Þjóðviljinn - 04.11.1936, Qupperneq 2

Miðvikudaginn, 4. nóv. 1936.
ÞJÖÐVILJINN
Minningarrit félagsins staðfestir ennþá einu sinni
þjónustu pess við stórkaupmenn ogatvinnurekendur
Osvífin árás á samtök
verslunarmanna
Að sjálfsögðu er ekkert við
því að segja» þó a],lir þessir
menn. hafi sameiginlegan
skeimtifélagsskap, og vitanlega
alls ekki útilokað, að þessi mis-
liti hópur geti enn sameiginl.ega
bedtt sér fyrir einhverju því,
sem til þjóðarheilla steí'nir, þé>
reynslan bendi nú fremur til
þess gagnstæða; en ,hitt er aug-
ljóst hverjum sæmilega viti-
bornum manni, að tilgangi fé-
lagsins, þeim, sem skráður er í
2. gr. félagslaganna, verður
a],drei náð og liggja til þess
þær eðlilegu orsakir, að innan
félagsins eru tvær andstæður,
sem ald,rei geta átt samleið,
vinnusalar og vinnutakar. Þeg-
ar litið er á það, að féfagið er
stofnað fyrir 45 árum, þegar
verslunin var' enn, ekki laus með
öllui undan yfirráðum erlendra
spekúlantía, fá menn vitanlega
fulla samúð með stofnendum
þess, enda hefir félagið unnjð
mjög þýðingarmikið. starf fyr á
árum, sem öllum bæjarbúum er
kunnugt. en, í dag er félagiö
ekki annað en skopmynd af
hinum sundurleita. og hugsjóna-
la,usa hópi »varslunarmanna«
eins og ritstjórar minningarrits-
ins viðurkenna á mjög óviðeig-
andi hátt á bls. 24—25,.
I V. R. eru atvinnurekendur,
heildsalar, kaupmenn, forstjór-
ar og iðnrekendur í meirihluta.
Það er heldpr sljór heili, sem
reynir að halda því opinberlega
franii, að Eyjólfur Jóhannsson
og aðrir vinnutakar skamti
þjónum sínum stærra, þó þeir
séu staddir á nefndarfundi í V,
R., en þei,r gera á sinni eigin
•skrifstofu., Eða er mjög senni-
legt að verslunarhöllin, sem
prýðir kápuna á ritinu, reynist
minni vinur Eyjólfs en þjónn
hans, Nei, verslunarhöllin,
hversu vegleg. sem hún kann að
verða, fæ,r ekki raskað lögmál-
um kaupmenskunnar. Annars er
einfaldast að láta verk félags-
ins sjálfs tala, Félagið hefir nú
reyndar haft aðeins 45 ár til
þess að ljúka máli, sín,u.
Og hvar eru svo verslunar-
mennirnir á vegi staddir?
Mennirnir, sem standa í búðun-
u.m frá kl- 7—8 á morgnana til
kl. 8—9 á kvöldin. Já, ef tir á að
hyggja, þeir höfðu nú al.veg
gleymst — eiginlega týnst, Rétt-
indi þeirra eru hvergi skráð í
lagabækur stjórnarinnar, eftir
45 ára harða baráttu- Ef þeim
er í'leygt út með. eims mánaðar
fyrirvara, ber þeim að þakka þá
hugulsemi
Kaupsýslumaður getur nú I
enginn orðið nema að nppfylla
viss skilyrð'i til þess a,ð kreppa
ekki um of að þeim, sem fyrir
eru^ og heildsalar hafa svo
traust samtök með sér, að þeir
geta jafnvel trygt sér nær 20
króna, hagnað á einum litlum
epla,kassa, sem kostar þá 16
krónur kominn í hús, en versl-
unarmaður, sem þarf 25 króna
hækkun — úr 200 krónum, fyr-
ir 12—16 tíma, vininu, — af þvi
að hann .hefir leyft sér að eign-
ast barn, verður að bera það
undir náðarsamlegt andlit hús-
bóndans.. Og alt þetta verður
hann að þola, á sírnu eigin heim-
ili, í sínu eigin félagi.
Eyjólfur Jóhannsson lýsir í
ritgerð si;nni réttilega dugnaði
og forsjálni íslenskra verslunar-
manna, en viðurkennir á sömu
blaðsíðu réttleysi þeirra í þjóð-
féiaginuy Að vísu, er Eyjólfur
hér ekki með hina eiginlegu
verslumarmenn í ,huga, held;ur
hina, sem: vanir eru að fleyta
rjómamn,- En hverjum er um að
kenma? Engum öðrum en þeim,
sem fara með mál þeirra. V. R.
telur 5—600 féíaga og; þó er
verslunarm'anniastéttto ver á
vegi stödd en nokkur önnur
stétt þjóðfélagsins, þrátt fyrir
það, þó þar séu, margir dug-
mestu, menn þjóðarinnar, því
hún á engan rétt., Verslunar-
maðurinn er ekki einu sinni
sjálfráðuii’ umi, hvernig hann sit-
ur eða stendur í’ sínu eigin fé-
lagí- Verslunarmannafélagið er
eina félag verslunarmianna hér í
bænum. þar sero verslunarmenn
eru sínir eigin húsbændur. Að
bera því á býn nafnaþjófnað,
eins og form,- V. R. gerir, er á-
líka viturlegt ög að kalla. félags-
skap manna, sem mundu telja
móðgun við sig að vera titlaðir
verslunarmenn, Versiunar-
mannafélag, í stað deild úr fé-
lagi ísl. stórkaupmanna á sama
hátt og Félag iðnrekenda og
fleiri félög eru dieiþd úr Vinnu-
veitendafélaginu.
Sú ákvörðun V. R., að stofna
innan félagsins starfsmanna-
deild I>egar það hefir kynt sér
vinsældir Verslunarmannafé-
lagsins minnir óþægilega á það,
er Hitler talár um að skipta
stórjörðunum roilli tómthús*
mannanna,
Þrjár greinarnar í minningar-
ritinu eru, pólitískar æsingasmíð-
ar og ósmekkleg-ar og órökstudd-
ar árásir á þá lýðræðisöldu, sem
er að rísa í landinu, og sem er
að verða, heildsölum og erfingj-
um þeirra, óþægilegur þyrnir í
augum.
Hitler kemur til Himnaríkis.
Hann gengur fram fyrir hásæti
guðs. »Heil Hitlera, kallar Hitler.
»Sæll Guð«, segir hinn ahnáttugi.
Indverska Nóbelsverðlaunaskáld-
ið Tagore, sem hefir dvalið 1 Sovét-
lýðveldunum skrifar vini síiium bréf-.
um sjálfstæðisbaráttu Indverja. I
bréfi þessu, sem birtist i Manchester
i Guardian 9. okt. s. 1. segir hann
m. a,: »Pað er skoðað ganga glæpi
; næst hér í landi, að minnast á Sovét-
• Rússland, en samt get ég ekki orða
bundist um mismuninn á þessu landi
(þ. e. Indlandi) og þvi. Ég verð að
játa það, að aðdáun mín var blandin
öfund yfir hinum einstaka áhuga og
snild, sem lýsir sér í matvælaút-
vegun og menningartækjum þar í
landi, svo og.baráttu gegn sjúkdóm-
um«. Skyldi nokkur maður, sem ekki
er bundinn á klaía nasismans vilja
segja það sama um ástandið í Pýska
. landi.
Smurningsolíur
fyrir báta og bíla eru
bestar og ódýrastar hjá
Nafta H.F.
Reykjavík
Kaapið Þjóðviljanti!
Dúfur í Ándakíl
Smásaga eftir Amalie Pettersen f. Schwanenf iiigel
aridi væri, að þú gætir jafnað þig á þessu, ,sem mun
hvíla á þér alt lífið, hvað þú hefir gert tveimur göml-
um, hjálparvana manneskjum, svo sannarlega, sem þú
hefir samvisku, og það ,held ég að þú hafír«.
Blaut þvottarýja er fjaðurmiagnaður, lífsglaður
hlutur, borið saman við mig> þar sem ég lá á legu-
bekknum, þegar »hopsablýanturinn« fór, skiljandi
eftir f.yri,rgefningu. sína.
Og svo kom prófatsurinn í huggunarheimsókn,
Hann fann alyeg til með mömmu, það var eins ástatt,
fyrir honum, Alvida, dóttir hans, hafði verið dregin
saklaus út í þennan cttalega glæp. Því hvorki hann
eða aðrir efuðust um að það væri ég, Amal.ía, sem
var sá eiginlegi glæpafrömuðua’- Hinar voru. bara
varnarlaus lömb, sem fetuðu í fótspor mín niður í
undirdjúp eyðileggingarinnar. Hann hafði, því mið-
ur> strax á meðan ég gekk til spurninganna, tekið eft-
ir því, að. það bjó ekki sá eiginlegi auðmýktarinnar
andi í þessu barni, og virðingin í'yrir yfirboðurunum.
Þetta mundi samt ekki bægja honum frá, að reyna
að draga úr sekt minni nú, þegar ha,nn gæfi skrif-
lega skýrslu til skólabróður sí.ns, kirkjumálaráðherr-
ans. Við vonum öll að þetta, stafi frekar af léttúð,
sem mætti uppræta með. skynsarolegri refsingu, en
af spillingu> sem leiddi til glötunari. — Þó væri það
ekki gott að vita.
Með þessum huggunarorðum yfirgaf hann móður
mina,.
Síðan kom guðfræðikennarinn. Or fyrirlestri hans
man ég aðeins; — Og það er ekki nema hálft ár síðan
þú í guðshúsi endiurnýjaðir skírnarheit þitt, Og þetta
hefir þú dirfst að gera, ekki gagnvart hermálaráðu.-
neytinu, eða 1 an dbúnaðarráðuneytin u, heldur gagn-
v,art kirkjumálaráðuneytinu hinu helgasta sem við
eigum.
Og ræða hans endaði svo:
Hvað ætli verði úr konu, sem á barnsaldrinum —
nýfermd — drýgir slíka, hluti: Já, slíkt bannar vel-
sæmið mér að segja.
Þá rak mamma hann út — og uim leið og hann
fór, sagðist hann fyrirgeíla mö.mmu, því hann skildi
svo vel að sorgin og smánin höfðu g'ert hana frávita.
Þannig brotnuðu bylgjurnar á heimilisfriðnum, en
ekki voru, þær smávaxnari í opinbera lífinu.
Ovesen hét ritstjóri hægrimannablaðsins> sem kom
út á þriðjudögum og laugardögum. En vinstrimanna-
blaðið, skrílmálgagnið, sem: Iíansen var ritstjóri að,
kom út á miðvikudögum og föstudögumL I miðviku-
dagsblaðinu var þessi voðalega grein. Ovesen ætlaöi
að segja föður mínujn fyrirfram- hvernjg hann ætl-
aði að rita um málið í laugard agsblaðin u„
Á að rita meira um þetta ólukkans mál? spurði fað-
ir minn un4randij
Vér erum neyddir til þess, ræðismaður. Það er ekki
lengur ómerkilegt mál, það hefir tekið á sig ákveðna
mynd og stefnu, Bæjarbúar eru að skiftast í tvo
flokka, án þess að fara eftir takroörkun stjórnmál-
anna, Ef vér höldum því fram. að þetta sé aðeins
barnaskapur, fáum við árás frá þessu skrílmálgagni,
um að við prédikum tvenskonar siðfræði, aðra fyrir
almiúganin, en hina fyrir heldra fólkið. Og það sem
verra, er, í vorum flokki eru menn, sem eru á bandi
byltingarmanna í þessu máli, Ég hefi, fengið fulla
vissu fyrir’ því í morgun. Allir þeir, sem em fyrir ut-
an hinn eiginlega »hring«> segja blaðínu upp, ef ég
leysi ekki frá skjóðunni. Kosningarnar fara, í hönd.
Vér erum þaninig staddjr, að vér verðum að meta
hvert atkvæði til gulls, Og komist kjósendur vorir
að. því, að málgagn vort sé háð, fær það áfall, sem
aldrei verður bætt. Ég er neydduir til að halda því
fram, að þetta, sé sorgleg léttúð, sem flokkur minn
fordæmi gersamlega — og sem aðeins sé einkamál
viðkomenda.
Pahbi bað ritstjórann að lí.ta, á framtíð barnanna.
Ég verð fyrst að hugsa, um hag blaðsins, flpkksins
og allrar þjóðarinnair. Það eru slíka,r þúfur sem þess-
ar, sem hægast geta velt hinu þunga stjórnmálaæki.
sagði hann,
1 klúbbnum risu öldurnar hátt., Allir, sem ekki
tilheyrðu »h,ringnum« réðust á athæfi okkar, ýmist
með meðaumkvun eða ásökun. Og þegar hinn ungi
kaupmaðuir, Hallager, vildj sýna göfuglyn,di sitt gagn-
vart ungu stúlkunum, v:a,r hann ausinn sUömmum og
brugðið um, að hann værii að siníkja sig inn í »hring-
inn,«.