Þjóðviljinn - 15.10.1937, Blaðsíða 2

í
Föstudagurinn 15, okt. 1937 ÞJOÐVILJINN
HúsMæðismál alþýðnimar. 1
Lánakjör Veðdcildai* ent Iiöfuöorsök Iitísaleigiiokaipsins
,r_s'í«p
I stað hennar verður að koma Veðbanki, §em hefiraþaðjhlutverk, að
afla fjár til húsabygginga.
Eftir Halldór Halldórsson, byggingafulltrúa á Akureyri.
Tafla pessi gef-
ur yfirlit yfir til-
lögur um tilhög-
un útlána Veð-
bankans.
• Framlag húseiganda Lá n Greiðsla af lánurn. '2 7o ’SB vextir af eig- n framlagi "Ö i—i CÖ á 4-, C» O M ii o -Q « . 1 03 ',Ö 1 1 br
Aíborg- 20 ára Af Af Samtals u *5 u C3 S S ,73
Verð unar- lán 6"/0 afborg- greiðsla -Q .5 • rH > bJD *3 o J :g
íbúðar laust vexir og 2,718% Lán unar- lausu 20 ára af o O LO S - —; > H sx '<! o
kr. °/ 'o kr. 3% aíborg. alls láni láni lánum kr. kr. kr. kr. kr. kr.
6000 10 600 5400 5000 400 150 35 155 120 30 60 395 20 345
7000 10 700 6300 5000 1300 150 114 264 140 35 70 509 65 409
8000 10 800 7200 5000 2200 150 192 342 160 40 80 622 110 472
9000 12 1080 7920 5000 2920 150 255 405 180 54 90 729 146 529
10000 14 1400 8600 5000 3600 150 315 465 200 70 100 835 180 585
11000 16 1760 9240 4000 5240 120 460 580 220 98 110 998 262 648
12000 18 2160 9840 4000 5840 120 510 630 240 108 120 1098 292 698
13000 20 2600 10400 4000 6400 .120 560 680 260 130 130 1200 320 750
14000 22 3080 10920 40Ö0 6920 120 605 725 280 154 140 1299 346 799
15000 24 3600 11400 4000 7400 120 645 765 300 180 150 1395 370 845
16000 25 4000 12000 3000 9000 90 785 875 320 200 160 1555 450 905
17000 5000 12000 3000 9000 90 785 875 340 250 170 1635 450 935
18000 6000 12000 3000 9000 90 785 875 360 300 180 1715 450 965
19000 7000 12000 3000 9000 90 785 875 380 350 190 1795 450 995
20000 8000 12000 3000 9000 90 785 875 400 400 200 1875 450 1025
Það var bent á það hér að
framan, að lánakjör Veðdeildar
Landsbankans séu. megin, orsök
til dýrleika húsaleigunnar. Veð-
deild Landsbankans, í því formi
sem hún nú er starfrækt, verð-
u,r að leggja niður. 1 stað henn-
ar ætti að koma sérstök stofn-
u,n, sem hafi það hlutverk að afla
fjár til húsabygginga. Láns-
stofnun þessa mætti nefna Veð-
þanka. Engri annari lánsstofn-
un ætti að vera heimilt að veita
veðlán til húsabygginga, nema
þá. m;eð sérstöku leyfi stjórnar-
ráðs. Með lögum, um .stofnun Veð
bankans mætti tryggja honuan
starfsfé á eftirgreindan hátt:
1. skattur á„ áðu,r seld skulda-
bréf Veðdeildarinnar.
2. Fasteignaskattur.
3. Framlag ríkissjóðs.
4. Lánsfé.
1. Skuldabréf Veðdeildarinn-
ar eru eignir, sem alveg sérstök
ástæða er til að skattleggja. Með
þeim afföl.lum, sem: skuldabréf
þessi eru, keypt. fyrir, nást hrein-
ustu okurvextir af peningum •—
vextir, sem, alm.enningur borgar
í gegnum húsaleiguna. Auk þess
eru bréfin, handhafa-eign, óskrá;
sett, og miklar líkur til a,ð þau
séu, í stórum stí.l dregin undan
tekju- og eignasikatti og sköttum;
til bæjarfélags. Vextir bréfanna
eru 5% af nafnverði þeirra —
af kauipverði þeirra oft, alt að
9%, eða jafnvel meira, a,ð afföll-
um meðreiknuðum.. Það virðist
ekki of hár skattur á bréfin, þó
eitt af þessum 5% væri tekið,
og auk þess 10% af úthorgunar-
verði. Með því mót,i fengist skil-
að aftu.r ofurlitlum hluta af
þeim okurskatti, sem bréfasala
þessi leggur á almenning.
Samkvæmt. landsreikningum,
mun vera óinnleyst, af Veðdeild-
arbréfum um 25 málj. króna.
Umræddur skattur mundi þá
nema rúmlega 300 þús, krónum
árlega.
2. Ekkert er eðlilegra, en að
láta. þegar tilorðnar húseignir að
nokkru kosta nýbyggingu framr
tíðarinnar. Með því að skatt-
leggja húseignir m:eð 1% af fast-
eignamati þeirra mundi fást all-
mikið fé til, nýbygginga. Und.an-
þegnar þeim skatti ættu þó að
vera áhvílandi veðskuldir, það
er að segja. veðsku.ldir, sem. vió-
u.rkendar væru eftir ákveðnum
reglum. Ennfremur opinberar
byggingar.
Fast.eigna,m;at, húsa og lóða, á
öllu landinu mun nú vera ekki
innan við 200 milj. sennilega 230
milj. króna. Mætti því gera ráð
fyrir, að umræddur fasteigna-
skattur gæfi li m.ilj. króna tekj-
u,r á ári. ’ Skatt, þennan mætti
skoða sem, nokkurskonar verö-
jöfnunargjald á afnotakostnaði
eignaríbúðar og leiguhúsnæðis.
Að vísu jafnaði hann aðstöðu-
mun þennan aðeins að örlitlu
leyti. En fyrir framtíðina ber
hann í sér möguleika til að jafna
muninn meira, með ódýrum l,án-
um til nýbygginga.
3. Rí.kissjóður leggur nú fram
fé til styrktar húsbyggingum, er
mun nema alls nokkuð yfir \
m;ilj. króna á ári. Mest af þvi
fé er varið til að styrkja með
endurbyggingu sveitabæjanna.
Má gera ráð fyrir, að ríkið haldi
áframi að leggja áljka fjárhæð
til byggingastarfseminnar, þó
hún yrói skipulögð í. gegnuan
eina. sameiginlega stofnun.
Veðbankinn tæki við eignum
og starfrækslu Veðdeildar
Landsbankans. Skuldlaus eign
hennar er nú rúmlega ein milj.
krónur. Auk þess veitir vara-
sjóðstillag veödeildarlánanna
henni rúm,lega, 100 þús. krón’a
tekjur á ári. Árlegar tekjur Veð-
bankans mundi samtials mega
áætla, samkvæmt, ofangreindum
tillöguim, 2—2,5 milj. króna.
Þessar tekjur eru nauðsynlegar
til ao undirbyggja útlánsstarf-
sem,i stofnunarinnar. En þær
mundu líka nægja til að tryggja
möguleika þess að veita svo ó-
dýr lán t,il, nýbygginga, serc
nauðsynleg.t, er.
4. Ennfremur mætti tryggja,
Veðbankanum starfsfé með því
að ávaxta í honunn; alja þá sjóði,
sem. eiga að standa u,m árabil
með óhreyfðu stofnfé. Þá. ættu
sparisjóðir, og einkum spari-
sjóðsdeild Landsbankans, að
geta veitt Veðbankanum, árlega
nokkurt, lán, svp nægja mundi.
Með því, að stöðva skuldabréfa-
sölu,na, hlýtur líka sparifé
manna a.ð leita m.eira í gegn-
urn1 sparisjóðsinnljög til ávöxtu,n-
ar en verió hefir, og á þann hátt
verða stórum ódýrara,
Lán þau, er Veðbankinn veitti,
yróu að sjálfsögðu, affallalaus. I
kaupsitöðuim. og kauptúnumi yrðu
þau aðallega veitt í gegnum
byggingafélög. Framlög lán-
þyggjenda yrðu, eftír vissum
reglum, ákveðin hundraðstala af
kosnaðarverói hverrar íbúðar.
Eigið framlag fyrir m;in,stu. og
ódýrustu íbúðirnar yrði t, d.
10% af kostnaðarverði. Því
stærri og dýrari, sem íbúðin
væri, hækkaði einnig hundraðs-
tala eigin framlags húseiganda.
Loks væri sett, hámark þeirrar
lánsupphæðar, sem ein íbúð gæti
fengið. Það sem íbúðin kostaði
meira, yrði húseigandi sjálfur
að leggja til. Hámark lánsupp-
hæðar til einnar íbúðar mætti
varja vera hærra en 12 þús.
krónur. Þá yrði einnig að setja
hámark ujn það hvað ein íbúð
mætti kosta, t.i.1 þess hún gæri
orðið láns aðnjótandi. Mætti það
ekki vera m.eira en 20—24 þús.
krónuf.
Ég geri ráð fyrir, að lán til
hverrar íbúðar yrði veitt 1
tvennu. lagi. Nokkur hlutí láns-
ins sé afborgunarlaus og með
lágum vöxtum. Það eru, eigin
tekjur lánsstofnunarinnar, sem
lána mætti á þann hátt. Láns.-
upphæð þessi yrði fylgifé hverr-
ar íbúðar. Hér er gert ráð fyrir,
að vextir af þeim lánum yrðu
3%. Mesta upphæð, sem þannig
væi’i lánaó út á eina íbúð, sé
5000 krónur. Stærri og dýrari
íbúðunum, yrði ætluð lægri upp-
hæð af þessumi lánum, heldur en
minnj íbúðunujn. Ibúðir, sem;
kostuðu alt að 10 þús. krónum,
fengju, 5 þús. króna afborgunar-
laust, lán. íbúðir, sem kostuöu,
10—15 þús. krónur, fengju 4
þús. kr. afborgunarlaust. lán, og
íbúðir, s,em kostuðu yfir 15 þús.
krónur, fengju aðeins 3 þús. kr.
afborgunarlaust, lán, m,eð 3%
vöxtum.
ic Sænska kvikinyndafélaglð er f
þann veginn að senda flokk manna tií
Suður-fshafsins með norska hval-
veiðaílota.num »Kosmos. 2«, sem er
einhver stærsti hvalveiðafloti Norð-
manna, eða 20 skip, ásarnt móður-
skipi. Ferðin til fshafsins tekur 401
daga, og all.ur leiðangurinn 6 mánuði.
Kvikmyndararnir eiga að gera mynd
af hvalveiðunum, en ekki verður það-
þó venjulega, fræðimynd, því efnið er
fært í skáldlegan búning og fær
myndin til dærnis svo »romantísk<c
endalok a,ð síðasta, þáttinn verður að
leika eftir að heim er komið, í öðru
umhverfi en hva.lveiðaskipip hafa a&
bjóða. (Fú).
Hinn hlutí lán,a,nna, er hver
íbúð fengi, sé með vöxtum er
svara til þeirra vaxta, sem Veð-
bankinn þyrfti að greiða af láns-
fé, sem, hann ávaxtaði, a.ð við-
bæt,tu,m nauðsynlegum reksturs-
koistnaði hans. Afborgunartími
sé ekki lengri en 20 ár. Þar sem
gert er ráó fyrir að nokkur hluti
lánsins sé afborgunarlaus, mætti
þessi hluiti hafa tiltölulegra
hærri afborguíi, á.n þess að gera
heildargreiðsluna. af hverri íbúð
alt of mikla.Stu,ttur afborgunar-
tími bindur líka ólíkt, minna fé
lánsstofnunarinnar, miðað vi-5
sömu; árleg heildarútlán, eins og
eftirfarandi tafla sýnir:
Til viðhalds söm.u, árlegri út-
lánaupphæð þarf
með 6% vöxtum, og 2Ó ára afborgup 12-fald.a árl. útlánaupphæð-
- 5% — — 35 — — 21-fa,lda — —
— 4’% — — 40 — — 25-falda — —
Einnar milj. króna útlán á ári
bindur, með 20 ára afborgun
lána, aðfeins 12 milj. króna, en
40 ára lá,n rúmlega helmingi
hærri fjárhæð. Lá.n með 6%
vöxtum, 20 ára afborgunartíma
og jöfnum, árlegum greiðslum
hefir 2,718% afborgunarkvóta.
Jöfn, árleg greiðsla verður þá
8,718% af lánsiupphædinni (hinn
hlujti jánsins! afborgunarlaus með
3% vöxtum).
Ég hefi haldið því fram, að
með heildarskipulagningu mætti
nái þeim árangri að byggja fleiri
íbúðir fyrir jafnmikið eða jafn-
vel minna fé, en, nú er árlega til
þess varið. Betri lánakjör fyrir
minni og ódýrari íbúðir mundi
hvetija tilj sparnaðar. En eink-
um miUndi það spara mikið fé aö
útiloka lúxus-íbúðabyggingar frá
lánum, opinberra stofnana. Og
350 íbúðir 4 kr. 8000.00
200
50
Af upphæð þessari væri: 1.1
milj. framlag húseiganda
2,7 milj. afborgunarlaust lá,n
2,5 — 20 ára afborgana lán.
Það skal tekið fra,m, að tölur
þessar eru mióaðar við verðlag
á byggingarefni, eins og það hel-
ir verið nokkur undanfarin ár.
kr. 2.800.000.00
13000.00 ------ 2.600.000.00
18000.00 ------ 900.000.00
Samt; kr. 6.300.000.00
það er algerlega réttmæt ráð-
stöfun. Einmitt þær byggingar
munu nú eiga öllu greiðastan að-
gang að lánsfé.
Þörf fyrir árlega fjölgun í~
búða virðist mega áætla um, 600.
Vegna ófullnægjandi skýrsina er
þetta þói að mestui ágiskun. Af
þessum 600 árlega bygðu íbúð-
um kærnu 200 í Reykjavik, 200'
í öðrum kaupstöðum og 200 í
sveitum landsins, og er það mun
meira, en það sem að undan-
förnu hefir verið bygt, af varan-
legum húsum í, sveituinum. Af
þessum 600 íbúóum mætti gera
ráð fyrir að um, 350 kostuðu, aö'
meðaltalj 8000 krónur, 200 kost,-
uðu að meðaltalji 13000 krónur
og meðalverð 50 dýrustu íbúð-
anna væri 18000 krónur. Gengið,
út frá, þessum tölum yrði heild-
arkostnaður bygginganna á ári::
Á þessu, ári hefir það tekið miki-
u,m breytjngum. til hækkunar.
Hvort sú hækkun verður varan-
leg, er ekki hægt að vita nú.
Framhaid.
Haiidór Halldórgson.