Þjóðviljinn - 01.11.1936, Qupperneq 3

PJÖÐVILJINN
Málsaprn Koinniiiiiistnflokks
Islands
Ritstjóri og ábyrgðarinaður
Einar Olgeirsson.
Ritstjórn: Bergstaðastræti 27,
Afgreiðsla og auglýsingaskrifst.
Laugaveg 38, sími 2184.
Kemur út alla daga, nema
mánudaga
Askriftargjald:
Reykjavík og nágrenni kr. 2.00
á mánuði.
Annarsstáðar á landinu kr. 1,25
á mánuði.
í lausasölu 10 aura eintakið.
Prentsmiðja Jóns Helgasonar,
Bergstaðastræti 27, sími 4200
Hverjir ráda á
Álþýðutsamh.þinginu
Þingið sanianstendur af full-
trúum, sem kosnir eru af verk-
lýðsfélögunum, einstakiinguin,
sem njóta þess trausts, hver í
sínu félagi, að vera valdjr tíl
þess að bera fram skoðanir með-
limanna, verkalýðsins í þúsunda-
tali, skoðanir:, sem mótast hafa
í hinni hörðu lífsbaráttu hinna
vinnaindi manna. og kvenna. .4
f u.lltrxium Alþýðusamhandsþings
ins hvílir þung ábvrgð., Þeir eiga
að taka ákvarðanir uan öll þau
mál, sem í náiustu. framtíð
munu marka stefnuna í hags-
muna- og frelsisbaráttu almúg-
ans í landinui. Það: veltur því á
miklui hvernig þessir fulltrúar
bregðast við því trausti, sem
þeim hefir verið sýnt.
Ákvarðanir þingsins í þeim
málum, sem fyrir því liggja,
eiga að vera í fuilkomnu sam-
ræmi við vilja alls verkalýðsins
í Landinu. Þingið fer með umboð
verkalýðsins, verkalýðurínn hef-
ir treyst því til þess að íeggja á
ráðin um það hvernig barátt-
unni verði hagað, ba.ráttunni
fyrir vinnu, og brauði.
Verkalýðurinn hefur, ef svo
mætti að orði kveðai, Jagt líf sitt
og limi, framtíð sína og níðja
sinna, undir trúnað þeirra
manna, sem' skipa Alþýðusam-
bandsþingið.
Ábyrgðin, sem hvílir á þessu.
þingi er stór. Allar ákvarðanir
þingsins eru þýöingairmiklar.
Þa,r má engin klíkuafstaða eða
fornar persónulegar ýfingar
ráða úrslitum málanna. Alþýðu-
sambandsþingið er ekki vett-
vangur klíkuhagsmiuna, þaö er
þing verkalýðsins í laindinu.
Þfng þeirra, mianna og kvenna,
sem nú berjast við hu-ngur og
skort, þing þeirra, sem vilja
berjast fyrir þeim réttinidum,
sem íslensk verklýðshreyfing
.hefir skapað séf með samtökum
sínum um ártugi.
Eldmódur, hreinskitni og á-
byrgðartilfinning verður að vera
andi þingsins.
Vilji verkalýðsins verður aö
ráða.
Vílji verkalýðsins er:
Engin afsöl á réttindum. verk-
lýðslireyfingurmnar! Niðtur með
vinnuioggjöfina.
Samfylking allra róttækra og
frjálshugsandi mannai Gegn í-
haldi og fasisma.
Fyrir einingu, vinnu, frelsi og
brauði.
Frammi fyrir angliti
lífsfns.
Sunnudaginn 1. nóv. 1936
■iSi*
Smásaga eftir Maxim Gorki.
'II trð
Frammi fyrir aug'liti hins
stranga lífs stóðu tveir menn,
semi báðir voru, óánægðir. Spurn-
ingu, þess: »Hvers væntið þið af
mér?« svaraði annar þreytulega:
»Mér gremst harka anastæðna
þinna; andi minn reynir árang-
urslaust að skilja tilgang lífsins,
og sál mín er fujjl af myrkum
efasemdum. Sjálfsvitund míu
segir mér, að maðurinn sé öllum
verum æðri«.
»Hvers óskarðuJ af mér ?« sagði
lífið ástríðulaust.
»H,amingju .... Fyrir ham
ingju mína er það nauðsynlegt,
að sætta tvær andstæður í sál
minni: Mitt »ég vil,« og þitt »þú
verður«.,
»öskaðu. þess, sem þú verður
að gera fyrir m;ig«, svaraði lífið
hörkulega.
»Ég vil engu, fórna fyrir þig!«
hrópaði maðurinn.
»Eg vil vera herra lífsins og
verð að þjást undir lögmáli þess.
Til hvers?«
»Segið jietta, einfal,dar«, sagði
hinn maðurinni, sem stóð nær
lífinu. En sá fyrri hélt áfram
án þe?s að hirða um orð félaga
sins:
»Eg vil hafa frelsi, lifa eftir
óskum mínum, og vil, ekki af
skyldurækni við náunga minn
vera bróðir hans eða þjónn, ég
skal vera það, sem ég vil, þræll
eða bróðir; ég vil ekki vera
steinn, sem þjóðfélagið leggur
þar, sem því sýnist, þegar það
byggir múr um munað sinn. Eg
er maður, ég er atndi, ég er skyn-
Hvað' sjáum við næst frá
Heimskringlu?
Við erum ákveðnir að gefa út
annað bindi af Rauðum penn-
um í ár. Þeir eru langt komnir
í prentun, og það verður byrj-
að að safna áskriíendum næstu
daga.
Hvemig gengu Rauðir pennar
í fyrra?
Þegar litið er á verðið, gengu
þeir ágætlega. Það var tal,svert
mikil sala á þeim. Af öllum
frjálshuga mönnum var þeim
vel tekið. Það er óhætt að full-
yi’ða að um langan tíma hafi
engin bókmentaviðburður hér á
landi vakið eins mikla athygli
eins og útkoma þeirra- Þar kom
semi lífsins, ég' verð að vera
fV j áþs«.
»Hættu«, sagði lífið og brosti
napu,rt, »þú hefir þegar talað
margt, og mér er ku.nnugt u,m
alt, sem þú munt segja. Þú vilt
vera frjáls? Gott og vel! Vertfc
það! Glíimdu við mig, sigraðu
mig og vertu herra minn, og þá
verð ég þjónn þinn. Þú vilt, að
ég sé ástríðulaus og láti auðveld-
lega sigrast. En sigra verða
menn! Hefirðu kraft til þess að
berjast við mig um frelsi þitt?
Já? Ertu nógu sterkur til þess
að heyja þessa baráttu, og
treystir þú kröftum þínum?«
Og maðurinn sagði hnugginn:
»Þú hefir varpað mér út í bar-
una við sjálfan mig. Þú hefir
skerpt skynsemi mína, svo að
hún er eins og, sár broddur í
sálu minni, sem aldrei eyðist«.
»Verið hvassyrtari, kvartið
fram svo stór hópur rithöfunda,
sem ekki varð um vilst að voru
ákveðnir að taka hér upp öfl-
uga menningarbaráttu.. Og þó að
Rauðir pennar hafi mætt skiln-
ingsleysi hjá þröngsýnum mönn-
um og , fjandsskap hjá þeim,
sem ilt eitt vilja. vinna, þá taka
þeil’ hið síðara til, inntekta, en
hið fyrra stendúr máske til
bóta.
Það m,á minna á viðtökurnar,
sem Fjölnir fékk fyrir öld síðan.
Nú blöskrar manjni að lesa þá
sökkvandi þröngsýni. Og hvergi
hefir fo.rustukvæði Jóhannesar
úr Kötluim fengið jafn ósvífna
meðferð og forustukvæði Jónas-
ar Hallgrímssonar í Fjölni. En
ekki«, sagði hínn maðurinn.
Og hinn fyrri hélt áfram: »Ég
vil losna undan oki þínu. Ó, láttu
mig njóta hamingjunnar!«
Lífið byrjaði á ný með ísköldu
brosi: »Segðu mér, þegar þú tal-
ar, hvort krefst þú eða, biður?«
»Eg bið«, svaraði maðurinn
eins og bergmál.
»Þú ert eins og venjulegur
betjari; en heyrðu, vinur, ég verð
að segja þér, að lífið veitir eng-
a,r ölmusur. Og veiztu, enn eitt?
Sá frjálsi biður ekki, — hann
tekur sjálfur gjafir mínar ....
En þú, þú ert ekki annað en
þræll óska þinna- Frjáls er sá,
sem hefir mátt'til þess að neita
sér um allar óskir og vill upp-
fylla eina ósk. Hefirðu skilið?
Farðu burtu. frá mér!«
Iiann skildi. Eins og hundu,r
lagðist hann að fótum hins á-
stríðulansa lífs, til þess rólegur
að tína upp molana og leifarnar
af borðum þess.
Þá horfði hið litlausa líf tillits-
lausum augum á hinn manninn
..hann, hafði veðurbitið andlit:
Hvers biður þú?
»Ég bið ekki, heldur krefst
ég.
»Hvað þá?«
»Hvar er réttíætið? Komdu.
með það! Alt annað tek ég síðar,
en réttlætið verð ég að fá strax.
Ég hef beðið lengi, þolinmóður
hefi ég beðið, ég hef lifað vinnu-
sömu án hvíldar, án ljóss!
Ég hefi þeðið . . . Nú er nóg
komið! Hvar er réttlætið?«
Og lífið svaraði ástríðulaust:
»Ta.ktu, það«!
pennar^
það er von okkar, aö með Ra,ud-
um pennum hef jist. nýtt blóma-
skeið í íslenskum bókmentum,
eins og með Fjölni fyrir öld síð-
aa
Hvað flytja Rauðir pennar að
þessu sinni?
Rauðir pennar 1936 verða að.
mörgu leyti aðgengilegri bók
fyrir íslenska, lesendur. Það
verður minna a.f þýðingum,
meira, af frumsömdum smásög-
um. Flestir sömu höfundar og í
fyrri bók eiga. eitthvað eftir sig
í Rauðum pennum í ár, en auk
þess bætast við margir nýir höf-
undar, Tómas Guðmundsson,
Guðnvundur Daníelsson og marg-
ir fleiri. M. a. hefir Sigurður
Einarsson lofað efni í ritið. Sú
nýbreytni verður ennfremur,
sem sérstaldega m,un gleðja les-
enidiur, að nokkrir frægir er-
lendvr höfundar skrifa beint
fyrir Rauða penna: Martin And-
ersen Nexö á þar langa ritgerð,
Nordahl Grieg kafla úr óprent-
uðu leikriti, Mð fræga upprenn-
rennandi skáld Englendinga,
Auden, liefir ort kvceði um Is-
land fyrir Rauða penna. .
Bókin hefst, með sögu eftir
Halldór Kiljan Laxness, Jó-
hannes úr Kötlum birtir þar
i m
Ef lygin væri sannleikur, ef
ranglastið væri réttlæti og ef
heimskan væri mannvit — þá
væri Morgunblaðið gott.
★
Stundum klökknar Morgunbl.
og fer að tala um, að það' eigi að
svifta »blessuð bömin« mat. En
það væru nú meir i »blessuö
hömin«, sem t,œkju slíka um-
hyggju alvarlega.
★
Magnús Jcmsson er kennari í
guðfræði við Háskóla íslands. Og
þjóð sina fræðir hann um viija
guðs í Reykjavíkurbréfum Morg
unblaðsins. Fóiki er ráðlagt að
lesa vel þessi sunnudagsg-uðspjöll
prófessorsins — þar sést bezt
hvemig guð talar í gegnum
munn sinna spámanna á vorum
dögum. ;
★ ' »;!
Aðalsmenn, kaþótskir klerkar
og herforingjar taki höndum
saman og kúgi og blekki liimi
' stéttvilta liluta aiþýðunnar til að
drepa þann hlutann, -sem stéit-
i vís: er, - - þetta er hin teoretíslca
: uppskrift af lýðrœðishugsján
Morgunblaðsins. En í praksis er
ekki til efni í svona fínt forystu
: lið á, voru menningarsnauða
landi, Islandi. 1 stað aðaismann-
' anna verður hér að notast við
Thorsara, stórkaupmenn og
bankastjóra, í stað kaþólsku
klerkanna yerður að notast viö
Magnús »dosent«, Ástvald og
séra Áma, og í stað herforingj-
anna verður að notast, við Naz-
istastrákana. En þetta gerir ekki
svo mikið til, aðalatriðið er, að
hinn lýðrœðissinnaði hluti alþýð-
unnár verði þurkaður út,- það
hefir nefnilega aldrei yerið méin-
ing Morgunblaðsins, að fólkið
nyti lýðrœdisins í lífi heldur í
.dauða,.
þrjú ný> kvæði, smásaga efiir
Halldór Stefánsson, gréin eftir
Gunnar Benediktsson, ljóðaþýé-
ingar eftir Magnús Ássgeirsson
o.: s. í'rv.,
Er verðið hið sama og í fyrra?
Rauðir penrnar í fyrra voru
of dýr bók. Ég veit mörg dæmi
til þess, að: íátækir verkamenn
u.rðu að slá sér saman tveir og
þrír til þess að geta, veitt sér þá.
Rauðir pennar í á\r verða mun
ódýrari bók, kosta 8 kr. óbundn-
ir, 10 kr. innb., en til áskrifenda
7 kr. ób., 9 kr. innb.
Hvað gef utr Heimskringla út
fleira í ár?
Næst kemur ný barnabók um
Hróa Hött, er hlýtur að verða
mjög vinsæl. Ennfremur er von
á nýrri skáldsögu eftir Halldór
Kiljan Laxness fyrir jólin jólin.
Sennilega kemur einnig Ijóða-
flokkur í þýðingu eftir Magnús
Ásgeirsson og jafnvel flpira.
Heimskringfa er ungt fyrir-
tæki, en hún hefur nýjan til-
gang með útgáfustarfi sínu. og
óskar eftir samvinnu fólksins —
og þá samvinnn vill Þjóðviljinn
efla.
]\ýir „Randir
koma úí í ár
Viðtaí við Kristiim Andrésson iim
útgáfustai*fsemi »HeimskriiigIii«
«Heimskringla« hefir vakið mikla eftirtekt á sér
sem ein besta bókaútgáfa Islands fyrir bækur þær,
sem hún gaf út í fyrra: »Rauða penna», »Samt mun
ég vaka« og »Dauðinn á 3. hæð« — I ár koma m. a.
hin nýja skáldsaga H. K. Laxness hjá »Heimskringlu»