Dagblaðið Vísir - DV - 18.08.1994, Síða 4

4
FIMMTUDAGUR 18. ÁGÚST 1994
Fréttir_____________________________________________________________________________________dv
Gunnar G. Schram þjóðréttarfræðingur:
íslendingar hafa ótvírætt
veiðirétt í Barentshaf inu
„Það er ótvírætt að íslendingar
hafa skapað sér hefðbundinn veiði-
rétt á miðunum við Svalbarða og
Bjarnarey þar sem fyrir liggur að
íslendingar hófu þama veiðar í
kringum 1930 og stunduðu þessar
veiðar fram yfir miðjan áttunda ára-
tuginn," segir Gunnar G. Schram,
sérfræðingur í þjóðarétti.
Margir hafa velt því fyrir sér hvort
íslendingar eigi hefðarrétt til veiða á
miöunum við Svalbarða. Þau sjón-
armið Norðmanna hafa komið fram
að þeir hafna því og vilja miða veiði-
rétt við tímabil sem er nær nútíman-
um. Sú afstaða þeirra er í sjálfu sér
skiljanleg því þannig gætu þeir sjálf-
ir fengið veiðirétt á úthafskarfa á
grundvelli örfárra síðustu ára. Þeir
hafa verið að stórauka sókn sína í
þennan stofn sem veiðist á Reykja-
neshrygg og eru nú næststærstir á
eftir íslendingum í þessum veiöum.
Á sama hátt gætu Norðmenn hrakið
íslendinga úr Barentshafinu þar sem
veiðarnar eru nýtilkomnar eftir hlé
frá 1976.
íslendingarhafa
veittásvædinu
frá 1930
Fiskifélag íslands hefur sent frá sér
aflatölur sem sýna að íslendingar
hafa aflað sér mikillar veiðireynslu
á veiðisvæðunum í kringum Sval-
barða, Bjarnarey og í Barentshafi.
Tölurnar sýna að íslendingar
veiddu á þessum svæðum 161.217
lestir af fiski á árunum 1930 til 1975.
Af þessum afla var þorskur 20.715
lestir. Mest af þorskinum var veitt á
svæðum við Bjarnarey og Svalbarða
eða 18.927 lestir. Hann var aðafiega
veiddur á tveimur tímabilum, árin
1930 til 1934 og 1945 til 1961. Á þessum
árum var sóknin á þessi svæði árviss.
Síldveiðar voru shmdaðar á þess-
um veiðisvæðum á árunum 1967 til
1969. Veiddust þá 115.037 lestir af síld.
Loðna var veidd í Barentshafi árið
1975, 24.500 lestir.
Þorskur:
18.927 lestir veiddar við
Bjarnarey og Svalbaröa á
árunum 1930-'34 og
1945-'61
Loðna:
24.500 lestir veiddar í
Barentshafi áriö 1975
Sítd: j§,~
115,037 lestir veiddar
viö Bjarnarey og
Svalbarða árin 1967
til 1969
Véiðl ffá 1930 til 1975 alls:
161.217 lestir
Barentshaf
Svalbaröi
Bjarnarey
Hefð fyrir
veiðum
í Barentshafi
- veitt síöan 1930 -
Sérfræðingur, sem DV ræddi við,
sagði engar fastar reglur til um það
hversu langan tíma þyrfti til að
mynda hefð en venjulega væri talað
um áratugi. Hann sagði að til þess
að hefðarréttur næði að myndast
þyrfti að vera „tómarúm" í lagaleg-
um skilningi, þ.e. ekki væru til stað-
ar skýrar lagareglur. Undir þeim
kringumstæðum gæti myndast rétt-
ur á grundvelli hefðar.
„Það er undir engum kringum-
stæðum hægt að vísa á bug óskum
íslendinga um kvóta í Barentshafi á
þeim forsendum að veiðireynslu
skorti,“ segir Gunnar G. Schram.
- afhendingin hefur ekki enn fariö fram
Landhelgisgæslan á von á um áætlað nokkrar milljónir. Ekki
þrjú þúsund fallbyssuskotum að liggurfyiir hvort deila Norðmanna
gjöf írá Noregi og er fjármálaráð- og íslendinga um veiðar í Barents-
herra heimilt að fella niður opinber hafi muni leióa til þess að Norð-
gjöld af skotunum. Heimíldar- menn afturkalli gjöfina eða fresti
ákvæði þessa efnis er að finna í afhendingu hennar. Til þessa hefur
Qárlögumþessaárs. Til jiessa hefur einungis hluti einnarfallbyssukúlu
heimildin ekki verið nýtt, sam- frá Noregi borist til landsins en það
kvæmtupplýsingumsemDVaflaði var með Hágangi II. sem nýverið
sér í fjármálaráðuneytinu. varð fyrir skotárás frá norsku
Að sögn Hafsteins Hafsteinsson- strandgæsiunni.
ar, forstjóra Landhelgisgæslunnar, Að sögn Ara Edwalds, aðstoðar-
er heimildin í fjárlögum vegna æf- manns dómsmálaráðherra, var
ingaskota sem Norömenn liafa gef- heimildarákvæðið sett í fjárlög til
ið Gæslunni. Að öðru leyti vildi aöstandaformlegaréttaðinnflutn-
hann ekki tjá sig um málið. ingnum. Aöspurður kveðst hann
Afhending skotaima hefur enn ekki eiga von á að Norðmenn hætti
ekki farið fram en samkvæmt við gjöfina vegna atburða liðinna
heimildum DV er verðmæti þeirra vikna í samskiptum þjóðanna.
Arsverkum hjá ríkinu hef ur fjölgað á fyrri hluta ársins
Launaútgjöld ríkissjóðs fyrstu sex
mánuði ársins hækkuðu um 483
milljónir króna miðað við sama tíma
í fyrra, aö teknu tilliti til almennra
verðbreytinga. AIls námu launaút-
gjöldin ríflega 13,8 milljörðum króna
á fyrri hluta ársins samanboriö við
13,3 milljarða í fyrra. Hækkunin milli
ára er 3,5 prósent.
í skýrslu Ríkisendurskoðunar um
framkvæmd fjárlaga fyrstu sex mán-
uði ársins kemur fram að hækkun
launaútgjalda ríkissjóðs megi meðal
annars rekja til fjölgunar á ársverk-
um. Þannig fjölgaði ársverkum um
66 á fyrri helmingi ársins miðaö við
sama tima í fyrra.
Fjórðung hækkunarinnar má að
mati Ríkisendurskoðunar rekja til
samningsbundinna aldurshækkana
og launaflokkatilfærslna. Þriðjung
hækkunarinnar má skýra með ein-
greiðslum til allra launþega vegna
efnahagsbata og orlofsuppbótum.
Það sem eftir stendur af hækkuninni
er í skýrslu Ríkisendurskoðunar
rakið til nýrra samninga viö starfs-
stéttir innan heilbrigðisgeirans og
eldri samnings við flugumferðar-
stjóra.
í dag mælir Dagfari
Ríkisendurskoðun hefur sent frá
sér skýrslu um ástandið í ríkisfjár-
málunum. Enn er ríkissjóður að
eyða peningum án þess að eiga þá
og enn kemur það mönnum á óvart
að hallinn verður meiri heldur en
til stóð.
Þetta er gömul saga og ný, enda
taka ráðamenn þjóðarinnar því
með jafnaðargeði þótt upplýst sé
um eyðslu þeirra og íjármálaráð-
herra lætur bara vel af sér og telur
það góða frammistööu hjá sér aö
fara ekki nema nokkra milljarða
fram úr áætlunum.
Það sem kemur fram í skýrslu
Ríkisendurskoöunar er gömul
lumma um að lántökur hafi farið
fram úr áætlun og að sparnaöar-
hugmyndir hafi ekki náð fram að
ganga og svo auðvitað þetta að rík-
isstjómin hefur þurft að verja fé til
mikilvægra verkefna, sem veldur
fjárlagahalla sem ekki er að marka
miðað við að ríkisstjómin hefði
staðið við sitt ef hún hefði ekki
þurft að bæta við útgjöldum.
Eitt er það þó sem nokkuð stend-
ur í mönnum og er í rauninni óafs-
akanlegt. Það er bruðlið í heil-
brigðiskerfinu. Spítalamir og
tryggingamar hafa farið langt fram
úr áætlun, hátt í milljarð. Nú hggur
Veikir til traf ala
fyrir að rúmar sex hundmð millj-
ónir króna þurfi til viðbótar í spít-
alareksturinn ef jafnvægi á að ná
milli fjárveitinga og eyðslu.
Þetta stendur í mönnum. Skiljan-
legt er aö ríkissjóður fari fram úr
vegna þyrlukaupa eða vegna að-
stoðar við veslings Vestfirðinga eða
vegna þess að fræðslumálin fari
fram úr áætlun vegna skólarekst-
urs. En það að sjúkrahúsin leyfi sér
að fara fram úr sínum fjárveiting-
um er til skammar og verður ekki
hðið. Fjármálaráðherra segir að
sjúkrahúsin verði sjálf að leysa úr
sínum fjárhagsvanda. Þau fái ekki
krónu til viðbótar.
Forstöðumenn sjúkrahúsanna
segja að þeim sé vandi á höndum.
Þeir segja að sjúkhngum hafi fjölg-
að! Fleiri hafa veikst heldur en ráð
vair fyrir gerl. Þeir kunna ekki ráð
við því.
Fjármálaráðherra tekur ekki
mark á þessari skýringu. Áætlanir
eru áæflanir og fjárveitingar eru
fjárveitingar. Það kemst enginn
upp með svoleiðis trikk að skjóta
sér á bak við sjúklingana. Það er
bhleg skýring og verður ekki undir
neinum kringumstæðum viður-
kennd af fjármálayfirvöldum.
Hér er iht í efni. Spítalamir þykj-
ast ekki geta vísaö veiku fólki frá.
Þeir þurfi peninga til að sinna sjúk-
um.
Auðvitaö er öhum ljóst að ríkis-
sjóður getur ekki endalaust borgað
og tapað vegna sjúklinga sem
flykkjast inn á spítalana. Veikt fólk
getur ekki gert þá kröfu til almenn-
ings að fá fría umönnun, bara þeg-
ar þessu fólki dettur í hug að vera
veikt! Ríkissjóður getur ekki sætt
sig við það né heldur skattborgar-
arnir að veikir gangi fyrir. Hvað
með alla hina frísku og hraustu
sem aldrei þurfa að fara á spitala?
Er einhver sanngimi í því að þeir
fái ekkert frá ríkissjóði meðan
veikir og sjúkir setja ríkissjóð á
hausinn?
Það er hárrétt hjá fjármálaráð-
herra að segja hingað og ekki
lengra. Veika verður að stöðva og
spítalarnir verða sjálfir að leysa
úr þessum vanda og skhja að veikt
fólk á ekki að ganga fyrir. Veikindi
geta ekki ráðið því hvort fjárlög
standast eða ekki.
Spítalarnir verða sjálfir að leysa
fjárhagsvanda sinn og ef fólk er
veikt þá er það vegna þess að spítal-
arnir og heilbrigðisgeirinn hafa
ekki sinnt hehsu þess og standa
ekki í stykkinu með að halda fólki
frísku svo það þurfi ekki að leita
lækninga. Hehbrigðiskerfið getur
sjálfu sér um kennt og verður að
bíta úr náhnni með það.
Þeir sem á annað borð veikjast
eiga að sjá sóma sinn í því að ná
hehsu sinni aftur án þess að vera
að abbast upp á spítala og heimta
þjónustu fyrir ekki neitt. Ef ekki
þá verða veikir að taka sínum veik-
indum og deyja drottni sínum því
kerfið getur ekki borgað meira. Það
er alveg úthokað, segir fjármála-
ráðherra sem ber ekki hag veikra
fyrir brjósti heldur fjárlagahall-
ann. Þar liggur hans ábyrgð og
veikir mega vera veikir hans
vegna, án þess að spítalarnir geti
heimtað meiri peninga sem ekki
eru th.
Dagfari