Þjóðviljinn - 22.11.1936, Blaðsíða 3

ÞJOÐVILJINN
Suínmidaginn 22. nóv. 1936.
þJÓOVILJINN
Málgagn Kommúnlstaflokks
íslamls
Ritstjóri og ábyrgðarmaðu*'
Einar Olgeirsson.
Ritstjórn: Bergstaðastræti 27,
Simi 2270.
Afgreiðsla og auglýsingaskrifst.
Laugaveg 38, sími 2184.
Kemur út alla daga, nema
mánudaga
Áskriftargjald:
Reykjavík og nágrenni kr. 2.00
á mánuði.
Annarsstaðar á landinu kr. 1,25
á mánuði.
f lausasölu 10 aura ein^akiö.
Prentsmiðja Jóns Helgasonar,
Bergstaðastræti 27, sími 4200
Hverskonar samfylk-
ingu vill Kommún-
istaflokkurinn?
Fasismahættan á Islandi vex
í sífel,lu„ Aðgerðir föðurlands-
svikaranna á Spáni sýna hvers
við eigum að vænta hér — þeg-
ar Thorsuirunum og þeirra liði
finst tími til fcominn. Hin log-
andi Madrid er eldtáfcnið til ís-
lenskra. lýðræðissinna um að
sameinast.
Það, sem þarf til að afstýra
þessari .hættu, eru tafarlausar
aðgerðir til að bœgja fyigyend-
um fasismans frá áhxifastöð-
um þjóðfélagsins. Lýðræði, sem
elur slöngu fasismans sér við
brjóst, — eins o,g nú er gert
hér með Kveldúlfs- og Lands-
bankaklíkuna, stærstu, heildsal,-
ana og hringana, — það grefur
sjálfu sér gröf.
En athafnirnar, er setji í-
haldsbroddana út úr völdun-
um, eru, nauðsynlegar strax. Og
samhljða þeim víðtækar hags-
bætur fyrir í'ólkið, er sanni því
velvildarhug lýðræðisins til
þsss,
Það er um þetta, sem Komm-
únistaflokkurinn vill samfylk-
ingu, — og honum er það ljóst,
að aðeins sl,ík samfylking getur
bjargað frelsi og lýðræði Is-
lendinga frá glötun.
En Kommútnistaflokkurinn
vill ekki samfylkingu um hvað
sem vera skal.
Kommúnistaflokkurinn vill
ekki sa,mfylkingu um að vernda
olíu- og bensínokrið á Islandi.
Hann vill ekki samfylkingu um
að viðhalda og vernda spillingu
Landsbankaklíkunnar og yfir-
ráð Kvefdúlfs. Hann vill ekki
samfylkingu um að ræna kaupi
atvinnuleysingja, upp i iðgjöld,
sem þeir ríku ættu að borga.
Alþýðublaðið er svo vingjarn-
legt, að bjóða okkur kommún-
istum samfylkingu í Alþýðu-
flokknum, bjóða okkur öll,um
þangað inn. Þetta er vafalaust
mjög vel boðið. En ef okkur
svo er bannað að berjast þar
fyrir hagsbótam álunum, —
bannað að gagnrýna hneyksli
þau, sem gerð eru, — bannað að
taka það í gegn, ef Kveldúlfi er
veitt einokun, — bannað að
berjast fyrir kröfum Dags-
brúnar (t. d. í sjúkratrygg-
ingamálunum) — ef við eigum
að koma þangað aðeins til að
þegja og láta múlbinda okkur,
til að dansa þegjandi á línunni,
— þá afþökkum við boðið. Viö
§kiluaðargj oíin
Karl Kurt Wolter:
Það var tvent, sem ég mátti
ekki heyra nefnt þegar ég var
drengur án þess að það helti út
um mig svita kvalræðis. Annað
var Goethe og hitt var litfræði
Goethes.
Ástæðan til þessa ótta lá í at-
viki, sem gerðist árið 1919 í Rín-
arlöndunum!. Ég var þá þrettán
ára gamalL I bænumi þar sem
við áttum heima, var þá franskt
setulið, svertingjar frá Senegal.
Foringi liðsins hafði aðsetur sitt
í húsi foreldra minna. Hann var
Suður-Frakki og hvítur.i Liðs-
menn hans voru, hændir að hon-
um: og okkur börnunum þótti
vænt um hann. Hann fór oft i
Indíánaleik við okkur og við
fengum jafnvel að leggja á hann
fjötra og teyma hann um her-
bergin, Ennþá vænna þótti okk-
ur samt um; Mamadou. Það var
kol-bik-svartur unglingur og risi
að vexti. Hann gat naumast
gengið uppréttur um dyrnar,
enda tók hann, eins og góðum
Múhameðstrúarmanni sæmdi
aldri ofan rauða vefjarhöttinn
sinn. I fyrstu vorum við hrædd
við Mamadou., Ég minnist þess,
að vinnukonan kom hljóðandi
inn úr el.dhúsinu og harðneitaði
að fá honum hvítt handkiæði,
því það hlyti að verða svart ef
hann snerti á því. Hún xomst
samt brátt að því að svarti lit-
uirinn var ósvikinn á Mamadou
bæði á höndum og annarsstaðar
og lét hann sitja hjá sér í eld-
húsiiiuv
Mamadou kunni í fyrstu að-
eins tvö orð í þýzku,: Páfagauk-
ur og pasperín, er átti að þýða
asperín, en af einhverjum ó-
skiljanlegum orsökum sagði
hann altaf pasperím Einu sinni
færði ég honum tvær töflur af
asperíni, sem, mér voru ætlað-
ar, honum þótti þær góðar og
eftir það kaflaði hann alt æti-
legt pasperíin. Hitt orðið, páfa-
gaukur, notaði ha,nn ef samræð-
urnar snerust uani eitthvað ann-
að. Alt fólk kallaði hann páfa-
gauka^ af því við nefndum hann
svo, þegar hann reyndi að hafa
orð eftir okkur.,
Brátt kendum við samt leik-
félaga okkar að fleira væri til
en fólk og eitthvað ætilegt —
eitthvað andlegt — og það virt-
ist svo sem hann skildi það. Pí-
anóið, er stóð við hliðina á bóka-
skápnum, kom því inn hjá hon-
um og síðar bækurnar. Mama-
dou kunni ekki að lesa, Ég sýndi
honum myndirnar í ræningja-
sögunni rninni, en þær virtust
hafa minni áhrif á hann en hin
langa, röð af sígildum ritverk-
i um, sem blasti við honum úr
efstu hyllu skápsins.. Fuh virð-
ingar höfðum við bömin jafn-
an horft á þessar bækur þegar
faðir okkar sagði: Þetta eru hin
gullnu orð þjóðar vorrar. Það
var rétt. Heiti bókanna í græna
bandinu voru skráð með gulln-
um stöfum á kjölinn. Mamadou
fann til hinnar sömu aðdáunar
á þessu skrautlega bandi og við
börnin,
Goethe, hvísluðum við, Goethe!
Hann lyerði orðið og það verk-
aði á hann eins og einhver yfir-
náttúrleg fegurð.
Nokkrum dögum seinna lékég
á lírukassa minn í fyrsta skipti
fyrir Mamadiou og þá sagði hann
eftir hátíðlega þögn: Goethe.
I hvert sinn sem Mamadou
kom, stóð hann nokkra, stund
fyrir framan bókaskápinn og
horfði á hin sígildu rit.
Kvöld nokkurt kom hinn mikli
risi inn til okkar í hryggu skapi.
Hann var næstum fölur að sjá.
— Skilnaðarstundin var komin.
Foringinn hafði þegar um morg-
uninn sagt okkur frá því að
Mamadou ætti að fara í fang-
elsi; hann hefði sýnt undirfor-
ingja ókurteisi.
Þarna stóð nú uppreisnar-
maðurinn fyrir framan okkur
börnin. Hann hafði verið bar-
inn. Sous officier trés méchant
.. (undjrforingi mjög vondur)
kveinaði hann eins og til að af-
saka s'g. Mér f J1 þetta mjcg
illa, einkum vegna þess að hann
fór um leið að gráta. Ég varð
S k r i f s t o f u s t ú 1 k a n
eftir Halldór Stefánsson
sé liig úí um grhigjrnnn á hverjum hvirsdagsmorgni,
]>ú lielilur nidi'í bœiiin klnkkau níu hér um bil
á skrifstofuna — þangað sem skylda lífs þíns bíður,
en skrifstofiiiini að þakka áttu að færðu að vera til.
Án heunar færðu ei nagialakk og nokkurn veginn fæði
og naumnst iiefði kjiílllnn þinn og hattnr tískusnið
ef væri ekki altaf nóg lijá skuldugum aö skrifa.
Já, skriffinskan cr oft og- tíffuin eina bjargræðið.
Þii málnr þínai' varlr og litai' þína lokka
og- lelkiir þér á kvöldln til að svæfa lijartans þrnr
og skrifstofan cr veðlð — liún skilar þér snrnt aftur
jal'n skelfilega snanðri eftlr fjörutín ár.
Eí tekst þér ekki áður að töfra einhveru priusinii
sem tekur þig og leiðir inn í hjónabandsins vé,
cn þú verður í lijáverkum að hafa mannavelðar
og hvcr er þá að búast viff að árnngurinn séí
En stundum er hið íagra sólskin fl æfflr jfir lnudift
á flautu sína leikur Pau öll voi'sins gleðllög
og hafift lokknr alla tll að busla í sinni seltu,
al' söng og iingiim hlálrum ómar strönd og iieiðadrög.
Þá lítur þú uin ö>jl þér eins og vakni vonlaus spurning:
hvort væru engin tök á því að elga frí dag
og vera með í leiknum og' syngja glaðu söuginn
sem sunginn er af þeim sem lifa í góðum eínahag'.
En sunnudagar einir eru salt í þínu lifl
og sólskín þitt og frelsi mlðast alt vlð þeirra fjöld,
en þá er samkvæmt reynslu þinni rigning alla jaina
og raunalega leiðinlegt f bænum fram á kvöld.
í þínnm litla kolli fer að brydda á skritnu skrafi
hver skapað hafi góðviðrið og veitt þciin cinum rétt
að njóta þess sem þjóta nú á bflum út úr bænum.
Þú bölvar næstum skrifstofnnni og auðmannauna stétt,
Samt heldur þú á skrit'stofuna — skyldan é þig kallar
og skilyrði til lifs og kjóla cr lnnilokun þar.
Þú ætlar að kaupa linðsalt og baða þig í keri,
því blekkingin í lífinu þín hngguii jafnan var.
Ég sé þig inn um gluggann — á hvíta fagra fingur
þú fengið lieflr blekklessu, ég vcit það ergir þig.
Ég vorkenni þér innilega og vil þig káta kyssa,
þv.í kanski varstu þá nð skrifa reikninginu á mig.
Hd. St.
?
Það er tími til kominn að út-
varpshlustendur fari að losna
við hofprest íhaldsins, Magnús
Jónsson, úr útvarpinu, sérstak-
lega sökum þess hve lei'Jinlegur
og hlutdrægur hann er. Honum
er best að gefa sig alveg að
Reykjavi kurb réftmum, En í
síðasta útvarpserindinu crtti
hann að fá að svara þvi, hverj-
ir björguðu iistaverkunun úr
Escorial og hverjir reyndu að
eyðileggja þau? Honum láðist
að geta þess seinast.
að huo;g-a hann, hvað sero það
kostaði,
Þetta varð uppbaf glæpa
minna, — Eg greip eina af hin-
um sígildu bókum úr bóka-
skápnum, bók hinna gullnu orða
og stakk henni í kápuvasa
Mamadous. Þessi gjöf lélti hon-
um þjáningar sklnaðarins.
Þetta, var 12. bindið af verk-
um Goethes og var litfræði, eft-
ir því sem ég seinna komst að
raun uro.
Bilið, sem kom við brottnám
bókarinnar, fylti ég út með því
að færa hin bindin ti( í hillunni.
— Það var svo mikið af sígild-
uim verkum þarna.
Uipp frá þessum degi þoldi ég
hvorki að heyra talað um Goethe
eða ljtfræði. Jafnvel ennþá, þeg-
ar roálarar, sem eru vinir mínir,
tala um gildi lita, finn ég til í
grend við magann. Ég óttast alt-
af að þessi glæpur minn komist
upp-
Þó hefir enginn uppgötvað
hann ennþá.
Breskur
togari líreimui*
Breskur togari, West Acre,
hefir bruainið á hafi úti, 100
mílur norður af Wick. Skips-
höfninni var bjargað, en skip-
ið er brunnið niður að yfirborði
sjávar.
kjósum heldur frelsið, en kjöt- I
katlana.,
Og síst af öllu, er það fýsilegt,
að fara þangað inn, meðan
brottrekstrarnjr á róttækum
flokksmönnum eru aðalatriðið,
— brottrekstrarnir á Magnúsi
Sigurðssyni, Richardi Thors og
öðrum, slíkum er hinsvegar
nokkuð, sem ekki er þorað að
minnast á.
Alþýðublaðið talar stórt um
Tihorsaraiia, ,en hvað gerir
j flokkurinn?
Hann rekur Áma Ágústsson!
Það er ekki með slíku móti að
fasisminn verður sigraður. Með
orðum verður hann ekki veg-
inn. Og með klofningsstarfsem-
in,ni gegn róttækum kröftum,
var honum ru;did brautin í
Þýskalandj.
Þessvegna ríður' á að þeim
ráðum sé beitt, sem duga, ráð-
um frönsku og spönsku sam-
fylkingarinnar.
Duglegur drengur
óskast til að selja
blað á morgnana
Uppiýsingar i
» Heimsk ringlu «
Laugaveg 38.
I dag kom til hafnar í Eng-
landi norska flutningaskipið
Aranda, og var þá viku á eftir
áætlun. Skipið hafði hrept
slæmt veður á Atlantshafi,
hafði mist alla björgunarbáta
sína,, og var auk þess talsvert
brotið, og hafði mist út allan
farm, sem va,r ofanþilja.
Nýir áskrifendur að
Þjóðviljanum fá blað-
ið ókcypis til 1. des.