Þjóðviljinn - 24.12.1936, Blaðsíða 2

ÞJOÐVILJINN
Þriðjudagurinn 29. des. 1936,
-fc Finska stjórnin hefir nýlega
legt frumvarp fyrir þingið um að
reist verði nú á næstunni fallbyssu-
verksmiðja af fullkomnustu gerð.
Verksmiðju þessa á að reisa í borg-
inni Jyváskylá og er gert ráð fyrir
jþví, að hún muni kosta fullgerð um
49 miljónir finskra marka, Verkið
verður framkvæmt af sænskum
verkfræðingum, en hinsvegar er tal-
ið að Þjóðverjar standi á bak við
þessar framkvæmdir.
Spánska hermálai'áðuneytið
hefir nú ákveðið að koma upp skóla
fyrir herforingja og aðra hernaðar-
sérfræðinga, I stað þeirra manna, cr
brugðust í upphafi borgarastyrjald-
arinnar. Skóli þessi á að standa öll-
um ríkisborgurum opinn og veita
fræðslu fyrir fótgönguliða, riddara
og stórskotaliðsmenn.
Fyi'ir nokkru síðan birti
»Manchester Guardian« grein um
málaferlin í Novosibirsk, þar sem
blaðið kemst svo að orði: »Alt öskur
nasistablaðanna um vernd þýskra
borgara í Sovétríkjunum er nú þagn-
að. Þessi þögn verður tæplega skýrð
með því einu að dauðadómi þýska
_verkfræðingsins var breytt. Orsökin
mun miklu fremur vera sú, að ásak-
anir Sovétstjórnarinnar í garð Gesta-
po um leynistarfsemi í Rússlandi
hafa verið réttar. Sovétstjórnin hefir
sýnt þýsku stjórninni þær sannanir,
sem ekki urðu umdeildar. Þessvegna
óska þýsk yfirvöld ekki eftir því að
ræða málið frekar«.
ic A sýnlngu Hökuldar Björns-
sonar í Charlottenhorg I Kaupmanna-
höfn hafa margar myndir selst, m. a.
vatnslitarmyndir, sem safn Johans
Hansens aðalræðismanns hefir keypt.
Að líkindum verða haldnar sýningar
á myndum Höskuldar í Noregi og
Sviþjóð. (Fú).
it Sex þásurnl manns hafa sótt
listasýningu Freymóðs Jóhannesson-
ar í Odense. Freymóður hefir verið
beðinn að mála fjölda margar
mannamyndir í Odense. (Fú).
Sjómennirnir mótmæla áliti
miðunarstöð var- nefndarinnar
sem villandi þvættingi, þar sem hvergi kemur í ljós
hin raunverulega niðurstaða tilraunanna, við litla
vitann á Reykjanesi.
Meira en 500 starfandi skip-
stjórar og sjómenn í Reykjavík
Hafnarfírði og Keflavík hafa
skrifað undir svohljóðandi á-
skorun til ríkisstjórnar Islands
og Aiþingis:
»Þar sem undangengnar mið-
unair-tilj-aunir við litla vitann á
Reykjanesi sýna, að miðunar-
stöð þa,r á nesinu kemur að liði
öllum skipum, jafnt smáum sem
stórum, og skekkjur þær sem
orðið hefir vart við, eru hverf-
andi eða ails engar í. þær áttir
sem mestu varða siglingar fyrir
Reykja-nes, — leyí'um vér und-
irritaðir oss, sem aJlir erum
starfandi sjómenn, að skora ein-
dregið á hæstvirta ríkisstjórn
og Alþingi að miðunarstöð verði
reist þar á nesinu sem allra
fyrst, og þannig fyrirbygt, að
fleiri slys en orð'ið hafa, geti
komið fyrir á I>essum stað, *sem
vér teljum einn með hættuleg-
ustu stöðum hér við land«.
Dagblöðunum hafla verið
sý'ndar undirskriftirnar, Undir-
skriftunum fylgir eftirfarandi
greinargerð sem er undirrituð
af formönnum viðkomandi stétt-
arfélagá sjómanna.
Áskoramir þessar, eru fram
komnar fyrir þá sök, að vita-
málastjóri og ráðunautar hans,
hafa tekið þá ákvörðun í mál-
inu, sem er gagnstæð vilja sjó-
mannanna, og valið þá leið, sem
vér teljum að sé óheppilegri og
til minna öryggis fyrir sjófar-
endur, án þess að þeir geti fært
nægileg rök, málstað sínum til
stuðnings.
Skýrsla sú um nefndarálitið,
sem vitamúlastjóri sendi til
blaðanna er villandi. Bæði fyrir
þá sök að ekki er getið um það,
að stærsta miðunarskekkjan
sem fram kom frá litla vitamum
á Reykjanesi, er eðliLeg slcelclcja.
sem stafar af landkasti og kem-
ur því ekki að sök ef vitað er
um hama, og hinsvegar vegna
þess, að árangur tilraunanna
með radiovita, er sagður betri
en hanm var. Þannig er aðeins
talað um, að vart hafi orðið við
1. gráðu skekkju, um borð í
Dronning Alexandrine, í staðinn
fyrir að þar komu fram alt að
6 gráðu skekkjur, í þær áttir,
þar sem ekki gat verið um neitt
landkast að ræða,
Eftir að hafa athugað ná-
kvæmlega tilraunir þær og
mælingar, sem gerða,r vorú á
Reykjanesi, teljúm vér sannað:
að miðunarstöð getur komið þar
að fuljum notum, einnig sýna
athugamir með radio-vita, sem
þar voru gerðar, meiri og ó-
reglulegri skekkjur, em þær sem
komu í ljós við miðanir úr landi.
Miðunarstöð á Garðskaga er
ekki nauðsynleg, ef miðunar-
stöð kemur á Reykjanes. Garð-
skagi er ennfremur óheppilegur
staður fyrir miðunarstöð, þar
semi ekki er hægt að sigla ná-
lægt skaganum, vegna flúðanna
þar útaf. Aftur á móti er mikil
nauðsyn á því, að miðunarstöð
komi á loftskeytastöðina í Rvík
og sunnanverðúm Faxaflóa, þeg-
ar veður er dimmt.
Ef miðumarstöð hefði verið
reist á Reykjanesi, hefði ekki
þurft að reisa þar radíó-vita, en
þegar það hefír verið gert,
verður ekki hjá því komist að
reisa þar líka miðunarstöð.
Vegna þess, að radioviti kemur
svo fáum skipum að liði, að
hann getur ekki taJjst nein
lausn, hvað snertir öryggið við
Reykjanes, einnig að staður sá,
sem vitinn stendur á, er mjög
8jómanua§tofa
í Reykjavík.
Þörfin fyrir sjómannastofu: í
Reykjavík er orðin, mjög brýn,
þegar ég segi sjómannastofu,
þá á ég við dálítið öðruvísi
stoí'num, en rekin hefir verið
með því nafni oft áður hér í
bænum.
Þegar litið er á aðstöðu sjó-
manmsins á Islandi, þá sjáum
við fíjótt að skilyrðin fyrir
menningarlífi eru ákaflega lítil,
sú fræðsja, sem t. d. verkamenn
gætu veitt sér, ef þeir vilja, fer
alveg fram hjá sjómanninum,
aftur á móti vitum við það, að
sjómannastéttin er mjög sterkt
afl í verldýðssamtökunum og
verðskuldar fyllilega. að henni
sé meiri gaumur gefinn, en ver-
ið hefir.
Það hefir verið reynt og tek-
ist að nokkru leyti að koma upp
leshringum in-nan Alþýðuskól-
ans, en frá slíkri starfsemi eru
sjómenn að mestu leyti útilok-
aðir, vegna þess, að verkefnin,
sem tekin, eru þar fyrir, ná
venjulega yfir mjög langan
tíma.
Sjómannastofa, sem rekin
væri undir eftirliti verklýðs-
samtakanna, mundi án- efa vera
heppilegasta leiðin tif þess að
vekja áhuga sjómanna fyrir
verklýðsmálum yfirleitt.
Kristniboðsfélög Jhafa komið
auga á að slíkar stofur væru.
heppilegar til þess að koma sín-
u.m boðskap út til, sjómanna, og
margir sjómenn hafa orðið
fegnir að koma, þa-ngað til þess
að stytta sér stund við tafl eða
samræðujr, enda þótt þeir hafí
orðið að sitja undir sálmasöng
og vitnunum til endurgjalds,
liversu fúsir myndu sjómenn þá
ekki koma til þess að hlusta á
veraldlegu málin, sérstakiega
þau, sem að sjóuiannastéttinni
snúa.
Það er ábyggilegt, að það
mundu margir menn innan
verklýðssamtakanna verða fúsir
til hjálpar með fyrirlestra og
skemtiatriði, við eigum svo
marga krafta, sem ekki njóta
sín vegna þess hvað félagslíf
sjómanna er dauft.
Sjómannafélagið í Reykjavík
ætti auðvitað að hafa forgöngu
í þessu máli, og það er ekki
vansala-ust af stjórn félagsins,
að hafa ekki .hreyft því. Hen,ni
er best kunnugt um þörfina,
hún lýsir sér best í þeim hóp
manna, sem oft kemur á skrif-
stofu, félagsins einmitt til að
fræðast og frétta eitthvað.
1 ályktun og starfsskrá 13.
þings Alþýðusambandsins, er
bent á nauosyn Alþýðufræðsl-
unnar og skorað á að hefja hana
til meira gengis en verið hefir.
Hér er möguleiki fyrir Sjó-
mannafélagið að hefjast handa,
ég er viss um að það stendúri
ekki á sjómönnum að sækja
þangað fræðslu um hlutverk sitt
í samtökunum, þá fræðslu, sem
óheppilegur, ef ekki hættuleg-
ur fyrir siglingar.
Ingvar Ágúst Bjarnason, skip-
stjóri, form .Skipstjóra- og
Stýrimawnafélagsi'ns y>Ægir«.
GuóbjaHur Ölafsson, form.
Skipstjórafélagsins »Aldan«, Öl-
afur Þórðarson, form. Skip-
stjórafélagsins »Kári«, Hafnar-
firði, Þórarinn Guðmundsson,
varaform. Sjómannafél. Hafnar-
fjarðar, Henry Hálfdansson,
form. Félags ísl. loftskeyta-
manna, Konráð Gíslason, form.
skipstjóra og stýrim.fél. Reykja-
víkur.
þeim er beinlínis nauðsynleg.
Sjómannafélagi 538.
kriMnr,
munið að gjald-
dagi Þjóðviljans
er 20. hvers mán
aðar.
HELSKIPIÐ eftir B. Traven 30
hefði aldrei farið langt, á meðan hátíðamatur her-
foringjanna stóð á borðinu.
Ef dæma átti eftir göflunum, hnífunum og skeið-
unum, þá gat ég ekki búist við því að mín biði neitt
annað en sérstakjega viðhafnarmikil hátíðahöld. Eitt-
hvað sem þreföld dauða,hegning hefði ekki megnað
að hrífa mig frá. Hvílíkur munur eða maturinn hjá
belgisku lögreglunni. Eg kvaldist aðeins af einni ein-
ustu hugsun og það var, hvermig ég átti aö fara að
því að eta þetta allt upp. Eða átti ég að skilja eftir
eitthvað á öllum diskumum. Það mundi auðvitað verða
til þess að fylla líf mitt óumræðil^gum kvölum síð-
ustu stundirnar ef ég gæti ekki gert þessum kræs-
ingum verulega góð skil.
Að lokum varð klukkan eitt, og Ijtlu síðar vai’ð
hún hálf tvö. Dyrnar opnuðust og hátíðin hófst.
Þá fann ég í fyrsta skipti hvílíkir siðleysingjar. við
vorum í samanburði við Frakka. Mér varð það brátt
Ijóst, að engir voru slíkir snillingar sem þeir, við
hverskonar matartilbúning. Hann var sönn list út af
fyrir sig.
Á »Tusca,Ioosa« var ágætis fæði. En síðam ég fór
þaðan hafði ég orðið að éta, hvað sem mér hafði boð-
ist og sumt af því var allt annað en sælgæti. Hér
var maturinn eitthvað annað. Hann var ei-ns og fag-
urt kvæði, sem með töfrum sínum lét mig gleyma
öllui. Svo þegar máltíðinni var lokið þá mundi ég
ekkert hverjir réttirnir voru, frekar en ef ég hefði
átt að endursegja hugnæmt ljóð.
Listamaðurinn, sem hefir skapað slíka list er sann-
artega rnikill listajnaður, hve óendanlega mikið hafði
ha-nn ekki gefið mér með list sinni.
Hátíðin stóð um það bil, fjórðumg stúndar, en hún
hefði gja-rna mátt var:a í fjóra tíma. Það var engin
hætta á því ,að ég skildi nedtt eftir. Altaf kom eitt-
hvað nýtt og ég gerði öllu hin, bestu skik En að lokr
um var þessu, öllu Ipkið. Það fagra í lífinu er svo
fljótt að líða en hið sorglega aftur á móti virtist aldr-
ei geta tekið enda. Vínið var komið sína leið, leið aljra
góðra vína. Þegar ég að lokum hafði drukkið kaffið
var ég heitur og sæll í huga eins og ung stúlka, sem
hefir verið með í fyrsta sinni í gamni lífsins. Ég hafði
gengið yfir öll, þessí stig, unz hún og orðin móðir og
sér ekkert framundan nema skort og vandræði. Þeg-
ar öll hlið eru að lokast að baki hennar.
Herrar mínir, slík máltíð var sannarlegt listaverk.
Fyrir hana skyldi ég láta skjóta mig tvisvar á hverj-
um degi.
Ég reykti vindling, og dró að mér í reyknum ilm
og angan, fjarlægra, sólheitra landa, Svo lagðist ég
á legubekk sem stóð í stofunmi og horfði á blá ský,
sem þyrluðust um himingeiminn.
ó, hve fagurt er lífið. Svo fagurt að maður gfit-
ur látið skjóta sig glaður, til þess að rjúfa ekki feg-
unð þess og samræmi með kveinstöfum sínum.
XV.,
Þannig Ijðu nokkrar klukkustundir, uns herforing-
inn kom inn. Ég reis þegar á fætur, en ha-nn kvað
mér óhætt að liggja kyr um stund, Herforinginn kom
aðeins til þess að tjá mér að yfirforinginn kæmi til
baka snemma næsta dag, áður' en tuttugu og fjórar
klukkustundir værui liðnar. Á þennan hátt var
ha-nn búinn að losa sig úr öl](um vanda um örlög mín.
— Það er að segja bætti hann við. örlög yðar eru
þegar ákveðin. Herlögin eru strang og þeim verður
ekki umþokað.
— En, stríðinu er loldð, herra herforingi, sagði ég,
— Jú, að vísu eru því lokið, en landið er eftir sem
áður í hernaðarást-andi. Landið verður það sennilega,
uns búið er að ganga frá öllum samningum til fulln-
ustu. Landamæraverðinum hefir ekkert verið breytt
síðan stríðinu lauk. Hér eru all,ar -herreglur óbreytt-
ar síðan á stríðsárunum, Vegna ástandsins: í Afríku
telur hermálaráðuineytið spönsku landamærin hættu-
legri en nokkru sin-ni þau þýskui.
Ég háfði mjög Ijtinn áhuga fyrir frásögnum hans
um hættuna, sem steðjaði að frönsku landamærunum.
Yfirieitt komu frönsk stjórnmál mér ekkert við. Eftir
þen,nan ágæta miðdegisblund var það allt annað, sem
hreif huga minn og það ætjaði ég að segja herfor-
ingjanum bet.ur frá.
Herforinginn var í þann veginn að fara en hann
horfði á mig um stund og sagði svo brosandi:
— Ég vona, að yður líði vel eftir vonum.- Hvern-
ig smakkaðist maturinn.
— Ágætlega.
Nei, ég varð að segja honum, það sem lá mér þyngst
á hjarta.