Þjóðviljinn - 30.06.1937, Síða 2

Miðvikudagurinn 30. júní 1937.
ÞJOÐVILJINN
Arthur Iíöstler:
Lokaæfing í Astúrín
Greinin er hér birtist, er þriðji kapítulinn úr bók liins
heimsfrcega enska blaðamanns Arthur Köstler, um spönsku
borgarastyrjöldina, í þýðingu Þorvaldar Þórarinssonar. Lýsir
Köstler þar aðdraganda fasistawppreisnarinnar, rekur þrceði
liennar til erlendu fasristaríkjanna, og birtir fjölda óhrekjan-
legra sönnunargagna máli sínu til stuðmings.
Athœfið í Astúríu 1934 vúr lokaæfing undir þá herför, sem
aftwrhald Spánar hóf tveim árum síðar. AUir þeir drættir, sem
einkenna uppreisnina 1936 komu þá þegar í Ijós. Márarnir og
útlendingabersveitvmar, samviskidausar loftárásir á óvíggirtar
borgir, fólk myrt af handahófi, stofnun ógnarstjórnar til að
tortíma óvinvmum og lymskuleg blekkingarherferð idan lands
og innan, Fer hér á eftir lýsing Köstlers á þessari »aðalæfingm.
Fóru stríði fimm
kóngar Mára gegn Kastilíu.
Hyrr og herblástur,
Hel, eyðing, morð
vörðuðu þeim veg.
Cid, 8. Ijóð.
Þegar að afstöðnum nóvem-
berkosningunum 1933, sem hófu
hinn ákveðna umboðsmann aft-
urhaldsinsy Alejandro Lenoux,
til valda, hefst meginárásin á,
lýðveldið og þær umbætur, sem
það hafði komið á. Æsingar
vaxa í landinu. — Land-
búnaðarkreppan færist í auk-
ana, atvinnuleysið nær hámarki
eínu — kemst upp í hálfa aðra
milljón. Verð á brauði hækkar
um sextíu prósent, kartöfluverð-
io tvöfaldast. Verkalýðurinn
skipar sér til varnar gegn sultar-
lau.nunum, verkföll brjótast út,
— þau eru kæfð í blóði. Hinn
örvæntingarfulli fjöldi bænda
og búaliðs, bíður árangurslaust
eftir úthlutun þess landrýmis,
sem lofað hafði verið. Þeir gera
hér og þar, í Andalúsíu og Estre-
madura, tilraunir til að rækta
akraspildur,. sem aðallinn lét
liggja í órækt— og uppskera að
launum kvalir og dauða fyrir
bráðræðið. Gil Robles heimtar
nú opinberlega, að »reikning-
arnir séu þegar í stað gerðir upp
yið nóvember-lýðveldið«.
5. Júní 1934 lýsir stjórnin
landið í hernaðarástand.
Seint í ágúst 1934 skýtur syst-
ir fasistaforingjans Primo de
Rivera sex skammbyssuskotuim
úr bifreið sinni á sósíalistann
Juanita Rico. Þetta launmorð
var látið órefsað. 70 þúsund
verkamenn í Madrid fylgja Ju-
anita Rico til grafar.
5. október 1934 skipar Alcala
Zamora þrjá flokksmenn Gil
Robles í ríkisstjórnina. Jafn-
framt kveður stjórnin hersveitir
sínar til vopna.
Henni er kunnugt um, að
verkamennirnir eru staðráðnir í
því, að svara valdaráni fasist-
anna með allsherjarverkí'alli. En
hún er hinsvegar ákveðin í því
að hreinsa ti.1 á Spáni eftir for-
skriftum Görings. Hersveitirnar
fá skipun u.m að skjóta.
6. október verða uppþot og á-
rekstrar í flestum stórborgum
Spánar. Það eru foringjar hers-
ins og borgaraliðsins, sem hafa í
frammi ögranir í verkamanna-
hverfunum,. 1 Baskahéruðunum
— Bilbao,. San Sebastian og Irun
— standa bardagarnir hálfan
mánuð. En miðdepill viðburð-
anna er Astúría,
*
Námumenn Astúríu verjast í
fimm daga á götu,m Oviedo-
borgar. Þeir hafa engin vopn.
Ekki fremur 1934 en 1936. Þeir
berjast með öxum og hökum
gegn vélbyssum. Þeir klifra yfir
múra með vasana fulla af dyna-
máti.. Þeir tendra kveikjuna með
sígarettum sínum. Ef þeir eru,
of lengi eða sprengjan springur
of nærri, rifna þeir sjálfir í tætl-
ur. Mieres, Sarna de Langreo —,
allt námahéraðið er varið hetju-
lega gegn árásum hersveitanna.
Herdeildin frá, Gerone gerir upp-
reisn, tekur foringja sína hönd-
u,m,. og gengur í lið með náma-
mönnum.
Fyrstu hersveitirnar, sem
stjórnin í Madrid sendir til Ast-
uríu, ganga einnig í lið með
verkamönnum. Heimurinn hlust-
ar. 1 annað sinn á því hörmung-
anna ári 1934, grípur hin örviln-
aða verklýðsstétt til vopnaðrar
varnar gegn stjórnháttum m.ið-
aldanna.
Eftir viku er Lerroux—Gil
Robles samsteypustjórnin í Mad-
rid komin í ákaflega hættulega
klípui Hún getur ekki framar
treyst sínum eigin hersveitnm.
Einn af æðstu foringjum henn-
ar, Lopez Bravo undirofursti,
gefur opinberlega þessa yfirlýs-
ingui:
»Mínir hermenn munu aldrei
skjóta á bræðúcr sínac.
Þá dettur Gil Robles bjargráð
í hug: að sækja Márahersveitir
til Marokkó og láta þær brjóta
niður yarnir Astúríumanna.
*
Kirkjan flæmdi Márana frá
Spáni, í nafni kristinnar menn-
ingar —• hinn trúi sonur kirkj-
unnar kallar þá aftu,r tíl Spán-
ar, einnig í nafni hinnar kristi-
legu menningar.
Rök afturhaldsins hafa verið
hin sömu í fimm aldir, Þá eins
og nú var útlendum málaliðum
sigað á hvern framfaramann,
»í nafni menninga.rinnar«. Þeir,
sem. þá lyftu m.erki frjálslyndis
og framfara, voru Márar — nú
eru, það verkamenn Astúríu.
»Fyrirliði eins lítils Máraríkis,
— einskonar múhameðskur
Göthe í sinni spönsku Weiman —
átti 400.000 binda bókasafn,
samtímis því, sem. hið fræga
Ripoliklausturbókasafn í hinni
kristnu Katalóníu, stærði sig af
bókaeign sinni, sem alls voru
skitin 192 bindi. Hin hálfviltu
smákonu,ngsríki á Norðuir-Spáni
voru ekki meira virði í augum
hins volduga hámentaða kalífa
af Cordoba, en ríki marokk-
önsku ættar.höfðingjanna er nú
í augum Frakklandsforseta«.
(Madariaga)
Þjóðabandalagsfulltirúi Spán-
ar reit þessar línur 1930. Þá
grunaði engan mann, að hinn
sögulegi samanburður, ætti svo
hræðilega veruleikastoð, — að
stríðsmaður hins »tmarokkanska
ættarríkis« yrði fluttur til Spán-
ar fjórum árum síðar og mi.s-
brúkaður til þess að drekkja
merkisberum framfaranna í
blóði. Það er skipt u,m hlutverk.
En aðferðin er hin sama. Gjör-
eyðing Máramenningarinnar
náði hámarki sínu, í trúvillinga-
brennum rannsóknaréttarins.
Fimm öldum síðar berst enn að
vitum Spánverjans þefur af
sviðnu mannakjöti. Kvalaöskur
mannanna, sem pyndaðir erui í
gapastokk og þu,malskrúfu og
steiktir á logandi glóð, gengur í
endurnýjungu lífdaga sinna.
það drottins ár 1934.
*
Tillaga Gil Robles er svo ó-
skapleg, að það kom meira að
segja hik á suma ráðherrana
fyrst í stað. Hermálaráðherrann
Diegs Hidaglo segir:
»Einasta röksemdin, sem mæl-
ir á móti því að nota hersveit-
ir frá Afriku, er sú, að þær
munu heyja stríðið án laga
eða reglu og fótmntroða mann-
réttindi-----«
En hatrið gegn verklýðsstétt-
inni á svo djúpar rætur, og aft-
urhald Spánar er orðið svo gegn-.
sýrt af hugsunarhætti fasism-
ans, að öllu,m »frjá,lslyndum höf-
uðórum« er fljótlega varpað fyr-
ir borð. 8. október gefur stjórn-
in fyrirskipun uim að senda.
málaliðið í Afríku — innfæddar
útlendingasveitir —• gegn verka-
m.önnum Astúríu,.
I bæklingi, sem Lerroux gaf
út seinna til að þvp hendu,r sín-
ar, réttlætir hann þessa ráð-
stöfun svona:
»Bg vildi ekki tortíma lífi her-
manna okkar sökum reynslu-
skorts þeirra og æfingaleysis í
hernaði, á meðan við höfðum á
að skipa launuðum sveitum
12000 herskárra manna, sem
liafa fengið ágœta skólun, eru
vel œfðir i sókn og vöm, og al-
vanir lífinw á\ vígvellinum . .«
(Hin »græna bók« Lerroux,
bls. 62).
Alls eru sendir 40,000 her-
menn u.ndir stjórn Lopez Ochoa
hershöfðingja, til þess að tor-
tíma lífi verkalýðsins í Astúríu.
Því tilgangurinn var ekki nefnd-
ur: að bæla niður mótþróann,
heldur: tortíming. Þegar meðan
á framsókn hersins stóð sagði
einn foringjanna, Doval her-
fylkistjóri — tveim áru.m seinna
einn af herforingjum uppreisn-
armanna —; að hann væri á-
kveðinn í því:
»að láta ekki einn einasta bylt-
ingarmann komast lifs af og
drepa börn byltingarmannsins
í móðitrkviðh,
Þetta var fagurt fyrirhe.it.
Brátt kom annað slíkt. Lopes
Ochoa hershöfðingi lét flugvél-
ar sínar varpa svohljóðandi til-
kynningum yfir Oviedo, sem þá
var í umsátursástandi:
»Alt það tjón og ógæfa, sem
fhtgvélar okkar og stórskota-
hríðir hafa bakað ykkur, er
wðeins Utilfjörlegur forsmekk-
ur þeirra þjáninga, sem þið
sk'iduð verða oð þola, ef þið
gefist ekki upp og leggið nið-
ur vopn fyrir sólarupprás.
Þegar sá frestur er liðinn
verður ykkur tortímt gjörsam-
lega, áh náðar og miskunnar«.
14. október fellur Oviedo,
sundurskotin af flugvélum, mui-
in af stórskotaliði. 19. október
heldu,r Lopez Ochoa Máraliði
sínu um hjarta Astúríu og tekur
námumannabæina Mieres og
Sama de Langreo. Bardögunum
er lokið. Blóðbaðið hefst.
Það er svo stórkostlegt, að öll
EVrópa, beinir augum tiil Ast-
ú.ríu,. Karlar, konur, börn og
gamalmenni eru brytjuð niður
af handahófi, án dóms og laga,
án tillits til þess hvort menn
tóku þátt í bardögu,num. eða
ekki, Þeim er kastað í fljótín,
varpað í gryfju.r, hópum saman,
þeir eru hlekkjaðir saman fyrir
framan vélbyssukjaftana. Á
sjúkrahúsunum er særðum
mönnum sálgað með byssusting
eða skefti.
Það er fjöldi vitnaskýrslna,
Ijósmynda og annara skilríkja
u,m hópmorðin í Astúríu,. Eitt af
þessum gögnum er .skýrsla, sem.
birt var vorið 1935, undirrituð
af 564 pólitískum föngum, sjón-
arvottum og hlutlauisum áhorí'-
endum,. Þar stendur meðal ann-
ars:
»Auk þeirra einstöku dæma
og sérstökm lýsinga, sem síðar
er vikið að, lýsitm við því yfir
að eftirtaldar pyntmgarað-
ferðir voru notaðar: Að
brenna kynfæri og aðra lík-
amshluta. Kremja eistun.
Brjóta handleggi og fætur.
Slá með hamri á hné og hend-
ur. Stinga nálum upp undir
negiurnar. Dýfa einstökum
líkamspörtum í sjóðandi vatn.
Láta menn leggjast á eggja-
grját, Miða á þá byssunum, en
skjóta rétt framhjá,
Fórnardýrin urðu sjálf að
taka sér gröfina. Aðrir voru
aðeins grafnir upp fyrir hné.
Auk þessara pyndinga, sem
gefa aðeins ófullkomna mynd
af hinum hrœðilega raunveru-
leika, var cftirtöldum píning-
í líelííiska Konpo voru 30 negra-
verkamenn dsemdir í eins mánaðar
þvingunarvinnu, fyrir að hafa dirfst
að setja fram kröfur um launahækk-
un. Hag verkafólksins þar er nú svo'
komið vegna síaukinnar dýrtiðar, að’
það getur ekki lengur greitt hina háu
arðránsskatta, er belgisku yfirdrotn-
ararnir leggja á það.
★ 12 júní var um alt Frakkland
haldinn hátiðlegur baráttudagur
gamla fólksinsi Hafði Kommúnista-
flokkur Frakklands forgöngu á þessu
sviði og var dagurinn sérsta.klega til
þess notaður að hefja baráttu fyrir
framkvæmd þeirra ellistyrkstillagna,
er samfylkingin franska hefir á
stefnuskrá sinni. Fundirnir í París og
Lyon voru sérlega fjölsóttir.
it Verkamcnnirnir rið sjkuriðnað-
inn í Donstiennes í Belgíu hafa lagt
niður vinnu í mótmælaskyni út af
brottrekstri sósialistísks verkalýðs-
foringja. Peir hafa sett fram kröfur
um launahækkun og berjast sósial-
istisku og kristilegu verkalýðsfélögin
sameiginlega að framgangi þeirra^
um beitt: liendur fangans vom
bwndnar saman fyrir aftan
bak, hann er hálaðwr upp í
snæri, sem bundið er um þær.
og rólað til og frá. öðru hvpru
er fult vatnskvartil eða sand-
poki bundinn við fætur hans.
tii þess að 8líta liann úr liði.
Ein er sú aðferð, að lemja
menn með kylfurn eða byssu-
skeftum neðan í iljarnar og
særa þá á meðan stungum eða
jafnvel skotum. Sumir fang-
anna voru lagðir í ísbað, til
þess að húðin yrði viðkvæm-
ari fyrir liöggunum. Systir
Aida Lafuente, sem herinn
drap, varð, að afkíæða sig með-
an á yfirheyrslu stóð<«.
Þetta • er aðeins stuttu,r út-
dráttur úr einni skýrslu aíl
mörgum. Hún ber,. eins og áðu;r
er sagt undirskrift 564 manna,
sem fengu að sannreyna þessa
lýsingu, annaðhvcrt á eigin lík-
ama eða sem sjónarvottar, lækn-
ar og blaðamenn. Næsta skjal,
,sem, við birtum ljósmynd af, er
Uindirritað af aðeins einum
manni, — einum þeirra, sem at-
hæfið frömdu. José Antonio Jim-
enez — úr útlendingahersveit-
inni. — ritaði, þreim mánuðuan
eftir blóðbaðið í Astúríu, eftir-
farandi játiningu í fangelsi í
Madrid og smyglaði henni út til
bróður síns, en ha,nn afhenti
hinum frjálslyndq málaflutn-
ingsmönnum hana sem sönnun-
argagn.
»Undirritaður vottar, að höf-
uðsmaðurinn og undirofurst-
inn borguðu 10 peseta fyrir
hvern afhöggvimi handlegg
byltingarsimia, að undirof-
ursti 5. herdeildar stai mótor-
hjóli, og að hann lét sauma
aftur munninn á byltingar-
mönnwnum og grafa þá lif-
andi.
José Antonio Jimenez, 12.
'fylki 5. herdeildar«.
Frh.