Dagur - 13.08.1988, Qupperneq 14

14 - DAGUR - 13. ágúst 1988
Maðurinn
sokamálasoga
á græna hjólinu
Það var eingöngu fyrir forvitni
ungs og athuguls lögregluþjóns,
að andlát fagurrar stúlku, Bellu
Wright, var ekki afskrifað sem
hörmulegt slys.
Þegar Bella, sem var 21 árs
gömul, fannst látin á fáförnum
vegi nærri bænum Stretton í
Leicestershire, upphófst rama-
kvein almennings vegna öku-
níðinga, sem trufluðu friðsæld-
ina í rólegum smábæjum hér-
aðsins.
Þegar Bella fannst við hliðina
á reiðhjólinu sínu, var andlitið
hulið blóði úr djúpum sárum.
Möl af veginum hafði sest í sár-
in þegar hún kastaðist af hjólinu
og skall á jörðina. Sennilega
hafði einhver samviskulaus
ökuníðingur rutt henni um koll.
Því héldu þorpsbúarnir að
minnsta kosti fram. Þetta gerð-
ist í júlí árið 1919 og hljóðið í
bílvélum var ekki orðið algengt
í sveitinni. Þar var það almenna-
rómur, að ökumenn hræddu
dýrin og væru lífshættulegir
friðsömu fólki, sem ferðaðist á
vegunum, gangandi og hjól-
andi. Skyndiskoðun héraðs-
læknisins virtist staðfesta þetta.
Hans álit var að Bella hefði
misst stjórn á hjólinu af ein-
hverjum ástæðum, skollið í
götuna og látið lífið af höfuð-
áverka og blóðmissi. Lögreglu-
þjónninn í þorpinu var samt
ekki sannfærður. Hann fór aftur
á slysstaðinn til að leita eftir
frekari gögnum, sem varpað
gætu ljósi á dauða stúlkunnar.
Hann leitaði vandlega í vegar-
kantinum báðum megin slys-
staðarins og þar fann hann
blóðuga, dauða kráku. Það
voru engin dekkjaför hjá fuglin-
um, svo hann leitaði ennþá
nákvæmar og nokkrum metrum
frá þeim stað, þar sem reiðhjól
Bellu hafði legið fann hann
annað, sem vakti enn meiri
athygli hans. Það var kúla úr
einhverju skotvopni. Kúlan var
troðin niður í mjúkan svörðinn
af hestshófi.
Ný og ítarlegri rannsókn á
líki Bellu Wright leiddi sann-
leikann um dauða hennar í ljós.
í bólgnum og blóðhlaupnum
vefjunum undir vinstra auganu
var gat^eftir kúlu. Og hulið af
úfnu hárinu var annað gat.
Bella hafði verið skotin beint
•í gegnum höfuðið.
Lögreglan leitaði nú ekki
lengur að ökuníðingi, sem
strokið hafði af slysstað, heldur
morðingja.
Kvöldið áður en Bella dó
hafði hún farið að heiman frá
sér og hjólað eins og venjulega
að póstkassa bæjarins með bréf
til kærastans síns. Hann var í
sjóhernum á skipi, sem átti
heimahöfn í Portsmouth í 30
kílómetra fjarlægð.
Brúnkollan laglega bjó hjá
foreldrum sínum. Hún átti
marga aðdáendur, en hún lét
sér nægja að daðra dálítið við
þá. Sínar djúpustu tilfinningar
bar hún til sjómannsins unga og
vonaðist til að hann bæri fljót-
lega upp bónorðið.
Laugardaginn 5. júlí kom
Beila heim eftir langa og þreyt-
andi næturvakt í verksmiðj-
unni, sem hún vann í, í ná-
grannabænum Leicester, og
hún svaf langt fram á dag.
Þegar hún vaknaði fór hún á
fætur, borðaði og hjólaði síðan
með bréfið. Áður en hún fór
nefndi hún við foreldra sína að
hún myndi sennilega heimsækja
móðurbróður sinn, sem bjó í
nágrenninu.
Þegar Bella kom að húsi
móðurbróður síns tveim tímum
seinna, var hún ekki ein á ferð.
Með henni var ungur, fölleitur
maður á grænu reiðhjóli. Hann
beið eftir henni úti á meðan hún
heilsaði upp á frændann.
Móðurbróðir Bellu, George
Measures, gerði grín að með-
reiðarsveininum. Hún hló og
sagði: „Já, hann. Ég þekki hann
ekki neitt. Hann fylgdist með
mér síðasta spölinn og hann
virðist vera hættulaus, talaði um
veðrið alla leiðina.“
Þegar Bella bjóst til farar
heim klukkutíma síðar, varð
móðurbróður hennar litið út um
gluggann. Hann sá, að maður-
inn sat ennþá þar á hjólinu. „Ja
hérna,“ sagði Bella með glettn-
isglampa í augum. „Ég vona
bara, að hann drepi mig ekki úr
leiðindum, en ég get sjálfsagt
hvenær sem er hjólað hann af
mér.“
Maðurinn brosti breitt við
Bellu, þegar hún kom út, og
samsíða hjóluðu þau frá húsinu
og hurfu út í heita sumarnótt-
ina.
Klukkutíma síðar fann
bóndi, sem rak fénað sinn í næt-
urhaga, lík Bellu á Burton-
Overy veginum. Við dómsrann-
sókn á dauða hennar varð
niðurstaðan: „Myrt af einum
eða fleirum óþekktum einstakl-
ingum.“
Maðurinn á græna hjólinu -
afgerandi vitni í málinu - var
sporlaust horfinn.
Reiðhjól mannsins fannst sjö
mánuðum seinna. Skipstjóri á
fljótabáti frá Leicester festi í
einhverju rusli á botninum.
Ruslið var slætt upp og í ljós
kom, að það var grindin af
grænu hjóli. Lögreglan slæddi
frekar og úr botnslýinu dróst
upp byssuhylki, sem í voru um
tugur skothylkja.
Annað raðnúmer reiðhjólsins
hafði einhver sorfið burt, en
hitt, undir hnakknum, leiddi
lögregluna til kaupmannsins,
sem selt hafði hjólið tíu árum
áður, og þaðan til kaupandans.
Eigandinn var járnbrauta-
starfsmaður, Ronald Light,
fyrrverandi hermaður, losts-
skaðaður úr fyrri heimsstyrjöld-
inni, en með byssudellu. Hann
hafði fengið lausn frá herþjón-
ustu sára sinna vegna og búið í
L.eicester þar til sex mánuðum
fyrir dauða Bellu.
Þegar lögreglan komst á spor
Lights var hann fluttur frá Leic-
ester, þar sem hann hafði búið
með móður sinni, sem var
ekkja, til Cheltenham, 20 kíló-
metrum fjær. Þar hafði hann
fengið starf sem leiðbeinandi.
Hann var handtekinn og ákærð-
ur fyrir morðið á Bellu Wright.
Réttarhöldin hófust í júní
1920 í þinghúsinu í Leicester.
Saksóknari hóf málflutninginn
og tfndi fram ýmsar líkur fyrir
því, að Ronald Light væri
morðinginn. Hvert vitnið á fæt-
ur öðru bar kennsl á hann sem
manninn á græna hjólinu og
ung þjónusta á heimili hans bar
um það vitni, að hann ætti skot-
vopn og -færi á háaloftinu
heima hjá sér.
Saksóknari sannaði, að Ron-
ald væri þessi dularfulli náungi,
sem hjólað hefði með Bellu rétt
fyrir morðið. Light viður-
kenndi, að hann hefði sorfið
burt raðnúmerið af hjólinu og
hent því í fljótið ásamt skotfær-
unum og hylkinu nokkrum vik-
um eftir morðið.
Eini veiki bletturinn á mál-
flutningi saksóknarans var
skortur á ástæðu fyrir morðinu.
Bella hafði hvorki haft kynmök
né verið rænd. Þrátt fyrir að
Light harðneitaði morði og full-
ytri, að leiðir þeirra Bellu hefðu
skilið við vegamótin rétt utan
við bæinn, leit óneitanlega út
fyrir að hann yrði gálgamatur
að lokum. Eitt var það þó, sem
ekki kom heim og saman. Það
voru of margar rispur á kúlunni,
sem lögregluþjónninn fann.
Nokkrar höfðu komið þegar
kúlan fór gegnum höfuð stúlk-
unnar, aðrar voru greinilega
eftir hófinn, sem hafði troðið
hana niður, en ein virtist vera
eftir endurkast frá einhverju.
Þegar Ronald Light bar vitni
sér til varnar, iá við að hann
kæmi sér í gálgann. Hann viður-
kenndi að hafa elt Bellu sama
kvöld og hún var myrt. En hann
fuliyrti, að það hefði verið til
þess að fá lánaðan skiptilykil og
pumpu til að laga framhjólið,
sem lak.
Light gerði góða grein fyrir
raunum og þjáningum í and-
legri vanheilsu sinni; hvernig
hann brotnaði niður á þrem
árum í skotgröfum við víglín-
una og var síðan sendur í losts-
ástandi til Englands til geð-
rænnar endurhæfingar.
Vitnisburður hans hafði djúp
áhrif á kviðdóminn. Greinilega
og með dimmri röddu, án nokk-
urs merkis um hik eða hræringu
sagði hann fyrir réttinum: „Eg
var stórskotaliði í skotgröfun-
um í fremstu víglínu frá 1915 til
1918, en var þá sendur heim,
niðurbrotinn. Byssuhylkinu og
skotfærunum hélt ég þar eð þau
voru í tösku, sem fylgdi með á
sjúkrabörunum frá víglínunni.
Herinn hélt aftur á móti byss-
unni eftir.“
„Þegar ég las í blöðunum um
morðið á Bellu Wright daginn
eftir, þá áttaði ég mig á því að
þetta var sama stúlkan, sem ég
hafði verið samferða kvöldið
áður rétt áður en hún dó. Mér
skildist þá strax að lögreglan
vildi yfirheyra mig.“
Light starði tómu, líflausu
augnaráði út í loftið og hélt
áfram: „Ég fann hvernig heig-
ulshátturinn kom yfir mig aftur.
Ég sagði ekki nokkurri lifandi
sálu frá því, sem ég vissi, og los-
aði mig við allt, sem gæti bendl-
að mig á einhvern hátt við hana.
Ég var yfir mig skelkaður.“
Kviðdómurinn virti þennan
hrjáða uppgjafahermann fyrir
sér og yfirgaf síðan réttarsalinn
til að þinga um málið. Þrem
tímum seinna komu kviðdóm-
endurnir til baka og tilkynntu:
Saklaus.
Light yfirgaf réttarsalinn sem
frjáls maður. Lögregluþjónninn
skarpskyggni, sem hafði breytt
umferðarslysi í morð, ásakaði
sig fyrir að honum hafði yfirsést
það, sem jafnvel var mikilvæg-
ast í annars vel unninni
rannsókn, dauða krákan.
Hann hafði sparkað henni til
hliðar án þess að velta henni
meira fyrir sér.
Gæti verið að sama kúla hefði
orðið krákunni og Bellu Wright
að aldurtila? Kúla, sem farið
hafði gegnum krákuna, endur-
kastast af tré og síðan lent í
Bellu og bundið enda á hennar
unga líf? Án krákunnar sem
sönnunargagns fengi enginn að
vita hið sanna. En óhugsandi
var það ekki, að einhver hefði
verið á laumuskytteríi á enginu
næst veginum.
Var ef til vill einhvers staðar
skytta, sem vissi að hugsunar-
leysi hennar hafði orðið ungri,
saklausri stúlku að bana? Var
einhvers staðar skytta, sem flú-
ið hafði af hólmi og þagði
þunnu hljóði yfir hræðilegu
leyndarmáli sínu, skytta, sem í
reynd var ennþá meiri heigull
en niðurbrotinn og sprengju-
skaðaður uppgjafahermaður?
vísnaþáttur
Þá koma siglingavísur eftir Gísla
Hannesson frá Tungu í Hörðudal,
ortar 1868.
Vindur gall í voðunum
velti fallið gnoðunum,
bylgjan skall á boðunum
borðið vall í hroðunum.
Súða lýsti afsólunum
sýla víst á bólunum,
einatt tísti á ólunum
að sem þrýstu hjólunum.
Næst leyfi ég mér að birta heima-
gerðar vísur.
Hér er einn sem heitir Jón,
hægast er að sanna
að allt hans lff var yfirsjón
- eins og fleiri manna.
Kjarasamningar.
Gleðjum fyrst þá fáu, smáu
fátæka sem hagamýs.
Réttum síðan hinum háu
hálfu meira, „prósentvís".
Til manns í framboði.
Þú mátt bíða sár og súr
sumarblíðu þinnar
þar til skrfða ungar úr
eggjum lýðhyllinnar.
Teitur Hartmann Jónsson kvað
næstu vísurnar.
Mikið fjandi er mér nú kalt.
Maður verður feginn
að hljóta að lokum, eftir allt
ylinn hinumegin.
Visna rósir, blikna blóm
björtum degi hallar,
vinir farnir, flaskan tóm,
feigar vonir allar.
Ég er á því, eins og sést
ekki má það dylja,
en það sem háir mér þó mest
munu fáir skilja.
Bragi Björnsson frá Surtsstöðum
kvað:
Á mér hamast tímans tönn,
tápið lamað þekki,
út í glamurglaða önn
geng ég framar ekki.
Þutu í flaumi, flúðin Ijós
festi glaum í róminn,
flutu í straumi fram um ós
fornu draumablómin.
Þeim sem auðnast ekki að sjá
æviéljum linna
verður lífið vonlaus þrá
vökudrauma sinna.
Hjörleifur Jónsson á Gilsbakka
kvað þessa fallegu vísu.
Smári og fjóla fagran 'krans
frjáls á hólum mynda.
Morgunsólin geisla glans
gyllir stólinn tinda.
Hjörleifur Kristinsson á Gilsbakka
mun hafa ort þessa á ferðalagi.
Dags er glætan þrýtur þá
þokan vætir kinnar.
Skjóna fætur skripla á
skugga næturinnar.
Hjálmar Þorsteinsson frá Þorljóts-
stöðum kann að hafa ort þessa í
göngum.
Verum kátir öls við ál
eyðum gráti og trega,
það má láta sál að sál
svigna mátulega.
Þá er best að skjóta heimagerðum
vísum, nýortum.
Bráðum kveð ég harðan heiminn,
heilsa upp á föður minn,
undur smár og ósköp feiminn
eins og ég var, drengurinn.
Eflaust mun þó, er ég kynnist
úr því rætast, líkt og var.
Kannski glettnir fuglar fínnist
frammi á heiðum eilífðar.
Jón
Bjarnason
frá Garðsvik
skrifar
Mátturinn mikli, nefnast næstu vís-
ur og eru heimagerðar.
Lífs á tjaldi fótmál fá
fetum við sem teymdir.
Þegar við höfum þrammað hjá
þá erum við gleymdir.
Leiðir okkur eftir sér
undramáttur sterkur.
Hvert skal haldið ekki er
okkar höfuðverkur.
Hún er meir en hlægileg
heimsins valdastreita
því að hvorki þú né ég
þumlungsvegi breyta.
Látum okkur líða vel
lögmálinu gæfir.
Leikurinn að legg og skel
litlum börnum hæfir.