Dagur - 31.01.1962, Blaðsíða 5

4
5
i"........—>
BAGUK
Samanburður
HEILDSALABLAÐIÐ VÍSIR lætur sér
ekki allt fyrir brjósti brenna í tilefni aí
Dagsbrúnarkosningunum:
„Nú vita þeir verkamenn, sem vilja, að
hagur verkalýðsstéttanna er miklu jafn-
ari og betri hin síðustu tvö ár, eftir að
viðreisnin er komin til framkvæmda.
Hin mikla dýrtíð, sem skar burtu stóran
hluta launa þeirra áðiu: fyrr, er stöðvuð.
Nú vita þeir, að kaupmáttur hverrar
krónunnar, sem upp úr launauinslagi
þeirra kemur, er tryggður . . .“
Þótt hér sé talað sérstaklega til verka-
manna hljóta aðrar launastéttir að veita
þessum orðum verðskuldaða athygli. Hér
er um svo hyldjúpar blekkingar að ræða,
að þær cru hrein móðgun við sæmilegt
fólk.
En til þess að gera einhvern saman-
burð á verðlagi verður að byggja á opin-
berum tölum, sem ekki verða véfengdar.
„Hin mikla dýrtíð, sem skar burtu stóran-
hluta launa þeirra áður fyrr . . .“ er
horfin, eða hvað? Um þetta vitna Hag-
tíðindin. Á síðustu tveim árum FYRIR
SÍÐUSTU GEN GISFELLIN GU hafði
verð kjötvara hækkað um 18%, mjólk og
feitmeti hækkað um 22%, fiskmeti um'
30%, mjölvara um 66%, brauð
35%, hiti og rafmagn hafði hækkað um
34% og þannig mætti halda áfram að
telja verðhækkanir á nálega ölliun vör-
um. Og síðan þetta var, skcllti svo ríkis-
stjómin á síðari gengisfellingunni og
hækkuðu vörur þá enn í verði. Þegar
svo við bættist hækkuð húsaleiga Qg
byggingarkostnaður, hækkað verð á
húsaolíu og stórhækkað verð á allri
þjónustu, sem póstur og sími er gott
dæmi um, er sýnt, að eitthvað töluvert
þurfa vcrkamenn og aðrir launþegar að
bcra úr býtum í krónutölu til að standast
þessi stórkostlega auknu útgjöld vegna
gífurlegrar dýrtíðar.
Til þess að fá réttan samanburð á lífs-
kjörunum þarf því að taka kaupið til
samanburðar, eins og það var fyrir þess-
ar hækkanir og eins og það er nú.
Verkainannakaupið í árshyrjun 1959
var kr. 23,86 á klukkustund. Verka-
mannakaupið er nú kr. 22,74. Til tekju-
aukningar koma svo fjölskyldubætur
fyrir barnafólk, en allir gcta séð það í
hendi sinni hve skammt þær hrökkva í
dýrtíðarhít „viðreisnarinnar“ og hve
mikið öfugmæli það er hjá Vísi, að hagur
verkamanna sé „miklu betri hin síðustu
tvö árin, eftir að viðreisnin kom til fram
kvæmda“, eins og þar segir.
Sennilegt er, að kaup verkamanna
þyrfti að vera 30—32 krónur á tímann til
að mæta öllum verðhækkunum á vörum
og þjónustu, ef bera á saman lífskjörin
nú og 1958, áður en vinstri stjómin lét
af völdum. Það kemur líka nokkurn veg-
inn heim og saman við það, sem forsæt-
isráðherra sagði í áramótaræðu sinni, er
hann lýsti yfir vilja sínum til þess að 8
stunda vinnudagur gæfi verkamönnum
yfir 70 þúsundir króna árstekjur, og
hnuplaði hugmyndinni úr framréttri
bróðurhönd kommúnista á Alþingi! En
til þess þarf dagvinnukaupið að hækka
um 50%.
Það ætti ekki að þurfa að rökræða um
jafn augljósa hluti og hér liggja fyrir,
heldur tun leiðir til að bæta lífskjörin. □
V_________________________________^
Mennfaskólaleikurinn 1962: LÍFSGLEÐI NJOTIU
Jóna E. Burgess, t. v., í hlutverki Denise Darvel skáldkonu og
Arnar, Ragnheiður og Sigurður í hlutverkum barna hennar. —
(Ljósmynd: Edvard Sigurgeirsson.)
Á SUNNUDAGSKVÖLDIÐ
frumsýndu nemendur Mennta-
skólans á Akureyri gamanleik-
inn Lífsgleði njóttu við almenna
hrifningu.
Höfundur leiksins er Alan
Melville, en þýðandi er Jóna E.
Burgess. Leikurinn gerist í
París. — Leikstjóri er Jónas
Jónasson.
Þessi leiksýning var Mennta-
skólanum til mikils sóma.
Á undan sýningunni risu
leikhúsgestir úr sætum og
sungu skólasöng M. A. við und-
irleik þeirra Magnúsar Kristins
sonar og Jóhannesar Vigfús-
sonar.
Að sýningunni lokinni ávarp-
aði Hreinn Pálsson, formaður
Leikfélags M. A., viðstadda, en
Jónas Jónasson leikstjói'i kall-
aði skólameistara, Þórarin
Björnsson, og Árna Kristjáns-
son, kennara, upp á leiksviðið
og var skólameistari hylltur, en
hann þakkaði leikstjóra og
nemendum sínum góða frammi
stöðu og öðrum viðstöddum
fyrir hlýhug í garð skólans. En
Árni Kristjánsson, kennari,
hefur jafnan verið stoð og stytta
Leikfélags M. A., og farið með
aðalhlutverkið í hverjum leik,
utan leiksviðsir^s.
í sjö vetur hafa nemendur M.
A. æft og sýnt sjónleik, „án þess
að lykkjufall hafi orðið“. Nem-
endur hafa bætt þessum þætti
við vinnu sína og nám með
djöx-fung og fórnfýsi, og jafnan
vaxið af.
Þessi franski gamanleikur er
dálítið sérstæður að efni og
fullur af kátínu og léttri fyndni.
Jónas Jónasson byrjaði að
æfa leik þennan 11. janúar og
er undravert hvaða tökum leik-
endur hafa náð á verkefnum
sínum á svo stuttum tíma, eða á
17 dögum. Hér hlýtur hvort
tveggja að koma til, óvenjuleg
hæfni leikstjóra og fi-amúr-
skarandi námfúst og duglegt
fólk. í leiknum er enginn veik-
ur hlekkur og sýningin ein hin
allra bezta, sem nem. M. A. hafa
nokkru sinni sýnt hér. Hraðinn
var hæfilegui-, sviðsetningar
mjög frjálsar og snui-ðulausar
og „enginn dragbítur eða dauð-
ur maður til“. Þetta getur því
aðeins orðið, ef leikstjórn er
framúrskarandi.
Jóna E. Burgess, sú er þýddi
sjónleikinn, lék einnig aðal-
hlútverkið, skáldkonuna og
hina ógiftu þriggja barna móð-
ur, Ðenise. En á heimili hennar
gerist leikurinn.
Það eru töggur í þessari Jónu
Burgess, bæði dugnaður og
hæfileikar. Svo mikið er víst,
að hún skilaði hlutverki sínu af
mikilli prýði, og var því líkara,
að þar væri æfð leikkona á ferð
inni en menntaskólanemi.
Elinborg Björnsdóttir leikur
ráðskonuna mjög hiklaust og
skemmtilega.
Einar Hafliðason leikur lækni
og heimilisvin öfgalaust og
þægilega, eins og til er ætlazt.
Sigurður Brynjólfsson, Arnar
Einarsson og Ragnheiður Heið-
reksdóttir leika börn skáldkon-
unnai-, og eru þau komin á gift-
ingaraldurinn og koma mikið
við sögu, einkum yngri sonur-
inn, sem Arnar leikur mjög
skoplega, en öll skila þau hlut-
verkum sínum mjög sómasam-
lega.
Leikkonan var ekki við eina
fjölina felld, og voru feður
barnanna hennar þrír. Þá
leika: Hreinn Pálsson, Sigurður
H. Ólafsson og Baldur Árnason,
Englending, Pólvei'ja og
Frakka. Þeir eru mjög ólíkir,
svo sem vera ber. Pólverjinn
yfirspeimtur og hávaðasamur
listamaðui’, sem Sigurjón gerir
mjög góð skil, Englendingurinn
einkar skemmtilegur í meðferð
Hreins, og hinn vafasami
„BINGO OG BRENNIVÍN“.
Hjálmtýr Pétursson skrifar í
Tímann smágrein um hinn
kynlega faraldui', sem nú geng-
ur yfir í Reykjavík og líklegt er
að breiðist út um land. Greinin
ber yfirski'iftina: Bingo og
brennivín, og hljóðar svo:
„Það má segja, að stór hópur
manna hér í bæ lifi að mestu á
Bingó og bx'ennivíni. Flest veit-
ingahús boi'garinnar reka nú
bingóspil sér til framdráttar,
þegar áfengissalan hrekkur ekki
til að halda í þeim lífinu. Og þó
er okrið slíkt, að einn snaps
kostar 60—80 krónur, eða svip-
að og aðgöngumiði í beztu sæti
á sýningu í Þjóðleikhúsinu. —
Það er hörmulegt tímanna tákn,
að stjói-narvöldin skuli leyfa
þetta fjárhættuspil skattfrjálst,
og þó er hitt ömurlegra, að
stjórnmálaflokkarnir sjálfix', og
auk þess íþróttafélög, eru farin
að byggja fjáröflun sína á þess-
um ósóma. Þegar unglingarnir
eru búnir að eyða nokkur
hundruð ki'ónum í bingóspjöld
— tekur við þeim dillandi dans
músik og áfengið með lága
verðinu, og oftast fara gestirnir
htim góðglaðir, eða ofurölvi
Frakki, í látlausri meðferð
Baldurs, eru allir gæddir sér-
stæðum pei'sónuleika og koma
manni notalega á óvart.
Margrét Erlendsdóttir leikur
frú Duchemin, sem á son og
dóttur, og eru þau trúlofuð eldri
böi'num skáldkonunnar.
Jóhanna S. Stefánsdóttir
leikur dótturina, en Guðni
Stefánsson soninn.
Þessi fjölskylda kemur ekki
mikið við sögu og gefa hlut-
verkin lítil tækifæri.
Hér skal því einu við bætt, að
leikurinn er sannarlega þess
virði að sjá hann og hafi nem-
endur M. A. þökk fyrir
skemmtxmina.
með tóma buddu og tapaðan
svefn.
Alþýðuflokkurinn hóf kósn-
ingabaráttu sína fyrir vorið með
því að auglýsa Bíla-bingó í
stærsta samkomuhúsi landsins,
Háskólabíói, sem tekur um 1000
manns í sæti. Ný bifreið átti að
vera í boði, verðmæti kr.
110.000.00. Forsala var um allan
bæ, eins og heimsfrægur leik-
flokkur væri á ferð, eða sjálfir
Krustjoff og Kennedy ætluðu
að þi'eyta hnefaleik. — Allir
vildu eignst nýjan bíl.
Þessu bingóspili var svo
Kratalega fyrir komið, að engir
möguleikar voru á, að nokkur
hlyti bílinn. Þessar 1000 sálir
fóru sneyptar og bölvandi heim.
Og höfðu menn í hótunum, að
enginn skyldi krata kjósa, jafn-
vel þótt bíll væri í boði. —
Þetta er ekki ólík aðfei'ð og hjá
kai'li einum úr Dölunum, sem
fór á vori hverju fiskiferð undir
Jökul. Hann hafði með sér
peysu, sem hann bauð fyrir fisk.
Er kaupin höfðu verið gerð, reif
hann þeysuna af þeim sem seldi
fiskinn, og þetta lék hann við
marga, en að lokum lét hann
síðasta viðskiptamanninn hafa
E. D.

Hlutíeysi útvarpsins brotið
FYRIR SKÖMMU, eða 12. jan.
sl., flutti Davíð Ólafsson fiski-
málastjóri útvarpsþátt um afla-
brögð á síðasta ári. En aldrei
áður hefur meii'i afli eða jafn-
mikill vei'ið dreginn úr djúpi af
íslenzkum sjómönnum.
Ekki eru hér í efa dregnar
tölur þær, sem fiskimálastjóri
ber sér í munn.
En hitt er óvei'jandi með öllu,
hvei'nig hann misnotaði ræðu-
tíma sinn til flokkslegs áróðurs
— án raka,- — svo að telja verð-
ur hreint hneyksli og mjög al-
vai'legt trúnaðai'bi'ot.
Fiskimálastjói'i sagði t. d. að
gengislækkunin í sumar hefði
vei'ið óumflýjarileg vegna káup
hækkananna, og að gengis-
lækkunin hefði fyi'st og fremst
verið gerð fyrir útveginn. Þetta
er alrangt. Gengisfellingin var
hefndarráðstöfun gegn fólkinu,
sem ekki vildi • una 15—20%
lífskjaráskerðingu og fékk 10—
12% kauphækkun. Og ekki var
gengisfellingin gerð fyrir báta-
útveginn. Hann hefur ekki
fengið eina krónu, hvað þá
rneira í tekjuaukningu, vegna
þess að ríkisstjómin ,,tók“
þá vei'ðhækkun á birgðum, sem
útvegurinn átti að sjálfsögðu að
fá og stakk henni í rikissjóð.
Mun upphæð þessi hafa verið
um 120 milljónir króna. Hins
vegar hefur allur íslenzki veiði-
flotinn „notið“ gengisfellingar-
innar ,í háekkúðu verði á er-
lendum vörum til útgerðarinnar
og er það enginn smápeningur.
Það var ekki von að áðal-
fundur LÍÚ vildi leggja blessun
sína yfir gengisfellinguna, þótt
um það væri beðið, bæði með
góðu og illu.
En eins og það er illt fyrir
stjórnina að una við þessa neit-
un — liggja undir ámæli sinna

eigin flokksmanna — um veiga-
mikið atriði fjármálanna, er
það furðulegt að fiskimálastjóri
skuli fullyrða hið gagnstæða til
þjónustu við „viðreisnina“. Eða
hvernig gat hann þakkað í
nafni útgerðarinnar verknað,
sem útgerðarmehn höfðu hafn-
að opinberlega?
Þá lagði ræðumaður blessun
sína yfrr „lausn landhelgisdeil-
unnar“. Þar má segja, að hvorki
kann sá maður að skammast
sín, eða getur falið sig á bak við
það að vita ekki betur, því að
hann var meðal íslenzkra, sem
stóðu í mestum leynisamning-
um við Breta í fyrravetur. Og
það var þessi sami Davíð Ólafs-
son, fiskimálastjóri og alþingis-
maður, sem á Alþingi kvaddi
sér hljóðs og benti á fiskimið
við Afríkustrendur, sem líkleg
fyrir íslendinga í staðinn fyrir
íslenzka landgrunnið, sem ætl-
að var Bretum.
Og enn lagði fiskimálastjóri
til í ræðu sinni, að íslendingar
gengju þegar í Efnahagsbanda-
lagið, og án nokkurra umsvifa,
að því er virtist. Hinn íslenzki
fiskimálastjóri er svo sem ekki
hræddur við eða hikandi, þótt
þing Efnahagsbandalagsins setji
aðildarríkjunum eftirfarandi
skilyrði (sem stjórnmálanefndin
á þinginu varð sammála um):
1. Þau verði landfræðilega að
vera í Evrópu, því að annað
myndi veikja pólitíska ein-
ingu bandalagsins.
2. Þau verða að hafa náð góðu
þróunarstigi í iðnaði, eða að
hafa skilyrði til að ná því á
tiltölulega skömmum tíma.
3. Þau verði að hafa iryggt lýð-
ræðisstjórn, og þau verði að
vera áhangandi vesturveld-
unum bæði pólitískt og hern-
aðarlega. Þetta útilokar samt
ekki þátttöku hlutlausra
rikja.
4. Þau verða að samþykkja og
virða Rómar-samninginn frá
upphafi, þannig að samninga-
viðræður komi ekki til.greina
ef eitthvert aðildarríki vill
reyna að losna undan einstök
um lagagreinum sáttmálans.
5. Þau verða að gerast aðilar að
öllum þrem stofnunum: Efna
hagsbandalaginu, Kjamorku-
málastofnun Evrópu (Eur-
atom) og Kola- og stálsam-
steypunni (Montan Union).
6. Þau verða að játast undir öll
pólitísk markmið áður-
greindra þriggja stofnana.
7. Þau verða að viðurkenna nú-
verandi form og skipulag
Efnahagsbandalagsins. □
Stjórn Verkamannafélagsins
peysuna Þegar karlinn var kom
inn í kör, sendi hann son sinn
til fiskkaupa, notaði hann sömu
aðferðina, en var það verri en
faðir hans, að hann kom með
peysuna heim aftur. Nú er
spurningin, hvort Kratar ætla
að líkjast föðumum eða synin-
um, að þeir láti bílinn að lokum
eða hirði hann sjálfir.
Hér með er skorað á dóms-
málaráðuneytið, sem veitir leyfi
fyrir hvers konar happdrættum
og veðlánastarfsemi, að það Setji
bingóspil undir eftirlit og láti
skattleggja það. — Það mundi
margúr styðja þá tillögu að
Landsspítalinn nýi hljóti þenn-
an þingóskatt. Mætti þá' vera, að
ekki liðu mörg ár, þar til smiði
hans yrði lokið. Hefði þá bingóið
gert nokkurt gagn.“ □
BOÐORÐIN TÍU.
Benedikt Guðmundsson skrif-
ar eftirfarandi:
Síðastliðna viku hefur Borg-
arbíó sýnt stórmyndina Boð-
orðin tíu, og skal það hafa mikla
þökk fyrir. Mynd þessi er orðin
fræg fyrir löngu. Eg efast ekki
um það, að höfundur myndar-
(Framhald á bls. 7)
AÐALFUNDUR Verkamanna-
fél. Akureyrarkaupstaðar var
nýlega haldinn í Alþýðuhúsinu.
Fór þar fram kosning stjórnar
og annarra trúnaðarmanna fé-
lagsins, og voru tillögur upp-
stillingarnefndar einróma sam-
þykktar.
Stjómarkjör.
Samkvæmt því er stjórn fé-
lagsins þetta ár þannig skipuð:
Björn Jónsson formaður,
Ingólfur Árnason, varaform.,
Árni Jónsson ritari,
Ólafur Aðalsteinss. gjaldkeri,
Aðalsteinn Halldórsson, vara
gjaldkeri,
Björn Gunnarsson og Loftur
Meldal meðstjórnendur.
í varastjórn éiga sæti: Adolf
Davíðsson, Gunnar Sigtryggs-
son og Bjöi-gvin Einarsson.
Trúnaðamiannaráð:
Sigurjón Jóhannesson,
Haráldur Þorvaldsson,
Björgvin Einarsson,
Geir ívarsson,
Adolf Davíðsson,
Haraldur Skjóldal,
Gunnar Sigtryggsson,
Ólafur Þórðarson,
Gunnar Konráðsson,
Kristján Larsen,
Sigtryggur Ólafsson og
Jón Ólafsson, Oddagötu.
Stjórn Verkalýðshússins:
Steingrímur Eggertsson, Árni
Jónsson og Adolf Davíðsson.
Stjórn Vimiudeilusjóðs:
Ólafur Aðalsteinsson, Árni
Jónsson og Sigurður Bene-
diktsson.
Stjórn Sjúkrasjóðs:
Stefán Eiríksson og Björgvin
Einarsson, formaður er sam-
kvæmt reglugerð sjóðsins einn-
ig formaður sjóðstjórnar.
Hagur félagsins.
Félagatala Verkamannfélags-
ins er nú 458 og hafði fækkað í
félaginu um 8 menn frá síðasta
aðalfundi.
Rekstrarhagnaður varð hjá
félagssjóði 12.500 kr. Eignir
Vinnudeilusj. jukust um 5.400
kr. og eignir styrktarsjóðs fé-
lagsins um 12.500 krónur. í
sjúkrasjóðnum nýja voru um
áramót til kr. 27.701.70. Sam-
þykkt var að hækka árgjald fé-
lagsmanna í kr. 300.00. □
KRÚNURAKAÐIR
í LIBANON eru harðsvíraðir
ökufantar krúnurakaðir í refs-
ingar- eða uppeldisskyni. Og
þessari aðferð er líka beitt við
fótgangandi vegfarendur, sem
ekki hlíta settum reglum. Kon-
ur eru undanskildar þessari
refsingu.
Þessi aðferð þykir gefa góða
raun og gæti e. t. v. leitt huga
valdhafa að öðrum refsingum
fyrir umferðabrot, en nú eru í
tízku. Hins vegar hafa menn
brotið heilann um hliðstæða
refsingu kvenna, en ekki orðið
á eitt sáttir.
Ja, hvernig ætti að venja
konurnar af umferðaafglöpum,
svo að ekki hallist á? □
Skemmtileg ævisaga
Guðmundur Gíslason
Hagalíu: ÞAÐ ER
ENGIN ÞÖRF AÐ
KVARTA. Saga úr lífi
merkrar konu í tveim-
ur heimsálfum. Skráð
að mestu eftir sögu
hennar sjálfrar. Skugg-
sjá 1961.
Eg varð glaður á þeim degi,
þegar eg frétti, að Guðmundur
G. Hagalín, skáld, væri byrjað-
ur að skrifa endurminningar
frú Kristínar Kristjánsson. Áð-
ur hefur komið út lítil bók urn
Kristínu: Forspár og fyrirbæri,
rituð af frú Elinborgu Lárus-
dóttur. (Bókaútgáfan Norðri
1957.) Þar er mégináherzlan
lögð á að skýra frá dulskynjun
hennar, en ævisagan ekki nema
lauslega rakin. Þessi bók var
prýðileg og merkileg út af fyrir
sig, og mun nú vera fyrir löngu
uppgengin. En hún hafði ekki
að flytja nema lítið brot af lífs-
reynslu þessarar merkilegu
konu. Munu því hinir mörgu
vinir Kristínar fagna því að fá
aðra og stærri bók um þessa
sérkennilegu og framvísu völu,
sem hverjum manni verður kær
og minnisstæð, sem henni
kynnist.
Og frú Kristín Kristjánsson á
marga vini hér á landi, bæði fra
gamalli og nýrri tíð. Það er ekki
eingöngu hin mikla dulskyggni
hennar, sem því veldur, heldur
jafnframt stórbrotinn persónu-
leiki. Hún er kjarkmikil kona,
sem vaðið hefur eld fjölbreyti-
legrar og erfiðrar lifsreynslu, án
þess nokkru sinni að láta
bugast. Hún trúir á guð en
grýlui' ei. Hjartað er gott og
trútt. Hún hefur alla ævi lagt á
sig ótrúlegasta erfiði til að
hjálpa öðrum mönnum. Af fá-
tæfct sinni hefur hún verið
stórgjöful, og ekkert sézt fyrir.
Gáfur sínar hefur hún ekki
sparað til líknar bágstöddum og
til að hughreysta sorgmædda,
og aldrei ætlast til launa. Frá
barnæsku hefur hún þekkt
bæði hinar blíðu og stríðu hlið-
ar lífsins.
Skapferli hennar er þá um
leið skemmtilegt sambland af
frosti og funa. Hún er glöggur
mannþekkjari, hnyttin í til-
svörum og kannske ekki alltaf
við allra skap, en mikill vinur
vina sinna. Orðin, hrjúf eða
mild, hrökkva af vörum hennar,
fyrr en hún veit af. Minni
hennar er furðulega sterkt og
öruggt, þar sem hún lifir löng-
um í fleiri heimum en einum.
Ruglast þá sumir í ríminu, sem
minni sálarkröftum ei'u gæddir.
Frá því að eg sá Kristínu fyrst
fannst mér hún vera eins og
gengin beint út úr fornsögun-
um, margslungin og furðuleg
kona.
Það er ekki ónýtt að fá eins
mikilhæfan og magnaðan rit-
höfund, sem Guðmundur Haga-
lín er, til að skrifa sögu þessarar
konu, enda hefur hann manna
gleggst auga fyrir stórbrotnu og Helga Valtýsdóttir hefur þýtt
sérkennilegu fólki. meginmál bókarinnar, en Krist-
Guðmundur ber að vísu gott ján frá Djúpalæk Ijóðin. Mynd-
skyn á dulramma atburði, en irnar og sönglögin eru eftir
honum verður þá jafnframt eins höfund sögunnar, allt með
og vænta mátti mikill matur úr ósviknu handbragði fjölkunn-
ættarsögu Kristínar, þar sem ugs listamanns.
margt er kynlegra kvista og Bókin er fallega útgefin og
mikið af kjarnmiklu fólki. Ævi- mun verða vinsæl meðal ís-
saga hennar er fjölskrúðug lenzkra bama.
hetjusaga ur tveimur heimsalf-
um, og því mikið söguefni, þó
að ekki komi annað til. Héfur
sumum fundizt, að Guðmumdur
hirði ekki um að, geta um .allar
furður ævi hennar, en bæði er,
að allgott safn hefur kómið út
um það efni áður, og; swo. .er.
ekki öll sagan úti enn. þessi
saga nær ekki nema til 1930, en
einmitt eftir þann. tíma fór
Kristín að gefa meiri gaum .að
þessum hlutum en áður, meðajr
lífsönnin, og umsjá bús og barna
hvíldi þyngst á herður hennar. .
Mest er um það vert, að bókin
er víða skrifuð af’mikilli snilld;
og má í því sapibandh.t.. d..
benda á kaflann um Björn:Jóns
son ráðherra. En yfifleitt- er •
bókin eins og væntá .mátti
skemmtileg, safn óglcymanlegra
lifandi mynda, eins og mikil
' : ' 1'/ ■ •'
skáld geta ein skrifað. ! i
Eg þakka báðum fyrir lestur-
inn, Kristínu og Guðmui>di, og
vona fastlega, að þau eigi eftir
að hjala miklu meira sáman og '
koma út annarri bók. '
Benjamín Kristjáusson.
KARDEMOMMUBÆRINN
eftir Torbjörn Egner. —
Bókaforlag Odds Björns-
sonar 1961.
Kardemommubærinn e’ftir
Norðmanninn Toi'björii Égner
er nýkominn út á íslenzku hjá
Bókforlagi Odds Björnssönar á
Akureyri. Hér er á ferðirihi sér
kennileg og bráðskemmtileg
■barnabók, sem einnig fullorðnir
munu hafa gaman af að lesá.
Hinar hálf-óraunverulegú per-
sónur eru hver annarri .skringi-
legri og skemmtilegri. Sumar
þeirra minna kankvíslégá S
sitt af hverju í daglegu lífi og
framferði hinna æðri jafnt sein
lægri, og virðist þar sumt
koma býsna kunnuglegá fýi’ir,
þó að í spéspegli sé, :
Aðalpersónur sögunhaV' erfí’
ræningjarnir Kasper, Jesþer og
Jónatan, góðlátlegir pþakkáráf
og sakleysislegir innbrotsþjóf-
ar, sem að lokum hafna sem
lukkunnar pamfíl.ar inni 'i sjálf-
um Kardemomriiubæ o'g táká
stöður sem velmetnir bofgáfar
á meðal óvina sipua og1 áksfer-
enda. g
Ýmsar aðrar sögupersónur
eru eftirminnilegar, svö sem
bæjarfógetinn og frú hans,
Soffía frænka, veðurspámaður-
inn Tobías og Sörensen rakari.
Margar kostulegarmyndirprýða
bókina og gera atburðina lif-
andi, en smellnir söngvar grípa
hér og þar fram í og slá öllu
upp í dynjandi galsa.
Aftast í bókinni eru lögin við
»söngvana skráð á einföldum
nótum, og er það vel til fundið.
J. O. Sæm.
FALLIÐ. Skáldsaga eftir
Albert Camus. Bókaforlag
Odds Björnssonar 1961.
Fallið er skáldsaga eftir
franska Nobelsverðlaunahöf.
Albert Camus, sem látinn er
fyrir fáum árum. Þetta er ein-
kennileg saga og ekkert létt-
meti. Vil eg ekki benda mönn-
um á hana til skyndilesturs og
skemmtunar, því að slíkt væri
blekking. En þakkarvert er
það, að út skuli gefnar fleiri
tegundir frásagna, en þær, sem
ekkert skilja eftir og gleymast
samstundis, en því miður úir nú
og grúir af slíkum bókum, að
þeim ógleymdum, sem beinlínis
eru siðspillandi. Fallið er í full-
kominni andstöðu við slíkar
bækur, — Mjög alvarlegs eðlis,
en þó þannig fram sett, að hún
grípur mann föstum tökum,
verður á vissan hátt „spenn-
andi“. Framsetningarhátturinn
— viðtalsformið, sem er nánast
eintal sögumannsins, mun sum-
um kannske þykja tilbreyting-
arlítill og þreytandi, en við nán-
ari athugun finnur maður, að
þetta er hið eina yiðeigandi
form, og ekkert annað gæti
fallið jafn vel að efninu.
Sagan er skriftamál nútíma-
manns, sem er lögfræðingur í
heimsborginni París, vinsæll og
vel metinn borgari, glæsilegur
og eftirsóttm', — ekki aðeins af
konum tízkuborgarinnar, held-
ur einnig til vandasamra
starfa. Hann tekur sér alveg
sérstablega fyrir hendur að
vera málsvari lítilmagnans og
reynist mörgum hin mesta
hjálparhella. Hann veitir sér
allt, sem. hugurinn girnist, verð
ur ákaflega hrifinn af sjálfum -
sér, og kunningjar hans hlaða á*
hann lofi fyrir allt, sem hann
tekur sér fyrir hendur. En
skyndilega uppgötvar hann, að
allt er þetta eigingirni og sjálfs-
elska, en umhyggjan fyrir öðr-
um og góðvild hans til þeirra,
tómur leikaraskapur, ömurleg-
asta blekking. Einhver innri,
óviðráðanleg þörf, knýr hann til
að skoða sjáifan sig, störf sín og
framferði, í nýju ljósi, taka það
allt til endurskoðunar. Verður
sú „krufning“ allharkaleg, því
að allt virðist undantekningar-
laust vera dregið fram í dags-
ljósið. Árangur þessa umróts
vill þó ekki verða jákvæður.
Heimsmaðurinn reynir að halda
sama strik á yfirborðinu og
skinhelgin tekur völdin.
í raun og veru er hér flett of-
an af fjöldanum, en ekki aðeins
einum lögfræðingi frá borg tízk
unnar og hins ytra glæsileika.
(Framhald á bls. 7)