Þjóðviljinn - 12.05.1937, Qupperneq 2

ÞJÖÐVILJINN
Miðvikudaeinn 12. maí 1937,
A að ganga i berhögg við vilja allra
lýðræóissinna i Vestmannaeyjum
til þess aðbjálpaJóhanniÞ. á þing?
Fáj kjördæmi í þessu landi
munu orðin iangþreyttari á óh
stjórn íhaldsins en einmitt Vest-
mannaeyjar.
Fyrir tæpum 4 árum, við síð-
ustu bæjarstjórnarkosningar,
var þetta harðsvíraða íhald svo
langt leitt, að ef tekist hefði að
sameina krafta kommúnista og
alþýðuflokksmanna við þær
kosningar væri hin fræga end-
emissaga þess á, enda og bæjar-
völd verkalýðs og smáframleið-
enda tekin við.
Við síðusfcu Alþingiskosningar
(eða fyrir 3 árum,) slefaði í,-
haldsþingmaðurinn tæpum
hundrað atkv. fram. yfir sam-
anlögð atkvæði kommúnista og
j afnaðarmanna.
Engum sem til þekkir um
gang mála í Eyjum á þessu tíma-
bili, getur blandast hugur um að
nú í dag hafa kommúnistar og
jafnaðarmenn til samans lang-
samlegan meiri hluta kjósenda
i Vestmannaeyjum,. bæði til bæj-
arstjórnar og þings. Enda haí'a
ýms dæmi frá síðasta ári, þegar
samfylking hefir tekist, gegn í-
haldinu, staðfest þetta á hinn
glæsilegasta hátt. Það væri því
átakanlegt hrygðarefni öllum
sönnum íhaldsandstæðingum
bæjarins ef þessi eining ekki
tækist, enda með öllu óskiljanlegt
fyrirbæri, ef fullkomin heilindi
vasru til staðar af beggja hálfu.
Flokksdeild kommúnista í
Vestmannaeyjum brá strax við
þegar fo,ll,víst varð um Alþingis-
kosninguna í sumar og sendi
jafnaðarmönnum þ. 21.. apríl s.l.
eftirfarandi bréf:
»t tilefnl þcss að útséð er nú um
að kosning-ar til nlliingis fari frain á
yori komanda og að engum getur
blandast hugur um að mikið yeltur
nú á ]>ví fyrir al]>ýðuna, að hcuni
auðnist að lialda órofnum fylklngnm
sínum við l>essar kosningar, en lilns-
v.egar ekki trygð þessi nauðsynlega
eining nema verklýðsflokkarnir taki
fullkomið tillit livor til annars og
ríkjandi mcirihlutaskoðana á sér-
liverjum stað, — viljum við vinsam-
legast gera ykkur alþýðuflokksmönn-
um í Vestmannaeyjum eftirfarandi
samvinnutilboð:
Flokksdeildir kommúnlsta og jafn-
aðarmanna í Vestmannaeyjum beiti
sér opinberlega fyrir kosningabauda-
lagi þcssara flokka á laudsmæli-
kvarða, sem gæti t. d. framkvæmst
á eítirfarandi hátt:
a) Með samkomulagi miðstjórnanna.
b) Að fulltrúi þess ilokksins sem
fylgissterkari er í hverjn kjör-
dæmi fyrlr slg, yrðl frambjóð-
andí með stuðnings liins-
c) Áð prófkosning fari fram eftir
núnar tilteknum reglum þar sem
kraftalilutföllin eru ekki augljós
og skæru úr uin inálið samkvæmt
staflið b.
óskum við að þið sendið fnlltrúa
ykkar til móts við okkur á annun í
sumrl (n. k. föstudag) að Kalmanns-
tjörn, til að lýsa undlrtektum ykkar
og breytingatillögum, ef uin þær yrði
að ræða.
Vlrðingarfylst
(undirslcrift).
Þessi lýðræðislega lausn á
þessu jnáli liggur svo opin fyrir,
að ég veifc ekki neinn svo mikinn
glóp að hann, reyni að rökstyðja
andmæli gegn henni.
Þetta fcilboð okkar kommún-
ista hefir náð svo skýlausri við-
urkenningu alls fjöldans í bæn-
um, að mörg hundruð manns á
opnum, verklýðsfundi sem for-
ingjar jafnaðarmanna boða til
undir nöfnum Sjóm.fél. Jötunn
og »Snótar« — samþykkja ein-
um rámi (án mótatkv.) áskorun
til jafnaðarmanna í Vestm.eyj-
um að ganga til prófkosningar
og Míta henni. — En alt kemur
íyrir ekki. »Foringjarnir« fara
undan i flæmingi. Flokksdeild
kommúnista í Eyjum fær ekk-
ert ákveðið svar. Haraldur Guð-
mundsson ráðherra neitar að
bera upp tillögu um, þetta á lok-
uðum fundi Alþýðusambands-
meðlima og svarar út í höfct eins
og fáviti ítrekuðum fyrirspurn-
um kommúnista ujn þetta efni,
á þingmálafu,ndi daginn eftir.
Sama dag tilkynnir Alþýðublað-
ið i Reykjavík framboð Páls Þor-
bjarnarsonar í Vestmannaeyj-
nm, eins og svar við spurningu
alþýðunnar í Eyjum:
Fæ ég sjálf að ráða hverjum
ég fd þingmensku eða á að
skaffa mér Jóhann einu sinni
enn hvort sem mér er það Ijúft
eða leátf?
Alþýða Eyjanna á þó eftir að
krefja foringja jafnaðarmanna
ennþá svars við þessari sömu
spumingu og mun áreiðanlega
grípa til sinna ráða ef því ekki
verður breytt.
Fulltrúi Vestmannaeyjadeild-
ar K. F.. I. sem þegar hefir lagt
fram framboð sitt fél. lsleifu,r
Högnason, mun, fús hér eftir sem
hingað til, hlýta áður boðinni
prófkosningu og bíða hennar
frami tál elleftu stundar vegna al-
þýðunnar, treystandi því að hún
dæmi rétt í þessu, máli.
Jón Rafnsson.
Búsáhöld
í miklu tarvali
Sérdeild P. V. R
Frosið kjöt
if ▼ænu rosknu fé seljum við i heildsölu.
Kjötiö er ágætt og mjög ódýrt samanboriö
▼ið aðrar matvörnr.
fshúsið Herðnbreið
Sfmi 2678.
Af staða og horfur í bor g.
arastyrjöldinni áSpáni
Erlend yíirlit.
Á flestum, vígstöðvunum hefir
styrjöldin færst í aukana með
vorbyrjun. En andstætt því sem
var sujuarið 1936 er það nú
stjórnarherinn sem víðast er í
sóknaraðstöðu. Nú er ekki ein-
ungis um að ræða ágæta vörn
af hálfu stjórnarsinna, og smá-
gagnsóknir eins og t. d.. í bar-
dögunum við Madrid. Stjómar-
herinn hefir nú trygt svo lið sitt
að hann er undirbúinn undir
almenna sókn.
Það sérkennilega við styrjöld-
ina í vor er það, að sfcjórnarher-
inn hefir nú nýja andstæðinga
að berjast við. Það eru ekki
lengur Marokkómennirnir, ekki
heldur málalið útlendingaher-
sveitarinnar, og ekki einu sinni
spánskur uppreisnarher, heldur
fyrst og fremst æffc heriið er-
lendu, innrásarríkjanna, búið öll-
um hugsanlegum gögnum nýj-
ustu hernaðartækni.
Franco er búinn að vera. I
stað hans kemur nú skýrar fram
á sjónarsviðið erlenda herstjórn-
in, sem. er sameiginleg ítalska og
þýska innrásarhemujnv með
sendiherra Þjóðverja hjá
Franco, Faupel hershöfðingja í
fararbroddi.
Ennþá eru Miðvígstöðvarnar
(í norður, vestur, suður og norö-
austur frá Madrid) þær þýðing-
armestu í öllu, landinu. Þar eru
aðalherstyrkir stjórnarinnar og
innrásaraflanna settir. Einmitt
þessvegna hafa fasistarnir beitt
öllum kröftum sínum til að sigra
þar.
Franco hefir nú í þrjá mán-
uði sófcfc að Madrid frá suðvestri
vestri og norðaustri. Á suðvestur
víglínúnni hefir honum ekkert
orðið ágengt, á vesturlínunni
hepnaðist honurrí að ná á sitt
vald hluta af háskólahverfinu.
En nú fyrir skömmu tókst
stjómarhernum að umkringja
lið uppreisnarmanna þar, og
virðist það aðeins vera tím.a-
spursmál hvenær það neyðist til
að gefasfc upp.
'Á norðurlínunni hóf uppreisn-
arherinn .mikla, sókn í janúar
með aðstoð þýsks herfylkis undir
forustu Sperls hershöfðingja, og
tókst í fyrstu, að rjúfa herlínuna
við Las Rozas. En gagnsókn frá.
stjórnarhernum rétti við aðstöð-
una,.
1 febrúar réðu hinir erlendu
hernaðarsérfræðingar Francos
honum til þess að einbeita sókn-
inni sunnan að Madrid. Eftir
töku, Malaga var safnað þar sam-
an innrásarherliði, sem taldi um
20 þús. manns, og sóknin mikla
við Jararna hófst. Eftir að orust-
ur höfðu staðið látlaust i 20 daga
(frá 6.—26. febr.) stóð sfcjórn-
arherinn jafnréttur eftir, og
ekki nóg með það, heldur hafði
hann þá tekið aftur þýðingar-
mikla staði, sem fasistamir
höfðu, náð í upphafi sóknarinn-
ar. Þessi geysilega sókn hafði
einnig mistekist.
Erlenda herstjórnin hafði nu
rekið sig á það, að ekkert lá,t var
á vöm Madridborgar hvorki að
sunnan eða norðan, Og nú var
ákveðið að reyna úrslitasóknina
úr norðaustri.
1 þessu skyni voru fjögur í-
tölsk herfylki flutt til Siguenza-
héraðsins, og hófu þau sókn 8.
mars, meðfram akveginum frá,
Saragossa til Madrid. Þeim tókst
að sækja fram alfc til bæjarins
Torija og talsvert í áttina til
Guadalajara. En gagnsóknin.
sem feykti ítalska fasistaliðinu
til baka, var stærsta og voldug-
asta sókn Madridliðsins, og sýndi
glögglega hve öflugum her er
orðið þarna, á að skipa. Það vakti
athygli um allan heim, hve vel
stjórnarhernum tókst að láta
hinar ýmsu sveitir hersins vinna
saman, fótgöngulið, stórskotalið,
skriðdreka og flugvélar.
1 Astúríu á Norður-Spáni hóf
stjórnarherinn sókn 21. febr., er
hafði það markmið að ná borg-
inni Oviedo. Þrátt fyrir nokkra
sigra. á þessurn vígstöðvumi hafa
uppreisnarmenn enn óskorað
vald yfir Naronzo-hæðunum, en
þaðan geta þeir haft alt um-
hverfi Oviedo á, valdi sínu.
Á Baskavigstöðvunum hafa nú
um. nokkurn tíma staðið hörðustu
bardagarnir. Stjórnarherinn hóf
þar fyrir nokkru sókn í áttina
til Burgos, en uppeisnarmenn
svöruðu með gífurlegri sókn á
austurhluta Baskalandsins. Með
hafnbanni og óskaplegum
hryðjuverkum, svo sem eyðilegg-
ingu borgarinnar Guernica hefir
verið reynt að brjóta mótstöðu-
afl Baskastjórnarinnar og hers
hennar. En hin hetjulega vörn
Baskanna hefir vakið aðdáun
alls heimsins, þeim, tókst að r júfa
hafnbannið og halda sókn upp-
reisnarrnanna í skefjum enn sem
komið er. Einstök atriði úr þess-
um þætti styrjaldarinnar, svo
sem það er flugmenn Baska
söktu, orustuskipi uppreisnar-
manna, Espana, verða lengi í
minnu,m höfð. En þess er ekki
að dyljast, að þama er einn veik-
asti hlekkurinn í víglínu, lýðveld-
issinna, og veldur þar einangrun
landsins frá þýðingarmestu
stjórnarhéruðunum. En spá,nska
stjómin hefir veitt Baskastjórn
allan hugsanlegan styrk í þess-
ari eldraun, sem enn er óséð
hvemig lýku,r.
Á Arragóníuvigatöðvunum hafa
miög litlar breytingar orðið á af-
stöðu .herjanna. Um mánaðar-
mótin febrúar—mars hófu, upp-
reisnarmenn sókn á þessum víg-
stöðvum í Temel-héraðinu. Þeir
unnu þar talsverða sigra á her
Kataloníumanna og náðu á sitt
vald borginni Calamocha 1.
mars.
En upp frá því hefir her Kata-
loníumanna ekki þokað og reynst
vörninni vaxinn, og stöðvað sókn
uppreisnarmanna í norður-
hlíðum f jallsins Sierra Polomera.
Fyrirætlun uppreisnarhersins
var sú, að styrkja aðstööu sína
í Teruel-héraðinu, og geta svo
þaðan gert ótryggar leiðirnar
milli Barcelona og Val-
encia. Þaðan gat einnig Mont-
albanhéraðið verið i liættu, en
þar eru kolanámurnar,. sem
birgja Barcelona að kolum. En
einnig þarna hafa uppreisnar-
menn verið stöðvaðir,
Fall Malaga var ekki fyrst og
fremst að þakka styrkleika upp-
reisnarhersins og erlendu lið-
sveitanna, heldur var vörnin þar
frámunalega illa skipulögð. Þó
tókst ekki að vinna þar neinn
verujegan sigur á stjórnarliðs-
sveitunum. Einnig þar snerist.
undanhaldið upp í gagnsókn, og
de Llano varð að »fresta« því
að taka Almeria og færa sig
lengra austu,r á bóginn.
Á Cordobavígstöðvunum hófu,
uppreisnarmenn sókn seinni
helminginn af mars, í áttina til
Pozoblanco, og stóðu einkum að
henni ítölsku herdeildirnar. Þar
var tilætju,nin að komast yfir
skörðin í Sierra Morena og eiga
svo opna leið niður á, sléttur fylk-
ins Ciudad Real. Þarna reyndu
uppreisnarmenn einnig að ná á
vald sitt þýðingarmiklu,m; kvika-
silfursnámum.
1 fyrstu virtist sókn þessi ætla
að hepnast, en stjórnin dró þá
saman mikið lið að þessum víg-
stöðvum, og tókst lýðveldishern-
u,m, ekki einungis að stöðva
framsókn fasistanna, heldur
varð gagnsóknin svo öflug, að
fasistaherirnir .hafa síðan verið
á stöðugu, undanhaldi og stjórn-
arherinn vinnur þar á til vesturs
FRAn.H. Á 3. SjDU-