Dagur - 13.10.1988, Page 9

13. október 1988 - DAGUR - 9
Jón F. Hjartarson, skólamcistari Fjölbrautaskólans á Sauðárkróki,
flutti fróölega ræðu á ráðstcfnunni um ábyrgö sveitarfclaga við fram-
kvæmd nýju framhaldsskólalaganna, auk þess sem hann sagði frá
slæmri aðstöðu Fjölbrautaskólans á Sauöárkróki, samanborið við
aðra framhaldsskóla.
finnum við mjög svo fyrir þessari
óvissu.
Landinu á að skipta upp
í skólasvæði
Núna á t.d. að skipa 5 manna
skólanefnd, menntamálaráð-
herra skipar formann, en fjóra
nefndarmenn þurfa sveitarféiög-
in að sameinast um að tilnefna.
Hvernig á að standa að því? Því
er ekki svarað í nýju framhalds-
skólalögunum. Það er engin
verkstjórn heldur í gangi um það
hvernig þessi mál á að leiða til
lykta. Það hefði verið eðlilegra
að sveitarfélögin kæmu öll
saman, og ríkisvaldið, til þess að
taka ákvörðun. Menntamála-
ráðuneytið sendi út bréf til 11
sveitarfélaga, af þeim 32 á
Norðurlandi vestra, og biður þau
að tilnefna menn í samvinnu við
hina. Þá þarf hvert þeirra að taka
upp málið, þannig að þetta er
mjög þungt í vöfum. Það er því
eitt vandamálið, hvernig á að
skipa í skólanefnd. Það er nú svo
að það gæti verið alveg óháð því
hvort viðkomandi sveitarfélag
væri greiðandi í stofnkostnaði
eða ekki.“
- Það er því þannig í þessum
nýju lögum að allar skólanefndir
verða að vera skipaðar fimm
mönnum, án þess að hver skóli
hafi verið skoðaður fyrir sig.
„Já, það er svo yfir alla línuna.
Ég gerði nú reyndar athugasemd
við frumvarpið þegar það lá fyrir,
að það vantaði í það að landinu
væri skipt upp í skólasvæði. Ef
landinu væri skipt upp þá væri
það lögum bundið hvaða tilteknu
sveitarfélög ættu að eiga aðild að
skólanum, þá væri ekki verið að
velkjast í vafa um þetta. Stofn-
kostnaður verði greiddur af rík-
inu.
Ein af ályktunum ráðstefnunn-
ar tekur á þessum tveimur þátt-
um sem ég hef verið að tala um.
Hún var frá starfshópi sem fjall-
aði um fyrstu tvo málaflokkana;
Verkaskiptingu ríkis og sveitar-
félaga í fræðslumálum og Hver er
ábyrgð sveitarfélaga við fram-
kvæmd nýju framhaldsskólalag-
anna? Ráðstefnan skorar á
stjórnvöld að beita sér fyrir því, í
fyrsta lagi, að allur stofnkostnað-
ur verði greiddur af ríkinu eða þá
að það verði skýr ákvæði um það
í lögum hvaða sveitarfélög eigi að
greiða stofnkostnað í hverjum
skóla fyrir sig, taka af allan vafa
um það. Landinu yrði þá skipt
upp í skólasvæði og var ég nú
einn af þeim sem stóðu að tillögu
um það með hvaða hætti það gæti
gengið. Við tókum saman hönd-
um nokkrir sveitarstjórnarmenn
og skólamenn fyrir nokkrum
árum og héldum fundi á Sauðár-
króki, Garðabæ og ísafirði.
Lögðum þá fyrir alla þingflokk-
ana fullmótað frumvarp fyrir
framhaldsskóla, sem ekki hafði
þann ágalla sem fylgir nýju
lögunum nú.
Fjölbrautaskóli
Norðurlands vestra?
Þá var lagt til á þessari ráðstefnu,
að héraðsnefndir skipuðu þessa 4
fulltrúa í skólanefnd, einn fyrir
V.-Húnavatnssýslu, einn fyrir
A.-Húnavatnssýslu, einn fyrir
Skagafjarðarsýslu og einn full-
trúa fyrir Siglufjörð. Þá um leið
væri Fjölbrautaskólinn orðinn
formlega kjördæmisskóli
Norðurlands vestra og að því
tilefni væri rétt að breyta nafni
hans yfir í Fjölbrautaskóli
Norðurlands vestra, það var
einnig lagt til. Það var líka bent á
það, og gerði ég það m.a. í erindi
mínu, að með samanburði á
stöðu framhaldsskólanna um
landið allt þá höfum við verið
afskiptir í fjárveitingum á undan-
förnum árum, svo að til vand-
ræða horfði. Bygging bóknáms-
hússins er orðin mjög tímabær,
það er brýnt að hefjast handa
sem fyrst.
í þriðja málaflokknum, um
grunnskóla á Norðurlandi vestra,
samstarf skóla og skipulag, komu
fram ábendingar og óskir um það
að samstarf Fjölbrautaskólans
og grunnskólanna yrði aukið og
tengslin styrkt. Það komu beinar
áskoranir um það að Fjölbrauta-
skólinn myndi koma upp hjá sér
öflugri tölvudeild sem sinnti
endurmenntun kennara á grunn-
skólastigi á Norðurlandi vestra.
Það var líka talað um aukið
samstarf á sviði fullorðins-
fræðslu, sem kom fram í fjórða
málaflokknum. Við vorum
reyndar búnir að ákveða það
áður að standa að könnun á eftir-
spurn eftir fullorðinsfræðslu í
kjördæminu. Það verður væntan-
lega gert núna í vetur. Um full-
orðinsfræðslu, tónlistarskóla og
búnaðarmenntun voru gerðar
ályktanir, t.d. var bent á það að
það væri ambögulegt að taka út
launaþátt kennara við tónlistar-
skóla og setja þann eina þátt á
herðar sveitarfélaga, í stað þess
að hafa það eins og öll önnur
kennaralaun, að ríkið greiddi
þau.
Atvinnukennarar á
landsbyggðinni og
íhlaupakennarar í Reykjavík
í fimmta og síðasta málaflokkn-
um var rætt um stöðu kennara í
dreifbýli. Það sem mér fannst
merkilegast koma fram þar, og
var í erindi Ólafs J. Arnbjörns-
sonar aðstoðarskólameistara, er
að sérstaða kennara á lands-
byggðinni er mjög mikil. Hún
felst ekki einungis í staðsetning-
unni sjálfri, heldur líka í því að
skólarnir eru það litlir að kennar-
arnir eru í faglegri einsemd. Þeir
eru einir, þeir geta ekki jafn auð-
veldlega unnið saman, eins og í
stóru skólunum þar sem eru 3-4
kennarar í hverju fagi. Þannig að
þeir hafa meiri þörf fyrir það að
sækja ráðstefnur, kynningar og
sýningar í Reykjavík. Það þarf
að viðurkenna þann þátt í skóla-
haldi að þessir skólar þurfa meira
fé til ferðalaga kennara heldur en
skólar á suðvesturhorninu, svo
dæmi sé tekið. Þessu sýndu emb-
ættismenn ráðuneytanna, sem á
ráðstefnunni voru, mikinn
skilning. Svo var Ólafur með þá
kenningu að það væri nokkuð
merkileg þróun að eiga sér stað í
kennarastarfinu. Það væru at-
vinnukennarar einungis úti á
landi, og íhlaupakennarar í
Reykjavík. Kennarar vildu fyrst
og fremst kenna kennsluskyldu
sína og vera síðan í öðrum
störfum, ekki vera með neina
yfirvinnu. En úti á landi er þetta
þveröfugt."
Stórkostlegt,
praktískt vandamál
- Hvern telur þú vera aðal vand-
ann í nýju lögunum?
„Það er mikil umræða núna um
verkaskiptingu ríkis og sveitar-
félaga, það eru ekki allir ásáttir
með hvaða hætti þetta eigi að
vera, að grunnskólarnir fari á
herðar sveitarfélaganna og fram-
haldsskólarnir á ríkið. Lögin
kveða það óskýrt á um stofn-
kostnaðinn að það er stórkostlegt
praktískt vandamál, a.m.k. fyrir
okkur sem störfum í skólunum.
Það verður að segjast líka að
vandi skólanna hefur ekki síst
verið fólginn í því að sveitarfélög
eru illa stödd fjárhagslega, t.d. á
Norðurlandi vestra. Það má segja
að eina sveitarfélagið í kjördæm-
inu sem hefur alltaf greitt eins og
áætlanir gera ráð fyrir, er Hóla-
hreppur. Allir reikningar eru
greiddir og alltaf er skuldastaðan
núll. Útistandandi skuldir sveit-
arfélaganna við skólann eru núna
um 2,7 milljónir króna, við rétt
höfum fyrir launum og fjármunir
liggja ekki á lausu. Þeir gera sér
hins vegar allir grein fyrir því
þessir herramenn sem verið er að
rukka, að það þarf að greiða
þessar skuldir, en þeir bara geta
það ekki.“
- Nú tóku sveitarstjórnar-
menn þátt í þessari ráðstefnu?
„Jú, jú, fulltrúum allra sveitar-
félaga var boðið að sækja ráð-
stefnuna. Þetta var 50 manna
ráðstefna, og sveitarfélögin eru
32, þannig að það mættu ekki
nándar nærri allir. T.d. voru nú
Siglfirðingar lokaðir inni vegna
skriðufaila. Eftir framsöguerind-
in var svo skipt upp í umræðu-
hópa eftir áhugasviði hvers og
eins, og tóku allir þátt í þeim.
Það þarf að skilgreina
framfærsluvísitölu
framhaldsskólanna
Aðalatriðið fyrir okkur er að
skilgreina umbótaþarfir í kjör-
dæminu í fræðslumálum, það var
eiginlega markmiðið með þessari
ráðstefnu. Að ná fram skilgrein-
ingu á því hvar þarf að taka til
höndunum, hvað þarf að laga.
Það tókst, tel ég.“
- Hvenær heldur þú að þú
sjáir þá árangur?
„Ég geri ráð fyrir því, að t.d.
þessir embættismenn seni eru
núna að hefja störf við
reglugerðasmíði, á reglugerðum
sem tengjast þessum lögum sem
núna eru í gildi, að þeir þurfi að
meta það hverjar eru í raun og
veru fjárþarfir skólanna. Eigin-
lega þarf að skilgreina fram-
færsluvísitölu framhaldsskóla. Ef
þeir hafa fengið beint í æð, bæði
heyrt og hlustað á kennara og
sveitarstjórnarmenn hér á
Norðurlandi vestra ræða þessi
vandamál hispurslaust og opin-
skátt, þá eru þeir betur í stakk
búnir til þess að taka skynsamleg-
ar ákvarðanir. Það gæti skiluð sér
þannig, óbeint. Að vísu er ég nú
í einni nefndinni sem á að gera
tillögur um með hvaða hætti
reglugerðirnar eiga að vera,
þannig að ég kem örugglega til
með að leggja gott til málanna.“
Skólinn má ekki staðna
- Nú talaðir þú um í erindi þínu
hve margir nemendur af Norður-
landi vestra hafi farið í annað
framhaldsnám undanfarin ár, en
Fjölbrautaskólann á Sauðár-
króki.
„Já, undanfarinn áratug hafa
að meðaltali um 600-700
nemendur þurft að sækja fram-
haldsnám af Norðurlandi vestra,
ár hvert. Haustið ’86 fóru 324
nemendur annað, þannig að
verulega þarf að bæta stöðuna,
stækka skólann og gera honum
betur kleift að ná þessum
nemendum, svo að þeir yfirgefi
ekki Norðurland vestra. I erindi
mínu skoraði ég á stjórnmála-
menn að beita sér fyrir því að það
yrði eitthvað gert, t.d. í byggingu
bóknámshússins. Það er líka
mjög afdrifaríkt fyrir okkur að fá
fram verksamning um það hve-
nær eigi að byggja það. En að
vera í þessari óvissu ár frá ári og
vita ekkert hvað verður, er baga-
legt. Ef maður tekur mið af því í
kringum sig hvað framhaldsskól-
ar hafa fengið mikið fjármagn til
sín, t.d. Verkmenntaskólinn á
Akureyri, skólarnir á Akranesi
og ísafirði og víðar, þá verður
maður bara miður sín að hugsa til
þess hvílíkt fátæktarástand er
hérna miðað við þessa staði. Svo
að ég segi það, ef það er nokkur
réttlæting fyrir því að veita auka-
fjárveitingu til nokkurs fram-
haldsskóla í landinu, þá er það til
Fjölbrautaskólans á Sauðár-
króki. Skólinn má ekki staðna,
við verðum að stækka hann og
efla.“ -bjb