Dagur - 06.03.1987, Blaðsíða 6

6 u-;ÐÁGUR - 6. m’árs 1Ö87
Mj ólkursamlag
S.A.H. á Blönduósi
tók til starfa í des-
ember 1947 og verð-
ur því 40 ára í des-
ember í ár. Af þessu
tilefni og vegna þeirr-
ar umræðu sem hefur
verið í gangi um
fækkun vinnslu-
stöðva landbúnaðar-
ins heimsótti Dagur
mjólkursamlagið og
tók nokkra menn
tali, sem þar vinna.
Páll Svavarsson mjólkursamlagsstjóri.
Heimsókn í Mjólkursamlag S.A.H.
011 heljarstökk eni hættuleg
Mjólkursamlag S.A.H. var
fyrsta mjólkursamlagið hérlendis
sem búið var vélum til þurrkunar
á mjólk og undanrennu. en fram
að því hafði undanrennuduft ver-
ið flutt inn frá Danmörku. Fyrsti
mjólkursamlagsstjóri á Blöndu-
ósi var Oddur Magnússon en
núverandi mjólkurbússtjóri er
Páll Svavarsson. Fyrsta starfsárið
tók samlagið á móti 1.277.502
lítrum af mjólk en árió 1986
4.211.101 lítrum.
Fyrstan hittum viö að máli
Guðmund Theodórsson sem hef-
ur starfað lengst allra hjá mjólk-
ursamlaginu eða síðan 1. maí
1949.
- Fjörutíu ár eru langur u'mi
Guðmundur. hefur ekki orðiö
gífurleg breyting á vinnslunni á
þessum tíma?
.,Jú, það er orðin mikil breyt-
ing á búinu, bæði hefur það
stækkað og svo hafa allar vélar
breyst alveg geysilega á þessum
tíma."
- Var ekki lítil vélvæðing á
fyrstu árunum?
„Jú. hún var frekar lítil. T.d.
var fyrsta kyndingin kolaketill og
þurrmjólkurvélin sem var tekin
úr notkun fyrir nokkrum árum
þætti sennilega gamaldags. Síðan
fór smjörpökkunin þannig fram
að það var hola í borðinu sem var
fyllt og síðan var stutt á handfang
og þá kom stykkið upp, þannig
var pakkað einu stykki í einu. Og
við strokkunina á rjómanum var
það þannig aö það þurfti aö bera
rjómann í strokkinn í brúsum og
svo áfirnar aftur frá honum í
brúsum.“
- En móttakan á mjólkinni,
hvernig fór hún fram?
„Það var þannig að hver bær
var með sitt númer og við tókum
brúsana og vigtuöum frá hverjum
bæ fyrir sig.“
- Það hefur þá verið mikill
brúsaburöur. Var þetta ekki erf-
itt starf?
„Þetta var eintómur burður,
brúsarnir voru teknir inn af bíl-
unum fullir og svo þeir tómu út
aftur. Og það var mikið um 50
lítra brúsa.“
- En hvað með framleiðsluna,
hún hefur varla verið eins fjöl-
breytt þá og núna?
„Jú, það er nánast eins. Það
hefur lítið breyst nema að súr-
mjólkin og kálfafóöriö hafa bæst
viö.“
- Hvaö voruö þið margir sem
unnuð hér fyrstu árin?
„Þaö var nú unniö á þurrkunni
allan sólarhringinn á þrískiptum
vöktum, svo voru tveir í vélasal
og ein stúlka í piikkuninni á
smjörinu og svo mjólkurbússtjór-
inn.“
- Vann mjólkurbússtjórinn
meira við vinnsluna þá en á
seinni árum?
„Þetta var allt smærra í sniðum
þannig að hann vann með mest-
allan daginn. Þá var ekki eins
mikil skrifstofuvinna. Að vísu fór
bókhald fram úti á kaupfélags-
skrifstofu, en nú er það unniö
hér.“
- En þurrmjólkur- og undan-
rennuduftsframleiösla hefur sem
sagt alltaf veriö einn aöal fram-
leiðsluþátturinn?
„Aöalframleiðslan hefur alltaf
verið smjörgerð og þurrmjólk.
Og hér áður var þurrmjólkur-
duftiö ekki sett í poka eins og nú
heldur var það sett í kassa. Við
fengum hliðarnar og gaflana og
síðan voru þcir ncgldir saman
hér.“
- En í hverju er mesta breyt-
ingin fólgin á þessum árum?
„Mesta breytingin er að viö
höfum fengiö þurrkara sem
þurrkar helmingi meira en sá
gamli, eöa KKM) lítra á klukku-
tíma í stað 500. En svo má líka
segja að mesta breytingin sé
meðferðin á mjólkinni, bæði
gerilsneyðingin og cins kynd-
ingin. Að fara úr kolakyndingu
og yfir í það að hafa alsjálfvirkan
olíuketil eins og nú er.“
- Hvcrnig er það mcö þig, hef-
ur þig ekki langaö til að hætta og
fara í aðra vinnu?
„Nei, en það er orðið með mig
eins og þá sem hafa unnið lengi
t.d. við höfnina í Reykjavík, ef
þeir fara út að labba í sínum
fríum, þá fara þeir niður að höfn.
Ef ég fer út að labba þá labba ég
alltaf áleiðis út að mjólkursam-
lagi. “
Næst tókum við tali Sigurbjörn
Sigurðsson, en hann vinnur við
að sekkja þurrmjólkurduftið og
enda þótt hann sé orðinn 74 ára
sveiflaði hann stórum pokunum
til og frá og virtist ekki hafa mik-
ið fyrir því.
- Hvað ert þú búinn að vinna
hér lengi?
„Ég er búinn að vera hérna í
stöðinni síðan ’60.“
- Hvað gerðir þú áður?
„Ég kom hérna í sýsluna um
tvítugt og vann venjulega sveita-
vinnu í fjöldamörg ár. Svo keypti
ég mér bíl, loksins, trukk sem
kallað var og vann í vegavinnu
eitt eða tvö surnur og fór svo í
mjólkurkcyrsluna. Ég man nú
ekki alveg hvað ég var lengi viö
það, en þctta var á árunum ’49 til
’52.“
- Hvernig var vegakerfið í
sýslunni þá?
„Það var alveg hörmung. Þetta
voru snjóþungir vetur, sérstak-
lega einn sem ég man eftir, og þá
tók ég það ráð að ég keyrði
gömlu sleðaleiðirnar og vötnin og
komst þannig á milli. Þá voru
vcgirnir aldrei mokaðir. Ég bjó
þá frammi í sveit og fór úr
Blöndudalnum í Svínadalinn yfir
Svínavatnið og flóana og svo yfir
Laxárvatn hingað niður eftir.“
- Þú hefur þá ekki komist
heint á bæina?
„Nei yfirleitt ekki, þeir urðu að
flytja mjólkina í veg fyrir mig.
Annars fór ég allan andskotann
sko, ég fór yfir móa og mela og
ekki eftir neinum vegum á þess-
um bíl, sem var Gemsi sex
hjóla.“
- Hvaö lók svo við þegar þú
hættir í mjólkurkcyrslunni?
„Þá fór ég í byggingavinnu við