Þjóðviljinn - 15.01.1938, Blaðsíða 2

Laugardaginn 15. janúar 1938.
ÞJOÐVILJINN
Eitt er að taka munninn fulllan
og annað að gera eitthvað
fhaldið hefir brugðist í öllum nauðsynja-
málum alpýðunnar.
Blöð íhaldsins hafa nú úti all-
ar klær t,il að reyna að véla
verkalýð þassa bæjar til fylgis
við sig í hönd farandi kosning-
um. Meðan verkalýðurinn styn-
ur undan oki atvinnuleysis og
örbyrgðar, sem. skapast hefir
fyrir a.ðgerðaleysi íhaldsins,
þreytast. blöð þessi, ekki á því
að vegsama það fyrir fram-
kvæmdif í. atvinnumálunum,. Tíð
ræddast verður þeim um virkj-
un Sogsins og hita.veit,una fyrir-
huguðu, sem. reyndar er ekki
ennþá, annað en kosningaloforð,
og veröur ekki, nema ílialdið
sé knúið til framhvcemda af
alþýðu' bœjannS,
Það þarf ekki að lýsa því
hvérnig íhaldið þverskallaðist
við að fr amkvæma virkjun Sogs-
ins, þangað til að það varð að
láta undan vilja fólksins og bar-
áttu vinstri flokkanna, hvernig
það árum. saman hélt niðri raf-
magnanotkun bæjarbúa, með
okurverði á. rafmagninu, sem vit
anlega kom tilfinnanlegast nið-
ur á þeim fátækustu, notaði svo
okurgróða Rafveitunnar til að
hlífa gæðingum sínum við rétt-
Úthlutun íhaldsins á ellilaun-
um til gamla fólksins nú fyrir
jólin er einhvert níðangurleg-
asta og grófasta íantabragð,
sem íhaldið hér í. bæ hefir fram-
ið nú á síðustu árum, og verður
maður þó að segja að ekki eru
þau svo fá fólskuverkin og fanta
brögðin, sem íhaldið hefir beitt
verkalýð bæjarins á undanförn-
um. árum. I því sambandi skul-
um við minnast, níunda nðvem-
ber. Þá ætlaði íhaldið í krafti
meiríhluta síns í bæjarstjórn-
inni að færa hreint hungurá-
stand yfir fjölda fátækustu
verkamannafjölskyldurnar hér í
bænum, en því var afstýrt. Þið
munið hvernig. Fáir munu þeir
gróðurreitir vera, ,sem Sjálf-
stæðisflokkurinn stígur inn á,
sem ekki bera þess glögg merki
að óheillavættur hefir lætt sí.n-
um brennigrösum í reitinn og
brent upp þau fræ, sem sáð
hafði verið og búast hefði mátt
við að borið hefðu nokkurn á-
vöxt ef góðar vættir hefðu að
þeim hlúð.
Lögin um elli- og örorku-
tryggingar er spor í rétta átt,
þói nókkru sé þar ábótavant, þó
framkvæmd laganna hefði veriö
betri en í höndum íhaldsins. Það
er einhver sú frekasta móðgun,
sem verkalýð þessa lands heíir
verið sýnd þegar AJþingi
gaf íhaldinu kost á
framkvæmd þessara laga, þar
sem vitað var hvernig sú fram-
mætum álögum, en, hlóð dráps-
klyfjum á alla alþýðu. Og nú,
þegar orka Sogsins er beisluð,
tilbúin til að færa Ijós og yl inn
á hvert hedmili í Reykjavík,
hindrar íhaldið með olkurverði
,sínu, þá fátæku í. því að geta
notið þessara þæginda. Sama
mun verða, með hitaveituna, ef
íhaldið fær að ráða. Árum sam-
an hefir það dregið allar rann-
sóknir á langinn og látið hagsr
muni kolakaupmannanna sitja í
fyrirrúmi .fyrir hagsmunum ann
ara bæjarbúa, sem það nú fyrir
kosningarnar þykist bera svo
mjög fyrir brjósti.
En alþýðan ldfir ekki á, tóm-
um loforðúm, hún heimtar fram-
kyæmdir, og hún mun með kosn-
ingunum þann 30. þ. m, skapa
sér þann meirihluta í bæjar-
stjórn Reykjavíkur, sem starfar
í anda hennar og að hagsmun-
um hewnar.
Hin volduga samfylking al-
þýðunnar mnm strjúka dauða-
hönd íhaldsins af stjórnartaum-
um Reyikjavíkurbœj'ar. ■
Björn Bjarnason.
J kvæmd mund!i verða. Hneyksli
' og aftur hneyksli.
Nú hefði maður getað hugsað
sér, svona rét,t fyrir kosningar,
að lýðskrumsflokkur eins og
Sjálfstæðisflokkurinn er, hefði
verið nokkuð ríflegri á ölmusu
að þessu sinni en raun ber vitni
um, Nei, ,svo er hatrið mikið til
verkalýðsins, sem bitnar á
gamla fólkinu að þessu sinni, að
það kann sér einu sinni ekki hóf
í ofsóknum sínum á verkalýðinn
fyrir svo örlagaríkt augnablik,
sem þessar kosningar munu
verða fyrir íhaldið.
Hverjir eru það fyrst og
fremst, sem skapað hafa Sjálf-
stæðisflokknum þá pólitísku að-
stöðu, sem. hann nú hefir í
þessum bæ. Fyrst og fremst
gamla fólkið, sem nú er smátt
og sm,átt að hverfa til moldar-
innar. Með elju og atorku bæði
á sjó og landi hefir þetta fólk
skapað þann auð, sem auðkenn-
ir borgina í fögrum húsum bur-
geisanna, lúxusbílum., góðum
götum, sem sérstaklega má sjá
í miljóinahverfi borgarinnar. I
krafti þessa auðs, sem það svo
kappsamlega hafið unniö að
skapa, hefir auðvald þess bæjar
notað til að kúga ykkur, bægja
frá ykkur öllum unaðssemdum
sem lífið hefir að bjóða og ekki
nóg með það. Ihaldið hefir líka
heitjð afkomendum, ykkar sömu
örlögum og þið hafið mátt. þola,
Ef þeir verða ekki fyrri til aó
Nýverið fékk maður hér í bæ bréf
frá kunningja sínum, sem staddur
var 1 Miðjarðarhafslöndunum. Maður
þessi er íslenskur en siglir sem stend-
ur á norsku skipi. Hann segir svo
meðal annars frá stuttri viðdvöl,
sem hann átti í borg einni á ítalíu.
» . . .Það er hrein tilviljun ef maðu'-
rekst á nokkurn mann, sem eitthvað
kann 1 ensku. Þar sem við fórum um
borgina hittum við þó um siðir einn
viðkunnanlegan ungan mann, sem dá-
lítið gat bjargað sér í ensku, sá
hafði verið í Abessiniustriðinu, hann
fylgdi okkur um borð og þáði þar
kaffi. Við vorum staddir á delckinu,
þegar við spurðum hann nreðal ann-
ars hvernig land Abessinia væri, en
hann svaraði með þessum orðum á
,sjá örlö'g sín og taka fyrir kverk
ar þessarar auðvaldsklíku í
tæka tíð, þá eru örlög þeirra af-
ráðin um ófyrirsjáanlegan tíma.
Nú langar mig til að reyna a,ð
draga .saman í fáum orðum hver
laun þið hafið nú uppskorið fyr-
ir öll þau mörgu og nytsömu
störf, sem þið hafið leyst af
hendi fyrir bæjarfé].ag'ið.
Það er þá þetta:
I staðinn fyrir ellilaun ölm-
usa.
1 .staðinn fyrir hollar íbúðir
fidir kjallarar.
1 stað frelsis þrælkun.
1 staðinn fyrir mentun trúna
á Biblíu íhaldsins.
1 staðinn fyrir brauð steinar.
Nú verður mér á að spyrja
ykkur öll, sem eruð niðurstcðum
mínum samþykk, eru þið ekki í
hefndarhug? Synir, dætur og
vandamenn gamla fólksins, sem
orðið hefir fyrir barðinu á
íhaldinu í úthlutun ellilauna að
þessu sinni. Jú, vissulega hljótið
þið að vera það.
Dagur hefndarinnar nálgast.
30. janúar g'öngum við að kjör-
borðinu til þess að kjósa okkur
forráðamenn fyrir bæjarfélagið
næstu f jögur ár. Synir og dæt.ur
alþýðunnar, mákið veltur á því,
að þið gerið nú skyldu ykkar í
kosningabarátitunni, semi fram-
undan er. Munið það að auð-
maninaklíkan í bænum, sem
hyggst að ná hér völdum
og um leið tryggja sér enn um
stund það arðrán, sem hún
hefir framkvæmt á verkalýðn-
um að undanförnu, hefir fullar
hendur fjár og hyggstl að vinna
kosningarnar í krafti þess.
Aftur á móiti samstillum viö
krafta okkar og störfum í anda
hugsjómamannsins. Allir boðar
og öldur, hve hátt sem þær rísa
skulu verða að víkja af vegi
einingarinnar og með þeim. á,-
setningi göngum við út í þessar
kosningar. Þá er okkur sigurinn
vís.
Sigur A-listans er sigur fölks-
'ins! S. Á. E.
ensku »no good counlry«, en í sömu
svifum vindur ítalska hafnarlögregl-
an, sem verið hafði á bakkanum, sér
um borð miðaði skammbyssu á mann-
inn, setti hann í járn og þreif hann
að svo búnu með sér í lancL Svona er
frelsið á Italíu, menn verða. að tala
eftir nótum, enginn þorir helst að
láta uppi slcoðun sína, ég var sannar-
lega búinn að fá nóg þegar ég sigldi
þaðan . . .«
• •
21. október s. L voru teknir af lifi
í San Sebastian, 20 stúlkur; franskt
blað, sem er vinveitt fasistunum,
segir að afbrot þeirra hafi verið
fólgin í því, að þær flýðu til Frakk-
lands, þegar fasistarnir tóku Bilbao.
Þær komu síðan aftur, vegna. þess að
þær lögðu trúnað á loforð fasistanna
um, að flóttamönnum og föngum
yrði ekkert mein gert.
• •
Það er fróðlegt að rifja upp um-
mæli nokkurra franskra blaða í októ-
ber 1936:
»Mola hershöfðingi sagði: Ég full-
yrði að við munum ha.lda inn í Mad-
rid eftir nokkra daga«. (I.e 'l’emps.
20. okt. 1936).
»Fa,ll Madrid er óumflýjanlegt«.
(Le 'iVmiis, 22. okt. 1936).
»Þjóðernissinnaherinn mun bráð-
lega opna hlið Madrid«. Le Temps,
25. okt. 1936).
»Madrid verður tekin í byrjun
næstu viku«. (I.e Temps, 31. okt.
1936).
»Næstu nótt drekkum við kaffi í
Madrid«. (Le Temps, 8. nóv. 1936).
»Hversveitir þjóðernissinna hafa
gengið inn í Madrid«. (Le Jour og
Le Matlii, 8. nóv. 1936).
»Herforingjaráð Francos segir, að
á morgun muni hin raunverulega
taka Madrid fara fram«. (l’aris-Mldi,
9. nóv. 1936).
»Það líða nú aðeins nokkrar klukku
stundir uns höfuðborgin verður tek-
in«. (Le Jour, 11. nóv. 1936).
Stjórnarskiftin
í Frakklandi
FRAMH. AF 1. SIÐU.
stjórnar. Sneri hann ,sér fyrst
til Chautemps um myndun nýs
ráðuneytjs, en Chautemps færð-
ist undan því. Þá hefir hann
einniig átti viðtal við Blum, Herr-
iot, Daladier og Albert Sarraut.
Af þessum eru Daladier og Sar-
raut. álitnir líklegastir þil þess
að g-eta myndað stjórn.
Ghautemps hefir af forsetanum
verið falið að halda áfram að
fara með völd þangað til ný
sfjórn er mynduð. Chautemps
gaf út opilnberan boðskap um
hádegi, í dag, þar sem, hann
skorar á þjóðina að láta ekki
þessa atþurði verða orsök æs-
inga eða, óróa í landinu, né neins
þess er stofnað geti öryggi rík-
i,sins í hættu. Undir eins, og
stjórnin ha,f.ði sagt af sér kvaddi
ríkisforsetinn forseta beggja
Hitaveitan
FRAMH. AF 1. SIÐU.
það er sífelt a,ð stagast á því,
að enn sé ekki fundið heit-t vatn
í meira en hálfan bæinn og vill
fresta framkvæmdum verksins
að öllu eða að minsta kosti hálfu
leyti þess vegna.
Alþýðan krefst þess, að þessu
bæjar- og þjéðþrifamáli verðí
hrundið í framkvæmd án tafar.
Hún krefst þess, að nú þegar
verði byrjað og lagtt í allan bæ-
inn án tillits til þess hvort heita
vatnið íhaldsins á Reykjum er
nóg í hann allan eða ekki. Hún
veit að til er nóg af köldu vatní
í 'grend við Reykjavík, og bún
veit líka að til er ónotiuð raforka
í Soginu, orka, sem hvenær sem
er getur oröið meiri en hún er,
og það með litlum tilkostnaði.
Og enn veit hún, að með þessari
umframorku má hita vatn til
viðbótar heita vatninu í holu-
búskap íhaldsins á Reykjum og
að þannig er hægt, að veita hita
í allar íbúðir í Reykjavík.
Það er að vísu ekki aðeins
hugsanlegt heldur vísþ a,ð eftir-
spurn eftir raforku mun fa,ra
mjög í vöxt í nánustlu framtíð
— að minsta kosti svo framar-
lega sem íhaldið fær ekki að
halda því í sama okurverðinu
alla tíð — og að þá mun um-
framrafmagnið minka,. En með
áframhaldandi jaröhitarann-
sóknum, sem eru jafnsjálfsagð-
ar þótt hit,aveitan væri fram-
kvæmd eins og að oían er lýst,
er enginn vafi á, að þegar raf-
orkan væri orðin of. lítil væri
fundið nóg heitt vatn eða guía
til að losa hana úr hitaveitunni.
Þeir, sem sendir verða í bæj-
arstjórn af A-listanum munu
berjast fyrir þessu máli1 af öll-
um mætti og veröi þeir í, meiri-
hluta í bæjarstjórn, mun strax
verða hafist handa við þetta
verk.
Tryggið framkvæmd hitaveit-
unnar og annara framfaramála
fyrir alþýðuna, með því að
senda að minsta kosfi 8 menn af
A-Iistanum. inn í bæjarstjórn.
Reykjavík í hendiur alþýðunn-
ar 30. janúar!
Ársœll Sigurðsson.
þingdeilda á fund sinn, til þesa
að heyra álit I>eirra um hverj-
um líklegast væri að fela stjórn-
armyndun og hefir síðan átt tal
við ýmsa helstu stjórnmálaleið-
toga og falið þedm að mynda
stjórn, Chautemps, Leon Blurn
og Daladier hafa, allir færst und-
an að mynda stjórn að svo
stöddu.
Daladier hefir neitað tilrnad-
um Lebrun ríkisforseta um að
mynda stjórn með þeim for-
sendum að starf hans sem land-
varnarmálaráðherra, sé svo urn-
fangsmikið einmitt; um, þessar
mundir, að hann geti ekki á
neinn hátt vai’ið það, að hverfa
frá því ekis og nú standa sakir
til annara starfa, svo fremd að
þingið enn beri til hans traust
til þess að halda því áfram. Það
v,ar fyrst eftir að forsetinn hafði
fengið þessi svör, sem, hann sn.eri
sér tiil Albert Sarraut og bað
hann að mynda stjórn.
Munum íhaldinii út-
hlutun ellilaunanna.
Kjösum A-iistann og fellum bæjar-
stjórnarmeirihluta íhaldsins