Dagur - 16.01.1965, Page 4

4
5
Skrifstofur, Hafnarstræti 90, Akureyri
Símar 1-1166 og 1-1167
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
ERLINGUR DAVÍÐSSON
Auglýsingar og afgreiðsla:
JÓN SAMÚELSSON
Prentverk Odds Björnssonar h.f.
STJÓRNIN SITUR
ÞJÓÐINNI verðixr það ljósara með
hverju nxisseri og jafnvel mánuði,
að Franxsóknaiflokkurinn er einu
pólitísku fjöldasamtökin hér á landi
uxn þessar mundir, sem hefur mögu-
leika á að auka svo fylgi sitt meðal
fijálslyndia og þroskaðra kjósenda,
að hliðstætt verði þeim unxbótaflokk
um, sem í nágrannalöndunum hafa
tekið foiystu landsmála af íhaldinu.
Landsmenn hafa fylgzt með því og
fengið af því áþreifanlega reynslu,
að núverandi ríkisstjórn hefur mis-
tekizt í meginatriðum. í hvert sinn
er stjórnarblöð og aðiar málpípur
stjórnarinnar lýsa fjálglega lxve vel
viðreisnin hafi tekizt, verða þeir að
sniðganga þær staðreyndir, sem
mestu mál skipta eða hagræða þeim.
I stað þess að stöðva verðbólguna,
sem stjómarflokkarnir réttilega hafa
líkt við eyðandi eld í efnahagslífi
þjóðarinnar, og þeir lofuðu að
stöðva, hefur óðaverðbólgan þróazt
ört og uggvænlega.
Stjórnaiflokkarnir lofuðu líka
bættum lífskjömm almennings. Leið
in til bættra lífskjara er að kjósa
okkur, sögðu Sjálfstæðismenn, sem
fiægt er. Síðan þau loforð vom gef-
in og margir trúðu að rætast myndu,
hefur þróunin oiðið sú, að vinnu-
þrælkun var innleidd í stað bættra
lífskjax-a. Almenningur neyddist bók
staflega til þess að vinna lengur dag
hvem, þar sem vinnu var að fá, til
þess að afla lífsnauðsynja, því að
verðlagið hækkaði svo miklu meira
en kaupgjaldið. Og stjórnin sagði,
að „viðreisnin“ væri í eðli sínu þeirri
náttúi*u gædd, að undir hennar
verndarvæng yrði þjóðfélagið nán-
ast eitt kærleiksheimili og stjómin
þyrfti ekki framar að skipta sér af
vinnudeilum og myndi ekki gera
það. Launþegasamtökin í þessu landi
fengu fljótlega að reyna þau sann-
indi í verki, en þó aldrei harkaleg-
ar en rétt fyrir jólin 1963 þegar kúg-
unai'frumvarpið kom fram á Al-
þingi. Það var ekki dyggð stjómar-
innar að þakka þótt liún neyddist til
að draga inn klærnar á síðustu
stundu og taka kaupbindingarfmm-
varpið til baka.
Núverandi stjómarflokkar höfðu
lengi talað um skattpíningu Eysteins
og Framsóknar og lofuðu hóflegri
sköttum. Ríkisstjómin hefur nú ver-
ið að efna þetta skattalækkunailof-
orð sitt síðan og náðu þær efndir há-
marki í sumar, svo sem menn muna.
En hefur þjóðin og um leið æðstu
valdamenn liennar þá ekki átt við
harðærí að stríða á síðustu árum?
Hefur landið bmgðizt? Hefur sjór-
inn brugðizt? Hafa erlendir markað-
ir bmgðizt? Nei, ekkert af þessu er
til afsökunar og því er það réttmæt
krafa, að stjóinin haldi ekki áfram
— að stritast við að sitja —.
® r
orasoffitr
F. 15. marz 1876 - D. 7. janúar 1965
ÞEGAR JÓHANNES RÉTTI
DRIFSKAFTIÐ
Og Gunnar heldur enn áfram:
Einu sinni vorum við nokkrir
bílstjórar að koma frá Reykja-
vík að vetrarlagi. Veður fór
versnandi og þegar við. komum
í Fomahvamm var komin mikil
bleyiuhríð. Við snérum bílum
okkar á blaðinu nema Agnar
Stefánsson, sem ók beint að hús
inu og skildi þar við bílinn. Er
við höfðum fengið okkur hress
ingu var veðrið orðið hið versta
blindhríð á Holtavörðuheiði og
tvísýnt um veginn. Gistum við
því. En um morguninn var kom
ið hörkufi-ost. Fór Agnar þá út
til að setja bíl sinn í gang og
snúa honum í áttina, eins og
við höfðum gert kvöldið áður.
En þá voru bremsurnar frosnar
og rann bíllinn fram af kantin-
um og niður á tún. Ekki fór
, hann þó af hjólunum en um leið
! og hann fór fram af, rakst drif
i skaftið í frosinn kantinn og keng
bognaði. Nú voru góð ráð dýr.
'
Ekkert verkstæði nærri eða
varahlutir í bíl. Drifskaftið varð
því að rétta, en hvernig? Við
fórum nú að ráðslaga um það
fram og aftur og kom okkur
helzt saman um töluverðan út-
búnað við þetta verk.
En þá datt einhverjum Jóhann
es heitinn Kristjánsson frá
Miðstöðvardeild KEA, í hug, en
hann var meðal farþega. Geng-
um við á hans fund og tjáðum
honum vandi-æði okkar. Hann
taldi engin tormei'ki á að rétta
drifskaft áhaldalaust og vissum
við ekki hvoi-t hann var að gera
að gamni sínu eða ekki.
Við vorum búnir að taka drif
skaftið úr bílnum. Jóhannes fór
nú að hyggja að aðstöðu og rak
þá augun í fjalhögg, svert enda
tré, en á því hafa eflaust verið
höggnir margir feitir kindar-
skrokkarnir. Og annan útbúnað
eða tæki þurfti þessi maður ekki
Hann tók drifskaftið og lét það
detta af eigin þunga á fjalhögg-
ið og hélt þannig áfram þar til
það varð rétt. Um drifskaftið
hélt hann laust með annarri
hendi við hvert högg. Svona
einföld var lausnin, og vorum
við Jóhannesi þakklátir. Jóhann
es var úrræðagóður maður og
hið mesta karlmenni. Og við-
gerðin hans dugði vel.
„ÉG HEF GLEYMT FARÞEG-
UNUM, NEMA TELBUNNI“.
FYRIR einum 7 árum eða svo
var ég á leið hingað norður frá
Reykjavík með Norðurleiðarút
una, Reobíl á einföldum dekk-
um, góðum í snjó. Þetta var um
hávetur. Þegar að Blönduós
kom var 20 stiga frost og veð-
ur mjög tvísýnt. Langidalur var
ófær og fór ég því Ásana.
Þegar við komum að Grænu
hlíð á Ásum bættist farþegi í
bílinn. Það var unglings stúlka.
Þegar svo stendur á tekur mað-
ur fyrst eftir klæðnaðinum og
sá ég að stúlka þessi var skjól
lega klædd. Oft er ferðafóllc ó-
heppilega klætt í vetrarferðum,
þegar allra veðra er von og fjall
vegir fyrir höndum. Héldum
við svo áfram tafarlítið, og
greiddist leiðin sæmilega allt til
Varmahlíðai’. Þar var komið
vonskuveður og fréttir óljósar
af Oxnadalsheiði. Þó var ákveð
ið að halda áfram um kvöldið.
Uppi á Oxnadalsheiði var grenj
andi froststórhríð og dimmt af
kófi. Norður við Grjótá var ó-
færðin orðin svo mikil að grípa
þurfti til skóflanna. Nokkrir
karlmenn voru með mér, sumir
Olga Loftsdóttir
mjög vel búnir og duglegir en
aðrir miður. Er mokað hafði ver
ið um stund bað fai'þeginn okk-
ar frá Grænuhlíð um skóflu.
Auðvitað fékk hún hana, en ég
hugsaði með mér, að betur
myndi stúlkunni henta að sitja
í bílnum. Þrír eða fjórir vöi'u-
flutningabílar voru okkur sam
ferða og óku sióðina. Klukkan
mun hafa verið um 11 að kvöldi
er moksturinn hófst. Nú man ég
ekki eftir neinum fai'þeganna
með nafni nerna stúlkunni, svo
mikið þrek sýndi hún þessa nótt
Eg held að hún hafi aldrei kom
ið inn í bílinn alla nóttina en
mokaði með karlmönnunum.
Og sú kunni nú að handleika
skófluna! Svona héldum við á-
fram þar til birti af degi og svo
;þann dag, því örðugur varð
okkur Oxnadalurinn og stutt
milli skaflanna. Við komum til
Akureyrar kl. 6 um kvöldið.
Með okkur voru þá bílstjórar
vöruflutningabílanna, en bíla
sína skyldu þeir eftir framan-
til í Öxnadalnum. En stúlkan
heitir Olga Loftsdóttir og vinn-
ur hjá KEA á Akureyri.
MENNTASTOFNUN Bandaríkj
anna á íslandi (Fulbright stofn
unin auglýsir hér með eftir um
sóknum frá kennurum til sex
mánaða námsdvalar í Bandaríkj
unum á námsárinu 1965-66.
Styrkir þessii' munu nægja
fyrir ferðakostnaði til Washing-
ton og heim aftur, nauðsynleg-
um ferðakostnaði innan Banda-
ríkjanna, kennslugjöldum, bóka
gjöldum og nokkrum dagpen-
ingum.
Styrkirnir verða veittir kenn
urum til náms í eftirtöldum
greinum: Bamakennslu kennslu
í framhaldsskólum, verklegri
kennslu (iðnfræðslu); kennslu
í stærðfræði, náttúrufræði, eðlis
fræði og skyldum greinum:
LÍSA frænka, svo nefnd af fjöl-
mennum frændaskara, var fædd
á Bakka í Geiradal í Barða-
strandarsýslu. Foreldrar hennar
voru Jóhann, póstur, Jónsson,
Húnvetningur að ætt, frá Háa-
gerði á Skagaströnd, móðurbróð
ir minn, og Helga Jakobsdóttir,
Reykjalín. Elísabjörg taldi jafn-
an alla Reykjalína, presta og
leikmenn, ættingja móður sinn-
ar. Voru í þeirri ætt söngmenn
góðii'.
Jóhann fluttist vestur með
mæðgunum frá Steinnesi í
Þingi, prestsekkjunni Elinni og
dóttur hennar Elísabetu, er hún
giftist Ólafi, lækni, Sigvalda-
syni í Bæ í Króksfirði, og fyrir
hans áeggjun tók Jóhann að sér
póstferðir frá Vatneyri á Eyr-
um vestur að Bæ í Króksfirði,
og hafði þær á hendi í 30 ár,
(1875—1905). Þau hjón, Helga
og Jóhann, eignuðust tvær dæt-
ur, sem upp komust, Elinni og
Elísabjörgu. Son, Jakob að
nafni, misstu þau á bai'nsaldri.
Það var mjög kært með þeim
móður minni og Jóhanni bróð-
ur hennar, þau skrifuðust alltaf
á og við telpurnar fórum brátt
að dæmi foreldra okkar.
Það eru nú liðlega 70 ár síð-
an að ég réðist þangað vestur
sem kennari systranna (1892).
Var þar tvo vetur og leið ágæt-
lega vel hjá þessu góða frænd-
fólki. Allt var fullt af börnum
og unglingum, bæði uppeldis-
börn og aðkomu unglingar, og
ég fékk að kynnast hinum
fögru, tilkomumiklu ströndum
Breiðafjarðar.
Systurnar voru duglegar að
læra, glaðar og kátar, og nóg
var af bókum og blöðum að
skemmta sér við. Þessir tveir
vetur eru ógleymanlegir. Sið-
an hefur vinátta okkar Elísa-
bjargar staðið föstum fótum.
Þegar Jóhann fi'ændi minn
hætti póstferðum 1905, fluttist
fjölskyldan til Reykjavíkur. Þar
hafði Elísabjörg mikil umsvif,
braust um fast: Húsakaup, kost
sölu og fl. Þar var Jóhannes
Kjarval hennar kostgangari og
ensku, skólaumsjón og skóla-
stjórn, bandarískum þjóðfélags
fræðum og öðrum sérgreinum.
Umsækjendur verða að vera
íslenzkir ríkisborgarar, skóla-
kennarar með minnsta kosti
þriggja ára reynslu, skólastjór-
ar, starfsmenn Menntamálaráðu
neytisins eða fastir starfsmenn
menntastofnana eða annarra
stofnana, sem fara með fræðslu
mál. Umsækjendur þurfa að
geta talað, lesið, skrifað og skil
ið ensku.
Umsóknareyðublöð eru af-
hend á skrifstofu Fulbright
stofnunarinnar að Kirkjustræti
6, 3. hæð frá 1—6. Umsóknar-
frestur er til 25 janúar næstkom
andi.
vinur æ síðan. Mörgum gaf Lísa
bita og sopa á þeim árum.
En á þessum árum heimsóttu
veikindi og dauði þessa góðu
fjölskyldu. Elín, eldri systirin,
dó ungfullorðin, svo og fóstur-
Elísabjörg Jóhannsdóttir.
dóttir hennar. Helga húsfreyja
andaðist einnig á þessum árum
og fósturdóttir Elisabjargar,
Þórunn Olafsdóttir, prests í
Garpsdal, 15 ára. Það var
þyngsta þrautin. Elísabjörg
skrifar núna fyrir jólin 1964:
„Ég þakka Guði fyrir, að ég hef
getað annast mitt fólk til hinztu
stundar, lokað augum þess, þeg
ar dauðann bar að“.
Það var ekki víl eða vol, ekki
kvartað eða kveinað, sálarstyrk
urinn og þrekið óbilandi. Feðg-
inin, faðir og dóttir, stóðu fast
saman, enda mjög lík að eðlis-
fari, studdu hvort annað og
styrktu, svo til fyrirmyndar
var. Ekki kannski alltaf mjúk
á manninn í fyrstu atrennu, en
vinsæl engu að síður.
Eftir 9 ára veru í Reykjavik
fluttu þau feðgin til Akureyrar.
Stundaði Elísabjörg ýmsa vinnu
á Norðurlandi. Síldarsöltun,
kaupavinnu og fl. Það var óþrot
leg vinna, konan sterk og dug-
leg, kom sér allsstaðar vel, öll-
um þótti vænt um hana og hún
á vini víðsvegar um landið. Oft
unnu þau feðgin saman, það var
svo kært með þeim.
Elísabjörg byggði sér hús á
Akureyri með þrem litlum íbúð
um, og stundaði prjónaskap, vél
prjón. Áttu margir þangað leið
um nær 40 ára skeið. Gat hún
sér þar sem annarsstaðar góðan
orðstýr. Þarna bjuggu þau sam-
an, feðginin, þar til Jóhann and-
aðist 1926, 86 ára að aldri.
Elísabjörg gaf með erfðaskrá
húseign sína Elliheimilissjóði
Akureyrar. Var sú gjöf með
þakklæti þegin. Einnig gaf hún
Geirdalshreppi góða peningagjöf
og bókasafn sitt. Kunnu þeir
góðu menn, vestur þar, vel að
meta þessa ræktarsemi frænd-
konu minnar, heimsóttu hana
jafnan og sýndu þakklátssemi
sína á ýmsan hátt.
Ég átti ævinlega athvarf hjá
Elísabjörgu frændkonu minni,
og kom það sér vel, þegar ég
kom lúin úr langfei'ðum, eða
þegar ég var að koma „Hlín“ út.
Alltaf var jafngott þar að koma,
allt hreint og fágað, góður og
vel til búinn matur og „Lísu-
kaffið“ annálaða. Margan dag-
inn og marga nóttina hef ég
hvílst á bekknum góða hjá Lísu
minni, og enginn bjó svo vel um
mann, sem hún. Hjá henni gisti
ég síðustu nóttina, sem ég átti
heima í Eyjafirði, 31. október-
1955, er ég flutti mig á fornar
slóðir í Húnaþingi.
Elísabjörg var skemmtileg,
vel greind, guðelskandi, bæn-
rækin, hið mesta tryggðatröll,
og hetja. En heilsan stóð völt-
urn fæti hin seinni ár, lungna-
X
þemba, en þá kom Pétur, lækn-
ir, hvort heldur var á nótt eða
degi, og blés lífslofti í fi-ænd-
konu okkar, þegar erfiðast
horfði. Og þegar lítt var fært
út til innkaupa, hljóp Magga,
vinkona undir bagga, leiguliði
Elísabjartar. Frænku mína lang
aði til að mega búa sem lengst
í sínu góða húsi, og áttu margir
vinir og velunnarar þátt í að
hjálpa til að svo mætti verða:
Fífilgerðis systkinin, blessuð,
Jón Rögnvaldsson og Sólveig,
Ragnheiður O. Björnsson, kaup-
kona vinkona okkar og fl. Þá
veitti þetta góða fólk ekki síð-
ur sína mikilsverðu aðstoð hin
síðustu árin, eftir að á sjúkra-
hús var komið.
Mig langaði til að Elísabjörg
heimsækti mig í Héraðshæli
Húnvetninga á Blönduósi, eftir
að ég flutti hingað 1955. Vildi
senda eftir þeim fjórum vin-
konum mínum, sem höfðu sýnt
mér mikla vinsemd, en það var
um seinan, Elísabjörg treysti
sér ekki til að vera með.
Oft minntumst við á það, bæði
í gamni og alvöru, að ég færi
með henni vestur að Breiðafirð-
inum hennar, sem hún elskaði.
Hún tók því ekki ólíklega. Þá
var að fá sér flugvél, um annað
var ekki að ræða. En þetta var
líka of seint athugað. Heilsa og
kraftar þessarar sterku konu
var að þrotum komið. Nú flýg-
ur andi fi'ændkonu minnar yfir
hinar kæru, fögru byggðir
Breiðafjarðar, óháðar ei'fiðum
líkamsfjötrum.
Elísabjörg var tilkomumikil
kona. Þegar hún klæddist þjóð-
búningnum okkar fagra á helgi-
stundum, sópaði að henni. Sjón
og heyrn hélt hún til hinztu
stundar.
Henni var ekki fisjað saman
lienni Elísabjörgu Jóhannsdótt-
ur. Guð blessi frændkonu mína
og þakka hjartanlega þeim hin-
um mörgu, sem sýndu henni
vináttu og hlýleik. Nú síðasta
árið Heilsuhælið í Kristnesi.
Halldóra Bjamadóttir.
HÆKKUN Á MIS-
TALNINGSFÉ
INNHEIMTUMENN Rafveitu
Akureyrar hafa borið fram er-
indi við Rafveitustjórn, um að
þeir fái mistalningsfé hækkað
úr kr. 1.000.00 í kr. 2.000.00 fyr
ir árið 1965. Benda innheimtu-
mennirnir á, að starfsbræður
þeirra í Reykjavík, fái hver um
sig ki'. 2.000.00 á ári, í mistaln-
ingsfé.
Rafveitustjórn frestaði af-
greiðslu málsins.
Fulbright stofnunin auglýsir kennarastyrki
margt annað og margvíslegt í viðskiptum Fylkis og sam-
böndum, sem hann í rauninni hefði enga hugmynd um og
grunaði alls ekki. Ægileg hugsun spratt skyndilega upp í
huga Eiríks: Hvaðan hafði Fylkir sína stórfurðulegu per-
sónuþekkingu? Hann hafði ótal sinnum furðað sig á þessu
og orðið skelkaður af því, hve ótrúlega mai'gt og mikið Fylk-
ir vissi um aðra. Allskonar fólk. Og allt um það! — Hann
leit aftur á l'ylki, og andúð hans gegir honum varð magnaðri
en nokkru siniri — og skýrari: Maðurinn sá arna er ekki
samrur nraður, hanir er aðeins gei'vi, framhlið, kölkuð gröf!
— Þannig er þessu varið, sagði Fylkir. Takið mér þetta
ekki illa upp, mér virtist aðeins, að ég yrði að leiðrétta það,
sem þér sögðuð sökunr þess, að það stafar af nrisskilningi.
Eir hitt er verra, að þér viljið ekki þiggja tilboð mitt.
— Hversvegna það? spyr Eiríkur. — Allt verður sem áður.
— Sökunr þess að þá gæti ég með betri samvizku falið
yður ýmislegt af mínuin viðfangsefnum. Ég segi eins og
það er: Fulltrúi vor er duglegur íráungi, en þeir mínir
gömlu viðskiptavinir, senr égget ekki sinnt lengur, — sökunr
þess að ég er alveg á kafi í þessum viðskiptum, — og þeir
eiga heimtiirg á, eða telja sig eiga, að fá aðstoð af — svo að
segja öðrunr ábyrgum manni firmans. Og það er að vissu
leyti sanngjarnt, finnst yður það ekki? — Og ég skal segja
yður, Hamar, ég vil gjarnan varðveita samlrengið í þróun
firmans. Ég lreld tröllatryggð við þessa gömlu viðskipta-
menn nrína, ég hefi hjálpað þeinr, en sannarlega hafa þeir
einnig hjálpað mér.
Hrífandi hjartnæmt!
— iÞannig er það: Hér kenrur gamall viðskiptavinur, sem
heitir Börkur maður á fimmtugsaldri. Hann hefir eitthvað
með höndum, senr lrann þarf aðstoðar með. Viljið þér gera
svo vel að hafa tal af honum?
— Já, sjálfsagt, sagði Eiríkur.
Fylkir stóð upp. Hann var augljóslega í betra skapi. —
Það er ágætt, segir hairn — Börkur er dálítið kyndugur
náungi. Hann er svonefndur sérvitringur, hann Börkur.
Hann hefir allt að því fornaldarlega réttlætiskennd. Ann-
ars ofurlítið blairdaða hefnigirni. Hann er sem sprottinn
upp úr fornöldixrni, hann Börkur.
Eiríkur svaraði þessu engu, hann var kominn fram að
dyrunum.
En Fylkir spígsporaði um skrifstofuna, — lrann virtist
skrafhreifinn, þótt Eiríki dytti alls ekki í lrug að trúa því.
Það var ætíð tilgangur í spjalli Fylkis.
— Það ber margt skrítið fyrir augu nú á daginn, spjallar
Fylkir framvegir. Þér munuð ekki trúa því, hvað fólk kemur
hlaupandi með í bankana nú á daginn og ætlar að fá pen-
inga út á það. Ótrúlegustu uppátæki. Annars enn ótrú-
legra, að menn fá peningana. Og nú verða allskonar skringi-
legheita-iráungar skipsreiðarar, ungir gasprarar- spjátrungar,
pabba- og mömmudrengir, sem aldrei hafa á skipsfjöl stig-
ið. Það er einnritt einxr þessara pilta núna, senr liggur við
drukknun. Veiði lroirunr þá ekki sent björgunarbelti.
Fylkir leit á Eirík unr leið. Hvað var nú þetta?
— En annars er það míir reynsla, Hamar, að lögfræðing-
ur, fjármála- og viðskiptamaður, hann á að vera athafna-
maður. (Eiríkur hrökk við, hvaðan hafði Fylkir xrú þetta?)
— Þér hafið annars sjálfur notað þetta orðatiltæki áður.
Fylkir gerði stutt hlé, svo sagði hann:
— Er það annars ekki hlægilegt, þegar venjulegt fólk
leggur venjulegt mál og hversdagslegt mat á mikilhæfan
viðskiptanrann, sem farið hefir á höfuðið. En þessvegna er
um að gera að fara ekki á höfuðið, vera ofaná, hvað sem
það kostar! Sá sem steypist, er glataður. — En nú trufla ég
yður! — Það var annars gaman að spjalla ofurlítið.
Og skyndilega, samtímis fjarrhuga og með samanþjöpp-
uðu svipmóti, kvaddi Fylkir Eirík og lauk áheyrninni.
Hann var auðsjáanlega ánægður, hugsaði Eiríkur, er
hann var kominn inn til sín. Hann hefir eflaust þótzt hafa
borið sigur úr býtum. Og hvað er ég annars að fárast um
mín megin. Ekkert hefir gerzt. Sennilega er ekkert öðru-
vísi hérna en í hverju öðru lögfræðifirma. Það kom auð-
vitað fyrir í fyrstunni hjá Fylki, að ungir stéttarbræður
Eiríks spurðu hann nreð biosandi forvitni, hvort það væri
ekki hálf-auvirðileg viðskipti, sem hann ræki, þessi Fylkir.
En nú var langt síðan. — Og Fylki hlotnuðust nú sannarlega
öll trúnaðarstörf, og hann xraut fyllstu virðingar.
Og nú hafði Fylkir sjálfur reynt að má broddinn af
gremju þeirri, senr Eiríkur hafði borið í brjósti í dag: að
Fylkir konr franr við hann sem fulltrúa og reyndi að hag-
nýta sér þakksemd hans. En það gladdi Eirík að hafa lxafn-
að launahækkuninni.
Hairn ásetti sér því að taka öllu þessu rólega og vera
athafnamaður framvegis.
II.
Þegar um tíuleytið daginn eftir kom sá væntanlegi herra
Börkur.
Hann var Eiríki stórfurðulegt fyrirbæri. Og hefði hann
ekki haft hann fyrir sér, raunverulegan í hanx og lxoldi,
myridi hann hafa haldið þetta vera persónugerva eyrarkalls-
lýsingu, sem hann sæi á leikhúsi.
Maðurinn kom inn, óhenrju svifaseinn, varkár og lymsku-
legur, lxélt á hattinum í hendi sér og sleppti honum ekki í
öllu viðtalinu. Hann var lítill vexti og kubbslegur, alskeggj-
aður og með þétt og stíft hár. Eftir nrálblæ og orðavali að
ráða, virtist Eiríki, að hann myndi vera vestan úr Mæra-
fylki.
— Gaman að hitta herra Hamar, svo þér eruð ungi sam-
herjinn, — verð ég líklega að segja, — hans Fylkis.
]á, hann væri það.
— Já, hann Fylkir og ég erunr bernskuvinir, svo að segja,
og höfum átt margt og mikið saman að sælda um ævina. ,
— Jæja, já ég skil það.
— Snjall náungi og duglegur, hann Fylkir. En nú er hann
orðinn svo hár í sessi (Börkur hækkar sig í stólnunr), að varla
er lrægt að ná tali af honum. Talaðu við Hamar, segir hann
(lrermir lítið eitt rödd Fylkis), hann er duglegur og mjög
viðfelldinn maður. Og þessvegna sit ég nú lrér.
— Jæja, þér eruð velkominn. Hvað er yður þá á höndum?
Börkur velti vöngum með mæðusvip og skotraði hálflok-
uðum augunum á Eirík nreð riærgöngulli forvitni. Röddin
var loðin og önuglynd.
— Æjá, það er sorglegt málefni, svo má sannarlega segja.
Að minnsta kosti það. Baéði sorglegt og skammarlegt.
— Jæja?
— Já, sei-sei, já. Skammarlegt. ;
Þögxr.
—Hvort herra Hamar lrefði lreyrt getið manns fyrir vest-
an, sem héti Óli Þcrrhallsson?
— Ja-á, var ekki stórþingsmaður vestra með því nafni? ,
— Stórþingsmaður, jú einmitt! Víst var lramr það!
Það lifnaði yfir Berki. Brosti ofúrlítið með fúnunr tann-
stúfum og starði lymskulega og látlaust á Eirík.
— Já, hann var stórþingsmaður. ,
Og rétt á eftir, jafn ákafur: ,
— Vinstrimaður!
Eftir dálitla þögn liðkaðist tungutakið að nýju:
— Hann var heilmikill burgeis, lrann Þórhallsson, stjórn-
málalegur ofviti. Stórkostlegur heili, ef svo mætti segja. Því
gat enginn neitað.
— Nei, sennilega ekki.
— Ja-há. Hann kunni nú meira en faðirvorið sitt, Þor-
lákssonurinn sá. Og allan barnalærdóminn sinn líka, sé
þeirri mynd haldið áfrám.
Börkur rak upp hægfara hláturhviðu, reri í stólnum og
stundi. Svo brýndi lrann rómiirn:
— En þverlraus var lrann og óvæginn. Það gæti Börkur
sagt sem heilagan sannleika, jafnvel á sjálfunr dómsdegi.
Þverhaus, já, og þrákálfur! Alveg makalaus.
— Jæja? Hefði Börkur kannski orðið fyrir barðinu á lron-
um?
— Ja- hvað ætti maðúf að segja? Bæði já og nei, svo að
segja. — Já, Jrað hefði hann með sanni. (ákafur): En ekki á
þann hátt, að hann legði það á minnið. Því færi fjarri. Hann
væri ekki þannig gerður. Eri'það væri aðeins svo sorglegt, að
hann liefði ekkeit vit á viðskiptum, hann Óli Þórhallsson.
Nei, í fjármálum væri ekki mikill slægur í lronunr.
— Hann skuldaði þá kannski Berki eittlrvað?
— Nei, sei-sei, nei. En annárs skuldaði hann víst bæði guði
og náunganum.
— Jæja, Jrað er hörmulégt.
— Hörmulegt, já. Það er einmitt það, sem hann væri að
segja. Sorglegt mál. Skammarlegt nrál. (Nú varð hann allt í
einu lrarðmæltur): Já, það er ljóta sagan, hvernig farið hef-
ir fyrir Óla Þórh.allssyni. Hann var hugsjónamaður, ef svo
mætti segja. Það var þessi mótþekja hans eða svörðurinn,
sem unr er að ræða. — Herra Hanrar man víst, hve erfitt var
um kol bara fyrir ári síðan. Þá setti hann Oli Þcrrhallsson
upp móverksmiðju, sem átti að elta mó lranda flóabátunum.
— Þetta varð dýrt fyrirtæki og vel til þess vandað. Allt í
himnalagi. En það varð engin eftirspurn um móinn, því þá
komu kolin aftur til landsins, lrvort sem var. ,
Börkur rak aftur upp hæga hláturhviðu.
Framhald.