Dagur - 20.12.1961, Page 8

8
I
í
Foryslusauðurinn bjargaði öllu lénu
en var sjálfur orðinn mjög þrekaður
SUMIR ÁLÍTA að sögur um
vitsmuni og afrek forystukinda
séu sjaldan byggðar á staðreynd
um, séu að mestu ýkjur einar
og tilheyri löngu liðinni tíð. En
margir bændur vita betur, því
að er.n eru itil þær úrvalskind-
ur í þessari grein hins íslenzka
fjárstofns, sem vert er að minn-
ast.
Enn er öllum í fersku minni
fárviðrið, sem geisaði á Norð-
urlandi frá 22.—25. nóvember sl.
Þá stríddu mjög margir í
ströngu og unnu hetjudáðir,
'bæði á sjó og landi. Hér verður
sagt frá einni.
Á Árskógsströnd gerðist sá
atburður í áðurnefndu ofviðri,
að Guðmundur Gíslason stóð
yfir 40 kindum í meira en tvo
sólai-hringa á roelhól einum í
Þorvaldsdal og bjargaði þeim
frá bráðum bana. Og ihann gerði'
meira en standa yfir fénu. Hann
hélt því í hnapp á berangri, þótt
þar væri naumast stæt't vegna
veðurofsans, og varnaði því að
hörfa undan veðrinu í skjól-
arnir þar ekki þurft að hafa
áhyggjur af fénu í haga, því að
sauðurinn hefur jafnan skilað
því heim fyrir hret og hríðar,
svo að ekki -hefur brugðizt fyrr
en nú. Vanalega er hann þá síð-
astur og rekur á eftir. Og oft
er hann undarlegur í tiltektum
sínum. Ei'tt sinn hugðu menn að
hundar væru komnir í fjárhóp,
hlupu til og ætluðu að segja
nokkur vel -valin orð við hund-
kvikindin. En þegar betur var
að gætt, var þar enginn hundur,
aðeins sauðurinn að reka féð úr
girðingaihólfi og til fjalls. Þetta
var á fögrum haustdegi og blíð-
viðris kafli framundan.
Víkjum svo aftur að ánum 40,
sem ekki náðust í hús á mið-
vikudagskvöldið, í hríðarbyrj-
un. Þær fundust á laugar-
dáginn gsgnt Grundarklifi í Þor
valdsdal. Sauðu.rinn var þá
kominn nokkru ofan í fjalls-
hlíðina með nokkrar kindur
með sér. Yfir eina þeirra hafði
aðeins skeflt og stóð sauðurinn
þar hjá.
að segja, að þegar heim var
komið, gefið var á garðann og
ærnar ruddust á jötuna, stóð
hann kyrr í krónni og leit
ekki við heyi. Hann var svo
þrekaður orðinn, að hann snerti
varla stná fyrr en á þriðja degi.
Ekki -hafði þó telja-ndi reynt á
þrek hans í heimferðinni.
Jón og Höskuldu.r Bjarnasyn-
ir í Hátúni sögðu mér þessa
sögu og líta svo á, að í þetta
s-kipti, sem stundum áður, -hafi
sauðurinn bjargað öllu fénu
með alveg dæmafárri hreysti
og viti.
En 'hvernig stóð svo á því, að
sauðurinn brá venju sinni og
kom ekki heim með féð fyrir
hríðina? Sennileg skýring er sú,
að sama daginn og veðrið skall
á, var rjúpnaskytta á ferðinni á
þessum slóðum. Sást slóð hans
liggja norðan við þann stað, sem
fjárhópurinn hélt sig, þ. e. milli
fjáihópsins og bæjar, og senni-
lega hefur hann skotið eitthvað.
„Að réttu lagi“ átti sauðurinn
einmitt þennan dag að koma
heim með féð, en truflaðist af
mannaferð og skotum. □
sama lau.t, er þar var rétt hjá.
Þeir, sem einhvern tíma hafa
lent í stórhríðaiibyl með fjárhóp
skilja það þrekvirki að vakta
fjárhópinn í tvo sólarhringa í
því veðri og á þann hátt hátt að
láta engakind hrekjast í skjólið.
En í skjólinu í Grundarskál
hefði allan hópinn fennt að öðr-
um kosti, því að þar var alft
slétt yfir að líta þegar upp bii'ti
og fönnin svo samanbarin að
naumast markaði í spori.
En hver var þá þessi Guð-
mundur Gíslason. Ja, trúlega
enginn væskill, gæti maður
haldið og hvers vegna ekki að
birta mynd af þessu karlmenni?
Skýringin er sú, að sá, sem
hjarðarinnar gætti með slíkum
skörungsskap, var ekki maður,
heldur fjögurra vetra gamall,
mórauður forystusauður frá
Hátúni á Árskógssti'önd. Afrek
sauðsins myndi á fárra manna
færi.
Nánari tildrbg eru í stuttu
máli þessi:
Á Hátúni á Árskógsströnd
vantaði allt féð, um 40 fjár, þeg-
ar stórviðrið skall á. Þar býr
Emilía Jónsdóttir með börnum
sínum. Undanfarin ár hafa pilt-
Leitai-menn undruðust að
enga aðra á hafði fennt og réðu
ekki gátuna fyrr en þeir sáu
traðkið í melhólnum við Grund
arskál og öll merki þess, að þar
hafði féð verið í stórhríðinni í
tvo sólarhringa eða meira. O-g
þó var gátan ekki leyst fyrr en
skýring fékkst á því, hver hefði
aftrað fénu að leita skjóls, sem
var að finna rétt hjá og undan
veðri að fara ef þangað var
haldið. Það var talið útilokað að
fé hefði, að sjálfráðu, staðið
áveðurs allan tímann og gagn-
stætt allri venju.
Heimferðin gekk ágætlega,
enda ekki mjög langt að fara.
Það er af Guðmundi Gíslasyni
Nýr amtsbókavörður
SIGLAUGUR BRYNLEIFS-
SON lætur af starfi við Amts-
bókasafnið á Akureyri um
næstu áramót.
Bókasafnsnefnd hefur falið
Árna Jónssyni kennara að veita
safninu forstöðu frá sama tíma
til fyrsta júni, eða þar til nýr
safnvörðup hefur verið ráð-
inn. □
| Húsvíkingar mótmæla þeirri hugmynd að |
I togurum verði hleypt inn í landhelgina j
j Á FUNDI BÆJARSTJÓRNAR Húsvíkur flutti Þórir Frið- \
\ geirsson bæjarfulltrúi svohljóðandi ályktun, sem var sam- =
1 þykkt samhljóða: i
1 „Fundur bæjarstjórnar Húsavíkur, haldinn 18. desember \
i 1961, mótmælir eindregið þeirri hugmynd, sem fram hefur i
i komið, að leysa vandamál togaraútgerðar íslendinga með því i
H að leyfa togurunum að veiða innan hinnar nýju landlielgis- i
i línu. Bæjarstjórnin lítur svo á, að slík ráðstöfun væri ekkert i
| bjargráð fyrir togaraútgerðina, en mundi hins vegar eyði- i
i leggja bátaútveginn, sem blómgast hefur síðustu missirin i
\ vegna friðunar þeirrár, sem unnist hefur vegna útfærslu i
i landhclginnar.“ 1
GJALDSKRÁ HÆKKI
irnabækur
BÆJARRÁD Akureyrar hefur
lagt til við bæjarsjórn, að hún
samþykki nokkra hækkun á
gjaldskrá Sundlaugar Akureyr-
ar, en hún er nú lægri en gjald-
skrá flestra sambærilegra sund
lauga á landinu. □
HÆTTULEGUR
LEIKUR
FYRIR nokkrum dögum voru
telpui' tvær á gangi hér í bæ og
•urðu þá fyrir því að einhvers
konar sprengja sprakk við fætur
þeirra. Kviknaði þá í sokk ann-
arrar þeirra og brenndi stórt
gat á hann aftan á kálfanum og
hljóp þar upp mikil 'blaðra.
Hér er frá þessu sagt til við-
vörunar, og að mörg önnur
barnagull erU heppilegri dægra
dvöl en sprengjur, hverju nafni
sem nefnast. □
„Salómon svarti'
í fyrra kom út hjá Bókaforlagi
Odds Björnssonar unglingabók-
in „Salómon svarti“ eftir Hjört
Gíslason, vei'kamann á Akur-
eyri, og hlaut þá einróma lof
þeirra, er lásu.
Nú hefur Fonna-Forlag í
Noregi gefið bókina út þar í
landi. Áður hefur sama forlag
gefið út Árna-bækur Ármanns
Kr. Einarssonar.
í haust kom út hjá Bókafor-
lagi Odds Björnssonar fram-
hald af „Salómon svarta" og
heitir sú bók „Salómon svarti
og Bjartur11.
Það hefur verið lítið um það,
að íslenzkar unglingabækur
hafi verið þýddar á erlend
ÆVINTÝRI í BORGINNI er ný
barnasaga, sem Rókolfirlag Odds
Björnssonar gefur út ei'tir hinn
vinsæla barnabókaliöfund Ar-
mann Kr. Einarsson kennara. Ég
hef, því miður, ekki kynnt mér
cnn senr skyldi Irarnabækur þessa
höfundar, en hef gott eitt um þær
að segja, sent ég hef lesið. Fyrri
bókina í þessum flokki, /l’.vintýri i
sveitinni, lief ég ekki lesið, en
þessar tvær munu mega teljast
sjálfstæðar siigur að nokkru og
notast að fullu hvor fyrir sig.
Ævintýri í borginni er mjög
skemmtileg aflestrar, lull af gam-
ansemi og hraðfleygtim atburðum,
sem allir eru við barna hæfi. Flest-
ir þeirra gætu verið sannsöguleg-
ir, enda mun svo til ætlazt, þó að
bókin beri nafn „ævintýrsins".
Greindir krakkar munu þó tæpast
trúa því, að Snati litli hefði eirr
svo'lengi. sem sagati telur, í lok-
aðri skólatösku, og stundum virð-
ist mér Stína irænka og afi gamli
svoh'tið (ifgakcnnd. En þetta verð-
ur vinsæl barnalesbók, ekki síður
I norskri útgáfu
lljörtur Gieiason.
tungumál. Það er því ástæða til
þess að flytja Hirti Gíslasyni
heillaóskir af þessu tilefni. □
en aðrar bækur Armanns. Hiif-
undur er glöggskyggn á ýmsa
þætti barneðlisins, fundvís á.
skemmtilega atburði við barna
hæfi, ritar snoturt mál, sviðsetur
siigupersónurnar oft á eftirminni
legan hátt. Teikningar Halldórs
Péturssonar listnrálara eru að
venju rhjög lifandi og mikil bók-
arprýði. Útgáfan er öll hin snyrti-
legasta.
Þessi bók hentar vel 8—10 ára
börnum, sem orðin eru dável
sjálfbjarga í lestri.
Sama útgáfufyrirtæki sendir
nú frá sér aðra barnabók eftir
þennan höftind (Arm. Kr. Ein.).
Er það uppliaf í bókarflokki um
ellefu ára dreng, sem er fullur
orðinn af frekju, og hættulega
smitaður af hraðaæsingi og kröfu-
hörku, sem áreiðanlega er hið
liáskalega tímanna tákn. Þessi
lyrsta Óla-Uók lofar góðu. I
hetini, er strax alvarlegur undir-
straumur, en þó er hún með ,ó-
sviknum ævintýrablæ. Mér finnst
þessi frásögti bráðsnjöll, og það
er rnjög mikill htaði í hciini, en
efnið þó vel bundið ákveðnum
fyrirætlunum með hinn óstýriláta
dreng. — Jói gamli frændi með
„teygjuskeggið" og „teygjumunn-
inn“ setur lika nú þegar nokkurn
svip á þetinan fyrsta kafla rit-
verksins, og mann grunar að hanit
eigi eftir að hafa mikla þýðingu
fyrir uppeldi Óla litla.
Eitt þykir mér að þessum bók-
um báðum. Hvers vegna er verið
að sniðganga lögskiþaða merkja-
setningu á samtölunum? Engin
rilvitnunarmerki (gæsaláppir).
Þetta kann ég ekki við, og það er
ekki heppilegt íyrir íslenzkunám
lesendanna í skólunúm, að uppá-
haldsbækurnar séu með undan-
brögð í stafsetningu og notkun
greinarmerkja. Þá þykir mér höf-
undur nota of mikið sérnafn sögu-
hetjunnar, t. d. á fyrstu blaðsíð-
unum. — En þetta er annars mjög
álitleg bók lyrir unga lesendur,
eins og hin fyrri, sem cg gat um.
Ealleg bók hið ytra og' mynd-
skreytt sæmilega. Eg hlakka til að
sjá, hvernig Ármann prjónar
þennan sokk. Hann fer vcl af
stað.. — J. Ú. Sœm.