Dagur - 28.09.1993, Blaðsíða 4

4 - DAGUR - Þriðjudagur 28. september 1993
ÚTGEFANDI: DAGSPRENT HF.
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31,
PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI, SÍMI: 96-24222
ÁSKRIFT KR. M. VSK. 1368 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ M. VSK. KR. 125
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMETRA 765 KR.
RITSTJÓRI: BRAGIV. BERGMANN (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
BLAÐAMENN:
GEIR A. GUÐSTEINSSON, HALLDÓR ARINBJARNARSON (íþróttir),
INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 96-41585, fax 96-42285),
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON, ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON,
SIGRÍÐUR ÞORGRÍMSDÓTTIR (Sauðárkróki vs. 95-35960, fax 95-36130),
STEFÁN SÆMUNDSSON, ÞÓRÐUR INGIMARSSON
UÓSMYNDARI: ROBYN ANNE REDMAN
PRÓFARKALESTUR: SVAVAR OTTESEN
ÚTLITSHÖNNUN: RÍKARÐUR B. JÓNASSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRÍMANN FRÍMANNSSON
DREIFINGARSTJÓRI:
HAFDÍS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: HÖRÐUR BLÖNDAL
PRENTVINNSLA: DAGSPRENT HF.
SÍMFAX: 96-27639
Réttmæt gagnrýni
á bankakerfið
Þorsteinn Pálsson, sjávarútvegsráðherra,
gagnrýndi bankakerfið harðlega í ræðu sinni
á aðalfundi Samtaka fiskvinnslustöðva, sem
haldinn var sl. föstudag. Sjávarútvegsráð-
herra sagði augljóst að bönkunum hefði orð-
ið á í messunni og ekki væri ásættanlegt að
þeir veltu afleiðingum ógætilegrar stjórnun-
ar yfir á framleiðslufyrirtækin og launafólkið
í landinu. Máli sínu til stuðnings benti ráð-
herrann á að vaxtamunur banka og spari-
sjóða, þ.e. mismunur innláns- og útláns-
vaxta, hafi numið 10 milljörðum króna á síð-
asta ári. Af þeirri upphæð hafi stjórnendur
peningastofnananna sett hvorki meira né
minna en 6,8 milljarða í afskriftir vegna tap-
aðra útlána, eða um 68% vaxtamunarins.
Ráðherrann sagði líklegt að lækka mætti
vexti um 3% ef bankarnir þyrftu ekki að afla
tekna vegna þessara töpuðu útlána.
„Ljóst er að lélegur rekstur, ónóg hagræð-
ing, of mikil yfirbygging og gáleysisleg út-
lán hafa leitt til þess að milljarða króna þarf
að setja í afskriftarsjóði, sem svo aftur er
meginorsökin fyrir því hversu háir raunvext-
ir eru," sagði sjávarútvegsráðherra orðrétt í
ræðu sinni á fundinum. Það eru orð að
sönnu, enda tala staðreyndirnar sínu máli.
Þróun mála á fjármagnsmarkaði síðustu
fimmtán mánuði sýnir að á sama tíma og
samfelld vaxtalækkun hefur átt sér stað á
Verðbréfaþingi, bæði á verðbréfa- og pen-
ingamarkaði, hafa bankavextir hækkað. All-
an þann tíma hafa ráðherrar ríkisstjórnar-
innar margoft lýst því yfir að vextir hér á
landi séu allt of háir. Jafnoft hafa ráðherr-
arnir látið í ljós þá von að vextir lækki. Jafn-
oft hefur sú von þeirra brugðist hrapallega.
Af þessu má ljóst vera að eitthvað meira en
lítið er að í bankakerfinu.
Síendurteknar vaxtahækkanir hafa aukið
vanda íslensks atvinnulífs til mikilla muna.
Sjávarútvegsfyrirtækin, sem flest eru skuld-
um vafin, hafa svo sannarlega komist að því
fullkeyptu. Þau hafa hagrætt í rekstri eftir
fremsta megni en samt sem áður þurft að
nota æ stærri hluta tekna sinna til að greiða
hinn svimandi vaxtakostnað.
Forsvarsmenn bankanna hafa krafist auk-
innar hagræðingar í sjávarútvegi. Það er
ekki nema sanngjarnt að krafan sé gagn-
kvæm. í því ljósi ber að skoða harðorð um-
mæli sjávarútvegsráðherra um bankakerfið.
Gagnrýni hans er réttmæt. BB.
Esther Vagnsdóttir:
Guðspekifélagið - hvers
konar félag er það?
„Engin trúarbrögó eru sannleikan-
um æðri.“ Þannig hljóma einkunn-
arorð Guóspekifélagsins eins og
þau hafa hljómað frá upphafi þess.
Guðspekifélagið var stofnað
17. nóvember árið 1875. A þeim
tíma voru miklar breytingar að
eiga sér stað á Vesturlöndum.
Tækniöldin var að ganga í garó og
margir trúðu því að með aukinni
tækni myndu flest mannleg
vandamál brátt verða úr sögunni
og hamingja og velsæld verða al-
menningseign. Innan trúarbragð-
anna voru menn bundnir ákveðn-
um viðhorfum og kennisetningum
þar sem huganum var beint í þann
ákveðna farveg þar sem oft gafst
lítið svigrúm fyrir sjálfstæóa
skoðanamyndun. En þá voru líka
aðrir sem ekki töldu sig fullkom-
lega geta aðhyllst hinar kreddu-
föstu kenningar trúarbragðanna né
heldur voru sannfærðir um að meó
tilkomu tækninnar myndu öll
mannleg vandamál verða úr sög-
unni. Þeim fannst ekki sýnilegt að
trúarbrögðin ein væru þess megn-
ug að leiða mannkynið inn á braut
friðar og réttlætis. Allar þær trúar-
bragöadeilur og styrjaldir, sem
háðar höfðu verið í nafni trúarinn-
ar, virtust ekki benda til þess að
þar væri um neina endanlega
lausn að ræða.
Víðsýnn stofnandi
A þessum tíma voru sálarrann-
sókíúmar einnig að koma fram á
sjónarsviðið þar sem lögð var
áhersla á að rannsaka ýmis dulræn
fyrirbæri sem virtust tengjast
framhaldslífi mamisins og margir
höfðu áhuga á. Stofnanda Guð-
spekifélagsins, Helenu P. Blavat-
sky, var mjög vel kunnugt um all-
ar þessar stefnur og strauma innan
samfélagsins. Hún hafði ferðast
um heiminn og kyimst trúarbrögð-
um bæði í austri og vestri og var
jafnframt vel að sér á sviði vísinda
og var vel ljóst hvers rnátti vænta í
þeim efnum.
Helena Blavatsky var að flestu
leyti afar óvenjuleg kona og gædd
margvíslegum og óvenjulegum
hæfileikum. En það sem var meira
um vert var sá mikli áhugi sem
hún hafði á að kanna þau lögmál,
sem liggja til grundvallar tilveru
mannsins, lífi hans og örlögum.
Þessi sannleiksleit leiddi hana til
fjarlægra staða og á fund þeirra
sem dýpst höföu skoðað og rann-
sakað mannlegt eðli.
A öllum tímum hafa verið til
einstaklingar sem virðast hafa
komist til víðari skilnings á lög-
málum tilverunnar og þroskað
hafa hjá sér þá eiginleika sem vís-
indin allt fram á okkar daga hafa
ekki viljað staðfesta sem raun-
verulega mannlega eiginleika.
Helena Blavatsky komst persónu-
lega í kynni við slíka meim og
naut handleiðslu þeirra og vemd-
ar. Hún fékk það mikla hlutverk
að benda mannkyninu á þá stór-
kostlegu möguleika sem búa í
hverjum einstaklingi og vísa á
leiðir til að leysa þá fjötra blekk-
inga og vandabundinna hugsana,
sem hefta innri þroska og frelsi
einstaklingsins.
Erfítt hlutverk
Það var vissulega erfitt hlutverk
sem Helenu Blavatsky var ætlað
að inna af hendi og hún eignaðist
ekki aðeins marga fylgjendur
heldur einnig marga andstæðinga
sem reyndu að eyðileggja starf
hennar og viðleitni. Sumir mis-
skildu boðskap hennar um leitina
að innra frelsi á þann veg að hún
væri þar að berjast gegn trúar-
brögðunum, en það var mikill
misskilningur eins og hún sjálf
sýndi fram á í ritum sínum.
Tilgangur hennar var einmitt sá
að sýna fram á aö kjarni trúar-
bragðanna er alls staðar himi sami
- sá æöri veruleiki sem býr að baki
allri sköpun. Og boðskapur hennar
var skýr og einfaldur: Manninum
ber aó leita samileikans og hins
sanna tilgangs í eigin lífi og efla
skilning sinn á lögmálum tilver-
umiar, jafnt þeim sem ríkja í nátt-
úrumii og þeim sem birtast hjá
manninum sjálfum. Smám saman
mun þannig opnast farvegur til
innri og dýpri skilnings og leynd-
ardómar náttúrumiar munu opnast
fyrir sjónum hans.
Djúp þekking á Iögmálum
tilverunnar
Blavatsky var ljóst að nauðsynlegt
var að sú mikla dulda þekking
sem mannkymð bjó yfir frá æva-
fomum tímum yrði leidd fram í
dagsljósið til leiðsagnar þeim sem
leituðu imiri þekkingar. Og með
þetta markmið í huga hóf hún að
skrifa bækur þar sem hún gerði
skil þeirri geysimiklu þekkingu
sem bæði hún sjálf hafði tileinkað
sér og var jafnframt miðluð af
lærimeisturum hennar. I bókinni
Secret doctrine - eða Hin dulda
kemiing - birtist ótrúlegt magn
visku og þekkingar og þar má sjá
ýmsar vísindalegar kenrúngar og
staðhæfingar sem fyrst nú - um
hundrað árurn síðar - er fengin
staöfesting á. Þar kemur fram djúp
þekking á lögmálum tilverumiar
og imiri eðlisþátta mannsins.
Helena Blavatsky varð á
skömmum tíma víðfræg fyrir rit
sín og guðspekihreyfmgin breidd-
ist smám saman út í mörgum
löndum. Þangað sótti margt af há-
menntuðu fólki en jafnframt fólk
úr flestum stéttum þjóðfélagsins
sem vildi leita þekkingar og imiri
verðmæta. Þótt Guðspekifélagió
hafi verið stofnað í New York
urðu höfuðstöðvar þess á Indlandi
þar sem heitir Adyar og þar hafa
þær verið síðan.
Guðspekistúka stofnuð á
Akureyri
Fyrsta starfsemi Guðspekifélags-
ins hér á landi hófst með því að
stofnuð var guöspekistúka hér á
Akureyri þann 20. apríl 1913, sem
þá fékk heitið Systkinabandið og
verður félagið því 80 ára á næsta
ári. Sjö árum síðar var síðan Is-
landsdeildin stofnuð meö starf-
semi í Reykjavík eða þann 12.
ágúst 1920, en þá höfðu^ verið
stofnaðar alls sjö deildir á Islandi
en sá fjöldi var skilyrði þess að Is-
landsdeildin fengi fulla aðild aö
alþjóðasamtökunum í Adyar.
Fyrsti formaður félagsins hér á
Akureyri var sr. Jónas Jónasson
frá Hrafnagili en lengst af var Jón
Sigurgeirsson, skólastjóri, for-
maður eða í meira en 30 ár. For-
seti Islandsdeildarinnar var um
margra ára skeið hinn þekkti rit-
höfundur Grétar Fells, sem mikið
skrifaói um andleg mál í bækur og
tímarit. Síðar varð svo forseti Sig-
valdi Hjálmarsson, skáld og rit-
höfundur, sem eimiig skrifaði
mikið um andleg málefni.
Stefnuskráin
Stefnuskrá Guðspekifélagsins
hljóðar þamúg:
I fyrsta lagi að móta kjama úr
allsherjar bræðralagi mannkyns-
ins, án tillits til kynstofna, trúar-
skoðana, kynferðis, stétta eða hör-
undslitar.
I öðru lagi aö hvetja merni til
að leggja stund á samanburð trúar-
bragða, heimspeki og náttúruvís-
inda.
í þriðja lagi að raimsaka óskilin
náttúrulögmál og öfl þau sem
leynast með mamiinum.
Innan Guðspekihreyfingarimiar
eru fylgismenn allra trúarbragða
sem þannig geta fylgt eigin trú-
arskoðunum án þess að það brjóti
í bága á nokkum hátt við þau við-
horf sem gilda imian félagsins.
Óendanlegir möguleikar
Eins og fyrr segir er eitt aðalmark-
núð Guðspekifélagsins að móta
kjarna úr allsherjar bræðralagi
mannkyns. I því markmiði felst að
reyna að vekja til vitundar um að
öll erum við þátttakendur í stór-
kostlegri þróunarheild þar sem
sérhver einstaklingur býr yfir
óendanlegum þroskamöguleikum.
Ef við reynum að gera okkur ljóst
á hvern hátt við getum sjálf lært
að vinna með þessum þróunar-
markmiðum, en ekki andstætt
þcim, þá erum viö líka um leiö að
vinna í samræmi vió þau marknúð
sem guðspekin hefur gert að sín-
um.
Esther Vagnsdóttir.
Höfundur er formaður Guðspekifélagsins á Ak-
ureyri.
Millifyrirsagnir eru blaðsins.
Bridds_______________________________________
Vinamót briddskvenna á Norðurlandi:
Soffia og Ingibjörg sigruðu
- alls mættu 14 pör til keppni og spiluðu barómeter
Svokallað vinamót bridds-
kvenna á Norðurlandi var hald-
ið í Sólgarðsskóla í Fljótum
nýlega. Alls msettu 14 pör, frá
Akureyri til Skagastrandar, til
keppni og spiluðu barómctcr,
fjögur spil milli para.
Soffía Guðmundsdóttir frá Ak-
ureyri og higibjörg Garðarsdóttir
úr Fljótum, sigruðu á mótinu og
vörðu þar með sigur sem þær
unnu á sambærilegu móti, sem
haldið var á Akureyri í apríl sl.
Keppnisstjóri á mótinu var Stefán
Benediktsson en Jóhaiui Stefáns-
son sá um tölvuútreikning.
Soffía og Ingibjörg hlutu 53
stig. Jónína Pálsdóttir og Una
Sveinsdóttir frá Akureyri urðu í
2. sæti með 40 stig og Friðbjörg
Friðbjörnsdóttir og Ingigerður
Einarsdóttir frá Akureyri urðu í 3.
sæti með 26 stig. Guðbjörg Sig-
urðardóttir og Inga Jóna Stefáns-
dóttir úr Fljótum höfnuöu í 4. sæti
með 22 stig og þær Hlíf Kjartans-
dóttir og Svaiúiildur Gunnarsdóttir
frá Akureyri í 5. sæti með 17 stig.