Þjóðviljinn - 08.01.1938, Blaðsíða 3

ÞJÖÐVILJINN
Laugar,daguriim 8. janúar 1938
Sameinaðri alpýðu eru engin vigi
övinnandi og* enginn sigur of mikill.
Burt með yfirráð íhaldsins í bæj-
arstjórn Reyk|avíkur.
Samfylking um einn lista —
ísafjarðarlistinn.
þJÓÐVlUINN
I Málgagn Kommúnistaflokks
i Islands.
J Ritstjðri: Einar Olgeirsson.
J Ritstjörn: Bergstaðastræti 30.
} Slmi 2270.
j Afgreiðsla og auglýsingaskrif-
j stofa: Laugaveg 38. Simi 2184.
S Kemur út alla daga nema
t mánudaga.
Askriftagjald á mánuði:
j Reykjavík og nágrenni kr. 2,00.
j Annarsstaðar á landinu kr. 1,25
{ 1 lausasölu 10 aura eintakið.
j Prentsmiðja Jöns Helgasonar, i
I Bergstaðastræti 27, simi 4200. J
Samfylkingin og
verklýðshreyflngin
Samfylking er hvarvetjia
kjörorð alþýðunnar við bæjar-
stjórnarkosiningarnair. í Reykja-
vík, Hafnarfiirði, Tsiafirði, Siglu-
firði, Vestimannaeyjum. ganga
verklýðsflokkarnir til kosninga-
baráttu um sameiginlega lista og
sameiginlega.n málefnasamning.
Á Norðfirði hefir’ Kommúnista-
flokkurinn og Alþýðuflokkurinn
hafið kosningabairáttu á sam.a
grundvelli og í, sama blaði, þó
að listarnisr séu tveir. Á Eyrar-
bakka hafa allir vinstri flokk-
arnir þrír stilt, upp sameiginleg-
um lista.
Alt, eru þe-tta talandi stað-
reyndir um þau straumhvörf,
sem eru að verða, í íslensku þjóð •
málalí.fi. Alt miðar að markviss-
ari og einbeittari baráttu gegn
íhaldinu en verið hefir. Alþýðan
skilur að fjendur hennar eru
ekki fyrst og fremst, í hópi al-
þýðunnar, heldur í hópi íhalds-
in,s. Um. allt land hefir fólkið
séð íhald.siflokkinn taka upp fas-
istiskari og fasistiskari aðferð-
ir í stjórnmálabaráttu sinni og
öllu athæfi.
Samfylkingin er fyr,st og
fremst .sókn og vörn gegn íhald-
inu, aðferð til þesis a,ð sviiftia, það
valdaafstöðu og vörn gegn
valdaráni þess. Með sameigin-
legum, li,sit,a fer ekkert atkvæði,
forgörðum hjá verkalýðsflokk-
unum eins og jafnam á sér stað
þa;r semi listar eru fleiri.
Annað höfuðatriði samfylk-
ingarinnar er það, að með henni
er skapaður grun,dvöllur að sam-
einingu verklýðsflokkanna í
framtíðinni. 1 sameiginlegri bar-
áttu gleymast gamlar væringar
og rígur fyrri ára verður að
þoka fyrir auknum skilningi.
Samfylking er eins og við komim-
únistar höfuð ætí.ð haldið fram,
höfuðatriðið í undirbúningi sam-
eiiningariinnar.
Hvarvetna hefir samfylking-
unni verið tekið hið besta af
fólkinu. Samfylking var kjörorð
þess, og það kjörorð hefir rætst.
Samfylkingin hefir vakið nýjan
eldmóð í brjóstum’ alþýðunnar,
leyst úr læðinigi þá orku, ,se:m áð-
ur lá blundandi í afhafnaleysi
og fásinnu undanfairinna ára.
Margra ára óskir íslenskrar
alþýðu eiru að rætast og verða
að veruleika. Verklýðshreyfing-
in fær nýjan þrótti, ný og aukin
verkefni. Sameinuð getur hún
velt þeim steini úr yegi, sem hún
megnaði ekki að bifa, áður.
Horft um öxl.
I hundrað fimtí.u og eitt ár
hefir d.rot,tin.vald íhaldsins ver-
ið ósikert í hverju, því máli, sem
snertir halg bæjarins', framtíð
hans o:g igengi. Þetta vald hefir
tekið nokkrum mynidbreyting-
um eftir því, ,sem árin liðu, en
engum eðlisbreytingum.
Alla tíð frá því, að bærinn
byrjaði að v;axa og þróast hafa
sr-r dr ægar eiginhagsmunakl í k-
ur stjórnað honum með hagr,-
muni sérréttinidastettanna eina
fyrir augum. Hvjrt sem það
hafa verið danskir einokunar-
kaupmenn, dans.k-„;lenskir »fri-
höndlara,r« eða: mangarar og út-
geiðrdýður nútimans, hefir tak-
mark þeirra æt.ð verið hið
sama: meira fé í eigin pyngju.
Jafnt íslensikir sem, danskir fé-
sýslum,enn hafa litið á landið og
bæinn, sem féþúfu, uns safnað
var nægilegu fé til athafna-
lausra, náðugra elliára, suður við
Eyrarsund.
Þó að ýmislegt beri á milli á
sjónarmiðum þessara manna,
hafa þeir allir verið sammála
um eitt: að fótumtroða, vilja
fólksins í einu og öllu, og nota
sér validaaðstöðu ,sína til þess að
féfletta, það og rýja. inn að
skyrtunni. öllum þessum herr-
um hefir komiið ásamt um það,
að gera, sem miinnst þeir máttu
í öllum, atvinnumálum. og enn
minna í heilbrigðis og menning-
armálum.
Sagan er enn hin sama.
Nokkrir kunna að áþ'ta. aö
slíkt heyri fortíðinni einni til,
og* að litlu skipti ia,ð rifja það
upp nú fyrir bæjarstjórnar-
kosningarnar. En .saninleikurinn
er sá, að furðu litlu hefir {xtkað
á leið og hugsunarháttlur núvei’-
andi bæjarstjórnarmeirihluta
er skilgetið aftkvæmi hugsunai-
háttar fyrri, tíma,
Meiri hluti bæjarstjórnarinn-
ar skoðar siig sem skjólstæðing
auðmannanna,. Til þess að auka
og margfalda gróða, atvinnurek-
endanna gerir bæjarstjórnin alt
sem í. hen,na,r valdi stendur til
þess að lækka, launin. Til þess
að ávaxta pund húsaleiguokr-
aranna vill íhaldiö ekki byggja
verkamannabústaði. Til þess að
draga í sjóð lóðabraskaranna
Hagsmunabaráttan efli.st, og
styrkisit og pólitísk verkefni a.l-
þýðunnar komiast á hærra stig.
eni þeim var unt, á undanförnum
árumi
Með samfylkingunni við bæj-
arstjórnarkosnin’garnar nú er
stigið veigamesta skreíið í átt,
framtíðaristarfsins, unninn einn
af þýðingarmestn sigrum í al-
hliða bairáttu verkalýðsins.
hefir hundrað og fimitíu ára 1-
ha;l,ds,stjórn gefið þeim undir
fótinn með að spremgja upp
lóðarverðið í bænum. Til þess að
halda utan. :að sijóði auðmann-
anna berst bæjarstjórnaríhald-
ið eins og hungrað Ijón á móti
því að fé sé lagti fram til at-
vinnubótavinnu. Af öllum þess-
umi ásitæðumi tregðast. bæjar-
stjórnaríhaldið við að láta nokk-
urn eyri af hendi rakna til
' menningarmála.
Af skammsýni, heimsku,
hleypidómum, og úrræðaleysi,
leggur bæjarstjóirnaríhaJdið á
þessu herrans ári blessun sína
yfir, að atvinnutæki bæjarbúa
fajlii í, rústir, að togararnir ryðgi
mótorbátarnir fúni í graut við
hafnarbakkann.
Undir stjórn íhaldsins er alt
athafnalíf bæjarins loppið’, dof-
ið og dautt. Afleiðingarnar eru
atvinnuleysi, skortur og ánauð á
heimilum alþýðun,n,ar, fáfræði
og menningarleysi á ýmsum
sviðum, eymd og bágindi alstað-
ar.
Reykjavík skortir atvinnu-
tæki,, götiur og skolpræsi, í út-
hverfunum, skóla, sjúkrahús,,
barnagarða og húsnæði yfir
fólkið. En hér er nóg af at-
vinnuleysingjum, soltnu og klæo-
litlu fólki, tæringu og húsnæð-
isvandræðum.
Þannig er útlitiið í Reykjavík
eftir hundrað og fimfíu ára
stjóm íhaldsins.
Eina höfuðborgin í lýð-
ræðislöndum Vestur-
Evrópu.
Reykjavík er eiina höfuðborg-
in í lýðræðisríkjumi Vestur-Ev-
rópu, þar sem íhaldið fer með
óiskoruð völd og er öll.u ráðandi
um hag og heill íbúanna. Alls,-
staðar annarsstaðar heíir alþýð-
an tekið völd bæjarmálanna í
sínar hendur, og rekið starfsemi
borganna með hliqsjón a,f þörf-
um, og kröfum almennings. Þar
hafa verið reisTir verkamanna-
bústaðir og reynt eftiir megni að
ráða bót, á bölvun fátækrahverf-
anna. Hverskonar menningar-
og framfarayiðleitni er studd í
iStaö þess, að vera torvelduð.
Er ekld kominn tími til þess
að reykvísk alþýda fari að dcemi
alþýðunnar t höfuðborgum ná-
grannalandanna ? ?
Kommúnistar reikna að vísu
ekki með þessum umbótum, sem
endanlegu t;a;km,arki, heldur
spori í áttina, vörðu á veginum
til óiháðra yfirráða,, til sósíal-
ismans.
Þríðjungur þjóðarinuar
býr í Reykjavík.
Reykjavík mun vera hlut-
fallslega, ein stærsta höfuðborg
lista alpýðunnar.
í .heiminum. Þriðjungur allra
landsmanna er hér búsettur.
Þetta er sérstaklega þýðingar-
mikið atriði þegar losa á bæinn
undan yfirráðumi íhal,dsins.
Með yfirráðum í bæjarstjórn
Reykjavíkur er íhaldinu ekki
aðeins fengin Jítt takmörlkuð yf-
irráð yfir hag Reykvíkinga,
heldur einnig hið styrkasta
vald á landismælikvarð'au Það er
ný og margföld ögrun til ai-
þýðunnar um að gera enda á
völdum íhaldsins: í bæjarstjórn
Reykjavíkur.
Samfylking gegn íhaldiuu.
Að þessu sinni gengur reykvísk
alþýða í órofinni fylkingu gegn
íhaldinu. Báðir verklýðsfJokk-
arnir, Kommúni,stafiokkurinn
og Alþýðuflokkurinn hafa á-
kveðið að hafa sameiginlegan
lihta við Bæjarstjórnarkosning-
am:á,t’.
Við samfylkinguna eru
bundnar nýjar og glæsfari sig-
urvonir en áður hafa þekst við
kosningar hér í bæ. Aiþýðan
hefir’ skapað þessa einingu, sem
v,opn sitt í bará.ttunni og njóti
hún vopnsins svo vel, sem efni
standa til. Og alþýðan mun
fylkja sér um lista sinn. Hún
mun bera m,erki hans hát,t og
djarft til sigurs1, friam til nýrra
tíma í sögu Reykjavíkur, þegar
farið verður að reisa úr rúst-
um hundrað og fimmtíu ára
niðurrif íhaldsins.
SanXeinaðri alþýðu eru engin
vígi óvinnandi og enginn sigur
of mikill.
Verkefnin eru mörg.
Nái alþýðan völ-dum í bænum
bíða hennar reginátök. Hún lof-
ar ekki gulii né grænum skóg-
um eða jarðneskumi paradísar-
lundum. Aiþýðan verður að yfir-
stíga fjölda örðugleika, áður en
fingraför íhaldsins eru máð að
fullu af bænum.
Það þarf að rétta við atvinnu-
vegina og byggja þá upp að
nýju. Slíkt át,ak er frumskilyrði
fyrir því. að hægt sé ajð bæta
hag manna,. Til þess þarf »vak-
andi önd« og »vinnandi hönd«,
sem. alþýðan getur eán miðlað.
Alþýðan þarf að byggja hús
yfir höfuð siitt ,svo að hún geti
kvatt í hinsta sinni kjallara-
holur íhaldsins og hanabjálka-
loft: Það þarf að byggja skóla
og íþróttavelli handa æskunni,
leikvelli barna, efla og* auka
hyersikonar menningu og þæg-
indi.
Það er Gret,tist,ak að reisa, við
rústir íhaldsins, en það er tak,
sem verður að taka, sigur, sem
verður að vinina, eldraun, sem
ekki verður komist framhjá.
Sameinuð getur al.þýðan unn-
FRAMH. AF 1. SIÐU.
inu í gær, að Halldór Ölafsson
var talin.n. kommúnisti1, en G.uð-
munidur Bjarnason Alþýðuíl,-
miaður.
William Dodd.
Framhald af 1. síðu.
.sínum mælti Hann m.eð lýðræð-
inu sem sjálfsögðu stjórnar-
formi, lo’ks neitaðá hann að
sæk.ia flokksþi.ng nasista í
Niirnberg síðastliðið haust.
t>rír njósnarar tekn-
ir af lífi í Þýskalandi
LONDON I GÆR (FÚ).
1 dag er filkynt í Berlín að
þrír menn haf,i verið Ííflátnir
fyrir landráð. Einn var hand-
tekinn í nánd við pólsíku landa-
mærin og var honum, gefið að
sök að hafa, látið öðru ríki í té
hernaðarleg leyndarmál, var
hann dæmdur til dauða. fyrir
borgaralegum rétti. Hinir tveir
voru dæmdir til dauða a,f her-
rétti.
30 mánaða fangelsi
fyrir gjaldeyrissvik
LONDON 1 GÆRKV. (FÚ)
Þá er dórnur fallinn í máli
Arnold Bernstein forstjóra.
gufuskipafélagsins »Red Star«
í Hamborg- og* var honum gefið
að sök a,ð hafa farið í kring um
gjaldeyrislögin. Hann var dæmd
ur í 30 miánaða þrælkunarvinnu
og 80 sterlihgspunda sekt.
er á Laugaveg 10.
(gengið inn úr portinu)
Opin alla virka daga frá kl. U—-
7 e. h.
Félagar! Kornið á sicr;fstof-
una og greiðið gjöld ykkar.
ið alla þessa sigra og marga
fleiri. En fyrst verður hún ad
vi/nna þýðingarmesta sigurinn
og hnekkja íhaldsmeirihlutan-
um í bæjarstjórn Reykjavíkur.
30. janúar mun rey.kvísk al-
þýða og fráislyndir menn ganga
að kjörborðinu til þess að kjósa
liinn sameinaða lista alþýðunn-
ar, til þess að sigra íhaldið, og
gera Reykjavík að borg fólks-
ins.