Þjóðviljinn - 12.02.1938, Blaðsíða 2

Laug-ardaginn 12. febrúar 1938.
ÞJOÐVILJINN
llorpblai ptt í iðria.
Pað svaraði nákvæmlega á pann hátt
sem Pjóðviljinn ætlaðist til.
Morgunblaðið læt,ur í gær
til leiðast; að -svara spurningu,
sem Þjóðviljinn beindi til þess
nýlega, hvort það þyrði að segja,
hverjir berðust nú fyrir lýðræð-
inu á Spáni. Blaðið ber sig- all-
mannalega. ti! að byrja með og'
lýsir- yfir því,. að hvorugur styrj-
aldaraðilanna berjfet þa,r fyrir
lýðræði, baráttan standi þar
milli fasisma. og kommúnisma,
sem hvorttveggja séu skaðræð-
isstefnur, og geti því ol^kur Is-
lendingum staðið á sama, hvorir
verði ofan á. Nú veit Morgunbl.
það, að ekki var kommúnistískt
skipulag á Spáni, áður en upp
reisnin var gerð, heldur borgara
legt lýðrceði, eiins og á Islandj,
og Morgunblaðið veit líka, að
ekki varu það kommúnistar, sem
gerðu uppreisnina, heldur fas-
istar, að kommúnistar berjast
þar einmitt við hlið hinna borg-
aralegu lýðræðisflokka, til vernd-
ar því, borgaralega lýðræði, sem
ríkir á austurhelmingi Sp.ánar.
Ef Morgunblaðinu er sama, hvor
fr sigra á Spáni, þá þýðir það, að
það leggur hið borgaralega, lýð-
ræði til jafns við fasismann, og
kemur það raunar engum á ó-
vart, sem þekkir þróun íslenska
íhaldsins í seinni tíð.
En göngurn um stund inn á,
það, að Morgunblaðinu sé í raun
og veru alvara, þegar það lætur
sem sér standi á sama, hvorir
sigrii á Spáni, þá gefur það þegar
verðmætar upplýsingar um.
mannúð og' siðferðisástand í-
haldsklíkunnar, sem að því
stendur. Morgunbl. vedt, að það
voru fasifetar, ,sem hófu upp
reisnina. og hefir meira að segja
viðurkent þetta sjálft. Nú gefur
Morgunblaðið í annari grein í
sama tölublaði þær fróðlegu upp
lýsingar, að á fyrsta ári styrj-
aldarinnar hafi meira en ein
miljón mmma fallið á Spáni. Á
þessum hroðalegu manndrápum
bera fasistar einir alla ábyrgð.
Vér trúum, því ekki1, jafnvel á
Morgunblaðið, að það sé svo bí-
ræfið að neita þessari staðreynd,
þar sem, það hefir viðurkent fas-
ista sem upphafismenn styrjald-
arinnar (og það út af fyrir s.ig
verður a.ð teljast alveg sérstök
sanngirni, þegar Morgunblaðið á
í hlut). En Mcrgunblaðsklíkan
hefir sterkar taugar og er óhör-
undssár á samviskunni. Hún
bandar frá sér, spýtir hraust-
lega og segir; Hvað varðar okk-
ur um það, þó að á Spáni sé
drepin fvrir sakleysi rúm, miljón
manna, á einu ári!
En í lok greinarinnar er mjög
af Mogganum dregið. Hann við-
urkennir, að frá sjónarmiði
»firjálslyndra lslendinga« væri
það »engin goðgá«, »þótt þeir
óskuðu Franco frekar brautar-
gengis en hinum«, að »lýðræðis
sijnnaðir Islendingar þyrftu eng-
an kinnroða að bera« fyrir það,
þótt þeir kysu heldur, að stefna
Francos yrði oifan á. Morgun-
blaðið hefir gengið í gildruna,.
Það hefir svarað nákvæmlega.
eins og Þjóðviljinn ætlaðist. til.
Þeir Morgunblaðsmenn hafa
sjaldnast verið orðlagðir fyrir
gáfur, þó að mjög séu þeir grun-
aðir um græsku. Þegar þair
sverja, sem fjálglegast af sér
fasi'smann í öðru orðinu, játast
þeir honum sem ákafast i hinu.
Niðurstaðan: Heimskir,, siðspilt-
i,r hræsnarar1.
Barn Prestes-hjón-
anna sloppið úr
klóm pýsku leyni-
lögreglunnar.
Foreldrar þess eru
í fangelsum sitt í
hvorri heimsálfu.
Fyrir nokkru var komið með
til Parísarborgar tveggja ára
gamalt stúlkubarn, Anitu Prest-
es, dóttur bratsilíönsku, frelsis-
hetjunnar Carl Luis Prestes,
sem nú situr í fangelsi í Brasi-
líu. Barnið kom frá Þýskalandi,
en þar isitur móðir þess í fang-
elsi, en yfirvöldm í Brasilíu
sendu hana beint, í klær þýsku
leynilögreg'lunnar, án allra saka,
Barn sitf fæddi hún í þýsku
fangelsi. Franska blaðið »Aube«,
sem gefið er út af kalrólskum
mönnum skrifar út: af þessium
atburði um líf Prestes-hjónanna,
fangelsun Luis Pre.st.es og af-
hendinguna á kanu hans til fas-
iistaböðlanna;
»Barnið fæddist í fangelsinu,
Þes,si saklausa vera varð að lifa
fyrstu ár æfi sinnar bak við
dimma fangelsisveggi, og hefir
aldrei séð föður sinn,. Övíst er
að það fái nokkurntíma að sjá,
hann. Og hvenær skyldi það fá
að sj,á hina, fangelsuðu móður
sína? Foreldrar þess eru á lífi,
en samt er það munaðarlaust.
Foreldrar þesls sitja í fangelsi
sitt í hvorri heimsálfu, annað í
Brasilíu, hitt í Þýskalandi. Það
er ekki hugsað mikið um lífskjör
barnanna á þessum síðustu erf-
iðu tímum«.
Gerist
áskrifendur.
Tveir verkamenn, A og B, voru ný-
lega, a tala saraan á Verkamannaskýl-
inu. Umræðuefnið var Alþýðublaðiö.
A: Ekkerl skil (g í Alþýðublaðinu
að vera að eyða rúmi sínu i þes;a.
bölvaða, vitleysu eftir Æra-Tobba..
B: Ekki þarftu að furða þig á því,
það eru cinmitt Æru-T, bbar nútím-
r.ns, sem stjórna Alþýðublaðinu nfna.
• •
A: Má ég bjóða yður til miðdegis-
verðar á morgun?
B: Pakka yður fjrir, en írætti ég
ekki heldur koma, hinn da >inn?
A: Jú, velkomið. Hver hefir boðið
yður á morgun?
B: Konan yðar.
• •
Jón gamli (hafði farið til Ameríku
til sonar síns, en undi, sér þar ekki
og kom heim aftur eftir nokkra
mánuði): Og' svo segja þeir að sólin
komi upp sex timum siðar í Ameriku
en hér. En það var hrein lygi, því að
sólin var komin á loft alveg eins
snemma á morgnana þar og hérna
heima.
• •
A: Nú, svo þér viljið fá stöðu. Getið
þér hirt eldavélar og ofna, kveikt
upp og þvi um líkt?
B: Æt.li ekki það. — Eg sem hefi
setið I tugthúsinu fyrir að kveikja í
húsi!
• •
María gamla: Sá er orðinn langur
í loftinu og mikijl, hann sonur henn-
ar Stínu.
Anna gamla: Já, fyr má riú vera,
og hann sem var svo lítill þegar hann
var lítill!
Hann: Mig dreymdi í nótt aö viö
værum hjón.
Hún (kuldalega): Já, einmitt það.
Hann: Já og ];að var svo mikil!
kuldi a,f yður, að ég varð aö fara á
fætur og bæta ofan á okkur einu
teppi, I viðbót.
• •
A: Varstu ekki feiminn, þegar þú
hófst bónorðið við unnustuna?
B: ó, jú, en það gekk samt ágæt-
lega, hún sagði ekkert og ég sagðí
ekkert, en svo spanst það svona orð
af orði, þangað til alt var komið í
lag.
• •
Síra H: Hvaða ógn eru líkar dróg-
arnar, sem þú hefir með þér Bjarni
mi,nn, — báðar rauðar og a,’veg eins.
Bjarni: Ekki er það nú undarlegt,
prestur minn, þær eru hvor undan
annari.
• •
Presturinn: Ég skil það vel, kæra
frú, að' sorg yða,r sé mikil, þar sem
þér hafið mist yðar kæra, mann, eft-
ir stutta. sam.veru. En látið þér ekki
hugfallast, þér vitið best sjálfar ti.l
hvers þér eigið að snúa yður, hann
einn getur huggað yður.
Ekkjan: Já, ég veit það, hann hefir
minst á það við mig, en hann er eins
og eðlilegt er; hikandi, við það að
giftast ekkju með fimm börnum.
Guðmundur Guðmundsson.
lög-fræðingur hefir verið kjör-
inn formaður Sjúkrasamlags
Reykjavíkur. Stjórn þess er nú;
skipuð 3 Alþýðuflokksmönnum
ogi 2 íhaldsmönnum.
Launakjðr verlcalýds-
ins í Sovétríkjunum.
(Nl.)
Við þá v-innu í Sovétríkjunum.
þar isem ekki er hæg't að koma
við föstu ákvæðisvinnulauna-
kerfi, vont að finna meðaltal viö
vinnuna, og því erfit.t að koma
vinnunni undir hina fyr um-
getnu launastiga, eru oft greidd
verðlaun, sem launauppbót og
hvatning, jafnframit tímalaun-
um eða daglaunum.
1 hverju fagi fyrir sig eru
beinar reglur, sem fjalla um:
tímaisparnað, vöruvöndun og
efnisnotkun. Þessar reglur eru
einnig mismunandi næstum þvi
fyrir hvern eisnn verkamann, og
fer eftir því hvað ,hann vinnur,
Þarafleiðandi fyirírfinnast í
sam,a fyrirtækinu ýmiskonar
launakerfi, sem verðlaun eru
greidd eftir. Þegar um viðgerð
ir er að ræða, fara verðlaunin
oft eftir því hve stuttan tíma
V'iðgerðirnar taka. Reglurnar
fyrir verðlaununumi eru samdar
og settar á í hverju fyrirtæki
fyrir ,sig, m,eð hliðsjón. af séreig-
ínleikum í framleiðslunni.
1 Sovétríkjunum er til verö-
launakerfi fyrír tímavinnu-
menn, sem hverg'i er annarsstað-
a.r að finna, í heiminum, og' ætti
því að vekja nokkura eftirtekt.
Það er kunnugt að tími við við
gerðir á vélum og efni, sem fer
til viðgerðarinnar, hefir geysi-
mikla þýð'ngu í hverri verk-
smiðju og stórfyrirtæki. Ef vel
er g'ert við vél eða rennibekk, á
réttum tíma, minkar það slit
vélarinnai’ eða rennibekksins, og
lengir notkunarmöguleika vélar-
innar eða, bekksins. Það sama er
að segja um stöðugt éftirlit. véia
og rennibekkja. Sameiginleg af-
köst vélanna í heild eru komin
undir ástandi þeirra og fram-
ieiðsluhæfni. Þessvegna er það
þýðingarmikið að verkamaður
inn skilji og iáti sér ekki gleym-
ast, hv.e mikið í. húfi er, að ge'ra
fljótt og vel við vélarnar. — 1
Ivanovski-verksmiBjunum, hefir
verið komió á launakerfi því,
sem fyr va,r getið, þar sem hraði
og velvirkni verkamannsins er
undirstaða launanna. Það hefir
sýnt ágætan árangur. En það er
meira en þetta. Einnig er lagt i
til grundvallar við launagreiðsl-
una að borga ekkert fyrir sjálfa
aðferðina, fram. yfir lág tíma-
laun, en þá eru aftur á móti
greidd laun fyrir þær vinnu-
stundir, sem vélin gengur eftár
viðgerðina. Þvi fljótar og betur
sem, viðgerðin er af hendi leyst,
því hærri verða verðiaunin. Því
betur og- lengur sem vélin geng-
ur því hærri verða, laun verka-
mannsíns fyrir viðgerðina. Ef
vélin bilar, án þess að viðgerð-
armanninum verði gert að ,sök,
fær hann 60% af þeim launurn,
se;m, ha,nn myndi hafa fengið, ef
vélin .hefði ekki bilað. Ef vélin
bilar vegna kærule.ysislegrar
viðgerðar, fær hann, enga borg
un fyrír viðgerðina.. Ef vélin
dugar lengur en venjuleg
rey.nsla sýnir að vanda, þá fjór
faldast launin til viðgerðar-
mannsi'ns fyrir þjer klukku
stundir,, sem vélin gengur. Þar
sem framleiðsla vélarinnar, eft~
irlitið með henni og viðgerðin á
henni, er að nokkru leyti k-
kvarðandi fyrir laun verka-
ma,nns.ins, er rétt a,ð viðgerðar
maður vélarinnar njóti launa — -
verðlauna — í hlutfalli við dag
lega framleiðslu vélarinnar. Meo
hverjum hundraðshluta, sem af-
köstin stíga fram yfir daglegt
meðaltal, hækka laun viðgerð-
armannsins, fyrir eftirlit og við-
gerð á nefndri véi. Á þennan
hátt, eru laun viðgerðarmanns
látin ákvarðast af hr,aða við-
gerðarinnar, afköstum vélarinn-
ar og gæðum framleiðslunnar.
Hver viðgerðarmaður hefir sín-
ar ákveðnu véla.r og- rennibekki
til eftirlits og viðgerðar. Það er
því auðvelt, að koma þessu launa-
kerfi í framkvæmd. Reyn,slan
hefir nú sýnt að þett.a launafyr-
irkomulag hefir reynst ágæt
lega. Það hefir leitt til dagiegr-
ar nákvæmrar aðgæslu með vél-
unum og viðgerðiir þeirra eru
framkvæmdar fljótt og á rétt-
um tíma. Verkamennirnir finna
ti með vélum sínum; viðgerðar-
maðurinn sér um að vélin vinni
vel og bili ekki, með því eykur
hann laun sín og hækkar allan
hag sameignarríkiins.
Sovétstjórninni hefir verið
lagt það út til lasts, að öll la,un
í ríkinu skuli ekki vera jöfn o.
s. frv., eilns, og þessir andstæð-
ingar sósíalismans þykjast vita
að eigi að vera í sósíalistisku
ríki. Þessu er hægt að svara með
því, að það verður aldrei í neinu
islíku ríki fyr en algert stéttleysi
er komið á og menningin er orð-
in það jöfn og há, með allsnægt-
um allra hluta, ,sem mennirnir
þarfnast. Sósíalismi Sovétríkj-
anna heldur vonandi áfram að
þróast að þessu æðsta marki
mannkynsins1, með því. meðal
annars að auka framleiðsluna á
öllum sviðum. Til þess að þaö
get.i orðið er ekki nema eðlilegt
að beita þurfi hvetjandi ráðum
í framleiðslunni. Launakerfin í
Sovétríkjunum eru einn mjög
merkilegur liður í þe,ssa átt. Þar
getur ekki komið fyrir og er ó-
hugisandi eyðilegging þeirra
vermæta, sem framleidd hafa
verið til þess að þóiknast eigna
klíku innan þjóðfélagsins. En
slí.k eyðilegging dregur á. eftir
sér neyð, hung'ur og bölvun fyr-
ir fjöldann. Launakjör fólksins
fara síbatnandi með aukinni
framleiðslu, þó má segja að þau
iséu nú þegar ekki orðin aðalat-
riðið í afkomu verkamannsins.
Sá verst launaði fær mest frío-
indin. Hann fær stöðugt, ný
tækifælri til þess að skara fram
úr ef þess er nokkur kostur fyr-
ir hann. Bölvun atvinnuleysisims
er afnumin, og þar af leiðandi
það hrygðarástand andlegra
skelfinga,, sem umlykur verkalýð
auðvaldslandanna.
Haraldur S. Norðdald.