Þjóðviljinn - 27.11.1936, Page 4

^ GömbBio
sýnir í kvöld kl. 9 eftirtektar-
verða mynd um dulræn efni.
Nefnist myndin »DÁLEIÐSLA«
Aðalhlutverkin leika Sir Guy
Standing og Judet Allen. Börn
fá ekki aðgang.
Næturlæknir.
Þórður Þórðarson, Eiríksgötu
11, sími 4655.
Næturvörður.
er í Laugavegs- og Ingólfsap-
óteki.
Utvarpið í dag.
20,15 Fréttir. 20,30 Kvöld-
vaka: a) Vilhj. Þ. Gíslason: Úr
fornsögum II; b) Sigurður Bene-
diktsson: Á Reykjavíkurgötum
um miðnætti; c) Þorsteinn Jós-
epsson: I cirkus; d;) Kvæðalög
(af plötum); e) Lúðrasveit
Reykjavíkur leikur. — Enn-
fremur sönglög. (Dagskrá lokið
um kl. 22,30).
Farþegar,
með e.s. Gcðaíbss til útlanda..
Mr. Edelson, Garðar Gíslason,
stórkaupmaður, ölafur M. Magn-
ússon, Anna Þórhallsdóttir, bæj-
arsímagjaldkeri, Ingólfur Guð-
mundsson, Herr Ruckert, Mr.
Phillips, Jón Sigurðsson, Mr.
Norgan, Hr. Brockmann, Sveinn,
Bergsveinsson,
F. U. K.
heldur útbreiðslufund í K.R.-
húsinu kl. 2 n.- k. sunnudag. Mun
verða skrifað nánar um æsku-
lýðsmálin í blaðinu á morgun
og á sunnudagin-n og dagskrá
fundarins a-uglýst.
Karlakór verkamanna.
æfing í kvöld. I, og II. tenór.
kl. 8 og 9 á venjulegum stað.
Skipafregnir.
Gullí'oss er á leið til, Leith,
Goðafoss var í Vestmannaeyjum
í gær. Dettifoss fór frá Ha-m-
borg í fyrrakvöld til Kaup-
mannahafnar, Brúarfoss er á
leið til Vestmannaeyja frá Eng-
landi, Lagarfoss var á Borðeyri
í gær, Selfoss er á leið til Hull
frá Antwerpen. Drotningin er í
Kaupmannahöfn. Island fór frá
Akureyri í gærmorgun.
Sambandsþing
U. M.. S. K. verður hafdið að
Brúarlandi í Mosfellssveit, n. k.
sunnudag.
Félagar úr U. M. F. Velvak-
andi eru boðnir þangað til gleð-
skapar um kvöldið. Þeir félag-
ar, sem ætla að vera með, geri
svo vel og láti okkur vita, sem
fyrst.
St jórn U. M. F. Velvakandi.
Árshátíð Dagsbrúnar
verður haldinn í AJþýðuhús-
inu í Iðnó annað kvöld,. Verka-
menn tryggið ykkur aðgöngUr
miða í tíma, þeir eru aíhentir
þlÓÐVIUINN
Ræða Stalins.
Framhald af 3 síðu.
talin tll smáframleiðenda. liæudui'
roru áður dreifðir út um alt Iandið
og unnu hvpr að síuu litla húi með
Iélegnm tœkjum. Brendurnir voru
ltrœlar einkaeignaréttarins, og stór-
brendur, kaupmenn og braskai'ar
gátu arðrænt l>á eftir vild, án l>ess
að óttast nolskra refsingu. Slíkt ltið
sama er nú upi>i á teniugnum í öll-
um auðvaldslöndunum.
Getuni við sagt, að Sovétbændurn-
ir standi á sama stigi og þessir
íncnnl Nei, slíkt kemur ekki til
mála. Sovétbrendurnir eru orðin al-
veg ný stétt. Hér eru engir stór-
brendur framar, engir kaupmeun og
englr braskarar, sem arðrrena brend-
urna. I>ar af leiðandi er rússneska
brendastéttin frelsuð undan oki
l>eirra. Yfirgnæfandl meirihluti Sov-
ét-brenda eru samyrkjubrendur, sem
hafa yfir að ráðá fullkomnustu vél-
u'in og trekjum á öllum sviðum.
f stað einkaeignarréttai'ins cr
komin saineign. Bændastéttin rúss-
neska er aigerlega nýtt fyrirbrigði,
sem á sér engan líka í víðri veröld.
Mentalýðurinn.
I>á skulum við líta snöggvast á
inentainennlna. (verkfrreðingana, vís-
indanicniiina og að.ra). Ekki liafa
breytingarnar orðið minnl á kjorum
lieirra síðustu 12 árin. Þeir voru áð-
ur algcrlega í þjónustu kapítalism-
ans. Nú lielga þeir verk sín verka-
lýðnum og brendunum og vinua að
aukuingu framleiðsluimar. Aður va>'
mestur liluti mentamannanna úr að-
alsstéttinni, en nú er megin liluti
allra menntamanna af brenda- og
rerkainannaættum.
Ekkl liafa orðið minni breytingar
á starfslirefni þessaia meutamanna
síðustu árin. Aður urðu þeir að vlnna
fyrir arðrreningjana og liöfðu engin
önnur ráð. Nú rinna þeir að hag
fjöldans. Níi vinna þeir ásamt bœnd-
um og verkamönnum að uppbygg-
ingu hins stéttlausa þjóðféiags.
Breytingin er ekki svo lítil cins og
þið sjáið. Hún er einsdremi í allri
veraldarsögunni.
Hvað þýða allar þessai' breyting-
ar? Þrer þýða í fyrsta lagi, að stétta-
munurinn liverfur milli brenda og
verkamanna og einnlg mentamann-
anna.
Hvað þýðir það, að þessi stétta-
niunur liverfur? Það þýðir að ailar
liagsmunaandstæður milli þelrra
liverfa. Sömu ieið íara allar póli-
tískar niótsetniiigar.
Lausn þjóðernismálanna.
En þessum breytingum er þó ekki
að fullu lýst, ncma drcpið sé á eitt
atriði enn, þjóðernisandstreðurnar.
1 Sovétlýðveldunum búa, eins og
kunnugt er, um 70 þjóðir og þjóða-
brot. Sovétríkin eru samsteypa
íiiargra ríkja. Það liggur því f lilut-
ailns eðli, að þjóðernismálið er mjög
inikilsvarðandl fyrir okkur.
Eins og kunnugt er var Sovétsam-
bandið stofnað árið 1922 ineð fyrsta
þingi Sovétsambandsliis. Það var
stofnað á grundvelli iaínréttls og
fullkomins sjálfstreðis þjóðanna. Þeg-
ar stjórnarskráin núve.raudi var sam-
þykt voru enn eftir ýmsar lelfai
þjóðernisaiidstreðnanna. Smáþjóðlrn-
ar voru mjög tortryggnar í garð
Stór-Itússa. Þessu varð að kippa í lag
mcð gagnkvæmum liagfræðilegum og
pólitískum framkvremdum. Sovét-
stjóinin varð að taka íylsta tillit til
þessnra liluta. Hún liafði ekkert til
fýrirmynday, nema mishepnaðar til-
raunlr borgaralegra ríkja. Hér varð
að skapa þessurn þjóðabrotum nýtt
í'íkl á grundvelli sósíalismaus, og
við liöfum staðist þe'sa raun með
góðum árangri í" 11 ár.
Samstarf ólíkra þjóða á
grundvelli sósialismans.
Hvernig cigum vJð að skýra þessa
sigra. Allur sá misskilnlngur, sem
átti sér stað inllli þjóðarbrotauna
var afleiðing kapítalismans og þess
hcrbragðs hans að siga einni ]>jóð-
inni upp á mótl annari.
Verkalýður Sovétríkjanna hefir
reynst alþjóðaliyggjunni tryggur og
er relðubúinn að rétta vprkalýð ann-
ara landa lijálparhönd á liverju sviði.
Meniiingin hefir blómgast hjá öll-
um þessum smáþjóðuin, þjóðleg í
formi og sósíalistisk í inuihaldi.
Alit þetta liefir hjálpað til þess að
skapa l«í einingu, sem nú ríkir með-
al allra þjóðflokka Sovétríkjauna og
knýr þá fram til menningarlegra á-
taka.
Þannig liefir okkur tekist að
skapa sósíalistiskt ríki úr mörgum
þjóðnrbrotum, sem hefir staðist ail-
nr raunir, sein liin ríkin liafa bognað
undlr. Hér hefir orðið stórfcld breyt-
ing. A síðustu 12 áruni hefir gjör-
valliir svipur Sovþtríkjanna breyst,
á sviði stjórnmálanna, framleiðslunn-
ar og þjóðernlsmálanna.
FKÉTTARITABI.
Frh. ræðunnar í nœsta blaði.
Ráðist á söltunartaxtann.
Frh. af 1. síðu.
Rauðir pennar 1936
málið, sem draga af allan .efa
um að öll verklýðsfélög Eyjanna
standa sem einn maður um
verndun kaupgjaldsins.
Þessi árvekni verklýossam-
takanna um þetta mál, er því
nauðsy.nl,e.g;ri, sem það er upp-
lýst að nefndur útgerðarmaður
hefir haí'c í hótunum um að
brjóta einnig næturvinnutaxta
karlmaima. Þar sem alt bendir
til að síldarsöltunarfólk við
Faxaflóa búist nú til baráttu
fyrir hækkun söltunarkaups-
ins, upp í Siglufjarðartaxta, eða
,hið sama og gildir í Eyjum og
samþyktar hafa verið áskoranir
á síðasta Alþýðusambandsþingi
um sama efni, ætti að mega slá
því alveg fostu: að verkalýður
Eyjanna víkur ekki hársbreidd
frá þessum. taxta og að verka-
lýður við Faxaflóa fer ekki að
skjóta skjólshúsi yfir taxta-
brjóta úr Vestmannaeyjum.
Drífandarkerling.
á skrifstofu félagsins í Alþýðu-
húsinu við Hverfisgötu, opið ,
4—7 daglega.
Heilsufar
í Reykjavík vikuna, 1.—7.
nóvember (í svigum tölur næstu
viku á undan): Hálsbólga, 108
(45). Kvefsótt 240 (293). Iðra-
kvef 16 (15). Kvefiungnabólga
9 (17). Taksótt 1 (0). Skarlats-
eru nú í undirbúningi og koma út um mánaðamótin
nóvember—desember
Kosta 8 kr. heft, 10 kr. innbundið.
Þeir sem nú gerast áskrifendur fá þá á:
7 kr. hefta, 9 kr. innbundna.
-Rauðir Pennar 1936« verða ennþá fjölbreyttari en í í’yrra.
Þar verða:
Sögur eftir Halldór Kiljau Laxness, Halldór Stefáns-
son, Guðmund Daníelsson, o. f 1.
Kvæði eftir Jóhannes úr Kötlum, Tómas Guðmunds-
son, Guðmund Böðvarsson, Jón úr Vör, o. fl.
Ritgerðir eftir Gunnar Benediktsson, Aðalbjörgu Sig-
urðardóttir, Björn Franzson, Kristiun Andrésson o. fl.
Ljóðaþýðingar eftir Magnús Ásgeirsson
Auk þess er sú nýjung í þessari bók, að frægir erlendir höf-
undar rita beinlínis fyrir hana:
Martin Andersen Nexö, Nordabl Grieg og Auden, sem er eitt
frægasta upprennandi leikrita og ljóðskáld Englands.
Gerist áskrifendur strax!
Bókaútgáfan
,Heimskringla‘
Laugaveg 38, Reykjavík,
sótt 2 (1). Mummngur 1 (1).
— Mannslát 6 (8). — Land-
l.æknisskrifstofan. (FB).
-------------------------- í Pöntunarfélagi
verkamanna
Gulræturnai*
Kaupið íjoðTiljai!
kosta 65 aur. kg.
í gær misprentaðist í blaöinu ‘Gulrófur,
SjS I\íý/a ft'.o s£
sýnir í kvöld kl- 9 hina fögru
Fox kvikmynd »FIMMBUR-
ARNIR«. Aðalhlutverkin leika
'Jam Hersholt, Jenie Lung og
hinir alkunnu fimmburar frá
Kanada.
8pánn.
Frh. af 1. síðu.
liafi verlð mikil loftorusta við Tala-
vera. Skutu stjórnarliðar nlður 4 aí
flug-vélum uppreisnarmaiiiia. Voru
þrer allar af þýskri gerð. Einnig lief-
Ir her stjórnarlunar hruiKlið óllum
árásum uppreisnarmanna í Casa clel
Campo.
í dag liefir verið hellirlgning á
Spánl og liefir það' hlndrað fram-
kvremdir beggja aðilja að miklu leyti.
Fréttaiitari.
I fréttum frá Spáni í dag er
sagt að uppreisnarmenn hafi
gert ítrekaðar árásir í háskóla-
hverfinu,, með skriðdrekasveit-
um og Máraþði, en að þeim hafi
öllum verið hrundið. Stjórnar-
liðar seg'jast hafa tekið herfangi
3 skriðdreka, og hafi tveir
þeirra. verið ítalskir en einn
þýskur. Mannfall í liði rtppreisn-
armanna, hafi verið mikið. Þá
hefir einnig, verið barist sunnan
við Madrid og í grend við Toledo.
1 morgun gerðu. uppreisnar-
menn þrjár stórskota.1 iðsárásir
á hermannaskálana, og Model-
fangahúsið.
1 dag fór fram bardagi í
lofti, uppi yfir Madrid. Stjórn-
arliðar segjast hafa skotið nið-
ur tvær fiugyélar fyrir upp-
reisnarmönnum. (F.Ú.)
Stjórnarskró Sovjetríkjanna
Framhald af 1. síðu.
stjórnarskráin veitir nái aðeins
til meðlima Kommúnistaflokks-
ins.
Ctvarpið hefir nú leiðrétt
þessa frétt sína, eins og ofanrit-
að ber með sér.
Alþýðu,blaðið birtir þessa
ensku lygafrétt í gær, orðrétta
og athugasemdalaiust, Morgum-
blaðinu væri þó frekar trúandi
til þess að flytja slíkar fregnir,
en væntanlega leiðréttir Alþýðu-
blaðið þessa Morgunblaðslýgi í
dag.
Lislsýning.
Frh. af 3. síðu.
leg.u. myndum sínum af náttúru-
skrauti Isfands, auðgað list vora
um nýjan,, hugþekkan þátt.
Mjög eftirtektarverð er högg-
myndin Blygðun, tvímælalaust
eitt hið besta,, sem Magnús hefir
gert í þeirri grein.
Hér er því miðu,r ekki rúm
til að segja nánar frá sýningu
þessari, en óhætt er að hvetja
fólk til að njóta. þeirrar fegurð-
ar, sem þar er í boði. Sýningin
stendur aðeins til, 29. þ. m.
jkk.