Dagur - 27.09.1967, Blaðsíða 4

Skrifstofur, Hafnarstræti 90, Akureyri
Símar 1-1166 og 1-1167
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
ERLINGUR DAVlÐSSON
Auglýsingar og afgreiðsla:
JÓN SAMÚELSSON
Prentverk Odds Bjömssonar h.f.
NÝIR SKATTAR - ÖRARI
FRAMKVÆMDIR
ALLAR hinar nauðsynlegu fram-
kvæmdir, sem sveitarfélög vilja fram
hrinda, takmarkast við fjármagnið.
Undanfarin ár hafa tekjustofnar
sveitarfélaga verið mjög einhæfir, t.
d. hafa útsvör og aðstöðugjöld verið
75—80% af heildartekjum bæjar-
sjóðs hér á Akureyri síðustu árin.
Það er því augljóst, að tekjustofns-
lögin þurfa endurskoðunar við, ef
unnt á að vera að framkvæma þær
umbætur, sem úrlausnar bíða, svo
sem á sviði heilbrigðismála, skóla-
mála, vega- eða gatnagerða o. fl.
Þetta er mjög flókið mál og gríp-
ur inn á mörg viðkvæm atriði, eins
og allar breytingar á sköttum, ekki
sízt, ef um nýja skatta er að ræða.
Og mikilvægt er fyrir sveitarfélög,
að ríkissjóður losi þau við ýmsa út-
gjaldaliði — sem jafngildi auknum
tekjum.
Þær breytingar á tekjustofnum
sveitarfélaga, sem margir staðnæm-
ast við um þessar mundir, í leit
sinni að auknu fé til nauðsynlegra
framkvæmda nú, er aukinn tekju-
skattur fasteigna, vegna þess að þeim
sýnist sú skattheimta í meira sam-
ræmi við þá þjónustu, sem sveitar-
félögin láta í té, heldur en einhliða
tekjuskattur.
Þessi sjónarmið hafa komið mjög
greinilega fram hjá ýmsum bæjar-
fulltrúum í sambandi við áætlunar-
gerð Akureyrarbæjar, sem nær m. a.
yfir gatnagerð, bæði nýbyggingu
gatna og malbikun.
Allir bæjarfulltrúar virðast — ef
dæma má af tillögum, sem fram hafa
komið í bæjarstjórn undanfarið —
vera á einu máli um nauðsyn nýrra
tekjustofna, þótt ekki séu allir á
einu máli um leiðir.
Meirihluti bæjanáðs — en í hon-
um eru m. a. Sigurður Óli Brynjólfs-
son og Jakob Frímannsson — leggur
tíl, að innheimt verði gatnagerðar-
gjald af nýbyggingum, frá 0,8% til
4% af byggingarkostnaði, eins og
hann er nú reiknaður í vísitöluhús-
inu. Þessar tekjur eiga að standa
undir undirbyggingu nýrra gatna og
holræsagerð. Gjöld þessi yrðu u. þ.
b. 6 þús. kr. á íbúð í fjölbýlishúsi,
en 50 þús. kr. í einbýlishúsi, gróft
reiknað. Mismunurinn byggist á því,
að einbýlishúsin kref jast miklu meiri
gatnagerðar á hverja íbúð.
f tillögu Stefáns Reykjalíns bæjar-
fulltrúa er lagt til, að aflað verði
leyfis eða lagaheimildar til þess að
innheimta aukinn fasteignaskatt, er
þá skuli standa undir kostnaði við
malbikun og frágang á öllum götum
bæjarins. Myndi sá skattur dreifast
(Framhald á blaðsíðu 2)
í *
1 SPREKASKOGI
Ameríkubréf 3. september. —
ÍBÚATALA Bandaríkjanna var
179.3 milljónir árið 1960 og
193.9 milljónir árið 1965. Sam-
kvæmt þessu má ætla, að
Bandaríkjamenn verði 200 millj
ónir eða þar um bil á þessu ári
og að fólksfjölgunin sé í kring-
um l.5% á ári eða heldur minni
en á íslandi. Samanlögð stærð
hinna 50 sambandsríkja er ná-
lega 3.550.000 fermílur eða rúm
lega 9 millj. km2, með öðrum
orðum sem svarar 9/10 af
Evrópu, að meðtöldum Sovét-
ríkjunum austur til Úrálfjalla.
Þegar ríkjasambandið var stofn
að seint á 18. öld, voru sam-
bandsríkin 13 að tölu, en mið-
og vesturhluti Norður-
Ameríku var þá enn að mestu
ónuminn. Nú eru ríkin 50, að
meðtöldu Alaska og Hawaii-
eyjum á Kyrrahafi, en þau tvö
ríki hlutu sjálfstæði innan ríkja
sambandsins árið 1959. Lang-
stærsta ríkið er Alaska, en jafn
framt hið fámennasta eða litlu
fjölmennara en ísland. Næst
stærst er Texas, 6—7 sinnum
stærra en ísland, nú með 10—12
millj. íbúa, en fjölmennustu rík
in eru Califomía og New York
ríki, en fólksfjöldinn í hvoru
þeirra ríkja nálgast nú 20 millj
ónir. í manntali sem ég hefi séð
á prenti frá árinu 1965, eru
bandarískir hermenn erlendis
(,,overseas“) taldir sérstaklega,
og var tala þeirra þá 650 þús.
Leið okkar hefur aðeins legið
um 5 af þessum 50 ríkjum: New
York, Connecticut, Massa-
chussets, Vermont og New
Hampshire, öll meðfram Conne
cticut-fljóti, en það á upptök
sín í Kanada, skiptir löndum
miUi New HampShire og Ver-
mont, fellur síðan suður um
Massachussets og Connecticut
og þar til sjávar í Atlantshaf.
Við förum næstum daglega og
stundum oft á dag yfir fljótið
o gþar með yfir í Vermont, m.a.
til að kaupa í matinn. Það virð-
ist ekki vera skipgengt hér en
mun vera það, þegar sunnar
dregur. Nöfnin Connecticut og
Massachussets eru bæði úr
Indíánamáli. New Hampshire á
sér aukanefni eða viðumefni:
Granítland. En Vermont er
kallað, land hina grænu fjaUa
eða Grænfjallaland. í báðum
þessum ríkjum eru raunar mikl
ar granítnámur, og í báðum
setja hin grænu fjöll svip á
landið, skógi vaxin uppúr. í
Vermont eru fjöllin yfirleitt
brattari og dalimir þrengri.
Sumarfegurð er hér mikil í
þessu vötnótta, skógi vaxna
fjallgarði. Víða liggja vegir á
bökkum stöðuvatna, fljóta, og
streymandi lækja. Hingað kem
ur margt ferðafólk á sumrin og
á vetrum eru skíðaíþróttir mik-
ið stundaðar í fjöllunum. Gisti-
hús eru hér víða, sérstaklega
svonefnd mótel, smáhýsi |eða
íbúðir, sem ferðafólk tekur • á
leigu um lengri eða skemmri
tíma og sér þar um sig sjálft.
En víða eru líka skipulögð
svæði fyrir tjöld og hjólhýsi.
Frægasta ferðamannasvæði' hér
í New Hampshire er í Hvítufjöll
um, sem stundum eru kölluð
Ameríska Sviss. Við höfum
komið þangað tvisvar sinnum.
Hæst er þar Washingtonfjall,
álíka hátt og Öræfajökull. Eng-
in fjöll eru þar jafn há nær-
lendis og er sagt, að þaðan sé
níu ríkja sýn í USA norður í
Kanada að auki.
Á vegarenda við fjallsrætur
komum við að stóru bjálkahúsi
Þar inni var veitingasalur og
minjagripaverzlun, hátt til lofts
og vítt til veggja. Þama fengust
íslenzkar lopapeysur og kost-
uðu 1600 kr. Veggir eru þarna
úr láréttum trjábolum, sem eru
álíka gildir og símastaurar, og
bitar sömuleiðis, en sperrur úr
grennri trjábolum, allt óunninn
viður, en líklega höggnir á flet-
ir og berki troðið í samskeytin.
Á geysistórum ami, upphlöðn-
um, logaði vðareldur, þó að sól
skin væri og hlýtt í veðri. Þessi
staður við fjallsræturnar er í
900 metra hæð yfir sjó. Þaðan
eru 1200 m. upp á fjallstindinn.
Tannhjólajárnbraut var lögð
upp fjallið og opnuð til um-
ferðar árið 1869, hin fyrsta í
veröldinni. Gufuvagn sem geng
ur fyrir kolum, ýtir farþega-
vagni á undan sér upp fjallið en
fe'r á undan niður fjallið. Eyðir
í einni ferð tonni af kolum og
4000 lítrum af vatni. í vagnin-
um sem við fórum með voru
nálega 50 sæti, og sætið eitt-
Magnús Gunnlaugsson
Fæddur 10. júlí 1899 - Dáinn 3. júní 1967
DÁNARKVEÐJA
Nú er vaknandi vor inn í svarfdælskri sveit
það er sumar og vorsólin skín.
Saman göngum við hljóð um hinn heilaga reit
þar sem heiðruð skal minningin þin.
Hér við bændur og byggð, var þín gjaímildi góð
þar sem gleðinnar áttir þú skjól.
Og í guðs vígðum reit stendur gröfin þín hljóð
lauguð geislum frá vori og sól.
Nú vill sveitin þín kær, með sin fannbörðu fjöll
taka í faðminn sinn heimkomna son.
Og hver bali og bær, jafnvel byggðin hér öll I
hún var bundin við trú þína og von.
Þessi fjallprúða sveit breiðir faðminn til þin
fuglar syngja sitt vorglaða lag.
Nú er sveitin þín fögur og sólin þér skín
það er síðasta kveðjan í dag.
Ástarþökk fyrir allt, góða og farsæla ferð
inn í framtíðar bústaðinn þinn.
Þar er Ijósengla land eins og sjálfur þú sérð
sofðu rótt undir frelsarans kinn.
Halldór Jónsson.
hvað dýrara en beztu sæti í
Þjóðleikhúsinu í Reykjavík, en
þarna er líka um óvenjulega
sýningu að ræða. Leiðin lá fyrst
yfir smágrýttan fjallalæk, sem
niðri í dölum er orðinn að ólg-
andi fljóti, upp lága brekku
vaxna laufskógi, og svartur
reykjarmökkurinn sýnir, að
átök gufuvagnsins voru mikil,
þó að hraðinn væri ekki nema
rúmlega lestargangur. Hér var
nægur tími til að litast um og
virða fyrir sér í næði vaxandi
útsýn og breytingarnar á fjall-
inu, er ofar dróg og hitinn lækk
aði. Hann mun hafa verið um
25 stig á láglendi, en 6 stig á
tindinum. Fyrst mættum við
tveim gömlum kunningjum,
reynitré í skóginum og punti í
rjóðri. í svipaðri hæð tók barr-
trjám að fjölga og varð barr-
skógurinn því meir sem ofar
dró. Um miðbik fjallsins bar
einkennilega sýn fyrir augu:
Sprekaskóg. í þessu sógarbelti
hér og í nálægum fjöllum, sem
við sáum, er á að gizka fjórða
hvert tré blaðlaust og hvítt eins
og rekaviður. Trjámaðkur hef-
ur deytt öll þessi tré, en þama
standa þau sem fyrr í fullri
hæð. Svo fer skógurinn að
lækka og innviðir fjallsins, forn
grýtið að segja til sín. Stein-
grátt hellugrjót sindrar í sól-
skininu, sumsstaðar vænir
hnullungar hvítir, grænir, grá-
ir, rauðleitir, en ekki beinlínis
stór björg. Svo er allt í einu
enginn skógur, aðeins lágir
barrviðarrunnar á stangli. Svo
hverfa þeir líka. Hér er gras og
grjót, smágerð skóf á steinum.
Ofan við trjágróðurinn tekur
við brattasti hluti leiðarinnar
upp fjallið, svonetfndur Jakobs-
stigi. Hér hækkar brautin um
14 þumlunga á þrem fetum. Svo
er allt í einu leiðinni lokið og
við stöndum á fjallskollinum.
Ferðin upp eftir hafði tekið
nokkuð á aðra klukkustund, en
auðvitað höfum við ekki farið
beint upp fjallið, og tvisvar sinn
um numið staðar á aukaspori
til að mæta vögnum á niðurleið.
Kollur fjallsins er næstum
gróðurlaus, en þar eru nokkur
timburhús, veitingahús, veður-
rannsóknarstofa o. fl., ennfrem
ur allstór skemma með fallega
byggðum veggjum úr hellu-
grjóti, allháum. Þar var svalt
og heiður himinn yfir fjallinu
og allt hið næsta. Hér höfðum
við augum litið „vítt land og
fagurt“ með óteljandi fjöllum á
alla vegu. Þama hefði þurft að
vera útsýnisskífa eins og á Al-
mannagjárbarmi, en ekki fund-
um við neina slíka. Þar sem ég
nú stóð þarna á tindinum, átta-
villtur enda þótt ég vissi, að
sólin var í VSV, og leit yfir öll
þessi ókunnugu fjöll nær og
fjær, sem sennilega voru óra-
leið í burtu, minnti það mig á
nafnlausan manngrúann á stræt
um stórborganna. Um mikinn
hluta þessara fjalla vissi ég-
raunar, að þau myndu vera eins
og mér sýndust þau á þessari
stundu, hvert öðru nokkuð lík,
iðgræn laufskógafjöU með barri
hið efra og granítskalla, þar
sem hæðin var slík. Fjallsýn af
slíkum stað heima á íslandi er
fjölbreyttari, fjöllin ekki svona
lík — fjallabláminn tærari.
Við dvöldum stundarkorn á
fjallinu, en of stutt eins og ævin
lega á slíkum stöðum. Samt var
gaman að fara niður aftur, og
ýmislegt nýtt að sjá eða skoða
betur. T. d. vatnsgeyma úr
timbri og opnar leiðslur til
þeirra, sem sjálfsagt eiga að
(Framhald á blaðsíðu 2).
Ályklanir verkalýSsfélaganna á Akureyri

Hin nýju hús verkalýðsfélaganna á Illugastöðum í Fnjóskadal.
(Ljósmynd: S. O.)
Helgi Jónasson á Gvendarsföðum átfafíu ára
NAFNI minn góður. Mig lang-
ar til að senda þér línu á þess-
um merkisdegi þínum. Samt
ætla ég ekkert að fara að hrósa
þér, það er nógur tíminn til að
gera, þegar þú ert dauður, því
að þá verður þú efalaust settur
á stall með mestu andans stór-
mennum, sem Noi-ðurland hef-
ur alið, og einar tólf fyrstu síð-
urnar í Flóru verða þá útblásn.
ar af hóli um þig. Vonandi hafa
þeir í himnaríki þá gerzt áskrif
endur, svo að þú getir lesið
þetta allt saman og fylgzt með
í grasafræðinni hér niðri.
Ég hef stundum hugsað mér
að þeir hefðu einhvers konar
akademíu þarna fyrir handan,
Stefán og Olafur og einhverjir
fleiri. Kannske eru þeir líka á
jarðstjörnu X með nafna okk-
ar Péturssyni og Sókratesi eða
Brúnó. Hvað sem því líður,
held ég að það verði ósköp
snautlegt að búa þarna fyrir
handan, ef engin grös er þar að
finna, og enga grasafræði, og
þar býst ég við að þú sért mér
sammála.
En nú er ég farinn að tala
við þig eins og þú sért á graf-
arbakkanum, en það ertu nú
ekki aldeilis, það sannaðist
bezt í sumar í Oxarfirðinum, og
nær er mér að halda að þú eig-
ir eftir að fara nokkrar ferðir
til Vestfjarða enn.
Eiginlega þyrftu grasafræð-
ingar að verða 100 ára, til að
geta komið einhverju verulegu
í verk, og svo eru þetta svo
merkilegir menn, að þeir mega
ekki af þeim sökum missast,
þeir eru ómissandi, eins og
stundum er sagt. Breytir þar
engu um, þótt ósnotrir menn
telji starf okkar lítils vex-t dútl
við fánýta hluti. Við erum nú
báðir komnir á þann aldur, að
við látum okkur slíkar skoðan-
ir í léttu rúmi liggja, og gerum
í mesta lagi að vorkenna þeim,
sem eru svo fávísir, að þeir
hafa aldrei leitt hugann að því,
á hverju þeir ganga, og það
jafnvel þó þeir hafi þrammað á
því langa ævi.
Hvað veldur því annars, að
bóndasonur fær annan skilning
en þann sem vanalegur er í
hans umhvei-fi? Eru það töfr-
ar huldumanna, eða hefur hann
heimt anda sinn frá einhverjum
göfugum forvera í öðrum heims
hluta kannske? Ég veit að þú
ert ekki gefinn fyrir heim-
spekilegar vangaveltur og þess
vegna læt ég þetta útrætt að
sinni. Það er svo margt, sem
við getum ekki vitað, að svo
komnu máli, og um það ar fá-
nýtt að ræða. Nær að tala um
það sem vitanlegt er, eins og t.
d. hvort Luzula sudetica vaxi á
Norðurlandi. Það ætti að vera
mögulegt að vita, ef málið er
nægilega rannsakað. — Fyrir
meira en þremur öldum skrif-
aði Jón lærði: „Hér vantar
ekkei-t til utan meistai-a þekk-
ingai-innar eður rannsak lands-
frægð, og svo er Sigfúsi og
fleirum fyrir að þakka, að þar
er úr nógu að moða, og ekki
veit ég hollaiú lesningu á síð-
kvöldum skammdegisins en
draugasögur Sigfúsar.
Ég óska þess svo að lokum,
að þú eigir enn eftir að fai'a
margar Vestfjarðaferðir — og
finna margar nýjar tegundir í
íslenzku flóruna, og síðast en
ekki sízt, að fara nokkrar ferð-
ir með mér í Öxarfjöi'ðinn.
26. september 1967
Helgi Hallgrinisson.
FUNDUR stjóma verkalýðs-
félaganna á Akux'eyri hald-
inn 14. sept. 1967 mótmælir
harðlega framkomnum ráða-
gerðum í bæjarstjórn Akur-
eyrar um álagningu nýs bygg-
ingaskatts, svokallaðs gatna-
gerðargjalds, sem lagt yrði á
nýbyggingar íbúðai'húsa.
Fundurinn telur þá stefnu,
sem hér er á fei'ðum háskalega
fyrir ástand húsnæðismála og
uppbyggingu bæjarins, þar sem
hún hlyti að leiða af sér veru-
lega aukinn byggingakostnað
og hækkaða húsaleigu. Auk
þess er slíkur skattur ranglátur
þar sem stói'byggingar og opin-
berar byggingar yrðu að mestu
skattfrjálsar og sökum þess að
þeir sem mestar fjárhagsbyrðar
bera hvað húsnæðismál áhrær-
ir yrðu nær einir látnir greiða
hann.
Fundurinn telur, að nú, þeg-
ar nýbyggingar íbúða eru í al-
geru lágmarki, sé það höfuð-
skylda bæjarstjómar að leitast
við að örva sem mest íbúða-
byggingar, m. a. með undii'bún
ingi hentugi-a byggingalóða og
öðrum skynsamlegum í-áðstöf-
unum en ekki að leggja hindr-
anir í veg fyrir byggingaiðnað-
inn í kaupstaðnum.
Þá vill funduiinn víta skipu-
lagsyfirvöld og bæjarstjórn fyr
ir sérstaklega óheppilegt val ný
byggingasvæða, þar sem ekkert
tillit virðist tekið til þess hvar
fjárhagslega er hagkvæmast að
byggja, en stór og hentug bygg
ingasvæði látin ónotuð.
Ályktun um atvinnumál.
Stjómir verkalýðsfélaganna
á Akureyri telja, að horfur í
atvinnumálum kaupstaðai'ins
séu nú hinar uggvænlegustu.
Kemur þar til mikill samdrátt-
ur vei'ksmiðjuiðnaðar og bygg-
ingaiðnaðar, bein og óbein áhrif
veiðibrests á síldveiðum og vax
andi fjárhagsöi'ðugleikar
margra atvinnufyrirtækja:
Telja stjómirnar, að brýna
nauðsyn beri til að stjórnai'völd
landsins, bæjarstjóm, almanna-
samtök og atvinnurekendur
snúist nú þegar af röggsemi
gegn þeim vanda, sem hér er á
ferðum þar sem •> ella muni
bresta á, þegar á komandi vetri,
stói-fellt atvinnuleysi vei'ka-
fólks, iðnvei'kafólks og iðnaðar.
manna með ófyrii-sjáanlegum
afleiðingum fyrir afkomu þess
og framtíð bæjarfélagsins.
Stjórnir verkalýðsfélágánha
samþykkja að kjósa 5 manna
atvinnumálanefnd, sem falið er
að beita sér fyrir eftirföldum.
bráðabirgðaaðgerðum til þess
að spoma við atvinnuleysi á
komandi vetri:
1. Að hraðfrystihús Útgerðar-
félags Akureyringa h.f. verði .
starfrækt óslitið í haust og
vetur og að togarar þess
vei'ði látnir landa þar öllum
afla sínum.
2. Að þegar verði kannaður
hagur mikilvægustu greina
verksmiðjuiðnaðarins og
gerðar af opinberri hálfu
nauðsynlegar og tiltækar ráð
stafanir, til þess að hann geti
starfað truflanalaust.
3. Að gerðar verði tafai'lausar
í'áðstafanir til þess að Slipp-
stöðin h.f. fái vei'kefni við
nýsmíðar fiskveiði- eða
flutningaskipa.
4. Að stai'fsemi Niðui’suðuvei'k
smiðju K. Jónssonar & Co.
verði efld með því að létta
verksmiðjunni hi'áefnisöflun
og tryggja henni aukinn
markað fyrir fi'amleiðslu-
vörur sínar.
5. Að Tunnuvei’ksmiðja í’íkis-
ins verði stax-fi-ækt ásamt
vei'ksmiðjunni á Siglufii'ði
að því marki, að tunnubirgð-
ir í landinu vei'ði a. m. k.
jafnmiklar á næsta sumri og
þær voru nú í vertíðar-
byrjun.
6. Að fyi'ii'hugaðri niðursuðu-
verksmiðju Valtýs Þorsteins
sonar verði veitt nægileg
stofnlán til að unnt sé að
hefjast handa um byggingu
hennar nú í haust.
7. Akui-eyrai'bær leitist við að
halda uppi svo mikilli vetrar
vinnu fyrir verkamenn, sem
frekast verður við komið
vegna veðráttu.
r-
Fundurinn telur, að brýn
nauðsyn sé á, að stai'fsemi At-
vinnumálanefndar Norðui'lands
verði haldið áfram í haust og
'vetur og hermi fengið til ráð-
stöfunar nokkru ríflegra fjár-
magn en áður m. a. með tilliti
til stuðnings við heimalandanir
(Framhald á blaðsíðu 2).

Útlilutun byggingalóða þarf að stórauka
Helgi Jónasson grasafræðingur.
ins.“ — Síðan hafa margir
þekkingai'meistarar komið fram
og starfað með þjóðinni að
í'annsókn landsins, og víst hef-
ur okkur miðað fram á leið í
þessu" efni siðan Jón Guð-
mundsson reit þessi orð, en þó
hvergi næri'i nógu mikið. Okk-
ur vantar enn meistara þekk-
ingarinnar. Þar eru hins vegar
margir kaUaðir en fáir útvaldir.
Þrátt fyrir allan skólalærdóm-
inn, lærist það fáum að afla sér
raunverulegrar þekkingar, svo
að enn ræður varíþekkingin
ríkjum á flestum sviðum þjóð-
lífsins. Rannsakaranum lærist
það fljótt, að þekkingin er í
eðli sínu óendanleg, og er að-
eins stig í þekkingarleitinni. Sé
látið staðar numið á einhvex-ju
þekkingarstigi verður þekking-
in innantóm og einskis virði.
Þess vegna er það, að sumir
óskólagengnir menn hafa meiri
þekkingu en þeir skólagengnu,
og eru í-aunverulega lærðari en
þeir. Það hefur verið aðall
Þingeyinga, að eiga bændur,
sem að lærdómi jöfnuðust á
við háskólamenn annarra þjóða.
Sú hefð upphófst fyrir átta eða
níu öldum, með Stjörnu-Odda,
og vonandi endar hún ekki með
þér.
Eiginlega hefði ég átt að enda
þetta spjall með því að segja
þér eitthvað af kunningja okk-
ar, Parthúsa-Jóni, eða öðrum
hans líkum, en þeir eru allir
oi'ðnir svo daufir á þessum
þekkingartímum, að slíkar sög-
ur ei’u eiginlega bragðlausar,
og því betur ósagðar. Þar verð-
um við sem sé að lifa af fornri
NÚ hefur viðskiptamálaráðu-
neytið leyft Akui-eyrarbæ að
leggja á nýtt gatnagerðai'gjald
sem mjög er nú til umi’æðu
að leggja á byggjendur húsa
í bænum.
Bæjarstjórinn á Akui'eyri,
Bjami Einai'sson, hefur- gert
bæjarstjóm grein fyrir mál-
inu. — f þeirri greinargerð
segir m. a.:
„Höfuðtilgangur gjalds þessa
er að gera bænum kleift, að
auka verulega úthlutun bygg-
ingarlóða, bæði til byggingar
íbúðar- og atvinnuhúsnæðis.
Eins og fjái-hag bæjarins er
nú háttað, og vegna mikillar
framkvæmdaþarfar á fjöl-
möx-gum sviðum, er ekki fyr-
irsjáanlegt að unnt sé að auka
framkvæmdir við nýlagningu
gatna og holræsa á allra
næstu árum frá því, sem ver-
ið hefur í ár. Er ekki fyrir-
sjáanlegt annað en, að lóða-
skortur geti mjög hamlað
gegn vexti bæjai'ins, ef ekki
verður að gert. Qg hvað
byggjendur sjálfa snex-tir virð
ist betra að fá lóð gegn hóf-
legu gjaldi frekar en enga.
Mjög þröngt er um öflun
tekna á annan hátt til ný-
lagningar gatna, bæði vegna
mjög takmarkaðra lagaheim-
ilda til hækkunar skatta og
gjalda — nema útsvars — og
vegna mikillar fi'amkvæmda-
þai-far á öðrum vsiðum, svo
sem á sviði varanlegrar gatna
gerðar. Eðlilegi’a er að hús-
byggjendur greiði sjálfir kostn
að við undii'búning lóða, frek-
ar en að þeim kostnaði yrði
velt yfir á launþega í bænum
og aðra skattgi’eiðendur í
hækkuðum útsvörum.
Annar tilgangur gjalds þessa
er að losa það fé, sem annars
yrði veitt til þeiiTar lagningar
gatna og holiæsa, sem hér um
ræðir, svo unnt sé að nota það
til annarra framkvæmda. í
fjárhagsáætlun fyrir árið 1967
er gert ráð fyrir fjárveitingu
til undirbyggingar gatna vest
an Mýrarvegar og norðan
Álfabyggðar að upphæð 900
þús. kr.
Það hefur enga sérstaka
þýðingu að áætla tekjur af
gjaldi þessu, þar sem því er
ætlað að standa undir ákveðn
um framkvæmdum, og er al-
gjörlega háð úthlutun lóða
hverju sinni. Gert er ráð fyr-
ir, að við upphaf framkvæmda
í nýju íbúðahverfi sé gerð
áætlun um kostnað við gerð
gatna og holræsa, og þeim
kostnaði bókstaflega jafnað
niður á allar lóðir í hverfinu,
og gjaldið þá ákveðið með
tilliti til þessa fyrir allt hverf-
ið, en tengt vísitölu bygging-
arkostnaðai'. Ef einstökum
lóðum yrði úthlutið á öðrum
stöðum í bænum á meðan á
byggingu viðkomandi hvei'fis
stendur, yrði sama gjald látið
gilda um þær lóðir.
Hvað lóðir fyrir atvinnu-
rekstur snertir, er gert ráð
fyrir að gatnagerðai'gjöld
verði háð ákvæðum bæjar-
stjói'nar hverju sinni innan
ákveðinna marka.
Miðað við aðra bæi, þar
sem gatnagerðargjöld eru inn
heimt, eru gjöld þessi mjög
hófleg, enda er land það sem
nota skal til íbúðabygginga
næstu ár í hverfinu vestan
Mýrarvegar og norðan Álfa-
byggðar mjög auðunnið.
Þar sem ekki eru horfur á
aukningu framkvæmda við
opinberar, byggingar hér í bæ
á næstunni er nauðsynlegt,
vegna hins ótrygga atvinnu-
ástands, að koma í veg fyrir
samdrátt í íbúðabyggingum
vegna lóðaskorts, og stuðla
aðgerðir þessar að því að svo.
megi vei-ða, því eins og sagt
var hér að fi'aman er fyrir-
sjáanlegt að lóðaúthlutun
verður lítil næstu ár verði
»* .
ekki gerðar sérstakar
stafanir.
Eins og kunnugt er hiefúr
‘ 1 •
verið sótzt eftir að fá úthlut-
að all miklum fjölda •einbýl-
islóða fyrir fjöldaframleidd
að standa við sinn hluta af
slíkum framkvæmdum án þess
að til komi gatnagei'ðai’gjöld,
hærri útsvör eða að draga úr
öðrum framkvæmdum.
Ef gjald þetta vei'ður lagt á
er unnt að auka úthlunun lóða
nú þegar, og úthluta á þessu
hausti a. m. k. 20 einbýlis-
lóðum til viðbótar þeim, sem
nú eru til ráðstöfunar. Yi'ði
þeim lóðum úthlutað eftir upp
drætti, jai'ðvegi ýtt úr götum
fyrir vetui'inn og ekið í þær
í vetur, og miðað við að fram-
kvæmdir geti hafizt næsta vor
þegar frost er úr jörðu.
1 þessu sambandi er rétt að
taka til athugunar hvort rétt
sé að gefa fyrirheit um var-
anlegt slitlag á nýjar götur
innan ákveðins árabils, en þó
ekki fyrr en lokið er frágangi
húsa að utan og frágangi lóða
ÍI)
í höfuð dráttum.
Eins og lögum er nú háttað
er bæjarfélaginu sniðirm mjög
þröngur stakkur hvað snertir
tekjuöflun. Óheimilt vii'ðist
að leggja hæri'i skatta á fast-
hús. Er hér að ýmsu leytl um eignir en tekið er fram í lög-
athyglisvert mál að ræða, þó um, eða 50% hærra fasteigna-
sitt sýnist hvei-jum um bygg-
4 V.
ingu timburhúsahvei'fis. En ef
reyndin er sú, að unnt sé að
framleiða einbýlishús á þenn-
an hátt á svipuðu verði og
íbúðir í fjölbýlishúsum, mætti
búast við talsverðri eftii'spurn
eftir slíku húsnæði. En bæn-
um væri algjöi'lega um megn
skatt en nú er innheimtur
hér, er þar um 1700 þús. kr.
tekjuöflun að ræða. Þó munu
lög heimila hækkun holræsa-
gjalds og vatnsskatts, sem er
reiknaður af sama stofni og
fasteignaskattur, og því að
nokkru leyti hægt að líta á
sem sama skatt. . . . “ □
K$$ÍÍSSSSÍ«5S555SSÍ55SS5SSÍ55$5$ÍÍ5Í555Í5555Í5S55$ÍS5$SÍÍÍ5$ÍÍÍÍÍÍ$5ÍÍ$ÍÍ$Í$ÍÍÍ$$5$$5ÍÍI55555Í$$Í55$5Í55ÍÍÍÍÍ5Í5ÍÍÍÍ$$5Í$Í^^