Dagur - 12.11.1958, Blaðsíða 2

2
D A G U R
Miðvikudaginn 12. nóv. 1958
MiðaS cr við:
6,5 kýr og kelfdar kvígur.
2,3 aora nautgripi.
100,0 œr.
20,0 gemlinga, hrúta og sauði.
Verðlagsgrundvöllur sá, er
birtist hcr að framan, er lítið
'breyttur fró fyrra árs verðlags-
grunuvelli, nema til samræmis
við þær hækkanir, sem hafa orð-
ið á verðlagsárinu vegna vísi-
‘töluhækkunar og kauphækkana
og svo vegna laga um Utflutn-
ingssjóð.
Vcrðlagsgrundvellinum var
sagt upp af báðum aðilum, full-
'trúum neytenda og fulltrúum
framleiðenda.
Samningsviðræður byrjuðu
•upp úr 20. ágúst og var lokið með
samkomulagi 6. september.
Á fyrstu fundum nefndarinnar
'lagði hagstofustjóri, Klemen?
■Tryggvason, fram verðlagsgrund
völl fyrra árs, með þeim verð-
breytingum, sem orðið höfðu á
verðlagsárinu frá 1. sept. 1957 til
1. sept. 1958 og hafði verðlags-
grundvöllurinn þá hækkað um
10,535%. Þá var lögð fram
skýrsla um tekjur hinna annarra
■vinnandi stétta.
Skýrslan ber með sér að tekjur
bafa aðeins lækkað í Reykjavík,
en hækkað í kaupstöðum og
kauptúnum 5,3—7,8%.
Hagstofustjóri lagði og fram
skýrslu um fjórar mismunandi
stærðir búa, fundna eftir sömu
reglu og 1957, það er um fram-
leiðslu og tilkostnað hjá búum af
ákveðinni stærð í 20 hreppum á
mjólkurframleiðslusvæðum frá
595 bændum. Skýrslnanna verð-
ur nánar getið síðar.
Eftir gildistöku laga um Út-
fiutningssjóð o. fl., var verð
mjólkur hækkað um rúma 11
aura til bóndans (afleiðing af 5%
hækkuninni á kaupi verkafólks)
og rúma 8 aura fyrir auknum
kostnaði, eða um 20 aura alls, til
þess að mæta þeim kostnaði, sem
leiddi af 5% kauphækkunum
verkamanna, sem lögin heimil-
uðu.
Þegar samningar hófust um
verðgrundvöllinn, höfðu ýmsar
stéttir verkamanna fengið kaup-
hækkanir umfram þau 5%launa-
hækkun, sem lögin um 'Útflutn-
ingssjóð gerðu ráð fyrir. Var sú
hækkun víðast hvar um 6%. Það
varð því fyrsta krafa fulltrúa
framleiðenda að kaupliður verð-
lagsgrundvallarins fengi þessa
hækkun. Fulltrúar neytenda
buðu hins vegar upp á 6%hækk-
un á tekjum bóndans og vildu
um leið hækka kjötþungann á
kind í 15 kg., úr 14,40 kg. á kind.
Fulltrúar framleiðenda gerðu þá
ki'öfu til þess að. fyrning véla
væri hækkuð, að vextir hækkuðu
og að kaupliðurinn allur hækk-
aði um 6%. Að lokum varð það
að samkomulagi að kaupliður
verðgrundvallarins hækkaði um
6% auk þeirra 5% sem áður get-
ur, og að kjctmagnið væri aukið
úr 14,4 kg. á fóðraða kind í 14,68
— er það þriggja ára meðaltal.
Eg ætla þá að fara nokkrum
orðum um búnaðarástandið í árs
lok 1956. Sauðfé er þá talið
706.291, þar af eiga bændur
575.877 kindur. Nautgripir eru
taldir 47.509, þar af eiga bændur
45.397 nautgripi.
Heyfengur alls:
Taða 2.575.462 hb. — Úthey
412.568 hb. — Alls 2.988.030 hb.
= þar af hey búleysingja
164.599 hb. — Hey bænda
2.823.431 hb., það er 449 hb. á
bónda.
Sauðfé búleysingja í sýslum og
þorpum er 114.838 kindur —
sauðfé í kaupstöðum 16.376 kind-
ur. Nautgripir annarra en bænda
431 og hross 5850.
Það mun láta nærri að kjöt-
framleiðsla kaupstaðabúa, þorps-
búa og búlausra í sveitum sé um
2000 tonn. Nú er gert ráð fyrir að
úr landi þurfi að selja um 300
tonn fyrir um 8 kr. kílóið, (án
útflutningsuppbóí a).
Kaupstaðabúar og menn í þorp-
um og kauptúnum leggja til
bróðurparíinn af útflutningskjot-
inu. Þetta er vert að athuga þeg-
ar deilur rísa út af uppbótum á
útflutt kjöt. Hitt er ekki nema
sjálfsagt og eðlilegt að búlausir
menn, sem vinna úti í sveitunum,
eigi kindur.
í framhaldi af því, sem að ofan
segir, fer hér á eftir kafli úr síð-
ustu skýrslu framleiðsluráðs, sem
er um útflutning landbúnaðaraf-
urða. Af kindakjötsframleiðslu sl.
haust (1957) hefur verið flutt út
2.423.192,5 kg. dilkakjöt, en rúm-
lega 272 lestir af fullorðnu fé. —
Kjötið hefur verið flutt til Bret-
lands (1.695.090 kg.), Svíþjóðar
(Framhald af 8. síðu.)
í nefndina voru kosnir þessir
menn: Þrándur Indriðason, Sig-
fús Jónsson og Skafti Benedikts-
son, og til vara Baldur Baldvins-
son og Finnur Kristjánsson.
Slysabætur.
„Fundurinn telur réttlátt, að
allir íslenzkir ríkisborgarar frá
16 til 67 ára hafi sömu réttindi og
skyldur gagnvart slysabótum, án
tillits til þess hvort þeir eru at-
(417.623 kg.), Bandáríkjanna
(392.753 kg.), Danmerkur
(52.844), Noregs, Færeyja, Frakk
lands og A,- og V.-Þýzkalands.
Eins og fyrri daginn hefur
komið í ljós, að verðið, sem feng-
ist hefur fyrir kjötið, er mjög
misjafnt.
Söluverð dilkakjöts (fob.) til
hinna ýmsu landa er sem hér
segir:
England . . . kr. 7,51 pr. kg.
Svíþjóð . . . . . . — 10,43 pr. kg.
Bandaríkin . . — 9,08 pr. kg.
Danmörk . . . — 11,24 pr. kg.
Færeyjar . . . . — 12,73 pr. kg.
Fi'akkland . ... — 9,43 pr. kg.
Noregur ... — 11,61 pr. kg.
Meðaltal — 8,14 pr. kg.
Kjötið af fullorðnu fé seldist að
meðaltali á kr. 4,70 pr. kg. (frá
4,33 í 6,68).
Á árinu 1957 var flutt úr landi
um 173 tonn af mjólkurosti, að-
allega til V.-Þýzkalands. Að
meðaltali mun söluverð hans
hafa verið um kr. 6,50 pr. kg. Það
sem af er þessu ári mun vera bú-
ið að flytja út tæp 200 tonn.
vinnurekendur eða vinnuþiggj-
endur, og skorar á Alþingi og
ríkisstjórn að breyta almanna-
tryggingalögunum í það horf, að
svo megi verða.“
Stjórn félagsins skipa: Þrándur
Indriðason, Aðalbóli, Jón Sig-
urðsson, Yztafelli, Baldur Bald-
vinsson, Ófeigsstöðum, Finnur
Kristjánsson, Húsavík, Haraldur
Jónsson, Jaðri, og til vara Ketill
Indriðason, Kristján Jónatansson
og Sigfús Jónsson.
- Samþykktir Bændafélags Þingcyinga
- Tillaga um niður-
suðnverksmiðju
(Framhald af 1. síðu.)
Allt fram til sl. vetrar hefur
veiði svo til eingöngu verið
bundin við öflun hæfilegs beitu-
margns og lítils háttar til niður-
suðu í lítiíli verksmiðju, sem
framleitt hefur síldar-„sardínur“
fyrir innanlandsmarkað. Á sl.
vetri varð hins vegar sú breyting
á, að nokkrir hringnótabátar
stunduðu síldveiðar á Inn-Eyja-
firði og lögðu afla sinn upp til
bræðslu í síldarverksmiðjunni í
Krossanesi, en lítið eitt til fryst-
ingar. Varð veiði í bræðslu að
samanlögðu um 40000 mál, og
mun útflutningsverðmæti mjöls
og lýsis úr þessu magni hafa
numið um 5,5 millj. kr.
Þessi nýting á smásíld-
inni verður þó að teljast alger-
lega ófullnægjandi, þar sem hér
er um að ræða mjög verðmæta
vöru til manneldis. Má í því sam-
bandi benda á, að samkvæmt
verðtilboðum erlendis frá, sem
flm. er kunnugt um að liggja fyr-
ir í niðursoðna smásíld þeirrax*
tegundar, sem liér er um að
ræða, mundi söluverðmæti þess
magns, er að framan er greint
frá, hafa orðið um 58 millj. ki'., ef
þaö hefði allt vei’ið unnið í nið-
ursuðuverksmiðju. Vitað ei', að
Norðmenn og fleii'i þjóðir hafa
mikla atvinnu og xitflutnings-
tekjur af niðursuðu smásíldar,
sem þó er miklum mun lakara
hráefni en hér er um að ræða. Er
Eyjafjaröai'síldin t. d. mun feit-
ari (allt að 13% fitumagni) en sú
síld, sem Norðmenn sjóða niður.
Flm. virðist harla sennilegt, að
með því að koma upp fullkom-
inni og stórvirkri niðursuðuverk
smiðju á Akureyri, sem einkum
væri ætlað að hagnýta smásíldina
í Eyjafirði, mætti skapa nýja út-
flutningsgi-ein, sem gæfi mill-
jónatugi í gjaldeyi-i og veitti
jafnfi-amt mikla atvinnu, en á
hinn bóginn er nauðsynlegt að
grundvalla slíka framkvæmd svo
vel sem kostur er á, og í því
skyni er þáltill. þessi fram box'in,
að svo megi verða.
Enn er sú hlið á þessu máli,
sem ekki skiptir minnstu máli.
Full ástæða er til að ætla, að
yeruleg hætta geti orðið á ofveiði
ungsíldar þeirrar, sem hér er um
að ræða, ef áframhaldandi veiöar
verða stundaðar í bræðslu með
sífellt öruggari og stórtækari
veiðarfærum og vaxandi fjölda
báta, en veiðar til bræðslu verða
ekki stundaðar með viðunandi
árangri, nema um mikið magn sé
að ræða. Fiskifræðingar munu
nú hafa gert sér þessa hættu
ljósa, enda þótt þeir muni telja,
að viðlíka veiðimagn og dregið
var að landi á sl. vetri, sé óskað-
legt fiskistofninum. En einsætt
virðist, að hætta á ofveiði styðji
mjög þá ályktun, að leita bei'i
fremur ráða til betri hagnýtingar
ungsíldarinnar en verið hefur og
auka þannig afrakstur af veiði
hennar heldur en að auka að
mun veiðarnar og hætta á að
skerða þannig afla fullvaxinnar
síldar.