Dagur - 11.04.1962, Blaðsíða 4

4
MIKILL ER SÁ MUNUR
STJÓRNARBLÖÐ hafa látið sér um
munn fara, að Framsóknarmenn láti sér
fátt finnast um nýleg lög um breytingu
lausaskulda baenda í föst lán. Jafnframt
hafa þau borið einstakt lof á landbúnað-
arráðherra fyrir harða baráttu og sigur-
sæla í þessu máli bændanna. En við
hverja skyldi landbúnaðarráðherra hafa
þurft að berjast? Ekki við Framsóknar-
menn, því að þeir vildu ganga miklu
lengra í aðstoð rikisvaldsins við bændur.
Ekki stóð Alþýðubandalagið í vegi fyrir
því, að landbúnaðurinn fengi svipaða
lausn sinna mála og sjávarútvegurinn.
Barátta landbúnaðarráðherra hlýtur því
að hafa verið háð innan stjórnarflokk-
anna tveggja og fyrir luktum dyrum, og
vitnisburðir íhaldsblaðanna um baráttu
Ingólfs á Hellu geta ekki átt við annað.
Það íhaldsblaðið, sem einna minnst
fylgist með opinberum málum, og er þar
átt við „íslending“ á Akureyri, sagði á
föstudaginn, að Framsóknarflokkurinn
hefði jafnvel ráðið bændum frá að sækja
um þá fyrirgreiðslu, sem hin nýju lög um
lausaskuldirnar veita, svo óánægður væri
hann yfir hinum nýju kreppa- eða „við-
reisnarráðstöfunum“. Þetta lætur blaðið
sér sæma að bera á borð, þótt fyrir liggi
tillögur Framsóknarmanna um að fram-
lengja umsóknarfrestinn til þess að þeim
bændum, sem áður þótti vonlaus fyrir-
greiðslan, eins og málið lá í fyrstu fyrir
hjá ríkisstjórninni, gætu sótt um, eftir að
stjórnarandstaðan hafði fengið nokkru á-
orkað' í rétta átt og opnað möguleika fyr-
ir fleiri bændur. En þessar tillögur voru
felldar af stjórnarliðinu.
Þá staðhæfa stjórnarblöðin nær jafn
oft og þau koma út, hve stofnlánasjóðir
Iandbúnaðarins hafi verið aumir í tíð
vinstri stjórnarinnar og hvernig nú skal
um bæta. í þingræðu ræddi Halldór E.
Sigurðsson þessi mál nokkuð og gaf þá
m.a. cftirfarandi upplýsingar:
Á árunum 1934—1937 fór Framsóknar-
flokkurinn með Iandbúnaðarmál í ríkis-
stjórn. A þeim árum voru veitt úr Bygg-
ingarsjóði sveitabæja 60 lán að meðal-
tali á ári.
Árið 1944—1946 fór íhaldið með Iand-
búnaðarmálin. Þá voru aðeins veitt 33
lán á ári. Um Ræktunarsjóðinn er svip-
áða sögu að segja.
Úr Ræktunarsjóði voru veitt 127 lán
að meðaltali árin 1934—1939. En á í-
lialdsstjómarárunum 1944—1946 voru
veitt 10y2 Ián á ári.
Á árunum 1947—1958 fóru Framsókn-
armenn með landbúnaðarmálin. Þá voru
lánin ekki tíu og hálft, eins og hjá íhald-
inu. Þá voru að meðaltali veitt 70 lán úr
Hyggingasjóði og lánsupphæðin nam í
heild 101 millj. kr.
Úr Ræktunarsjóði sömu ár voru veitt
hvorki fleiri eða færri en 600 lán á ári,
og lánsupphæðin samtals 236 millj. kr.,
eða samtals úr þessum sjóðum um 340
millj. kr. Svo kemur íhaldið og segir áð
Framsóknarmenn eigi að biðja afsökim-
ar á málefnum stofnlánasjóða landbúnað-
arins.
Nú ætlar íhaldið að efla stofnlánasjóð-
ina, en ekki með mikilvægri aðstoð,
eins og áður, heldur með því að skatt-
leggja bændur sjálfa og láta þá borga að
meðaltali 1700 krónur hvern á ári, á
móti smátt skömmtuðu framlagi af rík-
inu. Búnaðarþing mótmælti þessu gjör-
ræði mjög cindregið.
L____________________________________;
ur sá . . .
SÍÐASTLIÐIÐ ár var dálítið
viðburðaríkt í sögu áfengis-
neyzlu á íslandi. Þau tíðindi
gerðust víðs vegar um land á
opinberum samkomustöðum um
Verzlunarmannahelgina,að þeir
menn, sem hvergi komu nærri
áttu erfitt með að trúa frásög-
um sjónarvotta, og aðrir, sem
lásu frásagnir blaðanna af þess-
um atburðum fleygðu þeim frá
sér þungir á svip og gengu þegj-
andi burt. Og eru menn þó um
áratugi ýmsu vanir í þessum
efnum. í öðru lagi höfðu ýmsir
þeir atburðir gerzt á samkom-
um hinna glæsilegu félagsheim-
ila, sem upp hafa risið á siðustu
áratugum, að ýmsir góðir og
framsýnir menn töldu, að við
svo búið mætti ekki lengur
standa. Blaðið Dagur hefur lát-
ið þessi mál nokkuð til sín taka.
í 38. tbl. Dags 23. ágúst sl. er
birt innrömmuð grein með fyr-
irsögninni „Sálin varð eftir“,
þar stendur meðal annars þetta:
Kennarar, prestar, æskulýðs-
leiðtogar og foreldrar urðu vitni
að því um Verzlunarmannahelg-
ina í sumar í Vaglaskógi, Atla-
vík. Laugavatni og víðar, að sið-
ferðisþroski hundruð drengja og
telpna, sem unnu fermingarheit
sitt síðastliðið vor, var skör
lægra en dýranna.
I nóvemibermánuði ræðir blað-
ið mál þessi í annað sinn í grein-
sem heitir Stærsta fórnin. En í
61. tbl. 13. des. sl. ræðir blaðið
þessi vandamál í langri grein er
nefnist „Félagsheimilin og borg-
ararnir". í öllum þessum nefndu
greinum Dags er mál þetta rætt
af hreinskilni, einurð og
hisþursleysi, víða komið við og
engum hlíft.
Við lestur þessara greina
Dags hryggðust ýmsir en öðrum
sárnaði mjög, en svo fer jafnan
þegar viðkvæmustu vandamál
almennings eru rædd í „krítísk-
um“ viðvörunartón, djarft og
opinskátt, því að fátt þola menn
verr en vandlætingar og pré-
dikunartón nú á dögum. Og er
þó meir en lítill sannleikur í
orðum Davíðs skálds: „Verst af
öllu illu er að vera blauður,
leita ei neins og látast lifa — en
vera dauður.“ Enda má það öll-
um augljóst vera, að raunveru-
legasti vettvangur dagsins og
lífsins er óumflýjanleg átök við
eigin vandamál, sem skyldan
bíður hverjum ærlegum manni
að takast á við, hvort sem hon-
um þykir það ljúft eða leitt.
Fáir munu neita því að höf-
undur áðurnefndra greina
ræddi málið af djörfung og
hreinskilni. Hitt er annað mál,
að höfundur gerir enga tilraun
til að flokka einstaklingana,
draga þá í dilka eftir viðhorfum
þeirra og viðbrögðum til of-
drykkju-vandamálsins. — Hann
fjallar um málið vítt og breytt.
En vitaskuld er höfundi þessara
áðurnefndu greina alveg ljóst,
eigi síður en öðrum, að fjöldi
manna hefur bæði hér ó Akur-
eyri og annars staðar unnið
stórmerkilegt starf gegn áfeng-
isvoðanum og vinnur 'nn. En
þrátt fyrir mikinn áhuga og
margvísleg átök í viðureigninni
við drykkjutízkuna, virðist
Bakkus konungur í áberandi
sókn. Við mannanna börn erum
nú einu sinni þeim örlögum háð,
að það sem tekið hefur fjöl-
marga ágæta menn í áratugi að
byggja upp, geta örfáir óaldar-
seggir rifið niður á einum degi.
„Blómin fölna á einni hélu
nótt.“ Við þekkjum kennara,
presta, lækna, löggæzlumenn,
templara og skáta, sem allt vilja
fyrir börnin og unglingana gera
og hafa veitt þeim mikla þjón-
ustu af fyllstu einlægni og fórn-
fýsi. Og augljóst hlýtur það að
vera öllum skynsömum mönn-
um, hvernig ástand og horfur
væru nú í ríki Bakkusar, ef
ekkert sérstakt hefði verið gert
fyrir æskuna í þessum málum.
En betur má ef duga skal. Auð-
velt er illt að vinna. Það er öll-
Eftir
Ólaf Trygg vason
FYRSTI HLUTI
iiiiiniiim iiiiiiiiiiiiiiu
um augljóst mál, að öfl þau, sem
beita sér til bjargar og bóta til
blessunar mönnum og þjóðum,
eiga hundrað sinnum örðugra
uppdráttar en spillingar- og
glötunaröflin. Bryggja, sem
kostaði þúsund vinnustundir, er
brotin af ólagi á einni klukku-
stund. Brú, sem kostaði hundr-
uð þúsunda hverfur í jökul-
hlaup eða í sandinn á auga-
bragði. Skip, sem kostaði millj-
ónir er molað við blindsker a
örskotsstund, og borg, sem reist
var á þúsund árum, er rústuð
með helsprengju á einni nóttu.
Öfl náttúrunnar og atorka
mannanna virðist eiga hér
furðu greiða samleið. Á svip-
stundu má spilla og kollvarpa
því, sem tugi ára hefur þurft til
að hefja, rækta, byggja, prýða
og græða. Hún er dálítið undar-
leg þessi náttúra og torskilin
lögmál hennar. Að illviljanum
skuli vera gatan svo greið, en
góðviljanum svo erfið og torsótt.
Það er mörgum sinnum auð-
veldara fyrir rónann að leiða
nýjan, saklausan félaga út á
hvers konar villigötur en sið-
bótarmanninn að gæta hans og
vernda hann fyrir spillingar öfl-
unum, hvort heldur siðbótar-
maðurinn er í flokki, presta,
kennara, lækna, löggæzlumanna
eða annarra.
Baráttan framundan er þrí-
þætt. Baráttan gegn innflutn-
ingi sterkra drykkja, en þann
þátt ræði ég hér ekki sérstak-
lega, af ástæðum, sem ég vík
að seinna, — læt hann að
nokkru leyti falla inn í þriðj.a
þáttinn. Baráttan við drykkju-
hneigðina eins og hún kemur til
dyranna í sínum hversdagslegu
klæðum, og baráttan við mála-
lið Bakkusar konungs, — milli-
liðina, smyglarana, bruggarana
og sprúttsalana og aðra dökk-
klædda náunga, sem halda sig
í skuggahverfum og húsasund-
um, — allar þessar skjótráðu,
fóthvötu liðssveitir Bakkusar,
sem leita æskuna uppi í hjarð-
arhögum samkvæmislífsins, þar
sem veikir falla og saklausir eru
sviknir. Hér er harmleikur háð-
ur í skuggahverfum mannlegr-
ar tilveru, lítt miskunnsamari
þeim, sem fram fer á blóðvelli
styrjaldanna. Og það er margt,
sem myrkrið veit, og margra
„hugur þungur“. Og oft verða
þeir þá samferða niður í myrk-
ur örvæntingarinnar neytand-
inn og veitandinn. Það er mikil
átætta að rétta ungri leitandi
sál bikar með eitri og ólyfjan.
Og á þessum vettvangi fást æði
oft tveir sterkir við einn veik-
an: Peningasjónarmiðið heimt-
ar sinn „bissness", hinn harða
gjaldeyri án miskunnar, og
manndómsafsalið hrifsar Bakk-
us til sín ófrjálsri hendi, hræði-
lega oft óundirritað af ábyrgum
aðila. Hér byggja báðir aðilar
hús sitt á sandi, neytandinn og
veitandinn, veitandinn ekki síð-
ur. Hver trúir þeirri undirstöðu
og byggir á þann grunn í fyllstu
alvöru, að sjálf tilveran — for-
sjónin sé svo fávís — orsaka-
lögmálið svo óafgerandi, að
menn geti byggt líf sitt upp á
varanlegan hátt og til lang-
frama, á þjáningum, hörmung-
um, eyðileggingu og tortímingu
annarra. Það er mikill ábyrgð-
arhluti að stefna öðrum út í
þjáningu og ógæfu vitandi vits,
þá ábyrgð verður gjörandinn,
hver sem hann er, að taka á
herðar sínar áður en varir, sú
stund er alltaf á næsta leiti.
Börnin gráta og svelta í my rkr-
inu, af því að pabbi þeirra
var fylltur og veskið hans
tæmt, og móðirin blekkt
og hrakin. — Og hver
verður svo saga og örlög þess-
ara barna, sem þannig alast
upp? Sagan endurtekur sig. Þau
leita út í ,,frelsið“ og „menn-
inguna“. — Þjónar Bakkusar
rétta þeim eiturbikarinn gegn
vinnulaunum unglingsins. Fórn-
arlambinu þykir gott að gleyma
ömurlegri sögu eitt andartak,
enda þótt hver sigurvinningur
Bakkusar lengi þessa ömurlegu
sögu um ofurlítinn kafla í senn.
Hver einn einasti einstak-
lingur er aðili þeirra átaka, sem
fram fara milli ljóss og myrk-
urs, lífs og dauða. Allt sem
vinnst til blessunar á vettvangi
einkalífs og þjóðfélags, hefur
endalaust gildi, er eilífðai'brot.
Þá er illa komið fámennri
þjóð, þegar þegnarnir kjósa
heldur að hjálpa ferðafélaga sín
um til þess að detta á hallandi
skörinni, þar sem leiðin er við-
sjál og fótfestan hæpin, horfa á
eftir honum út í myrkan álinn,
þar sem björgun verður oft ekki
við komið, heldur en leiða hann
upp á staðfastan bakkann, þar
sem gljáinn er minni en förin
trygg.
Við búum við mikla tækni-
þróun, margþætt félagsform,
slungið viðskiptalíf og viðsjált
á mavgan hátt. En flestir g/eina
þó muninn á þránni, sem bless-
ar og bætir og horfir fram mót
vaxandi gróðri og hækkandi sól
— og græðginni, sem slöðugt
bíður færis að hremma sál sína,
í hvaða mynd sem er, og engu
þyrmir. Þess vegna hafa menn
spurt og spyrja enn: Hverjir
selja hundruðum unglinga
sterka drykki, sem gera þá frá-
vita á svipstundu,svo að ómenn-
ing fer vaxandi í lundum nýrra
skóga.
Pétur Sigurðsson, erindreki,
segir frá því í blaði sínu Ein-
ing, og hefur það eftir heims-
kunnum stjórnmálamönnum, að
áfengið hafi eyðilagt fleiri
menn en allar styrjaldir og drep
sóttir. En hér er fjöldinn ekki
dekksti flötur málsins, við skul
um aíhuga það. Það er ekki
versta hlutskipti mannsins að
falla á vígvelli með kúlu í
hjarta. Það er lengi geisli yfir
gröf óþekkta hermannsins. Hins
vegar er lengi skuggi yfir lífi
þess manns, sem bíður algeran
ósigur í viðskiptum smum og
viðureign við Bakkus konung.
Það er ólíkt virðulegra frá sjón
armiði sjálfsvirðingar og hinn-
ar framsýnu lífsstefnu ao falla
fyrir sprengju en drekka sig í
hel — vita sjálfan sig lækka og
smækka, falla lengra og lengra
niður í svaðið, niður í mvrkrið,
bregðast öllu og missa allt. Sá,
sem reynir að upphefja sjálfan
sig í einhverju formi, í einhverri
mynd á þessum veikleika ná-
unga síns, er grimmur vargur í
véum. í svartasta myrkri áfeng
isbölsins og áfengiseyðilegging-
arinnar æpa og hljóða „dauða-
djúpar sprungur" á þá, sem á-
byrgðina bera.
Ég hef ekki lent í mannraun-
ir slíkar, sem hetjur hafsins, en
það hafa verið mér miklar mann
raunir að standa frammi fyrir
þessum veruleika, þeirri ör-
birgð og ábyrgð, sem hér er
drepið á.
Ekki eru allir drykkjusiðir
eins. Meðferð áfengis kemur
fram í margvíslegum gerfum,
ýmis stigmunur á sér stað bæði
ofan og neðan hinnar forsvaran
legu hegðlunarreglu. Menn tala
um vínmenningu og hóf-
drykkju. Eitt staup á mann í
vinahóp, á ekkert skylt við nei-
kvætt lífsviðhorf og dæmi um
(Framhald á bls. 7)
j
BÍLAR TIL SÖLU:
Willy’s jeppar, árg. 1916
Ford Junior, árg. 1946
og nrargt fleira.
Hef kaupendur að
Volkswagen og Opel
góðu n bílum.
Höskuldur Helgason,
sími 1191.
Til sölu er bifreiðin
A—320, POBEDA 1954
í góðu lagi. Hagkvæmt
verð. Upplýsingar gefur
Ragnar H. Bjarnason,
Hríseyjargötu 21.
AMERÍSKUR BÍLL
TIL SÖLU, árgerð 1953.
Selst ódýrt, ef samið er
strax. Skipti á minni bíl
koma til greina.
Uppl. í símum 1650
og 1437.
TIL SÖLU:
BIFREIÐIN A—51
Volkswagen, árgerð 1961.
Upplýsingar gefur
Gunnlaugur Jóhannsson,
sínri 1230, eftir kl. 6
1479.
TIL SÖLU ER:
Ford fólksbifreið,
5 manna.
Enn frenrur:
Standard fólksbifreið,
4 manna, með nýupp-
gerðum mótor.
Skipti á jeppa konra
til greina.
Jón B. Jóhannesson,
Hlíðarfelli.
Sími unr Saurbæ.
OPEL CARAVAN
í góðu lagi bil sölu. Skipti
á.góðum vörubíl æskileg.
Eiríkur Hreiðarsson,
Laugarbrekku.
5
Um húsbyggingar og skipulag á
Ak. Tryggvi á Hvarfi áffræSur
Viðtal við Hauk Árnas
BLAÐIÐ fór þess á leit við
Hauk Árnason, byggingafræð-
ing á Akureyri, að hann svaraði
nokkrum spurningum um bygg-
ingamál almennt, og varð hann
fúslega við þeim óskum. En
Haukur er framkvæmdastjóri
byggingafélagsins Haga hf. hér
í bæ, hefur nýlega lokið námi í
Noregi og hefur á skömmum
tíma unnið sér traust samborg-
ara sinna í þessari grein.
Hvað þarf að byggja margar í-
búðir á Akureyri árlega?
Láta mun næri'i, að hér þurfi
að byggja 60 íbúðir á ári, mið-
að við 2% fólksfjölgun. Það
svarar til 40 íbúða, en auk þess
um 20 íbúðir, vegna fyrninga á
eldra húsnæði. Þá er miðað við,
að íbúðir endist í 100 ár. Auk
þess væri rétt að gera ráð fyrir
auknu og bættu húsnæði vegna
bætts efnahags. Fyrirfarandi ár
hefur verið lokið við smiði 50—
70 íbúða. Það svarar fólksfjölg-
uninni og gefur um leið fullgilt
svar við því, hvers vegna ekki
hefur rætzt úr íbúðavandræð-
unum.
En á síðasta ári var aðcins byrj-
að á 9 íbúðarhúsum?
Þessi samdráttur mun segja
til sín í aukinni byggingaþörf á
næstu árum.
Þegar einstaklingar byggja?
Þegar bjartsýnn einstakling-
ur byggir hús, á það að verða
betra og ódýrara en önnur hús,
og svo finnst honum nauðsyn-
legt,að það sé frábrugðið öðrum
húsum, en sameini þó allt það
bezta og frumlegasta, sem hann
hefur séð hjá öðrum. Auk þess
ætlar hann að byggja hús:ð að
mestu í aukavinnu, en miki.5 af
hans aukavinnu fer til þess að
greiða vexti af fjármunum, sem
liggja lengi fastir í ófullgerðu
húsi.
Húsbyggjandi hugsar sév að
fá ódýra teikningu, þar sem
hann telur sig sjálfan vera bú-
inn að skipuleggja húsið. Venju-
lega verður kunnáttuleysið á
þessu sviði mjög dýrt. Teikning-
in er skipulagning húsnæðisins,
bæði hvað verð og gæði snertir
og er því frumskilyrði þess, að
vel takist til. Þess eru dæmi, að
verðgildi hússins, fullfrágengins
sé langt neðan við meðallag, þar
sem ó'faglærður einstaklingur
hefur unnið verk iðnaðarmanna.
Er hægt að lækka byggingar-
kosnaðinn?
Já, það er hægt allverulega. í
fyrsta lagi þarf að stytta bygg-
ingatímann, skipuleggja og
teikna áður en framkvæmd
hefst, þannig að ekki komi til
stöðvana vegna skorts á efni, á-
kvörðun um tilhögun eða pen-
ingavanclræði. Samræma þarf
gerð nokkurra íbúða, sem
byggðar eru samtímis, og koma
sem flestum atriðum í framkv.
undir ákvæðisvinnu. Heppileg-
ast verður, að byggingafélög
taki að sér að sjá um bygginga-
framkvæmdir og selji síðan full-
frágengnar íbúðir. Hér gildir
hið sama og í húsgagnaiðnaðin-
on, byggingafræðing
um. Fyrir fáum árum var engin
húsgagnaverzlun til í bænum,
en fólk leitaði þá til húsgagna-
verkstæðanna og lét smíða hús-
gögnin eftir sínum hugmyndum.
En síðar varð það óánægt vegna
þess, að það gerði sér ekki grein
fyrir því, hvernig hluturinn
mundi líta út. Nú dettur fáum
annað í hug en fara beint í hús-
gagnaverzlanirnar til húsgagna-
kaupa. Hið sama ætti að gilda
um íbúðir.
Hvernig geðjast þér að stórhýs-
um til íbúða?
Ég tel það fráleita lausn á í-
búðabyggingum, og þessa gerð
húsa tízkufyrirbrigði. Orsökin
fyrir slíkum byggingum hefur
verið það álit manna, að um
sparnað í gatnagerð og öllum
lögnum, svo sem fyrir vatn, raf-
magn, skólp og síma, væri að
ræða. En háhúsin þurfa litlu
minni lóð fyx-ir hverja íbúð, en
þarfnast mikils rýmis og dýrs
útbúnaðar til þess að komast í
milli íbúða. Allar lagnir innan-
húss verða mikið dýrari, þegar
kostnaður vegna rýtnis, sem
þær taka í húsinu sjálfu, er með
reiknaðui’. Það má leggja tölu-
vei’ðan götustúf fyrir það fé,
sem annai-s fer í lyftui', stiga og
auka járnalögn vegna þyngd-
ar hússins, vindálags og jarð-
skjálftahættu. Auk þessa hefur
í-eynslan sýnt, að þessi hús eru
mjög ei'fið fyrir bai'nafjölskyld-
ui'. Getur hver og einn gert sér
í hugarlund, hve erfitt er að
fylgjast með böi'nunum, sem
daglega þurfa að vei’a úti. Þar
að auki eru börn og fullorðnir
alltaf á almenningssvæði, þegar
komið er út fyrir dyr íbúðarinn-
ar. Margir hafa ennfremur fund-
ið til eins konar innilokunai’-
kenndar í fjölbýlishúsunum. —
íbúð í slíku húsi hefur verið líkt
við skúffu í kommóðu. Það á
illa við íslendingseðlið.
En eru ekki íbúðirnar í stórhýs-
unum ódýrari?
Jú, í nokkrum þeii’ra hafa
þær reynzt það, vegna þess að
þá hafa öll skipulagsatriði verið
fyrir hendi, og húsið byggt af
einum aðila. Sambæi’ileg dæmi
um byggingingu ein'býlishúsa
höfum við ekki til að miða við.
Ódýrustu og hentugustu íbúð-
irnar tel ég munu vei’ða einbýl-
ishús á einni hæð án kjallara,
sem byggð eru inn í landslagið,
þannig að ekki þurfi að gera
nema mjög litlar tilfæi’slur á
jarðvegi. Slík hús ætti helzt að
byggja í hvei’fum, sem í væru
misstór hús, þannig að fólk gæti
skipt um húsnæði eftir hinni
breytilegu stærð fjölskyldunn-
ar, án þess að þui’fa að flytja í
annan bæjai'hluta. Götur í slík-
um hvei'fum geta vex’ið frekar
óvandaðai', þar sem tiltölulega
lítil umferð yrði um þær. En
aftur á móti þyi-fti bi’eiðar og
ti-austar götur, sem ætlaðar
væru fyrir mikla umferð milli
hinna einstöku bæjarhverfa.
Aðstoð bæjarins við húsbyggj-
endur?
Eftir núverandi fyrirkomu-
lagi ber bænum að leggja allar
götur og nauðsynlegar lagnir í
þæi’. Þetta er mikilsvei'ð þjón-
usta, en því miður oftast fram-
kvæmd á sama tíma og bygging-
ar standa yfir, og hefur margur
húseigandi orðið fyrir miklum
töfum og kostnaði af þeim sök-
um. Bærinn ætti að hafa lokið
þessum framkvæmdum áður en
leyfðar eru byggingar við göt-
una og hafa þá lagt allar lagnir
út úr götukanti, svo að ekki
þui’fi að grafa sundur götuna á
meðan á byggingum stendureða
jafnvel síðar, eins og oft á sér
stað. Bærinn þyi'fti að afla mik-
ils fjármagns með lánum eða á
annan hátt til þess að geta unn-
ið upp það, sem hann er þegar
orðinn á eftir með það, sem hon-
um ber að gera fyrir húsbyggj-
endur. Það ætti ekki að byggja
eitt einasta hús án þess að bæx’-
inn hafi fullnægt þeim skyldum,
sem honum ber.
Hvað á hús að endast lengi?
Þeir, sem nú eru að byggja,
í-eikna með því að hús þeii’ra
standi'150—200 ár og ætla sér
þar af leiðandi að byggja yfir
næstu 3—4 ættliði. En það mun
vera mjög vafasamur gi-eiði við
komandi kynslóðir. Háhúsin
munu verða hinar mestu vand-
ræðabyggingar er tímar líða
vegna þess, hve lítið er hægt að
breyta þeim eftir kröfum og
tízku tímans. Ennfremur cr erf-
itt að fjarlægja þau, vegna
fólksfjöldans, sem í þeim býr.
Aftur á móti er auðvelt að losa
sig við einbýlishús.
Fólk, sem er að byggja, vill
gjai-nan veita sér nokkurn lúx-
us, þar sem það byggir ekki í-
búð nema einu sinni á ævinni,
og i*áða gerð hennar. Æskilegt
er, að allir fengju þetta tæki-
færi. Þá ætti húsnæði að endast
50—60 ár, þar til gerðar eru á
því verulegar breytingar.
Hvar verða íbúðarhúsin einkum
byggð í ár?
Eftii’spurn eftir byggingalóð-
mii er sem stendur nánast eng-
in. Lóðir þær, sem auglýstar
hafa verið lausar hjá bygginga-
fulltrúa, eru í hverfum, sem áð-
ur hefur verið byggt í.
Eru nokkrar stórbreytingar í
byggingaiðnaðinum í vændum?
Að mínu áliti er ekki von á
stói'kostlegum í'aunhæfum nýj-
ungum. Vei'ksmiðjubyggðu hús-
in, sem mikið er rætt um, virð-
ast ekki eiga við, ne ua þar sem
byggingaþörfin er mjög mikil
og flutningar ódýrir og þægileg-
ir. Aftur á móti virðist verk-
smiðj ufi'amleiðsla lítilla hús-
hluta, innréttinga og annarra
smærri eininga í íbúðh-nar vera
mjög hagkvæm. -
Að síðustu tel ég hinu opin-
bera skylt að sjá til þess, að hxis-
byggjendur hafi aðgang að lána-
stofnunum, er veiti allt að 85%
byggingakostnaðar í hagkvæm-
um lánum í stað 20—30% nú.
Blaðið þakkar Hauki Árna-
syni, byggingafræðingi, fyrir
mjög eftirtektarverð svör. □
Á YTRA-HVARFI í Svarfaðar-
dal hefur sama ættin búið í 115
ár.
Nú búa þar feðgarnir Tryggvi
Jóhannsson og Ólafur sonur
hans. Tryggvi er elzti bóndinn
af þeim, sem enn eru við bú í
Svarfaðai'dal. Hefur búið á
Hvai’fi í 57 ár eða nálega helm-
inginn af þeim tíma, sem ættin
hefur setið þann stað.
Og nú er hann áttræður í dag.
Fæddur á Yti’a-Hvai’fi 11. api’íl
árið 1882 og hefur átt þar heima
alla ævi.
Fox-eldrar hans voru Jóhann,
hreppstjói’i og bóndi á Ytra-
Hvai’fi, Jónsson bónda sama
stað Þói’ðarsonar og konu hans
Sólveigar Jónsdóttur bónda í
Dæli Sigurðssonar.
Ti-yggvi gekk inn í Ilólaskóla
haustið 1902 og lauk þar námi
voi’ið 1904. Og áx’ið eftir tók
hann við búi með móður sinni á
Ytra-Hvai’fi, þá 23 ára gamall.
Stuttu síðar kvæntist hann og
gekk að eiga Guði’únu Soffíu
Stefánsdóttui’, heimasætu frá
Sandá. Hefur þeim oiðið fimm
barna auðið, er tjl aldurs hafa
komizt. En þau eru:
1. Friðrik Jakob, söngstjóri og
skólastjói’i Tónlistai’skólans á
Akureyri. Kvæntur Unni
Tx-yggvadóttur.
2. Lilja, gift Anton Baldvins-
syni. Búsett á Dalvík.
3. Jóhann, hljómsveitai'stjóri
og músíkkennari í London.
Kvæntur Klöru Símonsen.
4. Stefán, bókhaldai’i á Akui'-
eyri. Kvæntur Þóru Aðalsteins-
dóttur.
5. Olafur, bóndi og kii’kjuoi’g-
anisti á Ytx-a-Hvai-fi. Kvæntur
Friði’iku Haraldsdóttur.
Sigurður Sigurðsson frá
Draflastöðum tók við skóla-
stjórn á Hólum sama haustið og
Tr-yggvi hóf þar nám. Mun hann
hafa verið einn þeirra nemenda
Sigui’ðai’, sem hann mat mest,
og vildi styðja til fi’amhalds-
náms eða annai-s frama.
En atvikin hög'uðu því svo, að
hann varð að taka við búinu á
Ytra-Hvarfi, eins og áður segir.
Ég, heyrði Sigurð eitt sinn
minnast Ti’yggva í í’æðu, og þótt
hann vildi gjai’na, að nemendur
sínir yi’ðu bændur, var auð-
heyi’t, að honum fannst að hæfi-
leikar Tryggva hefðu átt að
leiða hann á aðra braut. Sigurð-
ur sagði ennfremur þetta:
„Það, sem einkenndi Tryggva
mest var það, að hann vildi
aldrei skiljast við neitt mál, fyrr
en hann skildi það til fulh’ar
hlítar.“
Ég held, að allir, sem þekkja
Tx’yggva, hljóti að vera sammála
um, að betur sé ekki hægt að
lýsa honum, því að einmitt
þetta að vilja sjálfur athuga
málin, bi-jóta þau til mergjar og
gera sér gi-ein fyrir þeim eftir
eigin aðfex’ðum og leiðum, er
það, sem hefur fylgt honum
fram á þennan dag.
Tryggvi hefur verið ágætur
bóndi. Öll vei-k hans smá og stór
einkennast af séi’stakri snyrti-
mennsku. Listfengi er honum í
blóð borin, og engan hef ég séð
handleika pappírsörk með
snyrtilegi’i og fallegi’i hand-
brögðum en hann, nema ef vera
kynni Jóhann heitinn bi’óður
hans.
Tryggvi hefur bætt ættaróðal
sitt mikið að húsum, jai’ðabót-
um, og heimilisi-afstöð byggðu
þeir feðgar fyrir nokkrum ár-
um.
Ytra-Hvarf er nú eitt falleg-
asta býlið í Svarfaðardal. En
þess er þá líka rétt og skylt að
geta, að Soffía kona Tryggva er
hinn mesti skörungur til geðs
og gerðai’, og hefur vafalaust átt
sinn fulla þátt í afkomu og far-
sæld búsins, og að Ólafur sonur
þeix-ra hefur alltaf unnið heima
og nú síðustu 12 árin búið þar í
félagi við foreldra sína. Og virð-
ist þar sízt hallast á um snyrti-
mennskuna. Munu líka þau
yngri hjónin nú orðið bei’a uppi
búskapinn að mestu leyti.
Eins og vænta má hefur
Tryggvi gegnt ýmsum trúnað-
ai’stöi’fum fyrir sveit sína og
samtíð. Setið í hreppsnefnd og
verið oddviti hennar um skeið.
Starfsmaður Nautgriparæktar-
félags og formaður þess nokkur
ár.
Síðan farið var að bruna-
tryggja sveitabæi, hefur hann
vei’ið vii’ðingamaður fyrir
Brunabótafélagið. Einn af á-
byi’gðai’mönnum Sparisjóðsins
um áratugi, og form. rjóma-
bús, sem hér starfaði nokkur ár.
Fleira mætti telja, þótt ekki
verði það gert nú.
Ti’yggvi er enn léttur á fæti
og beinn í baki. Alltaf glaður og
reifur og hinn vörpulegasti.
Sækir mannfundi og fylgist vel
með því, sem er að gerast.
Að lokum óska ég honum og
fjölskyldu hans allra heilla á
komandi tíð.
G. V.
- Grundarkirkja . . .
(Framhald af bls. 8)
ríði, Kristbjörgu, Kristínu,
Helgu, Þóru, Guðrúnu og Har-
aldi.
Við, eigendur Gi’undarkirkju,
þökkum innilega þessa góðu
minningai’gjöf og hlýhugann til
kii’kjunnar, sem birtist bak við
gjöfina.
Alfaðir blessi ykkur minning-
una um ástríka foreldra.
Þá hefur Gruncjai'kirkju einn-
ig borizt peningagjafir til minn-
ingar um organista og söng-
stjóra við Gi’undai’kirkju um
möi’g áx’, Jón Ki’istjánsson frá
Espigi’und, f. 16. jan. 1876, d. 20.
nóv. 1961. — Gjafir þessar eru
frá Söngkór Grundai’kii’kju og
þeim hjónum Eddu Eii’íksdóttur
og Rafni Helgasyni á Stokka-
hlöðum.
Við þökkum innilega þessar
gjafir, óskum að vilji gefend-
anna um að hinn fómfúsi andi
Jóns Kristjánssonar megi ávallt
svífa yfir og glæða gott sönglíf
við Grundarkii’kju.
Eigendur Grundarkirkju.