Dagur - 18.05.1988, Page 9

8-DAGUR-18. maí 1988
18. maí 1988- DAGUR -9
„Mjólk er góð.“ Jú, þetta er
yfirskrift risaauglýsinga í
dagblöðum og
sjónvarpsauglýsinga sem
dunið hafa yfir síðustu
misserin. En svo er með
mjólkina eins og flest annað
að hún getur verið misjöfn að
gæðum. Þannig er
mismunandi frá einu kúabúi
til annars hversu góð mjólkin
er, þetta getur farið eftir
gæðum fóðurs, húsakosti,
heilsufari kúnna, mjöltum,
hreinlæti eða jafnvel geta
spilað þarna inn í
utanaðkomandi þættir eins og
rafmagnsleysi. Þeir sem búa í
þéttbýlinu hafa oft blöskrast
yfir því ef rafmagnið bregst,
ekki hægt að elda matinn eða
hella upp á könnuna. Fæstir
þeirra hugsa út í að á
nákvæmlega sama tíma eru
bændur með verðmæta mjólk
í mjólkurtönkum úti í sveit,
tönkum búnum
rafmagnskælingu og því getur
voðinn verið vís þegar
rafmagnið bregst.
En því allt þetta tal um raf-
magn og mjólk? Jú, á dögunum
var þeim 34 framleiöendum á
mjólkursvæði KEA sem sköruðu
fram úr á síðasta ári boðið til
skoðunarferðar í samlagið sitt,
framleiðendum sem hafa komist
hjá skakkaföllum á borð við þau
sem að framan er lýst.
Gæðakröfurnar aukast
Sú regla hefur verið að á aðal-
fundum Mjólkursamlags KEA
eru þeir framleiðendur sem skil-
að hafa afbragðs mjólk til sam-
lagsins heiðraðir. Gæðakröfurnar
verða sífellt meiri en þrátt fyrir
það fjölgar þeim búum sem ná
þessu marki og sumir fram-
Íeiðendur hafa verið í þessum
hópi ár eftir ár. Hjá þeim sem
fengu viðurkenningu samlagsins
að þessu sinni fór gerlainnihald
í mjólkinni aldrei yfir 30.000
gerla/ml á síðasta ári, meðaltals
frumutala var undir 500.000/ml,
mjólkin var alltaf í fyrsta flokki við
flokkun á hitaþolnum og kulda-
kærum gerlum og aldrei varð vart
við fúkkalyf og/eða önnur efni
sem rýrt geta gæði mjólkurinnar.
árangri að hafa 5 sinnum verið í
hópi þeirra sem leggja inn besta
mjólk í samlagið en það eru
Félagsbúið á Eyvindarstöðum í
Saurbæjarhreppi, Árni Her-
mannsson á Ytri-Bægisá í Glæsi-
bæjarhreppi og Sigurður Jónas-
son á Efstalandi í Oxnadal.
ferðina. Fyrst lá leiðin inn í rann-
sóknastofu samlagsins þar sem
Júlíus Kristjánsson, verkstjóri
útskýrði það sem fyrir augu bar.
Sýni sem tekin eru úr mjólkur-
tönkum framleiðendanna eru
rannsökuð hér, segja má að hér
falli dómur um flokkun mjólkur-
Þórarinn Sveinsson samlagsstjóri sýnir gestunum vinnslu mjólkurosta. Áhuginn skín úr augum viðstaddra eins og sjá
Fyrir leikmann sem ekki þekk-
ir til þá er erfitt að gera sér grein
fyrir hvað þetta þýðir en í raun
væri nóg að mjólkurtankur bilaði
yfir eina nótt á hlýju sumri og þá
stæðist mjólkin ekki þessar kröf-
ur, félli i annan flokk.
I ár skiptust viðurkenningar
þannig milli deilda: Hrafnagils-
deild 5, Saurbæjardeild 5,
Öngulsstaðadeild 3, Svalbarðs-
strandardeild 1, Glæsibæjardeild
3, Skriðudeild 5, Höfðhverfinga-
deild 1, Öxndæladeild 3,
Árskógsstrandardeild 1, Hörg-
dæladeild 4, Svarfdæladeild 1 og
Fnjóskdæladeild 2. Þessir fram-
leiðendur fengu allir litla og
snotra mjólkurbrúsa í verðlaun,
áletraða með framleiðenda-
númeri og nafni. Þeir 12 fram-
leiðendur sem hafa fengið þessar
viðurkenningar þrisvar eða oftar
fengu ögninni veglegri brúsa að
launum. Vert er að geta þess að 3
framleiðendur á svæði Mjólkur-
samlags KEA hafa náð þeim
Nokkur ný andlit
Að morgni miðvikudags í síðustu
viku kom um þriðjungur þessara
verðlaunaframleiðenda í Mjólk-
ursamlag KEA í boði þess. Tekið
var á móti þeim með vöfflum og
rjóma og bauð Þórarinn Sveins-
son samlagsstjóri gestina vel-
komna. „Það er alltaf gaman að
sjá framan í ykkur, sumir komu
hingað í fyrra en svo eru hér
nokkur ný andlit,“ sagði hann.
Þórarinn talaði um að kröfur
hjá Mjólkursamlaginu hafi verið
auknar nú frá því sem var í fyrra.
Það að miklar kröfur séu gerðar
til framleiðenda á svæðinu eigi
sinn þátt í að samlagssvæðið sé
valið fyrir rannsóknir á júgur-
bólgu.
Endurbætur á samlaginu eru
stöðugt í gangi og útskýrði Þórar-
inn þær lagfæringar sem verið er
að gera um þessar mundir og
miða að því að minnka dælingu á
mjólkinni.
Og þá var að halda í skoðunar-
Hvað í ósköpunum?!? Þetta ker vakti forvitni margra og leiðsögumenn hópsins greindu frá því að hér sé á ferðinni kota-
sæla sem verður stöðugt vinsælli hjá neytendum.
innar og þar með að miklu leyti
um afkomu búanna. Viðstaddir
fylgdust því með úrvinnslu sýn-
anna af áhuga.
Áfram var ferðinni heitið.
Næst lá ieiðin inn í vinnslusalinn
þar sem verið var að pakka
smjöri og mjólk. Tveggja lítra
fernur streymdu úr pökkunarvél-
inni, gerilsneydd og fitusprengd
nýmjólkin.
Viðurkenning í fímmta
skipti
„Já, ætli maður sé ekki með í
fimmta skipti,“ segir Árni Her-
mannsson, bóndi á Ytri-Bægisá
þegar hann var spurður hve oft
hann hafi verið í hópi verðlauna-
framleiðenda hjá Mjólkursam-
lagi KEA.
- Hvað framleiðir þú mikla
mjólk árlega?
„Ég má framleiða rúmlega
80.000 lítra sem er mun minna en
fyrst eftir að kvótinn var settur á.
Fyrst fékk ég úthlutað tæplega
100.000 lítra kvóta þannig að
þetta er búið að dragast verulega
saman.“
- Hefurðu alltaf verið innan
kvótamarka?
„Maður er alltaf dauðhræddur
við að fara yfir og t.d. í fyrra fékk
ég leigðan kvóta en nú er búið að
koma í veg fyrir slíkt. Það er
mikill galli því hjá okkur geta
verið sveiflur á milli ára, þarf
ekki annað en burður hjá kúm
færist til og þá lendir meira á
næsta ári. Með því að leigja gát-
um við hagrætt þessum hlutum
en nú er þetta ekki lengur hægt,“
segir Árni Hermannsson.
Samlagsstjórinn og
kotasælan
Einhvern tíma kynnti hljómsveit-
in Stuðmenn Þórarin E. Sveins-
son samlagsstjóra á Akureyri
sem þann mann sem hafi innleitt
kotasælu á íslandi. Og víst hefur
kotasælan náð vinsældum. Júlíus
og Þórarinn sýna gestunum stórt
ker þar sem verið er að laga þessa
vinsælu vöru en sala á kotasæl-
unni hefur farið mjög vaxandi á
undanförnum árum. „Þegar við
höfum komið með nýjar tegundir
af kotasælu á markaðinn þá hefur
salan tekið kipp. Það má krydda
Hópurinn, sem skoðaði mjólkursamlagið að þessu sinni, hefur stillt sér upp við styttuna af Auðhumlu sem stendur norðan samlagsins
kotasæluna og fá þannig fram alls
konar afbrigði og innan tíðar má
búast við tveimur nýjum tegund-
um sem örugglega eiga eftir að
verða vinsælar," segir Júlíus.
Á síðasta ári voru framleidd
ríflega 100 tonn af kotasælu í
samlaginu, greinilega vinsæll
matur. „Ég fæ mér alltaf eina
matskeið af kotasælu með öilum
mat, sama hvað ég er að borða,"
segir Þórarinn þessu til staðfest-
ingar.
Næst er ostagerðin skoðuð og
mönnum ber saman um að hér sé
komið að þeirri mjólkurafurð
sem hvað mestra vinsælda nýtur
hjá neytendum. „Það er nánast
sama hvar maður kemur, hjá öll-
um er mjólkurosturinn á
borðum,“ bendir einn úr hópi
mjólkurframleiðenda á.
Þeir samlagsmenn lýsa í nokkr-
um orðum hvernig ostagerðin
gengur fyrir sig. Gestirnir fá að sjá
ostana á öllum stigum og allt
þangað til osturinn er kominn á
lagerinn. Leiðin er löng og hand-
tökin mörg. Mjólkin er unnin
daginn eftir að hún kemur inn í
samlagið, þá gerilsneydd og
búinn til ostur og pressaður og á
öðrum degi er osturinn lagður í
saltpækil þar sem hann er geymd-
ur einn til þrjá sólarhringa. Eft-
ir pökkun liggur síðan leiðin á
ostalagerinn í kjallara samlagsins
og þangað er gestum nú boðið.
Alvöru ostalager
„Hér sjáið þið alvöru ísienskan
ostalager,“ segir Þórarinn sam-
lagsstjóri þegar inn á ostalager-
„Framk'iðslaii gekk vel
á sföasta ári“
- segir Walter Ehrat bóndi á
Hallfríðarstöðum í Hörgárdal
Walter Ehrat bóndi á Hali-
fríðarstöðum náði þeim árangri
í fyrsta sinn á síðasta ári að
framleiða mjólk sem uppfyllti
ströngustu gæðakröfur Mjólk-
ursamlags KEA. Það er
skemmtileg tilviljun að einmitt
í þessum mánuði eru 20 ár síð-
an hann ásamt konu sinni,
Hólmfríði, hóf búskap á Hall-
fríðarstöðum en hingað fluttu
þau frá Sviss.
„Ég framleiddi 95 þúsund lítra
á síðasta ári eða upp í þennan
kvóta sem ég hef,“ segir hann
aðspurður um framleiðslu síðasta
árs. „Síðasta ár var gott ár en
þetta er bara of lítið sem maður
má framleiða. Ég var einn af
þeim sem lenti í því að framleiða
ekki nóg á árunum 1980-1985 eða
á þeim árum sem kvótinn er mið-
aður við og þess vegna hefur
maður núna minni kvóta en ella.
Þetta var náttúrlega snarvitlaust
og maður sér núna eftir því að
hafa dregið svöna saman á þess-
um tíma.“
- En framleiðsla síðasta árs
hefur gengið vel.
„Já, síðasta ár var gott, ég varð
ekki fyrir neinum áföllum með
kýr þannig að framleiðslan gekk
vel. Að því leytinu til var árið
hagstætt.“
- Hvernig líst þér á mjólkur-
samlagið?
„Mér líst vel á samlagið.
Hérna eru framleiddar mjög góð-
ar vörur, ljómandi góðar mjólk-
urvörur."
- Ertu með mjólkurbú ein-
vörðungu eða hefurðu blandað
bú?
„Ég er bæði með kýr og
kindur, að vísu ekki stórt fjárbú.
Þetta eru 30-40 kindur sem við
erum með, eiginlega mest að
gamni okkar.“
- Ætlarðu þér að framleiða
jafn góða mjólk á þessu ári og á
því síðasta?
„Já, ætli það ekki. Maður
verður að stefna að því að
minnsta kosti. En auðvitað þarf
ekki mikið að koma til að eitt-
hvað beri út af og mjólkin falli í
gæðum. Þetta þurfa ekki að vera
mannleg mistök. Það eru svo
margir þættir sem geta spilað inn
í þetta.“ JÓH
Hjónin Walter og Hólmfríður Ehrat með viðurkenningu sína
fyrir framleiðslu síðasta árs. Mynd: gb
inn er komið og við hópnum
blasa raðir bretta hlaðin osti.
„Þetta er það sem við köllum
gerjunarlager og hér er osturinn
geymdur í tvær til átta vikur við
16 til 18 gráðu hita," bætir hann
við.
Þórarinn segir að um 400 tonn
af osti séu til í birgðum í samlag-
inu sem samsvari 4-5 milljónum
lítra af mjólk í birgðum. Og nú er
sá tími þegar minnst magn er í
birgðum, framundan er sá tími
árs þegar framleiðslan er í
hámarki og þar af leiðandi verða
þessar ostageymslur orðnar yfir-
fullar þegar kemur fram á haust-
ið.
Leiðangri okkar er senn lokið.
Áður en kjallarinn er yfirgefinn
fá gestirnir að sjá hvar mysingi er
pakkað og um leið að skoða nýj-
Myndir: GB
ar umbúðir fyrir mysinginn sem
koma á markaðinn innan tíðar.
Áður en heimsókninni lýkur
afhendir Þórarinn hverjum fram-
leiðanda kassa af mjólkurafurð-
um að skilnaði. „Þetta er eigin-
lega uppbót fyrir það að við átt-
um ekki nóg af vöfflum handa
öllum," segir hann þegar hann
kveður í dyragætt samlagsins.
JÓH
Júlíus Kristjánsson verkstjóri útskýrir með tilþrifum það sem fyrir augu ber.

Hluti þeirra verðlaunagripa sem veittir voru mjólkurframleiðendum.
Morgunstund í Mjólkursamlagi KEA:
í skoðunarferð með verðlaunaframleiðendum