Þjóðviljinn - 13.06.1937, Blaðsíða 3

ÍJÖÐVILJINN
Sunnudagurinn 13. júní 1937.
þJÓOVlLIINN
KominfiniítafiokSfí
tslands.
Sitstjðri: Einar Olgeirsson.
Ritst|6rn: Bergstaðastrœti 30
simi 2270.
Afgreiðsla ogr angiýslngaskrifsi
Laagaveg 38, slmi 2184.
Komur út alla daga, nema
mftnudaga,
Áskriftargjald á máuuði:
Roykjavík og níigrenni kr. 2,0(
Annarsstaðar ft landinu kr. 1,25
t lausasðlu 10 aura eintakiB.
Prentsmiðja Jóns Helgasonar,
Bergstaðastræti 27, slmi 4200.
Árvekni
lýðræðisins.
Fyrstu skilyrði þess, að lýð-
ræðinu takist að buga fasism-
ann, er að það standi stöðugt
á verði fyrir flugumönnum og
leiguþýjum fasismans. Fasism-
inn er árvakur og foringjar
hans áleitnir í undirróðri sínum.
Þeir tefla djarft og raunin hef-
ir verið sú, að ófyrirleitni þeirra
hefir lyft þeim upp á valdastól-
ana.
Svo var það í Þýskalandi.
Ofyrirleitinn áróður Hitlers
breiddist út um landið. Lýðræð-
isflokkarnir trúðu því í and-
varaleysi, að enginn hætta væri
á ferðinni. Þá skorti dirfsku til
þess að skera fyrir meinin og
grípa á kýlunum, meðan tími
var til. Lýðræðisflokkarnir sáu
úm söinan í Þýskalandi, að þá
hafði skort árvekni til þess að
kæfa fasismann í tíma.
Sama sagan endurtók sig á
Spáni. Svefnþungir lýðræðis-
flokkar gættu ekki að hættunni,
sem vofði yfir. Kommúnistar
einir bentu á þann voða, sem
stafaði af því, að ýmsir helstu
foringjar spanska fasismans
og sendimenn Hitlers og Mússó-
lini sátu í ábyrgðarmiklum
stöðum innan hersins. Þeir fóru
með ýms af þýðingarmestu mál-
um lýðveldisins. En á meðan
sátu þeir á svikráðum við það,
sömdu um hjálp erlendra fas-
ista til þess að steypa lýðveld-
inu af stóli og stofna fasistiskt
blóðveldi. Itrekaðar sannanir
hafa fundist fyrir samleik
spanskra fasista við erlenda
harðstjóra. Skjöl hafa fundist,
sem sýna, að þeir undirbjuggu
uppreisnina sem starfsmenn
lýðveldisins.
Fyrir þetta andvaraleysi,
fyrir þessa hlífð lýðræðisins
spanska við fasismann, hefir
spönsku þjóðinni orðið að blæða
í nálega 11 mánuði. Hundruð
þúsunda karla, kvenna og barna
hafa hni'gið. í valinn fyrir kúlna-
regni innlendra og erlendra fas-
ista. Heilum borgum hefir ver-
ið jafnað við jörðu, ómetanleg
verðmæti hafa verið eyðilögð.
Þessi sama hætta vofir yfir
íslensku lýðræði. Það á sína
f jendur og þeir eru einnig látn-
ir skipa sum ábyrgðarmestu
sæti þjóðfélagsins.
Ihaldið hefir sína flugumenn
til þess að semja við erlenda
fasista. Jóhann úr Eyjum er
opinber erindreki Hitlers. Knút-
ur Arngrímsson einnig. Báðir
hafa þeir dvalið langdvölum í
Þýskalandi. Jóhann við samn-
inga fyrir íslensku ríkisstjórn-
I lm hyad er barkt?
II v ai* stendnr Kommúnistaflolikiipmii í siiiiti baráttu?
Hvar ætlar Jöstas frá Hriflis að stasida?
Jónas frá Hriflu skrifar nú
öðru hvoru langar greinar, til
að vara menn við kommúnisma
og sérstaklega til að gefa yfir-
lýsingar um að hann (og hann
heldur að hann þýði þá um leið
Framsóknarflokkurinn) muni
ekki vinna með kommúnistum á
þingi. J. J. talar þá í sífellu um
að hann vilji enga „byltinga- eða
ofbeldis-pólitík".
J. J. virðist sem sé enn vera
með öllu óljóst um hvað barist
er í íslenskri pólitík nú, og yfir-
leitt í Evrópu. Það er barist um
lýðræði eða fasisma, frelsi eða
harðstjórn. Og þótt sósíalism-
inn sé takmark kommúnista-
flokkanna, þá miðast öll barátta
þeirra nú við verndun lýðræðis-
ins gegn fasismanum. Og í bar-
áttunni á milli lýðræðis og fas-
isma dugar ekki að tvístíga,
dugar ekkert hlutleysi, engin
„milliflokks“-afstaða, — slíkt
hjálpar aðeins fasismanum.
Besta sönnun þess er hvernig
ina, en Knútur á vegum Sjálf-
stæðisflokksins. Við þekkjum
landráðasamninga Jóhanns við
þýsku stjórnina. Þeir voru á
vegum ríkisstjórnarinnar. En
við vitum ekki, hvað haun og
Knútur hafa samið við nazista-
herrana í Berlín, á vegum og í
umboði Sjálfstæðisflokksins. En
ef dæma má eftir þeim samn-
ingum, sem aðrir slíkir menn
frá öðrum þjóðum hafa samið
í Berlín, þá vitum við, hvað
koma skal.
Kommúnistar hafa hér einir
verið á verði. Þeir hafa krafist
þess, að hátterni sumra ís-
lenskra fasista yrði rannsakað,.
samband þeirra í Þýskalandi
skýrt fyrir þjóðinni, og þeir
ekki látnir semja við Hitler sem
fulltrúar íslenska ríkisins.
En Alþýðuflokkurinn og
Framsókn hafa ekki hirt hót
um þessar aðvaranir og látið
þær eins og vind um eyrun
þjóta. Ef til vill verður íslenska
þjóðin að gjalda þessa svefn-
þunga lýðræðisins síðar á svip-
aðan hátt og spanska þjóðin.
En blöð þessara flokka hafa
aldrei þreyttst á því að úthúða
Sovétstjórninni fyrir að vera á
verði gegn flugumönnum fas-
ismans. — Varnarráðstafanir
Sovétstjórnarinnar hafa dag
eftir dag verið skýrð sem blóð-
veldi í Alþýðublaðinu. Það er
engu líkara en að blöð íslensku
lýðræðisflokkanna heimti alls-
staðar sama andvaraleysið
gagnvart fasismanum og nú
hefir sýnt sig hvað greinilegast
í verki á Spáni.
Lýðræði verkalýðsins í Sovét-
ríkjunum hefir reynst nægilega
þroskað til þess að standa á
verði um fjöregg sitt, stinga á
meinunum, áður en orðið var
um seinan. Það kostar að vísu
sársauka í bili, en um það tjáir
ekki að tala.
enska íhaldsstjórnin og „hlut-
leysis“-nefndin hafa hjálpað
fasismanum á Spáni með glæp-
samlegum skrípaleik sínum.
Baráttan fyrir kosningarnar.
Kosningabaráttan nú stendur
inn lýðræði eða fasisma.
Ekkert sýnir betur en af-
hjúpanir Hermanns Jónassonar,
hvers konar flokkur íhaldið er.
Að hugsa til samvinnu við Ólaf
Thors, er að hugsa sér að hjálpa
til að koma fasismanum á.
Á rnóti Breiðfylkingu aftur-
haldsins standa í þessari kosn-
ingabaráttu vinstri flokkarnir
þrír, sem berjast fyrir verndun
lýðræðisins. Af þessum flokkum
hefir Kommúnistaflokkurinn
sýnt sig sem einlægastan og
fórnfúsastan lýðræðisflokk með
áskorun sinni um að kjósa með
Framsókn og Alþýðuflokknum
á þeim stöðum, þar sem mest
ríður á. J. J. sýnir sig hins veg-
&r manna skeytingarlausastan
um afdrif lýðræðisins, með því
að skora hvað eftir annað á
Framsóknarmenn í Reykjavík
að kasta vitandi vits atkvæðum
sínum á glæ, með því að gera
örlagaríkustu kosningabarátt-
una milli afturhalds og lýðræð-
is að — lélegri prófkósningu um
bæjarstjórnarkosningarnar í
vetur! Það er svona álíka vit-
urlegt eins og maður, sem væri
að skylmast upp á líf og dauða
við annan, hugsaði alt í einu:
Eg ætla annars að prófa hvort
ég get ekki notað sverðið mitt
núna til að laga á mér neglurn-
ar fyrir næstu veislu, sem ég er
boðinn í!
Vopnin í kosningabaráttunni
eru atkvæðin. Með notkun at-
kvæðisréttarins geta lýðræðis-
sinnar verndað frelsið og vegið
að harðstjórninni. En J. J. hróp-
ar til þeirra: Eg elska lýðræð-
ið, hendið þið vopnunum, sem
þið hafið til að verja það! —
Penninn er að vísu Jónasar, en
skyldi ekki Magnús Sigurðsson
stýra hendinni?
Jónas leikur í kosningabarátt-
unni í Reykjavík samskonar
hlutverk og „hlutleysisnefndin“
leikur í styrjöldinni á Spáni.
Báðir sverja og sárt við leggja
að þeir vilji vernda lýðræðið, —
en báðir banna því vopnin til að
verja sig gegn fasismanum. Og
eins og undirnefnd undirnefnd-
ar hlutleysisnefndarinnar held-
ur fund til að ákveða að ekkert
skuli gert, meðan þýzkar flug-
vélar jafna Guernica við jörðu,
eins dreymir Jónas „Æfintýrið
um sundhöllina“, meðan íhaldið
er að búa sig undir að breyta
henni í fangabúðir á ný, ef það
getur.
Með afstöðu J. J. í Reykja-
víkurkosningunni getur hann
aðeins þjónað íhaldinu — og
það er ekki í samræmi við vilja
Framsóknarmanna alment. J. J.
er best að gera sem minst gys
að Alþýðuflokksforingjunum
fyrir að þeim verði hált á „lín-
unni“. Hann er hér sjálfur að
fara út af línu Framsóknar-
flokksins, — sem er sú að
vernda lýðræðið —, alveg eins
og hann gerði í Laugarvatns-
málinu í vetur og fékk maklega
útreið fyrir.
Baráttan eftir kosningarnar.
Við kommúnistar förum inn
á löggjafarþing þjóðarinnar, til
þess að berjast þar fyrir hags-
munamálum verkamanna og
bænda, fiskimanna og annara
vinnandi stétta gegn yfirdrotn-
un heildsala, hringa og stórat-
vinnurekenda. Við förum þang-
að til að berjast fyrir frelsi og
sjálfsákvörðunarrétti Alþingis
og allra lýðræðislegra samtaka
gegn harðstjórn nokkurra
braskara, sem gert hafa Lands-
bankann að vígi sínu gegn þjóð-
inni. — Vill nú Jónas frá Hriflu
vinna með okkur að þessu eða
| ekki? Við mælumst ekki til
neinnar samvinnu um að alþýð-
an taki völdin og framkvæmi
sósíalismann. Við viljum sam-
vinnu um hagsbætur fyrir al-
þýðuna og ráðstafanir gegn of-
beldinu og yfirganginum frá
þeim auðmönnum Reykjavíkur,
sem undirbúa fasismann.
Við skulum nú taka nokkur
dæmi:
1) Við kommúnistar viljum
að Alþingi sé löggjafarþing
þjóðarinnar, en ekki að Magnús
Sigurðsson sé löggjöfin í nafni
Kveldúlfs. Við álítum að það
eigi að svifta Kveldúlf yfirráð-
unum yfir fisksölunni, eins og
stefnt var að á haustþinginu
1934, — en viljum ekki að ríkis-
stjórnin svínbeygi sig, ef
Magnús Sigurðsson og Thors-
ararnir setja hnefann í borðið,
eins og varð 1935. — Hvað vill
Jónas? Vill hann beygja sig fyr-
ir harðstjórn klíkunnar, — eða
vill hann setja hnefann í borð-
ið, — og láta þá Magnús fara,
ef hann heldur áfram upptekn-
um hætti?
2) Við kommúnistar viljum
að dýrtíðin sé minkuð í landinu
með því að neytendasamtökun-
um sé gert mögulegt að berjast
árangursríkt gegn henni og
heildsalarnir séu sviftir gjald-
eyrisleyfunum, en smákaup-
mönnum veitt leyfi beint. —
Hvað vill Jónas? Vill hann
standa með neytendasamtökun-
um, — ekki síst þeim reykvísku,
þar sem hin besta samvinna á
sér stað milli kommúnista, Al-
þýðuflokksmanna, Framsóknar-
manna og manna af öðrum
flokkum ? Eða vill hann láta
heildsala- og hringavaldið
græða 4—5 miljónir króna á ári
á neyð fólksins, eins og undan-
farið ?
3) Við kommúnistar viljum gera
ríkisstjórnina og ákvarðanir
hennar eða stofnana, sem hún
hefir mök við, óháða dutlung-
um og sérhagsmunum braskar-
anna 1 Reykjavík. — Við viljum
ekki að Richard Thors og
Magnús Sigurðsson geti gripið
fram fyrir hendur ríkisstjórn-
arinnar, S.l.S. eða fiskimála-
nefndar, hvenær sem þeim þókn-
ast, — eins og þeir gerðu 1935,
þegar sendinefndin var send til
ítalíu. Þá var S.l.S. búið að
ákveða að senda Vilhjálm Þór,
en á síðustu stundu mótmæla
þeir Richard og Magnús og
heimta að Jón Árnason fari! Og
þeir fá vilja sinn fram. — Við
kommúnistar viljum að S.l.S.
ráði sér sjálft. — En hvað vill
Jónas?
4) Við kommúnistar viljun'i-
aukna atvinnu, bættar alþýðu-
tryggingar, frelsi verkalýðsfé-
laganna, samvinnu verkamanna
og bænda í afurðasölumálunum,
verðlækkun á útgerðarvörum
hringanna, samvinnu smáút-
vegsmanna gegn hringunum. —
Ef Jónas frá Hriflu vill ekki
samvinnu um neitt af þessu, þá
er það verst fyrir hann sjálfan.
Því alþýðan vill samvinnu og
mun sýna það.
Engin sundrungaröfl skulu
megna að hindra sameiningu al-
þýðunnar á Islandi. Jónas frá
Hriflu getur sjálfur valið, hvort
hann gengur sömu leið og Leon
Blum og aðrir vitrustu foringj-
ar lýðræðissinna, — eða hvort
hann kýs leið MacDonalds, að
enda sem sprellikarl í höndum
sterkustu auðmannaklíkunnar.
E. O.