Dagur - 22.04.1959, Qupperneq 4

4
D A G U R
Miðvikudaginn 22. apríl 1959
Ðagijk
Strifsiofa i Uaftiarstv.rti *)() — Sínii II)i6
RfTSTJÓHl:
ERLI N (, IJ R 1) A V í 1) S S (> N
Attglýsing.tstjóri:
JÓN S A M V EISSOS
Árgangtiriitn kiistav kr. 75.00
Hlaðið kemnr út á tiiiðviktnliigutn og
laugartlögttm, (ifgar eftii standa til
fijaltldagi er 1. jtilí
J’RF.NTVFRK ODDS HJÖHNSSÓNAR H.F.
Við sumarmál
Sumardágurinn fyrsti er á morgun og í dag
kveðjum við veturinn. Engir fagna sumri á sama
hátt og íslendingar og fáir hafa heldur meiri
ástæðu til þess. íslenzkur vetur er langur, veður
válynd og myrkvi tíminn lengri en víðast annars
staðar. Að þessu sinni kveðjum við mildan vetur
en veðrasaman og harðhentan við sjómannastétt-
ina. Ógæftirnar hafa einnig hamlað sjósókn í ver-
stöðvum sunnan og vestan lands. Þrátt fyrir mjög
erfitt sumar og lélegan heyfeng bænda í stórum
landshlutum norðanlands og aujtan, hefur ekki
heyrzt um heyleysi, því að útbeit var góð fyrir
sauðfé og hesta, en fóðurþörf nautpenings er
minni sveiflum háð þótt nokkru geti munað eftir
árferði. En þótt almanaksvetur sé liðinn er gjafa-
vetri ekki lokið.
Ilinar fegurstu raddir vorsins, söngur fyrstu
farfuglanna, óma sem dýrðlegur hörpusláttur
síðustu dagana. Og enn sem fyrr sameinast þessi
söngur þrá okkar allra eftir sól og sumri og gró-
andi jörð og fyllir okkur nýjum vonum. Enn eru
í gildi þau sannindi, að sumarið sé bjargræðistími
íslendinga þótt margvíslegur iðnaður sé rekinn
allt árið og í vaxandi mæli, og að sjórinn sé fast
sóttur í myrkri og kulda skammra daga og langra
nátta. Sumarið tapar engu af sinni dýrð, þótt
bændaþjóð sú, sem hér bjó í dreifðri byggð um
árhundruð og allt fram undir síðustu áratugi hafi
að nokkru breytt um og tekið upp nýja atvinnu-
hætti í þéttbýli. Hin grænu kjarnagrös sumarsins
voru undirstaða landnáms fyrir þúsund árum og
þau eru það enn. Án þeirra væri land okkar enn
ósnortið og ekki bústaður manna. Iiin fámenna
bændastétt landsins framleiðir hinar þýðingar-
mestu fæðutegundir landsmanna og fleira fyrir
800—900 milljónir króna á ári af hinum grænu
grösum og eiga flest sitt undir sól og regni, þrátt
fyrir mikilvæga tækni við framleiðsluna.
Enn kallar vorið styrkri röddu, hvetur til dáða
og býr yfir fyi'irheitum. Mörgum hættir til þess,
að láta vorsins kall fram hjá sér fara, á líkan
hátt og maðurinn, sem lét fimmeyring fyrir aug-
að og sá ekki sólina. En það er hvorki viturlegt
eða sæmilegt að snúa sér undan með áhj*ggju-
svip þegar mestu töfrar norðlægra byggða blasa
við og verma hug og hjarta allra þeirra, sem sjá
og heyra. Að sjálfsögðu þykjast menn hafa ann-
að þarfara að gera en að sleikja sólskinið eða
hjala við lóuna og sunnanvindinn og að íslend-
ingar geti sannarlega ekki lifað fyrir líðandi
stund og látið hverjum degi nægja sína þjáningu.
Með fullri virðingu fyrir þeim sannindum, má
benda á, að bæði viljandi og vitandi vits safna
menn oftar en skyldi dökkum skýjum sundrung-
ar og jafnvel haturs yfir höfði sér og nægir í því
sambandi að minna á hvers konar flokkadrætti og
kosningabardaga. í sambandi við einar eða tvenn-
ar Alþingiskosningar á komandi sumri og allan
þann gauragang, sem þeim fylgja, þurfa menn
að gera sér vel Ijóst, að lýðræðinu fylgja þær
skvldur að glöggva sig á meginstefnum stjórn-
málanna og velja síðan og hafna samkvæmt vel
athuguðu máli. Vonandi skyggir ekki þessi þátt-
ur félagshyggjunnar eða hin daglega önn við hin
fjölbreyttu störf í sveit og við sjó, á gleði manna
yfir sumarkomunni svo að dragi fyrir sól.
Munið bækur okkar
á bókamarkaði Bókabúðar Rikku.
BÓKAFORLAG OÐDS BJÖNSSONAR
Bókfellsútgafubækurnar
eru á bókamarkaði Bókabúðar Rikku.
BÓFELLSÚTGÁFAN
Leifturbækurnar
eru á bókamarkaði Bókabúðar Rikku.
LEIFTUR
Sefbergsbækur
á bókamarkaði Bókabúðar Rikku.
SETBERG
■ r
á bókamarkaði Bókabúðar Rikku.
SKUGGSJÁ
Iðunnar & Draupnisbækur
á bókamarkaði Bókabúðar Rikku.
IÐUNNAR & DRAUPNISÚTGÁFAN
Máls & Menningarbækur
á bókamarkaði Bókabúðar Rikku.
MÁL & MENNING
Helgafellsbækur
á bókamarkaði Bókabúðar Rikku.
HELGAFELL
Nú er tækifærið að ná í
Mrabækur
á bókamarkaði Bókabúðar Rikku.
N 0 R Ð RI
ÞANKAR OG ÞYÐINGAR
Blessaður asnaskapurinn
Komin er út á enska tungu bók eftir hinn þekkta
rithöfund Paul Tabori. (Tabori er ungverskur, en
hefur átt heima í Bretlandi og Bandarikjunum síð-
an fyrir stríð.) Bókin nefnist „The natural science
of stupidity“, og fjallar um asnaskapinn og heimsk-
una í mannheimi fyrr og síðar.
„Sjálfir guðirnir berjast vonlausri baráttu gegn
heimskunni," sagði Schiller forðum, og Óskar
Wilde sagði: „Það er engin synd til nema
heimskan.11
Báðir þessir frægu menn gátu trútt um talað,
því að þeir lentu báðir í fangelsi vegna heimsku
sinnar og annarra.
Tabori getur þess, að heimska og asnaskapur
hafi um aldaraðir ýmist sent til aftökustaðar eða
í fangelsi fjölmarga af helztu hugsuðum og gáfu-
mönnum mannkynsins. Nefna má sem dæmi:
Plató, Sókrates, Seneca, Boetíus, Cervantes, Sir
Walther Raleigh, Daníel Defoe, Voltaire, Beau-
marchais, Turginev, Dostoevsky og Verlaine.
Höfundurinn vitnar í sálfræðing og telur, að
mesta heimskan sé í því fólgin að blekkja sjálfan
sig, en hinar meinlausari tegundir komi fram sem
fáráðlingsháttur, trúgirni, hjátrú og bláber bjána-
skapur.
Vísindamenn hafa oft barizt gegn framförum af
fádæma blindu og þvermóðsku. Frægir sérfræð-
ingar, þar á meðal meðlimir Frönsku Akademí-
unnar, hafa jafnvel „sannað“, að hvorki væru til
loftsteinar né það, sem við nefnum dáleiðslu. Þeir
hafa fært rök fyrir því, að maðurinn gætu aldrei
flogið, að gufuskip og járnbrautarlestir yrðu aldrei
nothæf farartæki, og mesta fásinna væri að leggja
leiðslur neðansjávar.
Heimskan hefur ætíð verið á næstu grösum við
gullið, alveg frá þeim tíma, er -þjóðsagan segir frá
Mídasi kóngi, sem því nær varð hungurmorða, af
því að allt, sem hann snerti, varð að gulli, óg
skriffinnskuglópska og asnaskapur yfirvalda og
opinberra starfsmanna stendur enn í hinum mesta
blóma.
Opinber starfsmaður í Bretlandi sótti um benzíh-
miða fyrir bíl sinn. Hann fékk úthlutunarmiðariá,
en honum var tilkynnt um leið, að bíl sinn mætti
hann aðeins nota til þess að aka á vinnustaðinn.
„Er þéi' farið heim, þá verðið þér að' nota almenn-
ingsvagn.“
Á stríðsárunum síðustu voru margir bandarískir
hermenn sendir á námskeið til þess að læra ýmsa
véltækni. Þeir voru valdir eftir stafrófsröð. Það
komu 300 ungir menn til námskeiðs í skóla nokkr-
um í Suðurríkjunum. Af þeim höfðu 298 eftirnafn-
ið Brown.
Ilvergi kemur heimska mannskepnunnar betur
í ljós en í sambandi við lög og lagagerð. Öldum
saman voru haldin hátíðleg réttarhöld yfir svín-
um, nautum, hundum og hestum, sem orðið höfðu
manneskjum að bana, og þau því næst líflátin.
Árið 1890 arfleiddi ungverskur lögfræðingur
nokkur þann ættingja að eigum sínum, sem bezt
gæti svarað þessum spurningum: 1) Hvað er eilíft
og endanlegt hér á jörðu? 2) Hvers vegna þarf
fólk á peningum að halda? 3) Hvers vegna fara
menn í mál?
Ættingjarnir lentu í málaferlum út af arfinum,
öllum samningum og sáttum var hafnað, og stóð
þófið í 55 ár, eða þangað til arfurinn var svo til að
engu orðinn vegna verðbólgu.
En málaferli og málaflækjur má að einhverju
leyti skýra með þeim óskapafjölda, sem saminn
hefur verið af lagafrumvörpum. Það gerðist t. d. í
Bandaríkjunum fyrir 20 árum, að lögfræðingur
nokkur tók sér fyrir hendur að telja lögin, sem í
gildi voru í alríkinu og hinum ýmsu ríkjum
Bandaríkjanna. Talan varð býsna há, 1.156.844.
Tabori er afkastamikill rithöfundur, hefur t. d.
samið 33 bækur, og hann býrjar þessa síðustu bók
sína sem forvitinn en mildur maður í garð við-
fangsefnisins, en er á líður bókina, tekur mannleg
heimska að gera honum gramt í geði, ekki sízt þau
heimskupör, sem framin eru í nafni rómantískrar
ástar eða trúarbragða.
Framhald á 7. siðu.