Dagur - 13.02.1965, Side 5

4
5
Skrifstoíur, Hafnarstræti 90, Akureyri
Síniar 1-1166 og 1-1167
Ritstjóri og ábyrgðamiaður:
ERLINGUR DAVÍÐSSON
Auglýsingar og afgreiðsla:
JÓN SAMÚELSSON
Prentverk Odds Bjömssonar h.f.
HjARTASJÚKDÓMAR
BÚVÖRUR OG
HJARTA- OG ÆÐASJÚKDÓMAR
eru taldir í örum vexti á íslándi,
enda svo komið, að félög óg lands-
samband hafa verið stofnuð til að
vinna móti þessum vágesti. Svo
virðist, sem læknavísindunum komi
saman um fjórar meginorsakir
hjarta- og æðasjúkdóma: Andleg
spenna, sem leiðir af hinu mikla
kapphlaupi um lífsins gæði, reyking-
ar, sem hafa margfaldast hér á landi
á tiltölulega skömmum tíma, hreyf-
ingarleysi fjölda manna vegna hinn-
ar nýju atvinnuskiptingar og frá-
hvarfs frá útivinnu til kyrrsetu, of-
át og ofdrykkja og í fjórða lagi of-
fita. En fólk gerir sig ekki ánægt
með slíkar skýringar vegna þess að
lífsvenjubreytingar í gagnstæða átt
eru því ekki að skapi. Fólk heimtar
töflur eða sprautur til að vega upp
á móti óhollum lifnaðarháttum.
Ein orsök hjartasjúkdóma er tal-
in stafa af of miklu magni cholester-
ols í blóðinu, til viðbótar því sem að
framan er nefnt og sé vegna ofneyzlu
á dýrafitu. Því hafa grunnhyggnir
menn rokið upp og talið mikla
neyzlu feits kjöts og mjólkurvara,
svo og smjörs, óholla. Hins hefur þá
ekki verið gætt, að tveir bandarískir
vísindamenn hafa nýlega sannað, áð
líkaminn getur sjálfur byggt upp
cholesterol í blóðinu, án þess það
væri í fæðunni og hlutu þeir Nob-
elsverðlaun fyrir. Það er því fjarri
ölju lagi að kenna landbúnaðaraf-
urðum hér um, nema sem ósannaðri
getgátu.
Upplýst hefur verið, að ])ótt ís-
lendingar neyti meiri mjólkur en
flestir aðrir, er neyzla mjólkurvara
hér á landi minni en víða annars-
staðar. T. d. er smjömeyzlan hér á
landi 6,5 kg. á mann á móti allt að
20 kg. smjörneyzlu á hinum Norður-
löndunum. Og víðast er ostanevzlan
margföld við það, sem hér gerist. Og
allir vita, að hér á landi er borðaður
meiri fiskur en minna kjöt en í flest-
um öðrum nálægum löndum. Það
eru því naumast landbúnaðarvör-
urnar, sem hér á landi valda lijarta-
sjúkdómum og er sanni nær að segja,
að hinar fágætlega góðu búvörur,
sem hér á landi eru framleiddar, séu
mesti heilsubrunnur þjóðarinnar og
hafa verið það frá upphafi byggðar
í þessu landi. Ein er sú þjóð, sem
neytir meiri dýrafitu en nokkur önn-
ur, hlutfallslega, og eru það Eskimó-
ar. Hjá þeim hafa læknavísindin
ekki fundið liinn margumtalaða
sjúkdóm. Ef kenningin um skað-
semi dýrafitunnar væri á rökum
reistur, hefðu Eskimóamir liðið
undir lok fyrir löngu vegna hjarta-
og æðasjúkdóma. □
Þingeyri, Dýrafirði
DÁNARMINNING
ÞANN 5. þ. m. lézt að heimili
sínu, Þingeyri, Dýrafirði, Ang-
antýr Arngrímsson, 85 ára að
aldri.
Angantýr var fæddur Svarf-
dælingur. Foreldrar hans voru
hjónin Arngrímur málari Gísla
son skálds frá Skörðum, Suður-
Þingeyjarsýslu og Þórunn Ijós-
móðir Hjörleifsdóttir prests,
oftast kennd við Skinnastað.
Föður sinn missti Angantýr
er hann var átta ára. Var hann
þá tekinn í fóstur af hjónunum
að Urðum í Svarfaðardal, Sigur
hirti Jóhannessyni og Soffíu
Jónsdóttur. Olst hann þar upp
til fullorðins ára sem einn af
fjölskyldunni, en þá fór hann
til náms í búnaðarskólann að
Hólum og lauk þar búnaðar-
námi. Ekki mun þó hugur hans
hafa sérstaklega beinzt að bú-
skap, heldur mun hitt hafa ráð-
ið, að það var nær eina leiðin
er fátækir piltar eygðu kleifa til
að ná í einhverja fræðslu um-
fram barnalærdóminn, sem var
af skornum skammti á þeim
tíma.
Náminu lauk hann með glæsi
brag, hlaut hæstu einkunn
bekkjarbræðra sinna og var þó
við nokkra glæsilega náms
menn við að keppa.
Fyrstu árin eftir veru sína á
Hólum vann hann að jarðabóta-
vinnu á sumrum en stundaði
bamakennslu á vetrum. Bú-
skap rak hann aldrei.
Angantýr kvæntist elztu dótt
ur prestshjónanna á Völlum í
Svarfaðardal, Tómasar Hall-
grímssonar og Valgerðar Jóns-
dóttur, — Elínu, hinni mestu
glæsikonu.
Þau ungu hjónin settust að á
Dalvík og rak Angantýr þar út-
gerð í stærri stíl. Þá var vél-
bátaútgerð að héfja göngu sína.
Útgerðina rak hann um all-
margra ára skeið, en ekki gekk
hún ætíð sem skyldi, og lagði
hann hana niður, seldi bátinn
óg fluttist burtu og til Þingeyr-
ar við Dýrafjörð og gerðist
verkstjóri hjá Anton Proppe,
er rak útgerð og verzlun á
Þingeyri, en þeir Angantýr og
Proppe voru svilar. Anton var
kvæntur Elísabetu Tómasdótt-
ur systur Elínar. Á Þingeyri
áttu þau hjónin Angantýr og
Elín heimili sitt síðan.
Ég hefi hér aðeins stiklað á
helztu æfiatriðum í lífssögu
Angantýs en hún segir næsta
lítið um manninn sjálfan, sem
þó er aðalatriðið, en ég stað-
hæfi að hann- hafi haft flesta
kosti til að bera, sem mann
mega prýða. Þori ég óhræddur
að fella þann dóm. Svarfdæling
ar og aðrir er áttu samleið með
honum og samstarf stáðfesta
þann dóm ábyggilega.
Angantýr var glæsimenni svo
af bar. Hár, þrekinn og þrótt-
menni, andlitsfríður og svip-
hreinn. Ekki gat hjá því farið
að hann vekti eftirtekt hvar
sem hann kom fram, hvort
heldur einn eða í hópi manna.
Glæsilegt útlit ber sízt að
vanmeta, það hefir vissulega
sitt gildi, en hitt ræður þó jafn-
an mestu um lífsgæfu og gengi,
hverjir hinir innri andlegu og
geðrænu eðlisþættir eru. í
þeim efnum hafði Angantýr
vissulega ekki verið settur hjá
af þeim er honum lífið skóp.
Hann var fjölgreindur maður,
lundin létt, einkar skemmtinn,
hjartahlýr og aðlaðandi, en þó
alvörumaður gagnvart samtíð
sinni og síarfi.
Allir þessir eðliskostir komu
g’ögglega fram í lííi hans og
lífsviðhorfi og gerði hann
óvenju eftirsóttann, sem félaga
og vin. En þegar þessi hlið í
lífi Angantýs er rædd, sem að
mínum og að ég hygg allra
dómi, er til þekktu, var einn
höfuðþáttur í lífs- og félagsmála
starfi hans, — verður hann
naumast skilinn nema jafnframt
sé getið eiginkonu hans, Elínar
Tómasdóttur, því ég efast um,
að sá ljómi sem er yfir minn-
ingu Angantýs í hugum Svarf-
dælinga hefði verið slíkur sem
hann var og er í sambúð með
nokkurri annarri konu en
henni. Það skal því sagt hér, frú
Elínu til maklegs lofs, að hjarta-
hlýrri og elskulegri konu hefi
ég ekki kynnzt. Það hallaðist
heldur ekki á um glæsileik og
persónutöfra hjá þeim hjónum.
Það kom líka fljótt í Ijós er
þau höfðu byggt sitt eigið heim-
ili, Sandgerði, Dalvík, að gest-
kvæmt yrði á bænum þeim,
þangað virtust allir eiga erindi,
og öllum tekið með sömu alúð-
inni. Dalvík var þá, sem nú, að-
alsamgöngumiðstöð Svarfdæla,
þó verzlunarstaður væri hún
naumast talin þá. Aðalverzlun-
arstaður Svarfdæla var þá Ak-
ureyri. Hinsvegar fóru allir að-
drættir til heimilanna í gegnum
Dalvík er jafnframt var útgerð-
arstaður sveitarinnar og mikið
stundaður af sveitamönnum.
Varla mun sá dagur hafa lið-
ið að ekki kæmu gestir í Sand-
gerði. Það má í stuttu máli
segja að þar væri veitingahús
sveitarinnar í þess orðs bein-
ustu og fegurstu merkíngu, en
frábrugðið öðrum stöðum er
slíkt nafn tíðast bera. Veitinga-
húsið Sandgerði tók aldrei
greiðslu fyrir veitingarnar.
Ágæt kjör fyrir þá sem þáðu
og gleði fyrir þá sem veittu, en
ekki að sama skapi ábatasamur
rekstur fyrir gestgjafann. Ein-
hvern veginn blessaðist þetta
samt og alltaf var húsið jafnop-
ið öllum meðan þau hjón réðu
þar húsum. Það var eins og
þetta hlyti svona að vera- og
ekki öðruvísi. Skyldi ekki sag-
an hafa endurtekið sig er til
Þingeyrar kom? Grunur leikur
mér á því.
Það var ekki sízt unga fólkið
er hændist að Sandgerði. Það
voru ekki veitingarnar sem
drógu það að, heldur hversu
skemmtilegt og hlýlegt var í
návist þeirra hjóna. Þau skildu
unga fólkið og vildu allt fyrir
það gera.
Angantýr var félagsmálamað-
ur í eðli sínu og fjölhæfur á
því sviði. Félagsmálastarfsemi
var ekki mikil í Svarfaðardal á
þeim árum, þó hinsvegar væri
hún sízt minni þar en þá tíðk-
aðist annats staðar. En Angan-
týr átti án efa mestan þátt í að
vekja upp ýmis samtök, er mið-
uðu í senn að andlegri upp-
byggingu og brugðu bjartari
svip á hið daglega líf fólksins í
harðri lífsbaráttu.
Hann vakti upp þá krafta er
fyrir voru og setti þá á hreyf-
ingu, safnaði þeim saman og
tók sjálfur virkan þátt í þeim
og sparaði sig hvergi.
Hann mun hafa verið fyrsti
hvatamaðui' þess að stofnaður
var söngflokkur strax og tæki-
færi bauðst til að koma honum
á fót, með tilkomu Tryggva
Kristinssonar mágs síns. Að
vísu var Tryggvi fullur áhuga
í þessu efni og tók ljúflega á
sínar herðar það erfiða hlut-
verk, að þjálfa unga menn í
söng og vekja áhuga á þeirri
íþrótt. Þetta starf leysti Tryggvi
af höndum með þeim ágætum,
að víða fór orð af og eigi gleym
ist Svarfdælingum. Síðan hefur
söngáhugi lifað góðu lífi í
Svarfaðardal og lifir enn.
Leiksýningum hrundu Ang-
antýr og Elín af stað, og voru
þau hjón alla tíð sína á Dalvík
einhverjir beztu leikarar þar og
fóru oftast með aðalhlutverk.
Leikstarfsemi hefur síðan verið
iðkuð á Dalvík.
Málfundafélag mun af Ang-
antýs hvötum hafa verið stofn-
að. Notaði hann tækifæri til að
hrinda því af stað er Guðjón
Baldvinsson frá Böggvisstöðum
tók sér hvíld frá háskólanámi í
eitt ár. Gerðist hahn leiðandi
þess félags. Félag þetta hlaut
nafnið Aldan. Bæði eldri og
yngri menn tóku þátt í þessum
félagsskap og töldu sér mikinn
vinning að. Enda leiðbeinand-
inn, Guðjón, frábær áhugamað-
ur um alþýðufræðslu.
Þegar svo ungmennafélagshreyf
ingin barzt hingað til lands
’og Snorri Sigfússon skólastjóri
gekkst fýrir stofnun Ungmenna
félags Svarfdæla árið 1909 var
jarðvegurinn undir þá félags-
stofnun alls ekki ói-uddur. —
Þessar smáfélagaheildir er ég
hefi nefnt hér að framan og ég
tel Angantý fyrsta frumkvöðul
að, hurfu nú allar inn í stefnu-
skrá ungmennafélagsins, — er
ávaxtaði vel sitt pund og færði
út kvíarnar inn á fleiri svið. —
Auðvitað voru Angantýr og
Elín í fremstu línu þess félags-
skapar meðan þau dvöldu á
Dalvík.
Ekki held ég það geti valdið
tvímælum að Angantýr hafi
verið ungmennafélaginu styrk-
ust stoð meðan hans naut við.
Hann vildi helzt ekki taka þar
forystustöðu, þó hann kæmist
ekki undan því að lenda í stjórn
þess í ein tvö skipti. Hann taldi,
að í þeim félagsskap skyldi
beita yngri mönnum á oddinn,
en þeir áttu líka vissan stuðn-
ing hans að baki sér. Það kom
ýmsum næsta vel er lentu í for-
mannsstarfi, því að nokkrir
munu hafa litið á sig aðeins
sem kallaða, en ekki útvalda,
þó byrðin væri felld á þá. Eftirá
kunnu þeir að meta þessa hvatn
ingu, er þeir fundu að það hafði
orðið þeim holl prófraun.
Þannig voru vinnubrögð Ang
antýs og lýsir það manninum
vel.
Hér skal þá ekki fleira rak-
ið, þó mörgu öðru mætti við
bæta.
Ég vil nú við fráfall Angan-
týs færa honum og um leið
konu hans, fyrir hönd Svarf-
dælinga, innilegar þakkir fyrir
vináttuna og gestrisnina og all-
ar gleðistundirnar í húsi þeirra
og annars staðar, hvar sem
fundum bar saman. Ásamt þeim
þökkum fylgja hugheilar sam-
úðarhveðjur til konu lians og
sifjaliðs.
Með Angantý er kvaddur úr
þessum heimi, ég vil leyfa mér
að segja, eitt systkina minna.
Við vorum systrasynir og heim-
ili foreldra minna var ætíð í
æsku hans annað heimili þó
hann nyti fósturs á öðru heim-
ili, þar sem hann líka átti sína
fóstursystur. Sjálfur mun hann
hafa litið á þetta sömu augum.
Þetta bræðralag þakka ég nú
RÉTT fyrir jólin kom út her a
Akureyri, hjá Prentverki Odds
Björnssonar, 1. bindi af Skag-
firzkum æviskrám, á fjórða
hundrað blaðsíðu bók með hátt
á þriðja hundrað mannamynd-
um.
Um bók þessa hefur verið
fremui' hljótt, enda lítið gert að
því að auglýsa hana. En hún er
tvímælalaust þess verð, að henn
ar sé getið, og gaumur gefinn.
Hér verður þó enginn dómur
kveðinn upp um bókina, hvorki
til lofs né gagnrýnis, enda hæfir
ekki að ég geri það. En líklegt
þykir mér, að þetta rit muni
njóta sömu vinsælda og viður-
kenningar sem önnur þau fræði
rit er Skagfirðingar hafa gefið
út síðastliðinn aldarfjórðung.
En þeir hafa sem kunnugt er,
gei't sögu síns héraðs, ættvísi
þar og mannfræði, meiri skil en
nokkrir aðrir landsbúar. Ber
þar einna hæst Jarða- og bú-
endatalið, en það rit á engann
sinn lika í ísl. fræðagerð.
Hins vegar hefi ég orðið þess
var, að ýmsir sakna upplýsinga
um hvernig áætlað er að þetta
verk vinnist, t. d. hve ört hin
fyrirhuguðu bindi eiga að koma
út, og hvað ráði vali þátta í
hvert einstakt þeirra. Og til að
bæta úr þessu, að svo miklu
leyti sem mér er kunnugt um,
rita ég línur þessar.
í formála þessa útkomna
bindis segir, að ætlunin sé að
gefa út stutt æviágrip allra
þeirra, sem búskap stundúðu í
Skagafirði á árunum 1890 til
1910 svo og konum þeirra,
greint frá ættum þeirra og
börnum, og þeirra makar nafn-
greindir. Ennfremur að birta
myndir af hjónunum eftir því
sem unnt er að hafa upp á.
Koma líklega nær eitt þúsund
hjón þar til greina, og sést af
því, hversu geysilegan fróðleik
þetta rit kemur til með að hafa
að geyma.
Ástæðan fyrir því að þetta
tímabil var tekið fyrir, var fyrst
og fremst sú, eins og segir í
formálanum, að bjarga gömlum
mannamyndum frá gleymsku
og glötun sem yfir þeim vofir,
þegar þeir eru fallnir frá, sem
þessu fólki voru kunnugir. En
fyrir þennan tíma mun lítið
vera til af myndum. — Þá kann
og að hafa verið litið á það, að
nær engir núlifandi menn
muna persónulaga fólk, sem
látið hafði af búskap í Skaga-
firði fyrir 1890. Vitneskjan um
það fór því skki með neinum í
gröfina úr því sem komið var.
Aftur á móti fer að rofa til í
heilshugar. Ég naut þar meira
en ég var fær um að greiða,
annað en bróðurhug minn.
Það sem ég hefi sagt, gildir
jafnt fyrir systur mínar og mig.
Því miður getum við ekki
mætt við útför Angantýs, en
hugur okkar mun þó dvelja þá
sem oftar á meðal konu hans,
dóttur og annarra ættingja. —
Við biðjum þeim öllum guðs
blessunar.
Þór. Kr. Eldjám.
hugum ýmsra gámalla manna,
sem enn eru ofan moldar, eða
voru þegar þetta ritverk var
hafið, þegar kemur fram yfir
1890. Þótti því hentugt að hafa
minni þess fólks við að styðjast
hér.
Rétt þykir mér að benda á,
að þó að þetta tímabil sé af-
markað við þessa tvo áratugi
beggja megin aldamótanna, þá
grípur það í raun og veru yfir
miklu lengra svið. Það er sem
sé nægilegt að maðurinn hafi
búið aðeins eitt eða tvö ár fram
yfir 1890 þá kemur greinargerð
um hann, jefnvel þó hann hafi
byrjað búskap sinn um, eða
laust eftir 1960, eins og dæmi
munu finnast um. Sama er að
segja um mann, sem er nýbyrj-
aður búskap 1910. Hans verður
getið þarna, enda þótt hann
kunni að hafa búið fram undir
miðja öldina, þ. e. a. s. sé hann
látinn nú. Að þessu leyti spann-
ar þetta verk sem hér er hafið
yfir allt að 80 ára tímabil. —
Léttir þetta að sjálfsögðu all-
mjög á tímabilunum fyrir 1890
og eftir 1910. En fyrirhugað var
og er víst enn, að gera þeim
svipuð skil og þessu, þó að það
verði að sjálfsögðu ekki að
sinni.
Gert er ráð fyrir að þetta
verði minnst þrjú bindi, og að
eitt komi út á ári. Næsta bindi
kemur örugglega út fyrir næstu
áramót, nema að eitthvað óvænt
hindri.
Engri fastri reglu er fylgt um
val þáttanna í bindin utan þá
helzt þeirri, að taka það sem
fyrst var tilbúið og fyrir hendi
er þegar nægilegt efni er kom-
ið í bókina. Þess vegna eru
þættirnir í þessu fyrsta bindi
vítt og breitt úr héraðinu. Og
svo verður um hin. En til
glöggvunar er þeim raðað eftir
nákvæmri stafrófsröð. Og í
lokabindinu verður heildar
nafnaskrá fyrir öll bindin.
Þarna er þá fengin aðalskýr-
ingin á því hvers vegna annar
granninn af tveimur er tekinn,
en hinum sleppt. Það hefur
sennilega reynzt misjafnlega
auðvelt að fá viðhlýtandi upp-
lýsingar um þá. Hinn kemur
væntanlega í næsta bindi.
Vera má að sumum kunni að
finnast, að eðlilegra hefði verið
að ganga á héraðið eftir sveit-
um þess, t. d. að byrja úti á
Skaga, halda fram að vestan og
enda í Fljótum, eins og var í
Búendatalinu. En til þess að
svo hefði mátt verða, þurfti að
gersafna þáttunum úr hverri
(Framhald á blaðsíðu 7).

RONALD FANGEN
EIRÍKUR HAMAR
Skáldsaga
•ÖÖÍHSÚÚÍHKHÍÚÍHKHÍ
12
5Í

— Haltu þér saman, annars fer ég mína leið, og það verð-
ur verst fyrir þig. — Það ætti að svipta þig fjárráðum, hélt
hann áfram, en þú ert sonur einkavinar míns, og þú ert
enn svo ungur, að væntanlega getur þú áttað þig og reynt
í þér þolrifin, ef nokkur eru, og þessvegna segi ég þér nú,
að harðneskjuleg samtök sitja nú um þig á bak við tjöldin,
og ég hefi nýskeð [refað það uppi; það eru voldugir og ein-
beittir náungar, sem þar hafa ítök í þínurn málum, og vilja
nú láta svipta þig fjárráðum. Þetta er ekki aðeins sökurn
þess, að þú ert ómögulegur maður að þeirra dómi, en það
getur líka orðið gróðavegur fyrir þá, og þinn eigin lögfræð-
ingur er einverstanden.
— Er það ekki Sommer lögmaður? spurði Eiríkur.
“ Jú-
— Þá trúi ég þessu ekki. Hann er heiðarlegur maður.
— Já, en hann hefir sama sem ekkert með mig að gera.
Við höfum eigin lögfræðinga á skrifstofunni — sem ekkert
mega vita — viti þeir það þá ekki þegar. Sommer hefir flutt
eitt mál á mínum vegum, og á nokkur hlutabréf, og við
brugðúm upp nafni hans nokkrum sinnum. Það var allt og
sumt!
— Jæja, en sennilega sagði hann eitthvað meira um þetta?
spurði Eiríkur.
— Nja, — eiginlega gerði hann það ekki. Hvernig allt
þetta er skipulagt, sagði hann, það verður þú sjálfur að
finna og ráða framúr. Ég get aðeins sagt þér, að þetta er
skipulagt sem laumuárás, en nú er girt fyrir það. Hann setti
tipp hatt sinn og fór. í dyrunum sagði hann: — Heyri ég
eitthvað fleira, ska! ég gera þér aðvart. — Láttu nú sjá, að
þú komist í fötin. Þú hefðir átt að vera kominn á skrifstof-
una fyrir klukkustund!
— Já, allt þetta tilkynnti hann mér, meðan ég lá í bað-
kerinu.
— Nú-jæja, en það var nú fallega gert af honum, og ræki-
lega, sagði Eiríkur. — Hvað ætlið þér að taka til bragðs?
— Og það spyrjið þér um! hrópaði Bjartur taugaæstur.
Þér sjáið að ég er kominn hingað til yðar, annað ætla ég
ekki að gera.
Bjartur var svo vanbjarga og ráðalaus þarna í stólnum, að
Eiríki var hrein ráðgáta, hvernig hann ætti að snúast við
þessu. Og hann hafði auðvitað engin skilyrði til að hjálpa
honum:
— Mér virðist nú annars hálf-furðulegt að koma til mín
með þetta, mér er semsé algerlega ókunnugt um viðskipti
yðar og rekstur fyrirtækja yðar og get því alls ekki metið
kringumstæðurnar.
— Segið þér þetta ekki, Hamar, segið þetta ekki! Segið
heldur eins og vinur föður míns sálaða: — Þér eruð bölvað-
ur grasasni, en ég skal gera allt sem ég get.
— Jæja, jæja, sagði Eiríkur. — Ég skal gera allt sem ég
get, þótt ég, guð hjálpi mér, hafi alls ekki tíma til þess, —
nei, ég get ekki h'ugsað mér, hvernig ég ætti að fá tíma til
þess.
Bjartur stóð upp, náfölur og skjálfandi, og Eiríkur sagði
hratt:
— Nei, nei, sitjið nú kyrr dálitla stund, ég hefi alls ekki
þverneitað yður, en ég verð að fá leyfi til að athuga bæði
mínar og yðar kringumstæður, þér verðið að vera ofurlítið
rólegur, annars komumst við ekkert áleiðis.
— Þér hafið rétt, þér hafið rétt, tautaði Bjartur og sett-
ist niður á ný.
— Því þetta hlýtur að varða heljar-átak, allt þetta, hélt
Eiríkur áfram. Nú skal ég segja yður um þann hluta þess
málefnis að hafa upp á forustumönnum þessarar árásar, —
þá held ég, að ég sé kominn á sporið.
— Jæja, hvernig þá? spurði Bjartur ákafur.
— Nei, það er aðeins smávegis athugasemd af tilviljun,
sem ég heyrði í fyrradag og rifjaðist upp l'yrir mér, þegar
koma yðar var tilkynnt, — og þá setti ég hana ósjálfrátt í
samband við yður. Það var Fylkir, samherji minn, — hann
spjallaði um shipping og skringileg fyrirbæri nú á tímum,
— ungir skipaútgerðarnjenn, pabba og mömmu-drengir,
sem aldrei hefðu fæti stigið á skipsfjöl....
— Sagði hann, lnmdspottið það arna!
— Það er einn þeirra, sem illa lítur út fyrir núna, sagði
hann, — hann hrapar framaf, fái hann enga aðstoð. — Það
er sennilega þér sem hann átti við?
— Já, það er eflaust ég.
— Við getum þá talið, að Fylkir viti eitthvað — og sé
sennilega sjálfur með í þessu.
Bjartur kinkaði kolli.
— En það þarf eflaust hámark kænsku til að hafa nokk-
uð upp úr honum, sérstaklega fyrir mig.
— Hversvegna það? Það ætti þó að vera auðveldara fyrir
yður sem samherja, heldur en fyrir nokkurn annan.
— Alls ekki. Því við erum engir perluvinir urn þessar
mundir. En ég verð samt að reyna að bregða kænskunni
fyrir mig.
Eiríkur bjó sig til starfs með blökk og blýant:
— En á hinn bóginn er mikilvægt, hvernig skipuleggja
eigi gagnárásina, eða að minnsta kosti hvernig eigi að
vernda yður. Eruð þér alveg að hrapa ofan af vaglinu? Er
það satt?
— Ég veit það ekki. i
— NHtið þér það ekki? Þér hljótið þó, fjandinn hafi það,
að vita hvernig þér sjálfur eruð stæður?
— Ég veit bara, ,að ég er í dálítil 1 i peningaþriing rétt
núna.
— Hvernig þá?
— Get ekki náð í peninga.
— Ég skil það, sagði Éiríkur dálítið óþolinmóður. En
hvernig stendur.á þessu? Hvað veldur þessu?
— Já, ég hefi tvö skip í takinu, sem ég ræð sjálfur yfir,
fyrir okkur mömmu. Og annað þeirra hefur farið illa út
úr ferðunum úpp á síðkastið- Ég var víst heimskur á þeim
slóðum og hefi.ekki fylgst þar almennilega með. Á skrifstof-
unni segja þeir að minnsta kosti, að út á skipin sé ekki meira
að fá fyrst um sinn. Ég hafi tekið allt.
— Jæja. í h aða tekjur hafið þér annars?
— Ég hefi 100.000 í Jaun í „Framförum“ og ágóðahluta.
Og þáð er al]t sett í.bankann, og þar tek ég svo tit. En þar
sögðu þeir, að árslaununum í ár, nú þegar í janúar, yrði að
halda föstum, -eða gera upptæk, því ég hefði þegar farið
langt fram úr þeim. Það er þó, fjandinn hafi það, ekki hægt.
— Að þér farið þannig fram úr, eigið þér við?
— En sú vitleysa! iAð þeir reyni að loka fyrir mér.
— En í hamingju bænum, banki er banki, viðskipti eru
viðskipti. Þér fáið hvergi peninga. út á aðeins falleg augu.
- Segið mér, hv-e miklar tekjur höfðuð þér i fyrra, Bjartur?
— Satt að segja, — það veit ég ekki.
— Hve mikið brúkuðuð þér þá í fyrra?
— Það veit ég enn síður.
— Haldið þér þá ekki reikning yfir yðar eigin eyðslu?
— Nei, ég hefi engan tíma til þess.
— Þetta fer að verða leiðinlegt, Bjartur. Allt að því glæp-
samlega ábyrgðarlaust. En þér ættuð að vita svona nokkurn
veginn, hve mikju þér eydduð í fyrra?
— Jæja, svoiia hrefn. eyðsla, — við skulum segja 400.000.
Ef til vill hálfa milljón/ Eða því um Síkt. I
— En þetta er nú Sænrilega kolbrjálað. Ungur ókvæntur
maður eins og þér!
— Haldið þér.rað það sé ódýrt að vera ókvæntur, — þér —
þá skjátlast yðúr.Þér eruð sjálfur ókvæntur.
— En ég brúká heldur ekki tíunda hluta þess, sem þér
nefnið.
— Nei, það er auðvitað. — Þér græðið heldur ekki eins
mikið og ég.
Eiríkur hló. Þetta var allt saman út í bláinn.
— Það er auðvitað enginn, sem neitt hefir að segja um
eyðslu yðar, ef þér aðeins hafið haft tekjur ámóta við eyðsl-
una. Það er það, sem um er að ræða. — )æja, — þetta var þá
yðar eigin evðsla. En svo eru einnig aðrar upphæðir.
— Já, ég hefi keypt mér í búð í Lundúnum.
— Og hún kostaði?
— Að öllum samanlögðu svona um 100.000 með því, sem
ég keypti til viðbótar. Það er ekki dýrt. Þér ættuð bara að
sjá hana! ■*5-t ... .• ; :
— Efast ekki um að hún sé falleg. Eigið þér ef til vill
fleiri íbúðir erlendis?
— Eina í París, en hún er billeg, ég fékk þar hrein reyf-
arakaup, ég lield hún hafi ekki kostað meira en 30.000. Og
svo spara ég mér hótelgistingu.
— Spara er ágætt! Þér borgið sennilega húsaleigu, þjón-
ustu o. s. frv.
— Já, auðvitað.
— Hve lengi búið þér svo í þessum íbúðum yðar árlega?
— Ég var einn mánuð í París og einn rnánuð í Lundún-
urn í fyrra.
— Já, það var nú heldur en ekki tíminn. Og þér teljið
að þetta sé ódýrara en að gista á hóteli?
— Hamingjan góða, þetta er hreinasta yfirheyrsla!
— Þér getið gjarnan sloppið við liana, Bjartur.
— Nei, fjandinn sjálfur, það var ekki þannig meint.
Hvort. það sé óbýrara? Það er að minnsta kosti skemmti-
legra. Mér geðjast ekki að hótelum — nema til að borða
þar.
Framhald.