Dagur - 19.12.1962, Blaðsíða 5

4
......................................."" " 1 -------^
FALLGRYFJUR
MENN hafa veitt dýr merkurinnar með
nær óteljandi aðferðum. Meðal þeirra að-
ferða voru fallgryf jumar. Þær voru þann
ig gerðar, að grafin var djúp gröf á ein-
hverri leið veiðidýra, til dæmis á leið
þeirra að vatnsbóli, eða á leið þeirra til
fanga. Yfir gröfina var þakið með grein-
um og grænu laufi svo að hún sást ekki
og dýrin féllu þar niður og urðu auðveld
bráð. Og gryfjan var þakin á ný.
En eins og menn veiddu dýr merkur-
innar i fallgryfjur, oftast sér til matar,
þannig grafa menn nú annarri bráð gröf
á okkar dögum og mitt á meðal okkar.
En það eru ekki hin villtu dýr, sem í
gryfjunni hafna, heldur meðbræður okk-
ar, hundruðum og jafnvel þúsundum
saman.
Talið er, að 6 manna fjölskylda á ís-
landi neyti að meðaltali á ári vins fyrir
allt að 7 þúsund krónum. Við skulum
gera ráð fyrir því, að mikið af þessu víni
„gleðji mannsins hjarta“. En dálitill hluti
þessa áfengis færir einstaklingum og
heimilum þeirra böl, mismunandi mikið.
Þessi hluti er nægilega stór til þess
að drepa marga tugi íslendinga á ári,
alveg milliliðalaust, og er þá um hreinan
áfengisdauða að ræða, og auk þess fjölda
í margs konar slysum, sem ölvun veldur.
Allir þessir menn gengu út á hið græna
laufþak fallgryfjunnar og féllu niður. En
eins og fyrrum, er gryfjan vandlega hul-
in í hvert sinn að maður hverfur þar nið-
ur. Hin „viðfeldnu“ dánarvottorð nefna
ekki fallgryfjuna einu orði. En mönnum
myndi bregða í brún, ef að læknamir
sviptu laufþakinu af og lofuðu fólki að
sjá hina föllnu. En hver vill Iáta sína
sjást á svo hörmulegum stað? En ef raun-
hæft er á málið litið, í stað þess að látast
ekki sjá, getur hver og einn litið í eig-
in barm. Fæstir þurfa að fara út fyrir
eigin fjölskyldu eða lengra en í næsta
hús, ef þeir vilja horfast í augu við
drykkjubölið. Það mættu menn einnig
hafa hugfast, að krabbinn, eins og hann
er nú, holdsveikin, eins og hún var verst
og berklamir — samanlagt — eru minni
skaðvaldar en áfengisbölið er nú.
í síðustu tölublöðum Dags ryfjar gáfað
ur hugsjónamaður upp eina af fegurstu
sögum, sem gerzt hafa við Eyjafjörð. En
það var stofnun Kristnesshælis og hversu
harðvítugustu andstæðingar í stjórnmál-
um og atvinnumálum tóku höndum sam-
an, með aðstoð alls þorra manna í bar-
áttunni við hvíta dauðann. Sú barátta
varð sigursæl, eins og allir þekkja. En
hversu hefði farið um það mál, ef hinum
mannskæða sjúkdómi hefði verið haldið
leyndum og hann hefði í skjóli Ieyndar-
innar fengið að grafa undan heilsu og
hreysti þjóðarinnar, eins og ofnotkun
áfengis á okkar dögum?
Sigrar í baráttunni gegn holdsveiki og
berklum unnust vegna þess að menn
horfðu hiklaust á mannfallið og mynd-
uðu fylkingu til nýrrar sóknar.
Það er í sannleika alveg furðulegt, að
ábyrgir Ieiðtogar í hvers konar félags-,
menningar- og þjóðmálum skuli langflest
ir sjálfir gera gælur við áfengisbölið og
viðhalda með því drykkjutízkunni, í stað
þess að snúast gegn henni.
Væri það ekki verðugt áramótaheit, að
bragða ekki vín árið 1963? Hver sá, er
það gerði, myndi með fordæminu einu
saman bjarga einhverjum, kannski mörg
um, frá fallgryfju okkar tíma.
.JÓNAS JÓNSSON FRÁ HRIFLU: ■■■■
Fjórða bréf til Jónasar G. Rafnars
(Niðurl.).
Jónas Rafnar, faðir þinn, varð
nú berklalæknir í Kristnesi.
Hann hafði til að bera gáfur,
gervileik og farsæla starfshæfi-
leika ættar sinnar. Með dyggi-
legu starfi í aldarfjórðung tókst
þessum manni með samherjum
sínum að lama berklaveikina,
þennan mikla vágest þjóðarinn-
ar, svo að hann vekur ekki leng
ur ógn og skelfingu. Þjóðin veit
nú, að hún hefur tök og öll
nauðsynleg úrræði til að halda
þessum sjúkdómi niðri eða jafn
vel uppræta hann með öllu. Inn
an tíðar getur svo farið, að
Kristnes þurfi að sinna nýjum
vandamálum. Nú er þunglyndi
og ýmis konar kröm sálarinnar
orðinn hættulegri vágestur held
ur en hvíti dauðinn í sinni nú-
verandi mynd. En hvað sem líð
ur störfum í Kristnesi á ókomn-
um árum, mun aldrei gleymást
hin glæsilega saga þessarar
stofnunar. Þar þarf að starfa í
anda stofnenda og brautryðjend
anna og allra þeirra, sem unnu
við að skapa Kristnes, hinn
mikla lífgjafa-kastala Norðlend-
inga.
Ég vænti að þér þyki vel til
fundið að minna á þann mikla
menningar- og heilsubótarsigur
Norðlendinga að reisa Kristnes-
hæli til varnar berklaveikinni
norðanlands. Starfsemi þessa
heilsubótarvirkis er þér vel
kunnug frá æskuárunum. Ég
hef rifjað þá sögu upp við þetta
tækifæri til að benda lesendum
Dags, og ekki sízt Norðlending-
um, á þessa fyrirmynd í félags-
legum efnum, bæði stofnun
sjálfs hælisins og starfsemi þess
undir forustu Jónasar yngra frá
Hrafnagili. Það mætti gjarnan
verða getraun meðal greindra
manna, hver eigi mestar þakkir
fyrir þetta afrek. Eru það norð-
lenzkar konur sem söfnuðu í
kyrrþey og án auglýsinga, stór-
fé í húsið. Eða er það hið þraut
seiga samivnnublað Norðlend-
inga og hinn stórsnjalli ritstjóri
þess Jónas Þorbergsson, sem fór
eldi um laridið með greinum
sínum og hóf skapandi sókn í
málinu, vakti trú á sigurinn og
valdi síðan í hita baráttunnar
þrjá höfuðleiðtoga í fram-
kvæmdamálum Akureyrar til
liðveizlu við sóknarnefnd
kvenna. Þá má vissulega nefna
hinn stórgáfaða landlækni Guð-
mund Björnsson, sem lagði í
mál þetta niðurstöður langrar
reynslu í heilbrigðismálum
landsins. Sízt skyldi gleymt
húsameistara Guðjóni Samúels-
syni, sem reisti Kristnes og fegr
að hefur Akureyrarbæ með for-
stöðu margra glæsilegra bygg-
ingaframkvæmda í almanna
þágu, og sýndi byggingalist sína
ekki hvað sízt við að reisa þetta
hús.
Hér voru á ferð stuðnings-
menn, sem skiptu mörgum þús-
undum. Allir lögðu þeir fram
andlega og líkamlega orku við
starfið. Allir unnu saman í bróð
urlegum hug. Allir stefndu að
háu og göfugu lokatakmaijd.
Enginn stuðningsmaður þessa
máls vann fyrir launum eða
hlunnindum. Saga Kristness-
málsins er falleg, hressandi og
göfgandi. Á hún að geymast bet
ur en tískukjóll, sem er of gam
all fyrir samkvæmislífið og tek-
inn úr umferð. Viltu, nafni
minn, leiða huga þinn að þess-
ari áhrifamiklu fyrirmynd í bar
áttunni við hvíta dauðann. Þar
stóðu meðal annars hlið við hlið
allur almenningur Norðurlands,
ágætir sérfræðingar og hinir
skörulegustu andstæðingar við-
skiptamálanna norðanlands á
þessum tímamótum, Ragnar Ól-
afsson kaupmaður og Vilhjálm-
ur Þór kaupfélagsstjóri. Þeir
tóku höndum saman til að auka
sæmd og giftu héraðsins. Sam-
vinnan lánaðist svo vel, sem
raun ber vitni, af því að hún var
einlæg og þáttur í samfelldu á-
taki, þar sem fjárhagsorka
manna var misjöfn, en hugsjón-
in jafn vakandi hjá öllum sem
studdu málið.
Þegar þessar línur eru ritað-
ar, sé ég í blöðunum að Síldar-
verksmiðja ríkisins á Siglufirði
hefur árið sem leið grætt fyrir
ríkissjóð á rekstrinum rúmlega
20 milljónir króna. Magnús ráð-
herra Kristjánsson var ekki
nefndur í Akureyrar annálum
ykkar Gísla Svarfdælings. Hver
vill nú gleyma átaki þessa þrek
mikla og drenglynda Akureyr-
arbúa, sem leiddi íslenzka síld-
arútvegsmenn úr þrældómshúsi
eymdarinnar, þar sem erlendir
síldarspekúlantar fluttu millj-
ónaverðmæti af íslenzkum af-
urðum frá ströndum íslands til
annarra landa, meðan íslenzku
sjómennirnir biðu eftir af-
greiðslu utan við landvarið. Mik
il gifta hefur fylgt þessu afreki
Magnúsar Kristjánssonar. —
Tekjuaukning þjóðarinnar af
þessari iðju nemur hundruðum
milljóna. Dótturfyrirtæki Síldar
verksmiðju ríkisins á Siglufirði
fjölgar nú með ströndum lands-
ins. Brautryðjandinn, Magnús
Kristjánsson, lagði fram hina
andlegu orku til að leysa málið,
sjá hina réttu leið og standa að
framkvæmdinni, sem dafnar því
meir sem árin líða. Á yfirborð-
uin mæla menn þvílíka sigra í
peningatekjum, en það er grunn
hæfni ein. Sigur í miklum fram
kvæmdum er andlegs eðlis. Af-
leiðinganna gætir í þúsundum
heimila áratug eftir áratug og
öld eftir öld með bættum efna-
hag og fegurra lífi, ef rétt er á
haldið um meðferð tekjubót-
anna.
Björn Árnason áffræður
HINN 17. desember árið 1882
fæddist í Kaupangi við Eyja-
fjörð drenghnokki, sem skírður
var Árni. Foreldrar hans voru
í vinnumennsku hjá Vilhjálmi
Bjarnasyni, sem þá bjó þar, og
hétu Árni Árnason frá Skarði
í Dalsmynni og Sesselja Þor-
móðsdóttir frá Borgargerði í
sömu sveit.
Bjöm ólst síðan upp með for-
eldrum sínum í heimasveit
þeirra. Árið 1908 hóf hann bú-
skap í Pálsgerði, ásamt konu
sinni, Guðrúnu Sumarrósu
Sölvadóttur frá Þverá í Ólafs-
firði og bjuggu þar til ársins
1933 en fluttust þá til Hríseyjar,
voru þar í eitt ár en hafa síðan
dvalið á Akureyri, hin síðari ár-
in í skjóli barna sinna. Björn og
Guðrún eiga fimm uppkomin
börn, tvo syni og þrjár dætur,
sem reynzt hafa foreldrum sín-
um vel, meðal þeirra er Árni
Bjarnarson bókaútgefandi.
Síðan Björn hætti búskap í
Pálsgerði hefur hann einkum
stundað verzlunarstörf. Hann
heldur léttleika sínum og glöðu
geði óvenjulega vel, en kona
hans hefur verið heilsuveil hin
síðari árin.
Björn Árnason er kappsfullur
enn í dag, tæpitungumaður eng-
inn, hreinskiptinn og drenglynd
ur í öllum viðskiptum og hið
mesta tryggðatröll.
Blaðið þakkar honum löng og
góð kynni og óskar honum til
hamingju með áttræðisafmælið.
WmmœM
ÍBÚÐ ÓSKAST
sem fyrst (3—4 herbergi).
Uppl. í síma 1269.
Marinó Viborg.
NÝIR ÁVEXTIR:
EPLI
APPELSÍ N UR
GRAPEFRUIT
MELÓNUR
VÍNBER
SÍTRÓNUR
BANANAR
NÝJA-KJÖTBÚÐIN
OG ÚTIBÚ
ÍSLENDINGAÞÆTT
IR HINIR NÝJU
Jónas Jónsson: Aldamóta-
menn I—III. Þættir úr hetju-
sögu. Bókaforl. Odds Björns-
sonar. Akureyri 1959—’62.
SKÖMMU eftir aldamót komu
út Fjörutíu íslendingaþættir í
íslendingasagnaútgáfu Sigurðar
Kristjánssonar. Voru þetta sögu
þættir um einstaka menn frá
þjóðveldistímanum, flestir tekn
ir úr Noregskonungasögum.
Fjölluðu þeir um ævi og örlög
merkra og sérkennilegra manna,
en sumir greindu aðeins frá
einstökum, eftirminnilegum at-
vikum úr lífi þeirra. Þessir ís-
lendingaþættir urðu vinsæl les-
bók unglinga fyrir rúmlega
hálfri öld. Þeir voru ekki eins
flóknir og viðamiklir eins og
hinar stærri sögur, en frásagn-
arlist þeirra var sérstæð, og
þeir brugðu upp ógleymanleg-
um myndum úr iífi löngu horf-
inna kynslóða, greindu frá orð-
snilli þeirra, manndómi og hetju
skap.
Þessi sagnritunaraðferð var
algeng með miklum menningar
þjóðum fornaldar. Frá Grikkj-
um og Rómverjum hygg ég að
komin sé fyrirmyndin að ritun
íslendingasagna. Kunnugt er,
að latínulærðir klerkar lásu
hetjusögur þessara þjóða, og oft
hefur mér dottið í hug, að Ævi-
sögur Plutarchs kunni að hafa
verið <■'fyrirmyndir hinna fornu
rithöfunda. Voru íslendingar þó
yfirleitt fáorðari í sagnritun
sinni en hann og teygðu ekki
lopann með íhugunum og bolla
leggingum um söguhetjur sín-
ar eins og Plutarch gerir stund
um, heldur létu atburðina og
tilsvörin lýsa innræti og skap-
gerð persónanna.
Þessir fornu þættir eru lík-
lega ekki mikið lesnir nú. Spurt
hef ég stóra hópa æskufólks
milli fermingar og tvítugs,
hvaða fornsögur þeir hafi lesið,
og kemur þá iðulega upp úr kaf
inu, að þeir þekkja ekki eina
einustu, ekki einu sinni þær
allra frægustu eins og Njálu og
Egilssögu. Stafar þetta ef til vill
af því, að lestrarefni unglinga
er fjölbreyttara nú en áður,
enda hefur lífið sjálft fleira að
bjóða af skemmtunum og til-
breytingu. En mundi ekki mál-
far þeirrar kynslóðar verða
svipminna, og skýr hugsun
þeim óhægri, sem aldrei hafa
bergt á svölum og tærum
brunni fombókmenntanna?
Mundu þeir verða eins þolnir í
raun, sem aldrei hafa orðið
snortnir af atorku og æðruleysi
forfeðranna? Engin manndóms-
hvatning er betri ungum mönn
um en ævisögur merkilegra
manna, sem afrek hafa Unnið í
þjóðarsögunni. Sá sem ekki skil
ur að hann á fortíðinni þakkar-
skuld að gjalda verður áttavillt
ur í nútíð. Hann veit ekki,
hversu dýrmæt erfð honum er
gefin, kann því síður að gieiða
Viðreisnardýrfíðin...
af höndum fósturlaunin né finn
ur að honum beri sjálfum að
leggja stein í grunninn.
„Þín fornöld og sögur mér
búa í barm“.
Skáldið sem þetta sagði, St. G.
Stephansson, bjó lengst ævi
sinnar í fjarlægri heimsálfu, og
leið þó naumast sá dagur, er
hann starfaði ekki að því að á-
vaxta gull feðratungunnar og
fortíðararfsins. Hvað ætti þá að
vera um hina, sem heima sitja?
Mörgum kann nú að þykja forn
öldin vera sér fjarlæg og fram-
andi, þó að það sé á misskiln-
ingi byggt. Hitt mætti samt vera
hverjum manni ljóst, að nútíð-
armenning íslendinga hefur
ekki orðið til fyrirhafnarlaust.
Hún er ávöxtur af hugsjónum
og atorku margra ágætra
manna og hefur kostað mann-
dóm og erfiði. Eftir kyrrstöðu
langra og myrkra alda einangr-
unar og áþjánar, var átakið
mikið að vekja þjóðina til menn
ingar og dáða, og hafa margir
ötulir og vaskir menn lagt hönd
að því verki. Allir hljóta þó að
skilja, að sú saga kemur öllum
þeim, er nú lifa, við og hana
þurfum vér að þekkja. Án henn
ar verður samtíðin ekki skilin.
Á undanfarandi árum hefur
komið út hjá Bókaforlagi Odds
Björnssonar á Akureyri eftir-
tektarvert og skemmtilegt rit í
þrem bindum eftir Jónas Jóns-
son fyrrum ráðherra, sem hann
kallar Aldamótamenn. Þetta
eru um það bil 60 íslendinga-
þættir, þar sem ekki er seilzt
til fornaldarinnar, heldur lýst
ýmsum höfuðskörungum og á-
gætismönnum, sem gerðu garð
inn frægan í þjóðlífi voru í upp
hafi þessarar aldar og á fyrstu
áratugum hennar.
Þetta er þarft og nauðsynlegt
rit. Enda þótt segja megi, að til
séu ævisögur flestra eða allra
þessara manna, jafnvel miklu
lengri og ýtarlegri, þá eru þær
stundum svo ofhlaðnar alls kon
ar fróðleik, að erfitt verður að
sjá skóginn fyrir trjám. Ég á
ekki við, að slíkur fróðleikur sé
óæskilegur í sjálfum sér, held-
ur liggur hættan í því, að hann
er ekki alltaf lífrænn. Nútíma-
maðurinn hefur svo margt að
lesa og starfa, að hann gefur sér
ekki tíma til að pæla í gegnum
langar og erfiðar bækur. Og þó
að hann gerði það, mundi hon-
um stundum sjást yfir aðalatrið
in vegna aukaatriðanna.
Höfundinum er þetta ljóst, og
því hefur hann gert sér far um
að velja úr það, sem mesta þýð-
ingu hefur fyrir þjóðarsöguna.
Hann fer að eins og listamaður,
sem málar mannamyndir eða
landslag. Vegna skýrleikans og
áhrifanna sleppir hann smákan-
um, en málar svipmót manns
eða lands í höfuðdráttum. Og
svo gerfróður er hann í þjóðar-
sögunni um þetta tímabil, að
honum leikur þetta í hendi. Af
þessum ástæðum og vegna sinn
ar alkunnu ritsnilldar verða
söguþættir þessir hvergi of lang
ir né þreytandi lestur, heldur
eins og heillandi ævintýri úr
veruleikanum, ævintýri vits og
dáða, sem eru mest allfa.
Ég get ekki hugsað mér betri
bók til að gefa unglingum á
þroskaskeiði. Ef kvöldvökur
væru ekki niðurlagðar í sveit-
inni vegna mannfæðar og
breyttra atvinnuhátta, væri
þarna valin bók til kvöldlestra.
En ef unglingar stunda nú flest-
ir nám í héraðsskólum og gagn-
fræðaskólum á vetrum, ætti þar
ekki síður að gefast tími til að
lesa slíkar bækur og ræða um
efni þeirra. Með því móti
mundu þessir unglingar heyja
sér meiri og staðbetri þekkingu
á nútímasögu þjóðar sinnar en
flestum er tiltæk.
Loks er þetta góð bók fyrir
alla sanna íslendinga, sem eigi
aðeins mæna til austurs eða
vesturs eftir þjóðhagslegu hjálp
ræði, heldur hafa til þess kjark
og mannrænu að hafast eitthvað
að sjálfir, sem stefnir til menn-
ingar.
Benjamín Kristjánssen.
FORTÍÐ OG
FYRIRBURÐIR
Svipir og sagnir V. Bókafor-
lag Odds Björnssonar. Akur-
eyri 1962.
SÖGUFÉLAG HÚNVETN-
INGA hefur látið hendur
standa fram úr ermum, síðan
það gaf út Brandsstaða-annál
1941 í vandaðri útgáfu hins
merka fræðimanns dr. Jóns Jó-
hannessonar. Árið 1944 kom út:
Búnaðarfélög Svínavatns- og
Bólstaðarhlíðarhreppa. Aldar-
minning, og síðan hefur hver
bókin rekið aðra, alls fimm
bindi í ritsafninu: Svipir og
sagnir úr Húnavatnsþingi. í
nánum tengslum við þessa út-
gáfu má telja tvær bækur eftir
Magnús Björnsson, fræðimann
á Syðra-Hóli, Mannaferðir og
fornar slóðir 1957 og Hrakhólar
og höfuðból 1959, en Magnús
hefur einnig verið einn af beztu
styrktarmönnum og rithöfund-
um þessa ritsafns, enda gerfróð-
ur um ættir og slekti á þessum
slóðum.
í öllum þessum bókum er
mikill fróðleikur saman dreg-
inn um menn og atburði í Húna
vatnsþingi, og sameina ritgerð-
irnar yfirleitt hvort tveggja að
vera skemmtilega skrifaðar og
samvizkusamlega unnar. Ber
það því mjög að harma, ef svo
fer sem séra Gunnar Árnason
lætur liggja að í formála, að ó-
víst sé nú um framtíð Sögufé-
lagsins. Hefur hann sjálfur ver-
ið lífið og sálin í þessari útgáfu
starfsemi, en eðlilegt, að hann
hafi nú öðrum hnöppum að
hneppa, eftir að hann gerðist
sóknarprestur hjá fjölmennum
söfnuði á öðru landshorni, og
þar að auki ritstjóri höfuðmál-
gagns þjóðkirkjunnar, Kirkju-
ritsins. En maður verður að
koma í manns stað, þó hinir
eldri fræðaþulir týni smám sam
an tölunni.
■Þetta síðasta bindi af Svipum
og sögnum stendur hinum fyrri
ekki neitt að baki. Þarna eru
ágætar ritgerðir eftir séra Gunn
ar Árnason, Magnús Björnsson,
Bjarna Jónasson, Bjöt-n H. Jóns
son, Jónas B. Bjarnason og Rós
berg Snædal, og setur það ekki
sízt svip á þetta bindi, að í því
er safn af dulsögum og Uyrir-
burðum, sem skráð hefur séra
Gunnar Árnason, og stórathygl
isverður þáttur eftir Rósberg G.
Snædal, Forspá og fyrirboðar,
þar sem skýrt er frá furðulegu
dæmi um draumspeki, sem eng
in efnisvísindi megna að skýra,
þar sem móður dreymir ná-
kvæmlega fyrir feigð barns
síns, er hún ber undir belti.
Kemur draumurinn fram fjór-
um árum seinna.
Ritsafnið: Svipir og sagnir er
nú orðið mikil fræðakista og
var því harla gott og nauðsyn-
legt að fá með þessu bindi vand
aða nafnaskrá. Eykur það gildi
ritsins fyrir aðra fræðimenn að
miklum mun.
Engum mun leiðast, sem blað
ar í bók þessari fremur en öðr-
um bókum þessa ritsafns. Hefur
Sögufélag Húnvetninga unnið
mikið starf og gott með útgáf-
um sínum, og væri eftirsjá að
því, ef nú yrði hlé á.
Benjamín Kristjánsson.
GETIÐ GÓÐRAR
BÓKAR
Eiríkur Sigurðsson, skóla-
stjóri: Jólasögur frá ýmsum
löndum. Bókaútgáfan Fróði,
Reykjavík. 1961.
EIRÍKUR SIGURÐSSON,
skólastjóri, Akureyri, er snjall
og mikilvirkur rithöfundur. Hef
ég oft undrazt og dáðst að því
í senn, hve hann og fleiri, sem
erilsömum og þreytandi störf-
um sinna, eru afkastamiklir höf-
undar. Mun Eiríkur þegar hafa
sent frá sér rétt um 20 bækur,
sem ýmist eru frumsamdar eða
þýddar, flestar fyrir börn og
unglinga. Og nafn þessa kunna
skólamanns er örugg trygging
fyrir því, að lesefni það, sem
hann sendir börnum og ungling
um, er hollt og þroskavænlegt.
Eiríkur sendi frá sér í fyrra-
vetur einkar hugðnæmi bók,
sem ég vildi leyfa mér að vekja
athygli foreldra á. Þetta er bók
in „Jólasögur frá ýmsum lönd-
um“ — frumsamdar og þýddar
jóla- og helgisögur, hver ann-
arri fegurri og eftirtektarverð-
ari. í síðari hluta bókarinnar
eru auk þess barnasögur og
ævintýri almenns efnis, og eyk-
ur það að sjálfsögðu fjölbreytni
hennar.
Þar sem jólin eru nú að nálg-
ast og margir foreldrar hyggja
til bókakaupa fyrir börn sín,
vildi ég benda þeim á, að vand-
fundið mun fegurra og hollara
lesefni þeim til handa en Jóla-
sögur Eiríks.
Fróði hefur gefið bókina út
af mikilli smekkvísi. Teikning-
ar eru eftir Ragnhildi Ólafsdótt
ur.
Sigurður Gunnarsson.
(Framhald af blaðsíðu 1).
israfveitum um 60—70%, dag-
gjöld sjúkrahúsa um 60%.
Sparnaðarráðagerðir núver-
fjármálaráðherra og fulltrúa
hans í fjárveitinganefnd, sem
birtar voru sundurliðaðar í 59
töluliði samtals á árinu 1960—
’61, virðist engan eða sáralítinn
árangur hafa borið. Hinsvegar
hefur á undanförnum árum átt
sér stað áberandi útþensla í rík-
isbákninu á ýmsum sviðum.
Nefndi Halldór E. Sigurðsson í
framsöguræðu sinni fjölda
dæma um slíka útþenslu (um
20), fyrir utan eðlilega fjölgun
í einstökum starfsmannastétt-
um. Aðalorsök hinnar miklu
hækkunar á ríkisútgjöldum og
ríkisálögum er þó hin mikla
viðreisnardýrtíð, sem verið hef-
ur í hröðum vexti og enn er
ekki séð fyrir endann á, sbr. t.
d. launahækun þá hjá opinber-
um starfsmönnum, sem fyrir
dyrum stendur næsta ár.
Á þessu tímabili viðreisnar-
dýrtíðarinnar hefur sú uggvæn-
lega þróun átt sér stað, að ríkis-
hinna verklegu framkvæmda
frá því sem gert var ráð fyrir í
framlag til ýmsra verklegra
framkvæmda, sem landsbyggð-
ina varða miklu, hafa lækkað
mjög hlutfallslega miðað við
fjárlögin í heild. Hefur áður
verið að því efni vikið hér í
blaðinu. Af hálfu Framsóknar-
flokksins voru við 2. umræðu
fjárlaganna fluttar nokkrar
breytingartillögur, sem aðallega
miða að því að rétta hlut hinna
verklegu framkvæmda víðsveg-
ar um land. í þessum tillögum
fólst meðal annars:
Að hækka framlag til bygg-
inga nýrra þjóðvega upp í 34 V2
millj. kr. Það framlag var 16
millj. árið 1958.
Að hækka framlag til brúa-
gerða upp í 21.3 millj. kr. Var
9.8 millj. árið 1958.
Að hækka framlag til hafna-
gerða og lendingarbóta upp í 25
millj. kr. Það framlag var 10.8
millj. árið 1958.
Allar þessar tillögur Fram-
sóknarmanna voru felldar við
2. umræðu. Engin þeirra fór þó
fram á 150% hækkun. En segja
má, að umræður um þetta efni
á Alþingi í blöðum hafi þó þeg-
ar borið nokkurn árangur, því
að stjórnin féllst á í lokin að
hækka nokkuð framlögin til
ný, falleg sending
BLÚSSUR, ísaumaðar
SKINNHANZKAR,
fóðraðir og ófóðraðir
NYLONHANZKAR,
fóðraðir og ófóðraðir
NYLONSTAKKAR
o. m. fl.
MARKAÐURINN
Sími 1261
frumvarpinu. — Það skal tekið
fram, að fulltrúar Framsóknar-
flokksins í fjárveitinganefnd
komust að þeirri niðurstöðu,
við rannsókn, að tekjuvonir
ríkissjóðs á næsta ári leyfðu
þá hækkun á framkvæmdafé,
sem flokkurinn beitti sér fyrir.
Mikla athygli vöktu þær upp-
lýsingar, sem fram komu frá
fulltrúum Framsóknarflokksins,
að ríkissjóður hefði nú ca. 320
milljónir króna á einu ári af
umferðinni í landinu (benzin-
skattur, innflutningsgjöld af bif
reiðum og varahlutum o. s. frv.)
en legði alls fram til samgangna
á landi um 120 millj. kr. Benzin
skattur til ríkissjóðs var 17
millj. kr. samkvæmt fjárlögum
1958 en er 63 millj. samkv. fjár-
lagafrv. fyrir 1963.
í ræðu, sem fjármálaráðherra
flutti á fimmtudagskvöldið, lét
hann á sér skilja, að þá teldi
hann vel fyrir málum séð, ef
ríkisframlög til verklegra fram-
kvæmda hækkuðu álíka og
kostnaðurinn við framkvæmd-
irnar, t. d. vega- og hafnagerð.
Sagði hann, að byggingakostnað
ur hefði hækkað um 40% síðan
1958, en lét þó á sér skilja, að
vegamálastjóri teldi hækkun á
vega- og benzínkostnaði miklu
meiri, og er það að vonum. Víst
væri það bót frá því, sem verið
hefur undanfarið, ef framlög til
framkvæmdanna hækkuðu ekki
minna en kostnaðurinn, þá
væru árlegar framkvæmdir
svipaðar og áður. En hér þarf
meira til að koma. Þörfin fyrir
margar þessara framkvæmda,
og þá elveg sérstaklega akvegi
og hafnir í öllum landshlutum,
er orðin svo brýn og svo aðkall-
andi nú, að þjóðfélagið verður
að stórauka átak sitt á þeim
sviðum, og njóta þess þá, að ís-
lendingar þurfa ekki að bera
herkostnað eins og aðrar þjóðir.
Ult er til þess að vita, ef við-
reisnardýrtíðin kemur í veg
fyrir, að það átak verði hafið
nú, þegar góðæri er í landi, a.
m. k. við sjávarsíðuna, erlendir
markaðir hagstæðir og tækni-
þróun loks komin á það síig,
sem slíku átaki hæfir. í □
ÞURRKUÐ BLÓM
BLÓMAKORTIN
komin
ÞJÓÐSÖNGSKORTIN
KORT í fallegu úrvali
með þurrrkuðum
blómum
ÞJÓÐSÖNGSKORTIN
GULLFOSSKORT
eftir málverki
JÓLAKORT alls konar
GESTABÆKURNAR
með þurrkuðum blóm-
um og VEGGSPJÖLD
með þurrkuðum blóm-
um, skeljum og steinum.
Allt smekklegar vörur.
Verzlun Ragnheiðar
0. BJÖRNSSON