Dagur - 01.04.1989, Blaðsíða 8

8 - DAGUR - Laugardagur 1. apríl 1989
„Ég hef alla mína tíð verið mjög upptekinn af pólitík
en af hverju ég varð það strax í barnæsku botna ég
ekkert í. Ég var framsóknarmaður þangað til ég var
fimmtán ára gamall og stóð t.d. með Framsóknar-
flokknum í kjördæmamálinu í kosningunum
árið 1959. Það var síðan ári seinna sem ég söðlaði um
og gekk í Æskulýðsfylkinguna, félag sósíalista
hér í Reykjavík. Ég hef stundum sagt um þetta að
„Bréf til Láru“ hafi haft þessi áhrif en ég datt
í að lesa bókina á þessum tíma. Menn verða aldrei
samir eftir að hafa lesið þá bók.“
Þannig farast Svavari Gestssyni, menntamála-
ráðherra, orð þegar hann er spurður um stjórn-
málaáhugann. Hann er vestlendingur langt aftur í
ættir en er þó að mestu leyti uppalinn í höfuðborginni.
Þegar hann var níu ára gamall fluttist hann ásamt for-
eldrum sínum vestur í Dali en þar var dvölin ekki löng
því þrettán ára fór hann að heiman að mestu leyti og
þá á ný til Reykjavíkur þar sem skólagangan tók við.
Snemma valdist hann til ábyrgðarstarfa fyrir Alþýðu-
bandalagið og þegar hann var 22 ára varð hann vara-
fulltrúi í borgarstjórn Reykjavíkur. Síðan þá hafa
verkefnin verið næg, ekki síst á síðustu mánuðum í
starfi menntamálaráðherra.
Að stúdentsprófi loknu fór Svavar að
vinna sem blaðamaður á Pjóðviljanum en
byrjaði síðan í lögfræði í Háskóla íslands.
Ekki lauk hann því námi heldur sneri við
blaðinu og hélt til náms í heimspeki og sögu
við háskóla í Austur-Berlín. Þegar heim
kom lá leiðin aftur inn á Þjóðviljann þar sem
Svavar var einn af ritstjórum blaðsins næstu
10 árin eða þar til hann var kosinn á þing árið
1978. Þetta var í fyrsta skipti sem hann tók
þátt í kosningum til Alþingis og ekki var
hann einasta kjörinn þingmaður heldur tók
hann og strax sæti í ríkisstjórn fyrir flokkinn.
„Jú, þetta var mikil breyting. Ég hafði
reyndar varla komið fyrr í stjórnarráðið og
vissi þar af leiðandi ekki hvernig þar var
umhorfs. Og satt best að segja hafði ég ekki
haft hugmyndaflug til þess að láta mér detta
það í hug að ég væri á leiðinni þangað þó ég
ins ljós á næstu mánuðuni. Og á mörgum
hlutum megi taka á annan hátt en gert hafi
verið.
„Auðvitað er svigrúmið mikið til að taka
stefnulega öðruvísi á hlutunum en gert hefur
verið á undanförnum hálfum áratug. Við
höfum sett í gang vinnu við svo að segja allt
skólastigið, erum að fara yfir forskólastigið
og undirbúa rammalöggjöf um það og þar að
auki liggur nú fyrir í ráðuneytinu nær fullbú-
ið frumvarp um breytingu á grunnskóla-
lögunum sem ég ætla mér að sýna á Alþingi
fyrir vorið. Við erum að fara yfir endurmat á
inntaki framhaldsskólans og skoða stöðu
hans í heild. Við stöndum frammi fyrir því
að framhaldsskólanum er ætlað að vera fyrir
alla sem þýðir að við þurfum að breyta náms-
framboði og gera það sveigjanlegra en nú er.
{ þeim efnum viljum við undirbúa nýjar
verki hvers skóla fyrir sig í framhaldsskóla-
kerfinu. Dæmi um það sé hvernig Laugaskóli
geti orðið gildur þáttur í framhaldsskólakerf-
inu einmitt vegna þess að þar er hægt að
bjóða upp á heimavist.
Framundan mikil breyting á
sviði endurmenntunar
Svavar segir háskólann það skólastig sem
stækka muni hvað hraðast á komandi árum.
Nú eru um 6000 nemendur í háskóla en
Svavar segir að spár geri ráð fyrir meira en
helmings fjölgun á þessu skólastigi á næstu
25 árum.
„En þá er ónefnt það menntunarstig sem á
eftir að fjölga lang mest á í framtíðinni en
það er endurmenntunin. Sú hugsun að menn
Ijúki einhvern tímann námi og séu þar með
fleygir og færir til 50 ára embættisfærslu úti í
þjóðfélaginu er einfaldlega úrelt. Menn
þurfa alltaf að vera að mennta sig og því höf-
um við gjarnan viljað horfa á þetta á þann
hátt að við reynum að sjá yfir allt náms-
framboð símenntunar í landinu og þar erum
við að tala um endurmenntun, fullorðins-
fræðslu og margvísleg námskeið sem menn
sækja. Dæmi um þetta eru námskeið fyrir
fiskvinnslufólkið sem þarf að þróa til að þau
geti verið hluti af skólaumhverfi landsins líka
þannig að þetta nýtist fólki inn í framhalds-
skóla eða aðra skóla og þetta myndi allt eina
samfellu eins og kostur er í stað þess að
menn lendi í öngstræti."
Framhaldslíf Háskólans á Akureyri
veltur á sjávarútvegsbrautinni
Ríkisstjórnin hefur nýverið samþykkt að
sjávarútvegsbraut megi taka til starfa við
Háskólann á Akureyri frá næstu áramótum.
Fyrir lig'gja ákveðnar tillögur um þessa braut
sem Svavar segir að mönnum lítist að mörgu
leyti mjög vel á. „Þarna er í rauninni ekki
verið að búa til enn einn skóla sem er bara til
að taka við stúdentaframboðinu heldur er
þarna verið að setja upp atvinnulífsháskóla
og ég held að framhaldslíf Háskólans á
Akureyri sé ekki síst bundið því að þessi
sjávarútvegsbraut verði myndug, af henni
fari gott orð og að hún skili lífi og þekkingu
út í atvinnufyrirtækin í sjávarútveginum. Við
sjáum þetta þannig fyrir okkur að þarna
verði 8 nemendur á önn og að þeir taki t.d.
að sér að vinna tiltekin verkefni í sjávar-
útvegi í einstökum byggðarlögum, það verði
hluti af námi þeirra og atvinnulífið og skól-
inn tengist þannig mjög eindregið saman.“
löggjafinn ákveður og auðvitað verðum við
að tryggja það að þetta verði sem árangurs-
ríkast og hagkvæmast fyrir þjóðina og að
menn séu ekki að eyða peningum í sömu
verkefnin á mörgum stöðum.
Ástæðan fyrir því að menn setja spurning-
armerki er ekki síst sú að menn velta því fyr-
ir sér hvort þær brautir sem þarna hafa verið
hafi verið nógu góðar og á því er engin laun-
ung að aðsókn að þessum brautum hefur
ekki verið slík sem menn héldu. Þessar
brautir eru báðar endurtekning á því sem til
er annars staðar en með sjávarútvegsbraut-
inni erum við ekki aðeins að skapa
Háskólanum á Akureyri framtíðarlíf heldur
framtíðarsérstöðu í íslensku skólaum-
hverfi."
Þarf að verja Háskólann á Akureyri
áróðursáföllum
Svavar er bjartsýnn á framtíð Háskólans á
Akureyri. Hann segist þess fullviss að þessi
skóli eigi eftir að skipta miklu máli fyrir
atvinnulífið, ekki síst sjávarútveginn. „Síðan
er þetta mikið byggðamál, það skiptir miklu
máli að stofnunum þjóðarinnar verði dreift
út um landið en séu ekki takmarkað við
þessa fáu ferkílómetra hér á suðvesturhorn-
inu. Ég tel enga ástæðu til að ætla annað en
að mönnum takist að koma þessum Háskóla
á Akureyri á legg en í því sambandi tel ég
skipta miklu máli að farið sé af stað af gætni,
ekki anað að hlutunum og að haldið verði vel
utan um fjármunina meðal annars til þess að
koma í veg fyrir að skólinn verði fyrir erfið-
um áróðursáföllum úti í þjóðfélaginu. Það
þarf að búa honum sem vinsamlegast
umhverfi sem víðast á landinu og takist það
þá óttast ég ekki um hann.
Hins vegar má lengi tala um það hvað er
háskóli. Er hann akademía eða „universitas“
eða er hann eitthvað annað? Eigum við að
vera með tvenns konar háskóla, þ.e. starfs-
háskóla og hins vegar fræðilegan háskóla?
Þetta er umræða sem við eigum alveg eftir að
fara í gegnum þó svo að við höfum mörg
hver velt þessu mikið fyrir okkur. Ég held að
við eigum þarna að nálgast hlutina sveigjan-
lega eins og annars staðar og vera með marg-
víslegar brautir og margvíslega áfanga í
þessu námi eftir framhaldsskóla. Það skiptir
miklu í sambandi við háskólaþróunina að
okkur takist að þróa þetta í sátt og samlyndi
og að skólarnir og einstakar stofnanir skól-
anna nái sem best saman um hin sameigin-
legu verkefni. Þó svo að menn keppi sín á
milli þá þurfa þeir að vinna þétt saman ein-
Erum að skapa Háskólanum
jramtíðarsérstöðu í íslensku
- segir Svavar Gestsson, menntamálaráðherra, í helgarviðtali Dags
væri í framboði. Þess vegna kom þetta bæði
efnislega og tilfinningalega á óvart,“ segir
Svavar en bætir því við að ekki hafi verið
eins mikil viðbrigði að hefja störf á Alþingi
þar sem hann hafi verið orðinn nokkuð hag-
vanur eftir störf sem þingfréttamaður fyrir
Þjóðviljann.
„Þetta var mikið álag til að byrja með en
ég var orðinn vanur þessum pólitíska vinnu-
tíma eftir að hafa verið á blaðinu þar sem
maður var oft að vinna fram á kvöld og
nætur. Vinnuálag er þess vegna orðið mjög
gamalt í mínu lífi og minnar fjölskyldu og
maður er fyrir löngu hættur að kippa sér upp
við þetta.“
Mörg járn í eldinum
Svavar segir að vel sé unnið í menntamála-
ráðuneytinu og þar hafi menn nú á prjónun-
um ýmsar breytingar og endurbætur á
íslenska menntakerfinu sem líta muni dags-
brautir og öðruvísi en nú eru, tveggja ára
brautir jafnt sem fjögurra ára brautir sem
skili einhverjum réttindum inn í atvinnulífið.
Hugmyndir eru uppi um meiri tengsl skólans
við atvinnulífið og skref í þá átt er að við
höfum ákveðið að meta störf úti á vinnu-
markaði eða inni á heimilum sem 16 einingar
til stúdentsprófs."
Þess er að vænta að framhaldsskólar geti á
komandi árum tekið upp nánara samstarf en
nú er og með frumvarpi sem Svavar segir að
nú liggi fyfir stjórharflokkunum verður skól-
um á hverju svæði gert kleift að skapa sam-
eiginlega samstarfsgrundvöll t.d. hvað varð-
ar innritun, áfanga og námsbrautir. Þannig
hefðu t.d. framhaldsskólar á Norðurlandi
eystra með sér skipulega verkaskiptingu.
Svavar segist ekki telja að framhald-
skólarnir hafi á undanförnum árum verið að
þróast hver í sína áttina. Hins vegar þurfi
menn að gera sér grein fyrir stöðu og hlut-
Svavar segir að huga þurfi að mörgum atrið-
um í tengslum við stofnun sjávarútvegs-
brautarinnar við Háskólann á Akureyri.
Menn þurfi að átta sig á hvernig hún komi til
með að tengjast öðrum skólum í landinum
t.d. sjávarútvegsstofnun sem hugmyndin er
að komi í Háskóla íslands, útgerðartækni-
námi við Tækniskóla íslands, Fiskvinnslu-
skólanum og fjölmörgum sjávarútvegsbraut-
um við framhaldsskóla og grunnskóla.
Margir hafa sett spurningarmerki við upp-
setningu Háskóla á Ákureyri og telja að ekki
sé nægilega staðið við bakið á Háskóla
íslands og því sé ótímabært að huga að upp-
setningu á öðrum háskóla í landinu. Svavar
segir málið ekki horfa þannig við mönnum í
menntamálaráðuneytinu.
„Málið er einfaldlega þannig að löggjafinn
hefur talað í þessu máli og samþykkt að
þennan skóla skuli setja upp. Það er hlutverk
okkar í ráðuneytinu að framkvæma það sem
faldlega vegna þess að peningarnir eru tak-
markaðir.“
Stanslaus rógur vegna Iausnar
Sturlumálsins
Þegar talið berst að samskiptum skólamanna
við menntamálaráðuneytið segir Svavar
augljóst að þar gæti tortryggni á ýmsum
sviðum. í því sambandi nefnir hann svokall-
að Sturlumál sem lauk fyrr í vetur þegar
Svavar ásamt fjármálaráðherra bauð Stúrlu'
Kristjánssyni 790 þús. krónur í bætur til við-
bótar því sem Birgir ísleifur Gunnarsson,
fyrrverandi menntamálaráðherra hafði
boðið.
„Síðan hef ég setið undir stanslausum rógi
í blöðum frá alls konar liði vegna þessarar
lausnar málsins sem hefur, að mínu mati,
skólapólitískt innihald og á að sýna þá sam-
stöðu sem við viljurn hafa með skólunum í