Dagur - 10.08.1978, Qupperneq 7

Eftir Guðbrand
Magnússon
Þeirrar tilhneigingar gætir oft í
stjórnmálabaráttunni að mála
hlutina í svörtu og hvítu. Þetta
sáum við vel í slagorðum sjálf-
stæðismanna nú fyrir kosning-
arnar; sjálfstæði eða sósíalismi,
alræði eða frjálshyggja o.s.frv.
Sömuleiðls sjáum við þetta í því
hvernig reynt er að stilla upp
vinstri eða hægri valkostum,
þrátt fyrir að engum hafi tekist
að skýra þá skiptingu. Þessar
tilhneigingar eiga sér hliðstæðu
um allan heim, en sá er munur-
inn að þar virðist þetta vera að
ganga yfir. Miðjuöflunum í
stjórnmálum, efnahagsmálum
og menningarmálum vex nú
stöðugt fiskur um hrygg. Góð
dæmi um þetta eru nýliðnar
kosningar í Frakklandi og jafn-
vel síðustu forsetakosningar í
Bandarikjunum.
Andlitslyftingar
marxista
I uppsiglingu virðist vera nýtt skeið
í stjómmálum vestrænna lýðræðis-
ríkja, sem hafnar uppskiptingunni í
vinstri og hægri og lætur öll hug-
myndakerfi lönd og leið. Og það
sem merkilegra er að margir þeirra
manna sem varpað hafa frá sér
hugmyndakerfunum eru fyrrver-
andi marxistar, og nægir þar að
minna á „hina nýju frönsku heim-
spekinga".
í stjómmálabaráttunni fela
margir sig á bak við grímu hug-
myndakerfanna, og þá er um að
gera að hafa grímuna nógu laglega
til að kjósendur líti við þeim. Vin-
sælasta hugmyndakerfið nú er t.d.
meðal marxista svokallaður
Evrópu-kommúnismi. Kommún-
istaleiðtogarnir sáu sem var, að
eftir innrásina í Ungverjaland, síð-
ar Tékkóslóvakíu og svo loks af-
hjúpanir Solzhenitsyn á Gul-
ag-hryllingnum, varð að gera and-
litslyftingu á ásjónu kommúnism-
ans. Yfirlýsingar um að þeir væru
óháðir Sovétríkjunum var lausnin -
og hún nefnd Evrópukommúnismi.
Með þessum flokkum hefur Al-
þýðubandalagið lýst samstöðu og
verður því að sjálfsögðu að teljast
kommúnistaflokkur sem þeir. Ailt
annað er tvöfeldni.
Sósíalisminn er
fasiskur að eðli
Svar Alþýðubandalagsins og hinna
Evrópukommúnistaflokkanna við
ásökunum á hendur Sovét-hryll-
ingnum er á þá leið, að þar sé
marxismanum gróflega misbeitt.
Þeir fyrrverandi kommúnistar sem
nú kalla sig „nýheimspekinga"
segja aftur á móti, að þetta sé al-
röng skilgreining. Staðreyndin sé
að sósíalisminn sé fasiskur að eðli
og það sé skýringin á því að hvergi í
heiminum sé hægt að benda á
sósíalískt ríki sem virði mannrétt-
indi og lýðræði. Þess vegna er það
furðulegt að margir gagnrýnendur
Sovét-hryllingsins skuli láta ánetj-
ast af nýjustu grímu kommúnism-
ans - Evrópukommúnismanum.
Það er ekki hægt annað en vor-
kenna kommum í afstöðu þeirra til
sósíalistaríkjanna. Fyrst benda þeir
á þau með stolti og segja: Þarna
sjáið þið fyrirmyndarríkið sem
stefnt skal að. Síðan fer fasismi al-
ræðisríkisins að koma í ljós, en þá
neita marxistamir að horfast í augu
við þessi ríki. Marxistar hafa alls
staðar þar sem þeir hafa komist til
valda komið upp geigvænlegu rík-
isbákni, skrifræðislegu alræðisríki
með miklum hemaðarmætti. Eins
og sést svipar þessari lýsingu til
auðhringa einkaframtaksins, og má
draga þann lærdóm af, að öfgamar
eigi meira sameiginiegt en margur
heldur. Þess vegna er yfirtaka rík-
isins, þ.e. þjóðnýting, tilgangslaus.
Það er eins í þessu máli sem flestum
þjóðfélagsmálum, að millivegurinn
reynist farsælastur fyrir heildina,
og hefur félagslegur rekstur, óháð-
ur ríkisvaldinu, reynst best.
Kenning Sókratesar
enn í gildi
Það er óheilbrigt að binda sig al-
gjörlega við eitt ákveðið hug-
myndakerfi. Það heftir nauðsynlegt
samstarf ólíkra afla þjóðfélagsins
og kemur þannig í veg fyrir að að-
kaílandi vandamál séu leyst með
hagsmuni heildarinnar fyrir aug-
um. Við verðum að brjóta allar þær
stefnur, sem að okkur flæða, til
mergjar og athuga hvort nokkur
kjami er í þeim. Þannig getum við
skilið úr það sem rangt er og
myndað okkur einhverja hugmynd
um það, sem um er að ræða. Það
eru ekki til nein algild hugmynda-
kerfi, þó málsvarar þeirra flestra
telji þau það. Því verður almenn-
ingur að temja sér gagnrýni á öll
kerfin, en láta ekki eitt einstakt
hugmyndakerfi ná tökum á sér.
Þetta er skoðun sem Sókrates setti
fram á sínum tíma og hún er í fullu
gildi enn. Hann dró margt í efa með
spumingum sínum og svörum.
Þannig lagði hann grunninn að
sjálfsgagnrýni og gagnrýni á allt
sem taldir eru sjálfsagðir hlutir. Til
þess verður auðvitað að ryðja burtu
mörgum hleypidómum og benda á
margt sem aflaga fer.
Hugmyndakerfin
eru hrunin
Iðnvæddum lýðræðisrikjum vest-
urheims er gjaman stillt upp sem
andstæðu kommúnistaríkjanna, en
í raun eiga þau margt sameiginlegt.
Auðvaldið er í höndum ríkisins I
kommúnistaríkjunum, en hjá
einkaaðilum og auðhringum í
vestrænu ríkjunum. En munurinn
er sá, að í borgaralegu ríkjunum í
vestri er gagnrýni leyfð á kerfið, en
ekki hjá kommúnistaríkjunum.
Þess vegna aðhyllast æ fleiri borg-
aralega miðjuflokka, sem hafna
bæði einkaauðmagninu og ríkis-
rekstrinum, en hefja til vegs félags-
leg fyrirtæki í eigu fólksins. Á Is-
landi er Framsóknarflokkurinn
einn um að gegna þessu hlutverki.
Hugmyndakerfi „frjálshyggju“
sjálfstæðismanna er hrunið. Frjáls-
hyggja þeirra hefur sýnt sig leiða til
aukins arðráns á vinnulýðnum,
einokunar og atvinnuóöryggis.
Hugmyndakerfi marxista er
hrunið. Fyrir því sáu innrásirnar í
Ungverjaland og Tékkóslóvakíu,
Gulag-lýsingar Solzhenitsyn og
aðrar mannréttindaskerðingar.
Þessi gömlu kerfi hafa óhjá-
kvæmilega misst sannleiksgildi sitt
og vald. Engin alvarlega hugsandi
maður ímyndar sér lengur að hægt
sé að setjast niður og búa til hug-
myndakerfi sem stenst þjóðfélags-
lega reynslu. Þessi kerfi hafa komið
fram af sömu ástæðu og ofsatrúar-
brögðin - óskiljanlegri sjálfsblekk-
ingarþörf.
Óskild öfl
í einn farveg
Jafnhliða undanhaldi öfgaafla í
stjómmálum vex miðjuflokkum
afl. Þetta mun gerast hér eins og í
öðrum lýðræðislöndum. Fólk er
hætt að spyrja hvort þetta eða hitt
sé til vinstri eða hægri, heldur; er
það til góðs eða ills.
Þegar við stofnun Framsóknar-
flokksins var þar veitt í einn farveg
óskyldum öflum, s.s. ungmenna-
félagshreyfingunni, .stéttarsamtök-
um bænda, samvinnuhreyfingunni
og fleirum. Mestan þátt i því að það
reyndist mögulegt átti eflaust Jónas
Jónsson frá Hriflu. Staða slíks
flokks, sem auk þess er staðsettur á
miðju stjórnmálanna, er vanda-
samari en hinna vegna þeirrar
miklu ábyrgðar sem hann ber á að
sætta ólík þjóðfélagsöfl, bæði utan
og innan sinna vébanda.
„í stjórnmálabaráttimni fela margir sig á bak við
grímu hugmyndakerfanna, og þá er um að gera að hafa
grímuna nógu laglega“
Solzhenltsyn. Gul-
ag-lýsingar hans
hafa sýnt okkur
hvernig er hægt að
berjast gegn of-
beldinu innan al-
ræðisríkisins.
Sókrates: „Briót-
um allar hugmyndir
til mergjar og skilj-
um úr það sem er
rangt".
Einn hinna nýju
frönsku heimspek-
inga, • Bernard-
Henri Levy: „Marx-
isminn er ópíum
fyrirfólkið".

Karis Marx. Kenn-
ingar hans leiða til
skerðinga á lýð-
réttindum þar sem
þær komast í fram-
kvæmd.
Jónas frá Hriflu.
Honum tókst að
reita í einn farveg
ólíkum þjóðfélags-
öflum.
Kristileg skylda
eftir séra Bjartmar Kristjánsson
Einhvem tímann heyrðist það í
messutilkynningum Reykjavík-
urpresta, að það væri kristileg
skylda foreldra væntanlegra
fermingarbama að koma til
kirkju sinnar.
I þessu tilefni sagði einhver við
mig, að sér sýndist það kristileg
skylda allra kristinna manna að
sækja messur eins oft og við yrði
komið.
Þessu held ég, að ekki verði í
móti mælt. Svo lengi sem við
höfum kirkju og kristindóm, og
teljum kristileg lífsviðhorf stuðla
bezt að farsælu og fögru mannlífi,
hljóta kristnir menn að telja það
skyldu sína að styðja við bakið á
kirkju Krists, með því að sýna sig
einstöku sinnum í húsi hans.
Að segja, eins og oft heyrist, að
maður geti verið eins vel krístinn,
þótt hann komi helzt aldrei I
kirkju, er hrein firra. I hvaða fél-
agsskap, öðrum en kirkju Krists,
mundi nokkrum detta í hug að
Séra Bjartmar Krlstjánsson.
telja þann, sem sára sjaldan eða
aldrei sækti fundi eða samkomur
félags síns, jafn góðan félaga og
hinn, sem væri þar með af lífi og
sál? Og sá, sem ekki rækir kirkju
sína, gefur öðrum ekki gott for-
dæmi.
Við viljum hafa kristindóm í
landinu. Okkur skilst, að hann sé
málsvari og brjóstvörn mann-
frelsis, mannréttinda og þeirrar
mannhelgi, sem á svo mjög í vök
að verjast víða um heim. En
kristindómurinn er engin eilífð-
arvél, er gangi án þess að hann
þurfi að fá kraftinn einhvers
staðar frá. Með tómlœti gagnvart
þeirri stofnun, sem vill halda á loft
og verja og berjast fyrir áður-
nefndum hugsjónum kristindóms-
ins, erum við að fella á okkur
nokkra ábyrgð á mörgu þvi, sem
verst gerist i heiminum. Og við er-
um um leið að auka hœttuna á þvi,
að hið sama komi yfir okkur sjálf
Ef kristindómurinn er ekki tal-
inn þess virði, að eytt sé örfáum
klukkustundum á ári til þeirrar
félagslegu þjónustu við hann, að
koma einstaka sinnum til kirkju,
þá er hreinlegra að segja sig úr
kirkju Krists. Það er meinið, að
kirkjuskipið siglir með allt of
mörg lík í lestinni.
Kosning fulltrúa
á SUF þing
Fundur verður í Framsóknarfélagi Akureyrar
fimmtudaginn 10 ágúst kl. 20.30 í Hafnarstr. 90
Fundarefni Kosning fulltrúa á 17 þing SUF sem
haldið verður að Bifröst í Borgarfirði dagana 8. og
9. september. Stjómin
Lögfræðiþjónusta
Fasteignasala
Einbýlishús
við Hraungerði 150 ferm. ásamt fokheldum bílskúr. Húsið er ekki
alveg, fullfrágengið og býður upp á ýmsa möguleika við frágang. Laus
strax.
Einbýlishús
við Stekkjargerði á tveimur hæðum, efri hæð 118 ferm. neðri hæð um
65 ferm. Innbyggður bílskúr. Laus strax
Þriggja herbergja íbúð
við Víðilund á neðstu ibúðar hæð. Mjög góð og þægileg ibuð. Hita-
veita. Laus eftir samkomulagi.
Höfum auk þess margar aðrar eignir á söluskrá
Sölumaður við kl. 5-7
Lögmaður
Ólafur Birgir Árnason
Sölumaður
III EIGNAMIÐSTÖÐIN Ólafur Þ. Armannsson
skipagötu 1 . sImar 2«6os, 2«74s heimasími 22166
DAGUR.7