Dagur - 27.05.1982, Blaðsíða 7

<$

Horft heim til Skjaldarvíkur.
m
u? %
>• V- ZLPs-ý > .*• •»• •
,sfc. >
* « •
Y'
Y Jr-
Heiðdís Norðfjörð á skrifstofu sinni.
• í dag er ferðinni heitið til
Skjaldarvíkur. Þar búa nú um
80 manns, en með starfsliði fer
tala þeirra sem starfa og búa í
Skjaldarvík í hundraðið. Með-
alaldur vistmanna er um 80 ár,
en sá elsti heitir Gunnar Jó-
hannsson, fyrrv. húsvörður í
Barnaskóla Akureyrar og verð-
ur hann 101 árs í lok júní. Það
ríkir ró og friður í Skjaldarvík,
og því fólki sem Dagur ræddi
við bar saman um að gott væri
að búa í Skjaldarvík, en það tók
yfirleitt fram að gott væri að
hafa „ögn meira að gera“, eins
og einn orðaði það. Það kom
líka í Ijós í viðtölum við þetta
ágæta fólk að það væri vant
mikilli vinnu, hefði orðið að
vinna myrkranna á milli til að
hafa í sig og á. En nú er það sem
sagt sest í helgan stein í Skjald-
arvík.
Heiðdís Norðfjörð, sem stýrði
búi í fjarveru Jóns Kristinssonar,
forstöðumanns Skjaldarvíkur og
Hlíðar, tók vel á móti blaðam. og
við héldum inn í aðalbygginguna,
þar sem flestir búa. Tæpur tugur
býr í pýlegu einbýlishúsi, sem
kallast Miðvík, en sjö búa í húsi
sem einfaldlega gengur undir
nafninu Skemman. „Flestir búa í
eins manns herbergjum og það er
stefnan að svo verði í framtíð-
m
■ ,<?

inni,“ sagði Heiðdís þegar við
gengum eftir einum af mörgum
göngum Skjaldarvíkur. Starfsfólk
var á þönum, hádegisverði var
nýlokið. Flestir höfðu farið inn á
herbergi sín og hallað sér eftir
hádegisverð.
„Hér búa gamlir Grenvíkingar,
fólk ættað úr Flatey, Svalbarðs-
strönd og Fnjóskadal, svo að eitt-
hvað sé nefnt. Ég held að við meg-
um ekki tala um Skjaldarvík og
Hlíð sem eitt og hið sama. Hér
búa t.d. fleiri einstæðingar og
margir eru mun sjúkari en þeir
sem búa í Hlíð, auk þess sem Hlíð
er mun nýrri og fullkomnari.
Skjaldarvík er ekki hjúkrunar-
heimili, enda er ekki aðstaða fyrir
að meðhöndla sjúklinga, þótt það
sé gert af brýnni þörf. Meiripartur
þeirra sem hér býr hefur tæplega
fótavist.
Það verður að segjast eins og
er, að við vildum gjarnan að íbú-
arnir hefðu meira við að vera.
Margir karlmannanna hnýta
spyrðubönd og öngla, en sumar
kvennanna prjóna. Á veturna
hafa verið hér föndurkennarar,
en því miður tókst ekki að fá
neinn sl. vetur. Undanfarin ár
hefur aðstaða fyrir föndur og þ.h.
ekki verið nógu góð, en nú er ver-
ið að byggja hús norðan við aðal-
bygginguna og þar verður föndt-
' "•llö
Sveinmar málar
að í framtíðinni. Að sjálfsögðu er
mest félagslíf hér á veturna. Fé-
lagsmálaráð stendur fyrir
skemmtun einu sinni í mánuði á
veturna, spilakvöld eru einu sinni
í viku og á sumrin er farið í stutt
ferðalög. Hingað koma alls konar
hópar til að skemmta fólkinu og
má þar nefna æskulýðsfélög,
skáta, Hjálpræðisherinn og
Hvítasunnumenn, auk fleiri og
fleiri. Við dönsum í dagstofunni
og þar er messað á sunnudögum.
Eg byrjaði hér fyrir sjö árum og
síðan þá hefur t.d. félagslíf aukist
til muna, án þess að ég sé að
þakka mér fyrir það. Þvert á móti
- þetta er bara þróunin sem betur
fer. Húsakynni hafa batnað stór-
lega. Sumir segja að Skjaldarvík
sé úti í sveit, en það er ekki rétt.
Það tekur aðeins 10—15 mínútur
að komast hingað og það er sjald-
gæft að hingað sé ófært á veturna.
Margir búa líka í bænum og er
ekið á milli.
Hvort fólkinu líkar hér fer
mikið eftir hugarfari þess þegar
það kemur hingað. Við reynum
að gera það sem í okkar valdi
stendur til að því líki vel. Ég held
að frekar gott sé að búa hér, ég
vildi sjálf búa í Skjaldarvík, þegar
og ef þar að kemur.
Það er mjög fallegt í Skjaldar-
vík, sérstaklega á sumrin. Menn
hafa verið hér með báta og ef fólk
vill, getur það fylgst með búskap,
því að hér er bóndi, sem leigir
landið. Kýrnar fóru út í morgun
og ef þú leitar vel, getur þú fundið
þær einhvers staðar á harða-
spretti.
Við reynum að hafa heimilis-
brag á hlutunum hér, gerum hvað
við getum til að forðast stofnana-
brag. En verst er að þurfa að hafa
hér fólk sem ætti í rauninni að búa
á hjúkrunarheimilum fyrir aldr-
aða eða á spítölurm Hér búa
margir heilbrigðir einstaklingar til
líkama og sálar, og það er í þeirra
þágu og sjúklinganna, að hóparn-
ir séu aðskildir. Þetta ástand lag-
ast eitthvað þegar Systrasel verð-
ur tekið í notkun, en við verðum
að gera betur. Málefni aldraðra
eru svo brýn að þau þola enga bið,
af nógu er að taka, og aldraðir
verða hlutfallslega sífellt stærri
þjóðfélagshópur. Því megum við
ekki gleyma sem erum ung í dag.“
eiga tveir bræöur að fá það til
íbúðar.
„Það er gífurlega mikið sem
þarf að gera á stað eins og Skjald-
arvík. Við erum tveir sem önn-
umst þetta, hinn er trésmiður og
hann starfar líka við Hlíð. Það má
segja, að við þurfum ekki að
kvarta undan aðgerðarleysi, en
starfið er fjölbreytt, maður er
aldrei í því sama til lengdar og það
er ágætt.“
• Sveinmar Gunnþórsson er
bflstjóri og „altmugligmand“ í
Skjaldarvík. Hann sér um alla
aðdrætti, gerir við leka krana,
málar veggi og leggur gólfdúk.
Þegar blaðam. gekk um ganga
Skjaldarvíkur var Sveinmar að
mála herbergi, en innan tíðar
• Hjónin Halldór Albertsson
og Kristjana Vilhjálmsdóttir
komu til Skjaldarvíkur um
haustið 1978. Halldór var ný-
stiginn upp úr slæmri flensu er
blaðamaður barði að dyrum,
en Kristjana var hress. Þau
hjónin bjuggu að Neðri-Dálks-
stöðum á Svalbarðsströnd og
unnu bæði fram að þeim degi
sem þau fluttu yfir fjörðinn.
Eitt sinn störfuðu Halldór og
blaðam. saman í vegavinnu.
Það er m.a. þeim að þakka, að
vegurinn á Svalbarðsströnd er
jafn góður og raun ber vitni.
Halldór verður 80 ára I júlí, en
Kristjana er árinu yngri.
„Ég vann hjá honum Jónasi í
Gerði (Kjúklingabúinu Fjör-
eggi). Það vantaði ekki að af mér
væru tekin gjöld. Þegar ég fékk
6 - DAGUR - 27. maí 1982
Sigríður Einarsdóttir og María Vilhjálmsdóttir.
Nokkrar starfsstúlknanna í kaffi.
Það er vinsælt að sitja á ganginum - við suðurglugga.
Jóhannes Jónatansson á fleti sínu í Skemmunni.
kall um að koma hingað fyrsta júlí
átti ég eftir að vinna fyrir opin-
beru gjöldunum. Ég komst því
ekki hingað fyrr en þremur mán-
uðum seinna,“ og Halldór hló.
Þau hjónin fengu sér sæti á rúmi
Kristjönu og bjuggu sig undir
myndatöku. „Mér hefur líkað
ágætlega hér,“ sagði Kristjana.
Halldór á bát sem reyndar hef-
ur ekki verið notaður upp á síð-
kastið. Hann hefur hnýtt spyrðu-
bönd og sagði að það hefði verið
svo mikið að gera á þeim vett-
vangi að sjórinn hefði setið á hak-
anum. Þar að auki er víkin austan
við Skjaldarvík ekki sérlega hent-
ug fyrir trillur. Halldór sagði að
hún væri grunn og því illt að láta
þær liggja úti á víkinni.
„Það er nú einu sinni svo með
þetta gamla fólk sem er vant strit-
inu, að því finnst það þurfa að
gera eitthvert gagn. Ég held
hreint og beint að það hefði verið
vel til fallið að kenna okkur gamla
fólkinu að vera saman, að eyða
frístundunum,“ Halldór tók sér
málhvíld og Kristjana sagði, að
hún prjónaði ekki mikið, mætti
það ekki heilsunnar vegna. „Við
höfum gert töluvert af því að
hnýta spyrður og það finnst mér
ágætt. Þetta er rólegt verk og ekki
mikil átök við það,“ sagði Krist-
jana. Við ræddum um spyrðu-
böndin og Halldór sagði réttilega,
að það yrði varla mikil eftirspurn,
þar sem Nígeríumenn hefðu ekki
efni á skreið frá íslandi. „Útsýni?
Já, við höfum gott útsýni, alla
Ströndina. Það getur ekki verið
betra,“ sagði Kristjana um leið og
blaðam. kvaddi þau hjón.
• í „Skemmunni“ býr hressi-
legur eldri maður sem tekur í
nefíð. Sá heitir Jóhannes Jóna-
tansson, fæddur í Sigluvík á
Svalbarðsströnd 1898. Áður en
hann kom til Skjaldarvíkur bjó
hann á Grenivík. Áður en tíð-
indamaður Dags hóf að spyrja
vildi Jóhannes kanna ættir
hans. Ekki leið á löngu áður en
í Ijós kom að Jóhannes kannað-
ist vel við afa í föðurætt og
ömmubróður í móðurætt.
„Ég kom hingað 4. janúar í ár,“
sagði Jóhannes eftir að viðmæl-
andi hans hafði afþakkað nef-
tóbak. „Ég get víst lítið dæmt um
það hvernig er að búa hér, en það
er fallegt hérna. Ég fékk strax ein-
staklingsherbergi, ég kann vel við
það.“
Talið barst nú að neftóbaki.
Jóhannes fræddi viðmælandann á
því, að neftóbakið í dag væri
„rusl“ miðað við það sem kom til
landsins fyrir stríð. „Það var
danskt, úrvals vara, en því miður
hvarf það á stríðsárunum."
„Ég ól mestan minn aldur á sjó,
á alls konar skipum, stórum sem
smáum. Ég held ég hafi verið á
flestum verstöðvum landsins og
ég byrjaði 12 ára gamall og er nú
víst að verða 84 ára. O, nei, það
voru ekki mikil þægindi um borð
samanborið við það sem nú er.“
Gömul mynd á kommóðu vakti
athygli blaðamanns. „Þetta er
strandskipshöfn. Ég er hérna í
horninu," og Jóhannes bendir á
ungan mann. „Þarna var ég 16
ára. Þetta skip hét Óli, eign Otto
Tuliniusar. Skipið brotnaði í hafís
vestur í flóa. Við gengum til ísa-
fjarðar og þar var myndin tekin,“
Jóhannes hallar sér aftur, fær sér í
nefið. „Ég er mest hér,“ og Jó-
hannes bendir á rúmið. „Fæturnir
eru orðnir ónýtir, en ég geng
stundum upp í brekkuna þarna
vestan við húsið. Ég les mikið og
mér líður ágætlega.“
• Miðvík stendur rétt norðan
við aðalbygginguna í Skjald-
arvík. Þetta er nýlegt einbýlis-
hús og var í upphafí byggt fyrir
ráðsmanninn, en þörfín fyrir
aukið húsnæði fyrir aldraða var
brýn og þeir fluttu inn í húsið,
sem nefnt hefur verið Miðvflí.
Þar búa nú 7 vistmenn. Þegar
Dagur var þar á ferð hitti hann
tvær bráðhressar konur, þær
Maríu Vilhjálmsdóttur, sem
fædd er í janúar 1899 og Sigríði
Einarsdóttur frá Eyrarlandi í
Öngulsstaðarhreppi, en Sig-
ríður er fædd árið 1902. María
er systir Kristjönu og bjó að
Neðri-Dálksstöðum á Sval-
barðsströnd.
Þær tóku því vel að sitja fyrir á
mynd. Þegar þær voru spurðar
hvað þær aðhefðust á daginn,
sagði Sigríður, að hún prjónaði
mikið og saumaði stundum út.
Hún benti á útsaumaða mynd á
norðurvegg og kom í ljós að hún
var verk Sigríðar. „Oft sit ég við
sjónvarpið á kvöldin.“
„Já, ég var hjá Kristjönu og
Halldóri. Ég hélt að ég færi ekki
frá Neðri-Dálksstöðum fyrr en
alfarin, en svo skaust ég hingað
fyrst,“ María brosir. „Ég hef það
reglulega gott hér og þótt ég segi
sjálf frá þá hef ég ekki komið mér
illa hér.“
Sigríður og María voru sam-
inála um að vinnu mætti auka og
Sigríður sagði, að það væri ekki
fjarri lagi að hefja kennslu í
Skjaldarvík. „Maður gæti þá
e.t.v. bætt einhverju við sig í
föndri og slíku.“ Með þessum
orðum Sigríðar kveðjum við
Skjaldarvík.
27. maí 1982 - DAGUR -7