Dagur - 31.08.1963, Blaðsíða 4

4
5
Stefnan mörkuð
Á KJÖRDÆMISÞINGI Framsóknar-
manna á Laugum í Reykjadal verða
þjóðmál rædd í dag og á mergun. Og
þar verður enn mótuð, í ályktunarformi,
sú stefna í þessu kjödæmi, sem fulltrúar
Framsóknarfélaganna í bæjum og byggð-
um telja æskilegt að fara.
Blaðið bendir ennþá einu sinni á hið
mikla norðlenzka hlutverk einstaklinga
og félagasamtaka, að hefja elztu og
virðulegustu atvinnugrein þjóðarinnar,
landbúnaðinn úr þeirri efnalegu niður-
lægingu, sem hann nú er í. Fara hér á
eftir nokkur svör Sigurðar bónda Jóns-
sonar á Efra-Lóni á Langanesi, úr viðtali,
sem blaðið átti nýlega við hann, þessu
til áherzlu:
Síðan um 1940 hafa 15 jarðir farið I
eyði á Langanesi og tvær fara í eyði á
þessu ári: þetta er meira en helmingur
jarðanna, sem í byggð voru. Á Langanesi
eru 3 nýbýli reist á árunum 1937—1943.
Það vill svo til, að á þessum þrem nýbýl-
um eru 3 af 4 stærstu búum sveitar-
innar. Nýrækt var hér í sveit óvíða
möguleg að neinu ráði nema framræsla
kæmi til. Skurðgrafa vann hér á vegum
Vélasjóðs 1956—1957. Nú er langt kom-
ið að rækta það Iand, sem þá var ræst
fram, og þyrfti að hefjast handa á ný.
Hér er nóg Iand til framræslu, og svo
sýndist Pálma landnámsstjóra, sem hér
var á ferð. Jarðirnar eru stórar, gætu
margar verið stórbýlisjarðir, og víðlend-
ið veldur okkur, þessum fáu bændum
nú, sérstökum erfiðleikum við fjársmöl-
un, þegar smala þarf lönd eyðijarðanna,
auk hinna stóru afrétta.
Nettótekjur bænda voru um 44 þús.
kr. á síðasta ári að meðaltali og í ná-
grannasveitinni, Þistilfirði, voru þær
álíka.
Ég þekki aðallega hag bænda hér um
slóðir, og þeir eru fyrst og fremt sauð-
fjárbændur. Þessir sauðfjárbændur sýn-
ast mér vera í hálfgerðri ánauð hjá þjóð-
félaginu. Á sama tíma sem þjóðfélagið
lætur líta svo út, að bóndi með vísitölu-
bú fái 94—95 þús. kr. í árskaup, sem
nettótekjur af atvinnu sinni, get ég nefnt
dæmi um bónda, sem vantar að vísu,
sem svarar einni kú, í vísitölubú (sem
er 9,8 nautgripir og 137 kindur) en hafði
ekki nema 35—36 þúsund kr. í nettó-
tekjur af þessu búi, samkvæmt landbún-
aðarskýrslu, og er þá eftir að reikna
vexti af stofnfé búsins og viðhald fast-
eigna. Afurðir af þessu búi voru ekki
minni en gengur og gerist (20 kg. kjöti
eftir vetrarfóðraða kind), en þetta gefur
nokkra hugmynd um, hversu mjög út-
gjöldin í verðlagsgrundvellinum eru
vantalin. Á þessu búi nam vinna annarra
en bóndans, aðkeypt og vinna skylduliðs,
um 40 þús. kr., en er í verðlagsgrund-
vellinum ekki talin nema 14 þús. kr.
Áburðurinn er í verðlagsgrundvellinum
talinn 16 þús. kr. en var hjá þessum
bónda 31 þús. kr. Kjamfóður varð 32
þús. kr. í stað 21 þús. kr. Vélakostnaður
er í grundvellinum tæp 17 þús. kr. en
reyndist 31—32 þús. kr. „Annar rekst-
urskostnaður“ er í grundvellinum áætl-
aður 6 þús. kr. en reyndist 14—15 þús. kr.
Ef svo eru reiknaðir þeir vextir af skuld-
um og viðhaldi fasteigna, sem áætlað er í
verðlagsgrundvellinum, eru þessar 35
þús. kr., sem bóndinn fékk í nettótekjur
af búinu, famar. Afurðimar, sem námu
213 þús. kr. eða rúmlega vísitölubústekj-
(Framh. á bls. 7)
Vðldemar Júiíusson frá Felli
NOKKUR MINNINGARORÐ
OrlofsferS húsmæðra úr SuíuuÞingeyj
arsýslu og Húsavík
Vðlnsveifan í Góðvon í VesfribyggS
ANDLÁTSFREGN hans kom ó-
vænt — svo óvænt, að tóm og
tregi varð með tvöfallt meiri
þunga og mér fannst ég ekki
átta mig á að þáttaskilin væru
gengin yfir, fyrr en ég leit kistu
hans á kveðjustund. En útför
hans var gjörð frá Lögmanns-
hlíðarkirkju þann 24. ágúst s.l.
að viðstöddu fjölmenni.
Allmörg hin síðari ár hafði
Valdemar ekki gengið heill til
skógar, en hann lét það í engu
finnast, heldur stundaði störf
sín heima og heiman, eins og
ekkert hefði í skorizt, var hýr
í viðmóti og hress í bragði, glað
ur og reifur á góðri stund og allt
af samur og jafn.
í kring um hann var líf og
hlýja, sem minnti á sólskin og
gróanda og hinn svali haust-
blær, sem heyrir til valdi Helj-
ar, virtist víðs fjarri.
En „fótmál dauðans fljótt er
stigið“. Valdemar þurfti ekki að
bíða komu hins þögla gests,
bundinn við sjúkrabeð, fjarri
ástvinum og arinhlýju. Fyrr en
nokkurn varði féll tjaldið á
sviði tímans og víðfeðmi eilífð-
arinnar opnaðist. Og þáttaskil-
in fóru fram heima í Felli —
þeim stað, sem Valdemar var
tengdur vígðum böndum og
mun hafa unnað heitast.
Valdemar í Felli var rétt sex-
tugur að aldri. Þann 13. ágúst
s.l. átti hann sextugsafmæli og
gladdist þá af heilum hug með
vinum og vandamönnum. Heið-
Afmælisvísur til Karls
frá Veisu
Gróa melar mildast grjót
mikil iðja er goldin.
Gefur vöxt um væna rót
Végeirsstaða moldin.
Grímur.
Leikur og syngur lög og ljóð
léttur í spori glaður.
Áttatíu árin góð
eru að baki maður.
Sigurður.
Sendir kveðju þakklát þjóð
þér á björtum heiðurs degi.
Auðnu sólar geisla-glóð
glitri skær á þínum vegi.
Ingvar.
Ég heilsa þér, Karl, með heið-
ríkju í huga
og hjartans óskir á vörum mér,
að Elli Kerling þig ei megi buga,
alvaldur Drottinn fylgi þér.
Margrét.
Ævisagan yrði fín
ef hún væri skrifuð.
Því áttatíu árin þín
eru með heiðri lifuð.
Einar.
Þína hlýju og þíða lund
þyrnar engir buga.
Ungur ertu alla stund
með eld í glöðum huga.
Kristín.
ríkja og hlýja mun hafa verið
yfir þeirri hátíðarstund eins og
yfir öllu lífi þessa sæmdar-
manns.
Sólskin var einnig daginn sem
hann var kvaddur til fegurri
heima, sólskin, þegar för hans
var gerð heiman frá Felli og
þegar komið var úr kirkjunni í
Lögmannshlíð og gengið út í
kirkjugarðinn, Ijómaði sólin,,
þerraði tregatár ástvinanna,
döggina af grænu grasinu og
signdi mjúka mold hins hinzta
hvílurúms. — Ástarkveðja guðs
til lifenda og látinna.
Það er alltaf Ijós yfir vegum
sumra manna og vorylur í ná-
lægðinni, hvernig sem tafli ör-
laganna er annars háttað.
Þegar ég minnist Valdemars
í Felli, rúmast hugsun og álits-
gerð í einni umsögn: hann var
ágætismaður. Um það munu á
einu máli allir, sem eitthvað
þekktu hann. Trúrri mann og
starfsglaðari var varla hægt að
hugsa sér, enda vann hann um
áratuga skeið hjá sama fyrir-
tæki og naut þar trausts og vin-
sælda allra — jafnt starfsfélaga
sem yfirmanna.
Heima var Valdemar æ hinn
sami, styrkur og starfsfús, kyrr
látur, hlýr og glaður og ævak-
andi í umhyggjunni fyrir fjöl-
skyldu sinni og heimilinu í
heild.
Vandamenn og nánir vinir
hafa því mikils að sakna við
brottför hans og auða rúmið
hans er stórt.
Áreiðanlega mun vera vand-
fundið betra sambýli en það,
sem var á milli þeii-ra bræðra,
Valdemars og Garðars í Felli og
fjölskyldna þeirra. Af nánum
kynnum mínum af Fellsheimil-
inu um árabií er mér fært að
fullyrða, að það var mjög til
fyrirmyndar. Kom hér til sam-
eiginlegur vilji allra og eins
munu hinir mörgu aðilar heim-
ilisins, hver um sig, hafa átt
sinn virka þátt í, hversu þetta
samband var hreint og ástúðlegt
alla stimd. Það var mannbæt-
andi að vera vitni að slíku. Á
ég um þetta margar minningar,
sem eru mér dýrmætar. Og nú,
þegar einn skýrasti hlekkur í
fjölskyldufesti Fellslieimilisins
er brostinn, sendi ég þangað
innilegustu samúðarkveðjur og
flyt alúðarþakkir fyrir allt frá
liðnum tíma.
Jórunn Ólafsdóttir
frá Sörlastöðum.
- Spellvirki framin?
(Framhald af blaðsíðu 8).
ummerki um þau.
Báðir Ytri-Bægisárbændur og
bóndinn í Staðartrmgu eiga
land að Bægisárhyl, en hylur sá
er kunnur stangveiðistaður.
Nauðsyn ber til að hafa hend-
ur í hári þeirra manna, sem
hinn ljóta verknað hafa framið,
ef sú skoðun er rétt, að hinn
mikli silungsdauði sé af manna-
völdum. Q
Á VEGUM Orlofssjóðs hús-
mæðra í Suður-Þingeyjarsýslu
og Húsavíkur voru farnar tvær
skemmtiferðir húsmæðra til
Austurlands. Fyrri ferðin var
farin 25. — 27. júní sl. og voru
þátttakendur í henni 118 tals-
ins.
Fyrsta daginn var ekið til
Seyðisfjarðar. Þar tóku hús-
mæður úr kaupstaðnum á móti
ferðakonunum með kaffisam-
sæti.
Meirihluta hópsins var vísað
til gistingar á einkaheimilum,
en hinn hlutinn gisti í svefn-
pokum við ágæta aðstöðu í
barnaskóla staðarins og í hús-
næði, sem beið síldarstúlkna
sumarsins. Að morgni annars
dags ferðarinnar var fyrst borð
aður morgunverður hjá hinum
Seyðfirzku gestgjöfum. Því
næst var gengið í kirkju bæjar-
ins og að lokum litast um í
kaupstaðnum.
Þá var haldið um Reyðarfjörð
og Eskifjörð til Neskaupstaðar
og snæddur þar miðdegisverð-
ur. Þá tóku á móti hópnum
norðfirzkar konur og sýndu
gestunum bæinn og buðu síðan
til kaffidrykkju í félagsheimil-
inu Egilsbúð.
Síðan var haldið til Egilsstaða,
en stanzað um stund á Eski-
firði og bærinn skoðaður á leið-
inni. Á Egilsstöðum tóku konur
á móti hópnum og vísuðu til
gistingar á heimilum í Egils
staðaþorpi, á Eiðum og í Eiða-
þinghá. Að loknum morgunverði
á gististöðum var haldið að
Hallormsstað, og húsmæðraskól
inn skoðaður. Siðan ekið í Atla-
vík, tekið þar til nestis og skoð-
aður Guttormslundur, skóg-
ræktarstöðin og skógurinn.
Aftur var ekið að Egilsstöð-
um og borðaður miðdegisverður
í Ásbíói. Að því búnu var snú-
ið heim á leið, komið í Mývatns
sveit um miðnætti og drukkið
skilnaðarkaffi í Hótel Reynililíð.
Ferðin var að öllu leyti hin
ánægjulegasta, veður og
skyggni var ágætt og þátttak-
endur róma allir framúrskar-
andi móttökur austfirzkra
kvenna og fegurð Austurlands.
Umsóknir um ferð þessa voru
svo margar, að ekki var talið
gerlegt, að svo stór hópur ferð-
aðist í einu. Var því efnt til ann-
arrar ferðar með þeim konum,
sem ekki komust að í fyrr-
nefndu ferðalagi. í þessa seinni
ferð var lagt af stað 2. júlí og
voru þátttakendur 76.
Fyrsta dag ferðarinnar var
ekið að Skriðuklaustri og skoð-
uð tilraunastöðin og byggðasafn
ið. Síðan var haldið til gisting-
ar að Hallormsstað.
Annan dag var ekið um Reyð-
arfjörð og Eskifjörð til Neskaup
staðar og snæddur þar miðdegis
verður. Stanzað var í bæjum
þessum á leiðinni og litast þar
um. Aftur var svo ekið að
kvöldi til Hallormsstaðar og gist
þar. Áður var þó Hallormsstaða
skógur skoðaður þá um kvöldið
undir leiðsögn heimamanna.
Að morgni þriðja dags var
ekið til Seyðisfjarðar, og bær-
inn skoðaður svo og kirkjan. Þá
var snúið heim á leið með við-
komu til miðdegisverðar í Ás-
bíói á Egilsstöðum.
Eins og í fyrri ferðinni var
skilnaðarhóf í Hótel Reynihlíð.
Sama var um þessa seinni
ferð og þá fyrri, að veður var
hið ákjósanlegasta og konurnar
mjög ánægðar með ferðalagið
og rómuðu góðan viðurgerning
á Hallormsstað.
Alþj óðaheilbrigðismálastofn-
unin telur, að vægt reiknað láti
árlega 40.000 manns lífið eftir
höggormsbit, segir í tímariti
stofnunarinnar, „World Health“.
Flestir eða kringum 70 af hundr
aði þeirra, sem þannig láti lífið,
eiga heima í Asíu, en þar er að
finna nálega allar tegundir af
eiturnöðrum. Af þeim 2500
nöðrutegundum, sem til eru í
heiminum, eru tælega 200 lífs-
hættulegar mönnum. Ýmis lönd
og landsvæði eru algerlega laus
við eiturslöngur, t. d. Chile,
Nýjá Sjáland, írland, Mada-
gaskar og margar aðrar eyjar.
í Afríku er mikið um höggorma.
Þar hafa m. a. fundizt tvær teg-
VEGABÆTUR — SJÓNVARP
ÞETTA eru ólík orð. Þau hafa
einnig mjög ólíkar merkingar.
Bæði orðin, og það sem þau fela
í sér, eru talin þjóðinni bráð-
nauðsynleg. Formaður útvarps-
ráðs og útvarpsstjóri róa þar
annars vegar á borð, ásamt litlu
broti þjóðarinnar, en á hitt borð
ið meiri hluti fullvaxinna, hugs-
andi manna þjóðarskútunnar.
Fulltrúar þjóðarinnar á Al-
þingi telja alltof litla fjárveit-
ingu lagða fram til nýrra vega
í landinu, og vegina, sem gerðir
hafa verið til þessa, of endingar-
litla. íslendingum sé brýn þörf
á að koma vegakerfi landsins í
mun betra horf, en nú er. En
til þess að hægt verði að ráða
bót á núverandi ástandi, þurfi
að leggja fram mun meira fé, en
hingað til hefur verið fáanlegt.
Sem sagt, það er skortur á fjár-
magni til að leggja fleiri vegi og
vanda betur gerð þeirra.
Þannig lítur þá út hjá því
róðrarliðinu, sem rær stjórn-
borðsmegin. Á bakborða damla
svo þeir, sem sjá mestu fram-
för þjóðarinnar í stofnsetningu
sjónvarpsstöðvar á vegum ríkis-
útvarpsins. Þar virðist ekki fjár
vant, eftir öllum sólarmerkjum
að dæma, þótt kosta þurfi til
þess brambolts tugmilljónum ár
hvert. Utvarpsstjórinn var ein-
mitt í kvöld, á aldarárstíð Sig.
sál. Thoroddsen, sem Einar
Bílakostur ferðanna var frá
Sleitustöðum í Skagafirði, og
var hrifning þátttakenda af bíl-
stjórum slík, að þeim bárust í
stórum stíl við ferðalok hjart-
næm þakkarávörp í bundnu
máli.
í fyrri ferðinni var aldur þátt-
takenda frá 22 árum upp í 74 ár
og við athugun reyndust þær
eiga alls 460 börn.
í seinni ferðinni voru konurn-
ar yfirleitt yngri, sú yngsta
tvítug en sú elzta 72 ára, og
hafði þeim því ekki unnizt tími
til að eignast eins mörg börn að
meðaltali eins og þátttakendur
fyrri ferðarinnar. □
undir af gleraugnaslöngu, sem
spýta frá sér eitrinu. Þær geta
báðar hæft mann í andlitið með
eiturgusu í 3—4 metra fjarlægð.
Nú orðið eru til góð lyf gegn
höggormsbiti. Þegar búið er að
ná eitri úr nöðrunum og gera
það óvirkt, er því dælt í eitt-
hvert dýr, t. d. hest, sem síðan
vinnur úr því móteitur. Úr blóði
þessa dýrs fá menn blóðvatn,
sem notað er til að hjálpa mönn
um og vernda þá. Alþjóðaheil-
brigðismálastofnunin sendi slíkt
blóðvatn til Burma, þegar lands
mönnum var ógnað af höggorm
um, sem leitað höfðu til hærri
staða eftir mikil flóð í landinu.
menntaskólakennari Magnús-
son dáði vegna framkvæmda
hans í vega- og brúamálum
landsins á sínum tíma, og taldi
hann brautryðjanda að, —
að fræða útvarpshlustendur, í
fréttaauka, um tilhögun á sam-
tökum allmargra þjóða um út-
varps- og sjónvarpsmál. Fyrir
ólærðan mann var „auki“ þessi
á stundum hálfgerð „gol-
franska". Þó varð vitað, að ís-
land og páfaríkið, Vatikanið,
væru minnstu aðilar samtaka
þessara, auk þess, sem samtök
þessi væru mjög margbrotin og
legðu þátttakendum þeirra á
herðar margs konar vanda og
lögfræðilega úrskurði.
Að loknum fréttaaukanum,
flaug um hugarhvelið: Gott
áttu, ísland, að eiga þá fullhuga,
sem vilja flækja þig sem mest
í heimsmálefnum og hlaða á þig
nýjum og nýjum byrðum, í stað
þess að líta sér nær, og leggja
fram stærri skerf til þjóðþrifa-
mála.
Hvernig sem ég velti því fyrir
mér, tel ég, að með sjónvarpinu,
komist það á, sé stefnt í öfuga
átt við það, sem miðar að þjóð-
arþrifum og farsæld einstakl-
ingsins.
Hafi íslenzka þjóðin efni á að
stofna og starfrækja sjónvarp
fyrir tugmilljónir króna árlega,
til að svala nýjungagirni lítils
hluta landsmanna, hversu
EINU SINNI var íslenzkur pilt-
ur að nafni Sigurður Breiðfjörð
á Grænlandi fáein ár. Hann var
að kenna Grænlendingum há-
karlaveiðar, en starfaði jafn-
framt sem beykir. Sigurður er
nú viðurkenndur einn af skáld-
snillingum 19. aldar (rímna-
skáld). Hann orkti um Græn-
land, en reit einnig bráð-
skemmtilega bók um Grænland,
er heitir „Frá Grænlandi“.
Grænland á sterk ítök í brjóst-
um ísl. þjóðarinnar. En ekki
myndi „Frá Grænlandi“ gefa
miklu fremur ætti hún þá ekki
að sjá sóma sinn í að leggja á
sig sams konar persónuskatt til
að gera sitt eigið land betra og
byggilegra? Mætti í því efni
vitna til erlendra þjóða, sem
hingað. til hefur ekki verið talin
nein goðgá að vitna til, og
steypa vegina fyrir þessa fyrir-
huguðu stofn- og starfrækslu-
fúlgu, sem búizt er við, að til
sjónvarps þurfi. Auk þess
mundu útlendir ferðalangar
fagna batnandi vegum, en ekki
sakna sjónvarpssýninga.
Væri æskilegt, að fulltrúar
þjóðarinnar, þegar þeir koma
saman 10. október í haust,
tækju málefni þessi til ræki-
legrar athugunar, og gerðu þau
mál upp við sig í fullri aivöru,
hvort þessara mála væri ís-
lenzku þjóðinni fremur til hags-
bóta og velfarnaðar í þróunar-
og þjóðhagssogu íslands.
Orðin vega- eða samgöngu-
bætur og sjónvarp eiga að
verða prófsteinn á hagfræðilega
stefnu þjóðarfulltrúanna fyrir
land sitt og þjóð, sýna í hvaða
átt framfaraviljinn stefnir.
Verði sjónvarpið fyrir valinu,
er ekki við æskuna um að sak-
ast, heldur staðreynd þess, hvert
hún hefir verið teymd undan-
farna áratugi.
16. júlí 1963.
E. G. Ó.
raunhæfa lýsingu á Grænlandi
nú, nema að nokkru leyti. En
alltaf verður hún sígild söguleg
lýsing af Grænlandi og falleg
mynd af manninum, sem hana
reit. Grænland er nú í mjög
hraðri framþróun, enda afhjúp-
ast þar fleiri og stórfeldari
náttúruauðæfi með hverju ár-
inu sem líður. Atvinnuvegir
Grænlendinga eru einnig í
hraðri framþróun. Árið 1962
voru fluttir inn til Grænlands
55 mótorbátar frá Danmörku
undir 50 tonna stærð, umfram
það, sem smíðað var á skipa-
smíðastöðvum á Grænlandi.
Enn fleiri verða fluttir inn nú í
ár (1963). Þar eru nú af kappi
byggðar hafnir, hafskipabryggj-
ur, fistiðjuver, niðursuðuverk-
smiðjur og frystihús. Rækju-
verksmiðjurnar hafa gefið mik-
inn gróða, en ekki öll fiskiðju-
verin. íslenzka sauðféð gengur
þar sjálfala, og einnig hestarn-
ir. Fjárríkustu Grænlendingar
eiga nú um og yfir þúsund fjár.
Og sláturhúsið með verksmiðj-
um (í.Dýrnesi) gaf Grænlands-
einokuninni % millj,- d. kr. í
hreinan ágóða sl. ár, en ekkert
fengu sauðfjáreigendumir af
því, og þó kalla Danir græn-
lenzku kaupþrælkunina „bezta
samvinnufélag í heimi“.
Góðvon stendur við mynnið á
Rangafirði í Vestribyggð, og er
höfuðstaður Grænlands. Þar er
riýbúið að byggja hafskipa-
bryggju í gömlu höfninni, og
umfram er verið að bygga þar
nýtízku fiskveiðihöfn. Við hana
er einnig verið að reisa mikið
fiskiðjuver, hið fyrsta í Góðvon.
íbúatala bæjarins var 1955,
2360, en 1960 3181 (þar af 644
fæddir utan Grænlands, en Dan
ir fæddir á Grænlandi og dönsk
böm fædd þar, eru ekki þar í
talin). Síðan hefir íbúum
Góðvonar haldið áfram að hrað-
fjölga, vegna mikilla fram-
kvæmda í bænum, og í von um
mikla atvinnu við fyrsta fisk-
iðjuverið í Góðvon og hið mesta
á Grænlandi, er það tekur til
starfa á næsta ári við nýju fisk-
veiðihöfnina. Fiskiðjuverið er
hlutafélag. Hlutabréfin eiga
danski ríkissjóðurinn, Færey-
ingar og Grænlandsverzlunin
fyrir hönd Grænlendinga. Græn
\
land er að verða eins konar ný-
lenda Færeyinga, er opið fyrir
þeim, og mjólkar vel. Inni í
Vestribyggð er hreindýrabú-
skapur í örum vexti og gengur
vel.
Vatnið er ekki eins auðfengið
allstaðar á Grænlandi og hér.
Gerð nýrrar vatnsveitu er eitt
af mörgu, sem menn hafa með
höndum í Góðvon nú. Undir
fyrirsögninni: „Ó venjulegt
mannvirki11 segir Gunnar
P. Rosendahl yfirverkfræðingur
svo frá henni nýlega í aðalblaði
Grænlands:
Nýju verksmiðjurnar þurfa
mikið vatn. Því verður að sækja
það inn í stórt stöðuvatn inni í
fjöllunum. Vatnsleiðsluna það-
an verður að leggja um göng
gegnum fjöllin.
Það voru vandræði með vatn-
ið í Góðvon kringum 1950. Það
voru ekki í nágrenni bæjarins
nein stöðuvötn eða ár, þangað
sem hinir hraðfjölgandi bæjar-
búar gætu sótt vátn. Því var
ákveðið að stýfla upp vatn fyrir
innan Góðvon. Þar var daldrag,
sem hægt var að loka með
stýflugarði í báða enda, og auk
þess á 3. staðnum, þar sem dæld
var í fjöllin.
AFSTAÐA GÓÐVONAR OG
VATNSVEITUNNAR, sjá mynd
Hið þannig myndaða stýflu-
vatn og vatnsleiðslan þaðan var
tekin í notkun 1954, og um und-
angengin 10 ár hefir fengist
nægilegt vatn frá regni og snjó,
er fallið liefir í fjöllin kringum
stýfluvatnið. Að sumrinu hefir
það þó verið nauðsynlegt, að
pumpa vatni úr minna fjallvatni
í grenndinni. Þegar fiskiðjuver-
ið kemst af stað með fullum
gangi á næsta ári, mun þörfin
fyrir vatn aukast svo mjög, að
það verður að útvega meira
vatn í tilbúna stýfluvatnið.
3JA KÍLÓMETRA SUMAR-
V ATN SLEIÐSL A
Þetta gerðu menn sér ljóst
fyrirfram, áður en byrjað var
að gera vatnsveituna, og menn
höfðu í raun og veru ekki búist
við, að hægt yrði að bíða í heil-
an áratug, áður en auka þyrfti
vatnsveituna. Hið aukna vatn á
að fá frá stöðuvatni, sem
40.000 manns deyja árlega
effir höggormsbif
Malenuvatn heitir, og er 3 kíló-
metrum fjær. Frá Malenuvatni
á að leggja 30 cm. gilda leiðslu
út að stýfluvatninu. Þar sem
Malenuvatn liggur 40 metrum
hærra en stýfluvatnið, rennur
vatnið sjálfkrafa, svo ekki þarf
að pumpa.
Ætlunin er, að vatnið renni
aðeins á hinum frostlausu sum-
armánuðum. Þegar vetur kem-
ur, verður leiðslunni lokað, og
hún tæmd af vatni. Þá er mein-
ingin, að búið verði að safna
nægilega miklu vatni í stýflu-
vatnið, svo að það endist allan
veturinn. Á þennan hátt er
hægt að spara sér dýra einangr-
un og rafmagnsupphitun á
hinni löngu vatnsleiðslu frá
Malenuvatni.
MEÐ JARÐGÖNGUM OG
VATNSLEIÐSLUM ER NÓG
VATN TIL ÁRSINS 2000
Með þessari aðgerð munu
menn fá þrefalt meira vatn en
við höfuð nú. Við reiknum með
því, að hægt verði að komast af
með það til ársins 1970. Þegar
þar að kemur, verður nauðsyn-
legt að leggja leiðslu frá Malenu
vatni inn að mjög stóru vatni.
Það verður þá að leggja enn
íiðra Jeiðslu frá IMalemivatni til
stýfluvatnsins, og stýflugarðana
verður að hækka, en þeir voru
frá grunni byggðir með slíka
hækkun fyrir augum. Þar með
ætti öll þörf Góðvonar fyrir
vatn að vera tryggð til ársins
2000.
600 METRA JARÐGÖNG
Landið inn að Malenuvatni er
nokkuð öldótt. Nokkur sam-
hliða daldrög liggja þvert í gegn
um það. Upphaflega var ætlun-
in, að vatnsleiðslan lægi hátt,
og áð henni yrði haldið uppi
á hengibrúm yfir dýpstu gilin.
Síðan var þessari áætlun breytt
þannig, að vatnsleiðslan lægi
lægra, svo að komast mætti af
með minni brýr. í þess stað
skyldi sprengja 2 göng gegnum
hæstu fjöllin, þar sem þetta
reyndist ódýrara en brúargerð-
in. Enn fremur á að sprengja
þriðju göngin inn að botni
Malenuvatnsins. Við gerum okk
ur von um, að þessi göng verði
svo lekalaus, að ekki verði nauð
synlegt að leggja pípur í þau,
heldur verði hægt að láta vatn-
ið renna eftir sjálfum göngun-
um. Göngin verða 2 metrar á
hæð og 1,25 metra breið, og alls
600 metra löng.
VERKTAKARNIR HAFA
GRAFIÐ JARÐGÖNG Á ÍS-
LANDI OG í FÆREYJUM
Framkvæmd svo sérstaks
verks krefst auðvitað sérstakra
ráðstafana og reynslu af verk-
takanum. G. T. O. (Grönlands
teknisk opleygning) hefir gert
samning við verkfræðingafirm-
að Pihl og Sön um þetta verk,
þar sem þetta firma hefir mikla
reynslu í að sprengja jarðgöng,
og hefir áður leyst slík störf af
hendi á íslandi og í Færeyjum.
Flutningur hinna þungu vatns-
leiðslupípna um fjöllin verður
mjög erfiður. Þau verða flutt
sjóveg inn í botninn á víkunum,
og dregin þaðan upp eftir dal-
drögunum. Fyrir 50—60 manns,
sem eiga að vinna verkið, verða
reistar sérstakar búðir í fjöllun-
um, þar sem það myndi taka of
mikinn tíma, að flytja þá fram
og aftur til bæjarins dag hvern.
Það var byrjað á verkinu
1963, og leiðslumar eiga að vera
fullbúnar til starfrækslu vorið
1964. Vatnsveitan kostar, vegna
hinnar erfiðu aðstæðna, 3(4
millj. danskra króna.
Verkið er ráðgert (planlagt)
fyrir G. T. O. af verkfræðinga-
firmanu Nielsen og Rausehen-
berger, sem einnig hefir ráðgertj
(Framh. á bls. 7)