinn fram
á elliár, og nú er liann lagztur til
hinztu hvíldar. Allir Eyfirðingar
votta hinu látna yfirvaldi sínu virð-
ingu og þiikk.
Iierðharð Stefánsson.
r
Ur bæ og byggð
Hjúskapur. Þann 23. des. voru
gefin saman í hjónaband í Akur-
eyrarkirkju ungfrú Regína
Kristinsdóttir og Steingrímur
Antonsson sjómaður. — Heimili
þeirra er að Brekkugötu 2. —
Þann 25. des. ungfrú Elín Pál-
fríður Alexandersdóttir og Eð-
varð Júlíusson skipstjóri. Hcimili
þeirra er í Grindavík. — Þann 29.
des. ungfrú Friðrikka Emilsdóttir
og Valgarður Jón Eðvaldsson
skipasmíðanemi. Heimili þeirra
er að Grundargötu 4. — Þann 31.
des. ungfrú Monika Margrét
Stefánsdóttir og Magnús Trausti
Adamsson trésmiður. Heimili
þeirra er að Þingvallastræti 6. —
Þann 30. des. ungfrú Guðrún Ge-
orgsdóttir og Magnús Lárusson
rafvirki. Heimili þeirra er að
Glerárgötu 14. — Þann 5. janúar
1957 ungfrú Guðrún Gunnars-
dóttir frá Reykjum og Steingrím-
ur Davíðsson verkamaður, Eyr-
arlandsvegi 14. — Þann 6. janúar
ungfrú Rósa Jóna Sumarliða-
dóttir og Snorri Sigfússon sölt-
unarstjóri. Heimili þeirra er að
Gránufélagsgötu 48.
Hjónaefni. Um jólin opinber-
uðu trúlofun sína ungfrú Hulda
Jóhannesdóttir frá Tunguvöllum
á Tjörnesi og Hermann Guð-
mundsson stúdent frá Eyjólfs-
stöðum í Berufirði.
Sextugur:
Gretar Fells
Þann 30. desember síðastliðinn
varð Gretar Fells, rithöfundur,
1 sextugur. Hann er þóðkunnur,
sem ræðumaður og rithöfundur.
Gretar Fells er fæddur í Gutt-
ormshaga á Rangárvöllum, og
voru foreldrar hans séra Ófeigur
Vigfússon og Ólafía Ólafsdóttir.
Tvíburðabróðir hans, séra Ragn-
ar Ófeigsson, valinkunnur sæmd-
armaður, lézt fyrir skömmu. En
þar sem mér er ókunnugt um
uppvöxt og æsku Gretars, skal
ekki fjölyrt um það hér. Hann er
lögfræðingur að menntun og
vinnur á skrifstofu landlæknis.
Og þótt eg þykist vita, að hann
ræki þau störf sín vel, eins og allt
annað, sem hann tekur sér fyrir
hendur, þá eru það þó fyrst og
fremst tómstundastörf hans, rit-
störf og skáldskapur, sem stað-
næmst verður við á þessum tíma-
mótum.
Hann hefur verið forseti ís-
landsdeildar guðspekifélagsins í
21 ár, en lét af því starfi á síð-
Minningargjöf um Bolla
Sigtiyggsson
Við messugjörð í Munkaþver-
árkirkju á gamlaárskvöld afhenti
sóknarpresturinn, séra Benjamín
Kristjánsson, kirkjunni gjöf frá
kirkjukórnum, til minningar um
Bolla Sigtryggsson frá Stóra-
Ilamri, ,sem látinn er fyrir
skömmu. Var það Nýjatesta-
mentið bundið í alskinn og silf-
urslegið, hinn mesti kjörgripur.
Fagur silfurskjöldur, áletraður,
prýddi bókina.
Bókband annaðist Þórarinn
Loftsson, Akureyri, og silfur-
smíðin var gerð á gullsmíða-
vinnustofu Sigtryggs og Eyjólfs,
Akureyri.
Bolli Sigtryggsson var lengi
formaður kirkjukórsins og
áhugamaður um söngmál og
kirkjumál. Er vel að hans sé
minnzt á svo fagran hátt.
Leiklistarkennsla
mín er liafin. Fyrri nemendnr
sitja fyrir. Til viðtals kl. G—7.
Sími 1575.
JÓN NORÐFJÖRÐ.
Bjargey Pétursdóttir
Nokkur minningarorð
Sumarið 1930 var ég í fiskvinnu
út á eyrum. Margir krakkar unnu
þá við fiskþurrkunina. Veitti ég þá
eftirtekt lítilli, ljóshærðri telpu, er
var síkát og hlæjandi. Flún var
aldrei í vandræðum með að fá ein-
hvern til að bera börurnar á móti
sér.
Þetta voru fyrstu kynni mín af
Eyju, en svo var hún ætíð kölluð
í vina- og kunningjahópi.
Um ]>etta leyti fluttum við bæði
í Oddeyrargötuna, og þar lágu
leiðir okkar saman í leik unglings-
áranna.
Það var rennt á sleða niður Odd-
eyrargötuna á veturna, farið í slag-
bolt á vorin og feluleik á haustin.
Ævinlega var Eyja með, því öllum
þótti vænt um hana.
En þótt kæti og lífsgleði væru
lífsförunautar Eyju, var ævin ekki
ætíð blómum stráð.
Fyrsta reiðarslagið var, er hún
fylgdi móðúr sinúi til grafar 1933,
aðeins nokkrum vikum áður cn hún
var fermd.
Eyja fór skiimmu seiúna til Húsa-
víkur með Sigtryggi bróður sínum,
en undi sér þar eigi og kom hingað
til Akureyrar aftúr. I-'ór hún þá til
starfa í matvörudeild K.E.A. Kom
]>á í ljós, að hér var óvenjugóð af-
greiðslustúlka á ferð, sem allir sótt-
ust eftir að láta afgreiða sig. Var
ekki laust við að okkur strákunum,
sem stóðum við hlið hennar í búð-
inni, þætti þetta nokkuð súrt í
brotið.
Á skólaárum sínum kynntist Eyja
jafnaldra sínum, Þórarni Ólafssyni,
einstöku prúðmenni og ljúfmenni.
Heitbundust þau og stofnuðu þá
nokkru síðar sína eigin verzlun.
Árið 1943 verður Eyja fyrir ]>cirri
sáru sorg að mega fylgja unnusta
sínum til grafar. Eu hún lét ekki
bugast. Hún hélt áfram með verzl-
un sfna, og næstu árin átti hún at-
hvarf hjá tengdaforeldrum sínum,
Ólafi Ágústssyni og Rannveigu Þór-
arinsdóttur, sem reyndust henni
eins og beztu foreldrar.
Ég spurði eitt sinn kunningja
minn, er við sátum( saman kvöld-
stund og röbbuðúm um vérzlun og
afgreiðslu í búðum, í hvaða búð
honum ]>ætti bez.t að koma og fá
afgreiðslu.
Hann liugsaði sig eltki úm og
sagði: „Til Eyju, því ]>að er cius
og hún hafi það á tilíinningunni,
hvernig þjónustu maður vill fá,
jafiivel ]><> maður þekkti hana ckki
neitt."
Fyrir nokkrum árum stofnuðu
þær Irene Gook t>g Eyja ineð sér
heimili að Ráðhústorgi 5 hér í bæ.
Þangað var gott að koma, því þar
andaði að manni elskulegheitum
frá öllum hlutum.
Sxðastliðinn vetur vciktist Eyja
hættulega og varð að lara lil Kaup-
wannahafnar og ganga þar undir
hættulegán uppskurð. Hún kom þó
aftur heirn unt mitt sumar og virtist
ætla að ná heilsu aftur, en í septem-
ber versnaði henni skyndilega, og
fór hún þá öðru sinni til Hafnar.
Flún kom aftur lieim skiimmu
fyrir-jólin. Hún vildi kotna heirn
og deyja heitna.
1 bæði skiptin fór frk. Gook með
henni út og annaðist liana af ein-
stakri ástúð og umhyggju. Ekkert
skyldi skilja ]>ær, nema dauðinn.
Hann kom 28. desember síðastl.
Föstudaginn 4. janúar blöktu
fánar í lxálfa stöng, verzlanir bæjar-
ins voru lokaðar, troðfull kirkja af
vinum og kunningjum fylgdu Eyju
síðasta spölinn.
Vertu sæl, elskulega, litla leik-
systir, og hafðu þökk fyrir samfylgd-
ina. Sigm. Bj.
astliðnu hausti. Má sega, að hann
hafi helgað guðspekifélaginu all-
ar sínar tómstundir í tvo ára-
tugi. Á þessum árum hefur hann
flutt þjóðinni margt úr austrænni
heimspeki og trúfræði, sem áður
var hér óþekkt. Hefur hann 1 því
auðgað íslenzkt þjóðlíf með riýj-
um straumum frá Austurlöndum.
Hann hefur gefið út nokkrar
bækur með erindum um andleg
mál. Og það, sem einkennir þær,
er ekki aðeins skemmtileg túlkun
viðfangsefnanna ,heldur listrænt
form og fagurt mál. Tímaritið
Gangleri hefur undir ritstórn
hans verið aufúsugestur víða um
land. Er það honum að þakka,
ásairit útvarpsfyrirlestrum Gret-
ars Fells, að almenningur á ís-
landi þekkir meii-a til hinnar
fornu vizku Austui'landa, en al-
mennt er með öði'um þóðum.
Gretar Fells er einnig gott
ljóðskáld. Hann hefur gefið út
fimm ljóðabækur, en stæi'st
þeirra er „Grös“, er út kom á
fimmtugsafmæli höfundarns. Nú
verður gefið út úrval af ljóðum
hans. Hann er sjálfstæður í
ljóðagerð sinni, á sinn eigin
streng, og er ólíkur öllum öðrum
íslenzkum skáldum. Það er alltaf
einhver boðskapur í ljóðum
Gretars. Hann yrkir ekki um
ómerkilega hluti, sem enginn
getur vaxið af.
Fyrirlestrar og ritverk Gretars
miða öll að því, að fá menn til að
hugsa. Beita hugsun sinni og gáf-
um til úi'lausnar vandamálum
lífsins. En gleyma ekki að hafa
góðvildina með í för.
Kvæntur er Gretar Fells Svövu
Stefánsdóttur frá Skógum á
Þelamörk, mikilhæfi'i konu. Á
hún sinn þátt í því, að gera heim-
ili þeirra hjóna aðlaðandi og fag-
urt. Þar er gott að koma og eiga
vinir þeii-ra hjóna þar margar
ánægjustundii'. Er frú Svava
samhent manni sínum um hugð-
arefni eins og bezt verður kosið.
Undanfarin sumur hafa þau
hjón komið hingað til Akureyrar
í sumrleyfi sínu, og hefur Gretar
þá flutt hér erindi fyrir vini sína
og skoðanabræðui'. Er þeim hér
ávallt vel fagnað, enda eru þau
hér vinmörg.
Eitt sinn er þau bjuggu á Eli-
vogum í Nýju heimavistinni,
kvaddi Gretar herbergið með
þessari gamansömu stöku:
Á því leikur lítill vafi,
að létt er hér að falla í stafi.
Hérni vildi’ ég vera oft.
Þótt á báðar liendur hafi
Helgrindur og Svöi'tuloft.
En svo hétu herbergin beggja
megin við Elivoga. Má af vísunni
sjá, að þau hjónin una vel hér í
bænum.
Eg vil með þessum fáu orðum
þakka Gretari Fells fyrir vináttu
hans og óska honum þess, að
honum megi endast heilsa og ald-
ur, til að vinna sem lengst fyrir
hugsjónir sínar og hugðarmál.Því
að þar er fólgin hamingja allr j
hugsj ónamanna.
Eiríkur Sigurðsson.