Þjóðviljinn - 08.01.1938, Blaðsíða 2

Laugardagurinn, 8. janúar 1938
ÞJÖÐVILJINN
1 næstum hverri, ef ekki hverri
einustu, meirihúttar stjórnmáladeilu
síðustu 50 ára, hvort sem deilt var
um kosningaréttinn, verslunina, trú-
arbrögðin, hið illa, og fyrirlitlega
þrælahald eða hvað sem um hefir
verið að gera, þá hafa, þessar yfir-
stéttir, þessar mentuðu stéttir, þess-
ar hátt titluðu stéttir, slifelt, haft
á röngu að standa. — Gladstone.
• •
Ef kristnin væri kend og skilin
samkvæmt anda, höfundar hennar, þá
myndu núverandi þjóðskipulög ekki
standa einum degi lengur,
Emil de Laveleys.
• •
Ríkið ætti að taka algerlega að
sér stjórnina á verslun, iðnaði og
landbúnaði, til þess að hjálpa vinn-
andi stéttunum og hindra að hinar
auðugu troði þær undir fótum sér.
Wang-An-Sliili.
(Kinv. stjórnskörungur á 11. öld).
• •
»Hvernig líður manninum yðar í
dag?«
»Það er nú heldur bágt. Læknirinn
sagði í gær, að ef hann lifði til morg-
uns, þá hefði hann góða, von, en ef
hann gerði það ekki, þá væri hann
vonlaus um hann«.
• •
A: »Einu sinni þekti ég mann, sem
var svo hár, að hann mátti til að
ganga með grindaverk utan um axl-
irnar. Annars hefði, hann sundlað af
að sjá niður fyrir fæturnar á sér«.
B: »Já, hvað er það? Þú hefðir
átt að sjá hann Jón kunningja minn.
Hann var svo vaxinn úr grasinu, að
þegar hann óð í fæturnar á mánu-
dag og kvefaðist af, þá va,r kvefið
ekki komið upp í nefið fyr en á
laugardagskvöld. Svo lengi var það
upp eftir honum«.
• •
Auglýsing. »Týnst hefir gullhring-
ur með stöfunum R. S. Ærlegur finn-
andi getur daglega. fengið 5 kr. í
fundarlaun fyrra hluta, dags frá 9-10.
• •
Hann: »t>ér megið trúa, því, kæra
fröken, að ég vildi leggja lífið í söl-
urnar, til þess að gera, yður lukku-
lega«.
Hún: »Bara að ég vissi, að þér hefð-
uð trygt líf yðar fyrir nógu mikilli
peningaupphæð. Þá skyldi ég ta,ka
því þakklátlega«.
• •
Hvað vill yfirstéttin gera fyrir
verkalýðinn? Aðstaðan, sem við
mentuðu og efnuðu stéttirnar höfum
er samai og gamla mannsins, er sa.t á
herðurn hins fátæka, sá er bara mun-
urinn að við erum óllkir honum I þvi
að okkur tekur mjög sárt til fátæka
mar.nsins; og við vildum alt gera
til þess að bæta hag hans. Við vilj-
um ekki aðeins láta, hann fá svo
mikið fæði, að hann geti staðið á
fótunum, við viljum líka kenna hon-
um og fræða. hann, sýna honum feg-
urð náttúrunnar, ræða. við hann um
fagra hljómlist og gefa honum ó-
grýnni ágætra ráðlegginga1.
Já, við viljum næstum alt fyrir
fátæka manninn gera, allt nema að
fara af 'oa.ki ha,ns. Leo Tolstoi.
„Liljur vallarins«.
Hér eru tvær myndir úr söng-
leiknum »Liljur val.larins«, sem
Leikfélagið sýnir á morgun og
sýna þær Brynjólf Jóhannesson,
sem prestinn Head, semi vekur
óskipta athygli áhorfenda. Hin
m.yn,din sýnir öldu Möller, sem
leikur aðra dóttur klerksins
mjög skemtilega og Kristjár.
Krist.jánsson, sem: leikur ungan,
áframfærihn man.n, semi heifcir
Popes.
Hér í blaðinu hefir áður verið
,getið um leikinn og meðferð
leikenda á hlutverkum og skal
nú aðeins bent, á að allur ytri
búnaður er mjög skrautlegur og
söngvar.nir skemtilegir.
Til le§enda Spegilsins
i Reykjavík.
Framvegisi verður blaðið ekki selt á götunum.
Tekið á mótii áskriftum í sima 2702. — 1 lausasölu fæsr,
blaðið aðeins, hjá bóksölum, svo og á Vesturgötu 42 og Lauga-
vegi 68.
Fyrsta blað á áriou kom út í gær.
Umséknip
iim námsstyrk samkvæmt ákvörð-
un mentamálaráðs (kr. 10,000),
sein veittur er á fjárlögum ársins
1938, sendist ritara Mentamála-
ráðsins, Ásvallagötn 64. Reykja-
vík, fyrir 10. febrúar 1938.
Styrkinn má veita konum sem
körlum, til livers þess náms, er
Mentamálaráð íelur nanðsyn aö
styrkja.
IfeFid viöbiimip
og athugið í tæka tíð hvað þér ætlið að
kaupa af tiIbúniíiM aburdi fyrir koin-
andi vor. — Allar pantanir purfa að vera
komnar í vorar hendur fyrir 1. mars.
Aburdarsala rikisins.
Mannætur.
Eftir Göngu-Hrólf.
»Fólkið var étlð á fæti«
Það eir fátt sem vekur meiri
óhugnað, en heyra talað um að
til séu mienn ,sem éta hverir
aðra. Nú er1 þetta söguleg stað-
reynd og líka það, að til eru
tvær tegundir af mannætum,
mannætur sem sækjast eftir
feitu kjöti af sömu frumhvöt og
dýr étur a,n,nað dýr, mannætur
sem af tómu mannhatri' og löng-
un til að »lifa hátt« éta fólkið á
fæti án tillits til holdafars.
Auðvaldið, íhalidið, sem hérna
heitir sj álfstæðu nafnii er aðai-
mannætan í heiminum og, þessi
er víst búin, að éta, hina upp.
Hún kom til hinna með trúboð
sem þýddi eitthvað líkt þessu.
Þú mátt eikki, éta menm, því að
ég er þa,r hinn, rétti aðili. Þú
skalt verða étjnn af mér. Og
þau fyrirheit hefir auðvaldið
aldrei svikið. Nú finst einhverj-
um þetta slagorð sem ekki núi
neinni átt að auðvaldið éti menn.
Auðvaldið er rót; allra styrj-
alda og hermdarverka sem í
heimiinum gerast. Éta ekki fall-
byssur þessia, valds upp íbúa
Spánar og Kína án, tillits til
hvort það eru saklaus börn, frið-
sarnir borgarar eða farlama
gamálmienni, og t,aka öll auðæfi
landsinis í siínar hendur.
Getið þið sagt mér hvaða eðl-
ismunur e,r á því að deyða, til að
ná í peninga hans, eða taka frá
honum alla lífsmöguleika, og láta
hann t,æra,st upp og deyja. Við
skulum bara hugsa okkur að við
Ölafur Thors og ég værurn stadd
ir út á eyðimörk og okkar eina
lífsvon væri matur og drykkur
sem við bærumi með okkur.
Nú svikist ég burtu í hagnaðar-
skyni eða af óþokkaskap með
alt nestið og Láfi yrði þarna
hungurmorða. Hver ykkar vill
hreinsa mig af dauða þessa
manns.
Þannig er það sem. íhaldið
hérna í Reykjavík étur verka-
lýðinin á ,fæti, með því að hirða
arðinn af vinnu hans, taka frá
honurn alla atvinnumöguleika
og setja hann síðan á hungurs-
s,ka,mt í heilsuspillandi íbúðum.
Nú vil óg spyrja ykkur verka-
menn, sem hafið umráð yfir húsi
eða eigið part í húsi og ykkur
aðra borgara, sem. komist, sæmi-
lega a,f. Margt af ykkur kýs í-
haldiið í þeirni von að þið séuó
að tryggja ykkar eigin aðstöðu.
Hafið þið komið í Pólana og
Bjarnaborg, séð fólkið sem þar
er dæmt í, æfilanga áþjáni. Hatf-
ið þið ,séð lítlu saklausu börnin
þarna sem skorfcir bæði föt og
fæði. Hafið þið séð móðurina
þegar barnið eir að koma inn til
hennar og biðja um að gefa sér
kápu, sem það hefir séð hjá ríka
barninu og þennan sama morg-
unn hefir kannske móðirin
klætt barnið í ,föt, sem hún hefir
sniðið upp úr sinni síðustu tusku
sem verandi var í.
Hafið þið séð geymslurnar í
Bjarnaborg, sem þarf að skríða
inn í á fjórum fótum. Og kjall-
arann undir Pólunum fullan af
drullu og ljcslausan,. Hver hefir
sína, stíu og þetta er svo mikið
völundarhús af óþverra og
myrkri, að þar mundi enginn
setja skepnu inn. I húsunum er
ekkert vatn og ekkert frárensli,
svo börnin geta baðað sig í
vilpunmi í kring. Hafið þið séð
sv,ip þessa fólks sem ekkert hef-
ir þó til saka unnið annað en aö
vera t,il og berjast við þá stiað-
neynd að þurfa a,ð lifa. En það
er fátt hryllilegra en að horfa í
andlit þeirra manna, sem hafa
verið dæmidir á þennan hát.t. Og
þessi andlit munu fylgja ykkur
til endimarka lífsins og heimta
af ykkur svör og ef að gr.unn-
tónn lífsins, er réttlæti, sem ég
vona, þá verður dómá ykkar ekki
áfrýjað.
Þið, s,em kjósið íhaldið, án þesp
a.ð hafa nokkra skynsamlega á-
stæðu fyrir því eða hagnað vil
ég spyrja. Haldið þið að það
verði tekið af ykkur það sem
þið eigið, þó skipt, yrði, umi stjórn
á bænum. Nei, það er ekki einu
sinni gert í Rússlandi. Þar fær
hver að byggja sér hús: ef hann
vill eiga það. Haldið þið að
ykkar hlutur yrði verri ef at-
viínnulífið í bænum gæti lagast.
svo að fátækraframfærið hyrfi
að mestu og þeir menn gætu far-
ið að greiða gjöld, sem nú þarf
að sjá fyrir. Og enn eitt ef í-
haldið heldur völdum,, þá étur
það ykkur næst, þegar engin
holdtægja verður eftir á hinum.
Nú er fát,ækrafram,færið orðið
hátt á aðra miljón í þessum
bæ. Yfiir síðasta kjörtímabil
munu yfir átta miljónir h,a,fa
farið í svona fjárreiður. Og
mest af þessu er pí,rt í íullvinn-
a,ndi fólk. Okkur sundlar, sem
vanir erum að hugsa í tíköllum.
Nú borgar bærinn 400.000 kr. í
húsaleigu fyrir svona fólk á ári
í heilsudrepandi íbúðum, sem.
kosfcai 75og 80 kr. á mánuði. Fyr-
ir þessar 400.000 er hægt að
sta,nd,a undir láni til bygginga
fyrir 4 miljónir. Og þa,r koma
um 50 kr. íbúðir á mann með öll-
um. þægindum fyrir 100 fjöl-
skyldur. Og þessir sömu menn
gætu unnið að þessu fyrir fult
kaup. Og í einu arði, sagt, þá
skulum við í einrúmi leggja
niður fyrir okkur hvað hægt er
að gera með öllum, þeiim, miljón-
um, sem íhaldið kastar þarna
fram til að geta haldið áfram;
mannáti sínu. Og- ég sipyr ykkur
ennþá? Er ykkur á móiti skapi
að þetta fól,k fáj að komast í
svona; íbúðir. Er ykkur á móti
skapi, að það fái að vintnav
sitt, hliutyerk í, lífinu. Eruð þiö
. á mióti því, að hungurvofan
I verðil hrakin burt, en sólskins-
barnið komi í staðinn,
Það er undir y|kkur komið
hvprt mannátið heldur áfram, í
þessumi bæ eða; ekki.
öreigarnir munu nú í, fyrsta
sinn gera sitt með liinu sameig-
inlega átaki. Ábyrgðin hvílir á
millistcttinni og hún verður að
sjá að það er hennar hagur og
sómi að miannætunum sé steypt
af stóli og hið rauða, hjarta
Reykjavíkur geti farið að slá
rnieð fullum krafti og hrakið
dauða.blóð íhaMsins úr æðum
þjóðarinnar.
Göngu-Hrólfur.