Þjóðviljinn - 23.02.1938, Blaðsíða 3

ÞJOÐVILJINN
Miðvikudaginn 23. febrúar 1938.
Rógur Hriflunga um Eskifj örð
Framsóknarmennirnir tveir, sem nú sitja í hreppsnefnd Eski-
fjarðar, kusu kommúnista fyrir oddvita
Eftir Arnfinn Jónsson.
þlÓÐVIUINN
M&lgagn Kommðnistaflokks
Iilanda.
Ritatjöri: Einar Olgeirsson.
Ritatjörnl Bergataöastræti 30.
Slmi 2270.
▲Igreiösla og aaglýsingaskrií-
atofa: Laugavcg 38. Slmi 2184.
Kemar út alla daga nema
m&nudaga.
Askriftagjald á mánuði:
Reykjavlk og nágrenni kr. 2,00.
AnnarsstaAar á iandinu kr. 1,25
I laoaaaöla 10 aara eintakið.
Prentsmiðja Jöna Helgasonar,
Bergstaðastræti 27, síml 4200.
Hvað parf til að
vernda lýðræðið?
Blað afturhaldsins í Fram-
sókn gerist allreigingslegt í gær,
er það ræðir um framtíðarpóli-
tík Alþýðuflokksins og fyrir-
skipar Jóni Bald. & Co. hvað
þeir megi gera og hvað þeir
þurfi að varast. Það má vel vera
að Nýja Dagblaðinu finnist það
nú hafa húsbóndaréttinn á
heimili Jóns Bald og fylgis-
manna hans, — en það blað né
herrar þess, þurfa hins vegar
ekki að ætia sér þá dul að fyrir-
skipa íslenskum verkalýð skoð-
anir hans né baráttuaðferðir.
Og það er fyllilega þess vert
fyrir hvern framsóknarmann, í
sambandi við þær yfirlýsingar,
sem flokksstjórn flokksins er að
gefa, að athuga hvort flokkur
þeirra eigi að þróast í þá átt að
verða kreddukendur, heittrúað-
ur þingræðisflokkur, sem ekkert
sjái við það að samvinnuhreyf-
ingin sé kyrkt, ef það er gert á
nokkurnveginn „þingræðisleg-
an“ hátt, og horfi því aðgerðar-
laus á hrun lýðræðisins eins og
þýsku þingræðisflokkarnir, —
eða hvort Framsóknarflokkur-
inn á að verða ötull verndari
lýðræðisins, sem þorir að beita
til þess því eina, sem getur
verndað það, fullkominni ein-
ingu verkamanna- og bænda-
stéttanna um viturlega endur-
bótapólitík, er í senn uppfylli
brýnustu lífsþarfir fólksins og
eyðileggi með því lýðskrum fas-
ismans. Og vilji Framsóknar-
flokkurinn þetta, þá verður
hann líka að gera sér ljóst að
eitt sterkasta vopn lýðræðisins
gegn hugsanlegu ofbeldi fasism-
ans eru einhuga verkalýðssam-
tök, sem geta beitt öllu sínu
harðfylgi gegn fasismanum og
þora það.
Þetta er reynsla þeirra borg-
aralegu lýðræðisflokka, sem
hliðstæðir eru Framsóknar-
flokknum, í Frakklandi og á
Spáni, — í þeim löndum, þar
sem hættan hefir verið mest á
fasisma. Og þessir „Framsókn-
arflokkar" þeirra landa hafa
ekki skoðað hug sinn um það að
hafa samvinnu m. a. við komm-
únistaflokka sinna landa gegn
fasismanum, — og ekki látið sér
detta í hug að leggja trúnað á
þær íhaldslygar að þessum
flokkum væri stjórnað af vald-
höfum annara ríkja. Og ef ís-
lenski Framsóknarflokkurinn
sýnir, þegar á herðir, eitthvað
svipaða hetjulund og fórnfýsi í
að vernda lýðræðið, eins og
Frh.
Þeitta er þá sannleikurinn um
valdaaðstöðu. kommúnigta á
Eskifirði or' um leið sannleikur-
inn um það, hverjir beri ábyrgð
á því að fóikáð er »hætt ad
skipta sér af því hverjir stjórna
málefnum hæja rfélagsins«, en
það eru auðvitað sjálfstæðis og
framsóknarflokkurinn, sem neit-
uðu að taka nokkur þátt í stjórn
hreppsins og unnu markvíst að
því, a. m. k:. ihaldið — að skapa
algert stjórnle.ysi í hreppnum og
koma málum .hans1 í fullkomið
ongþveiti. Má segja, að lítt greini
fyrir takmörkum á ósvífni
Hrifluliðsins í Framsóknar-
flokknum, þegar opinbert mál-
gagn þess snýr svo við sannleik-
anum, sem hér hefir verið gert,
til að skapa sér grundvöll fyrir
níði um andstæðingana. —
Áður en skilst við þetta kosn-
ingamál tel ég rétt að fara
nokkrum orðum um hrepps-
nefndarkcisningarnar á Eskifirði
30. f. m.
Skömmu áður en framboðs-
frestur fyrir kosningarnar var
útrunninn, spurði mig fram-
sóknarmaðurinn Stefán pófast-
ur Björnsson, hvort við mundum
vilja samvinnu við Framsókn í
kosningunum og játaði ég því
hiklaust ef vinstri. menn (eins og
hann t;. d.) yrðu hafðir í kjöri
| af hálfu Framsókinarflokksins.
Þegar mjög- var liðið á fram-
boðsfrestinn og engar tillögur
höfðu komið frá Framsókn
spurðist eg fyrir um hvað þeim
liði og fékk það svar, að Fram-
sóknarflokkurinn hefði ákveðið
að hafa sérstakan lista í kjöri.
V a.r þá ákveðið af f ulltrúum Al-
þýðuflokksins og Kommúnista-
flokksins að undirbúa sameigin-
legan framboðslista fyrir þessa
flokka með prófkosningu eins og
1936 og voru í skyndi sendir
út nokkrir kjörseðlar og ákveðið,
að prófkosningunni skyldi lokið
spanski kommúnistaflokkurinn,
þá má hann vera stoltur.
Framsóknarflokkurinn verð-
ur að gera sér það Ijóst, að sig-
ur lýðræðisins yfir fasismanum
er ekki kominn undir kreddutrú,
heldur veltur hann á þeirri
staðreynd að þeir, sem í raun
vilja verja lýðræðið geti unnið
saman.
Og staðreyndirnar tala svo
skýru máli um slíkt, að það er
ekki um að villast fyrir raun-
hæfa stjórnmálamenn:
Á Spáni eru það afturhalds-
menn, studdir af auðvaldi og
aðli innanlands og fasistaríkjum
utanlands, sem gerðu uppreisn
gegn lýðræðinu. En lýðræðið er
varið af sósíalistum, kommún-
istum og róttækum borgaraleg-
um lýðræðisflokkum. Af erlend-
um lýðræðisríkjum eru það
fyrst og fremst ríki hins sósíal-
istiska lýðræðis, Sovétríkin, sem
hafa hjálpað lýðveldinu á Spáni,
— en enska íhaldið, sem Jónas
frá Hriflu dáist að, hefir brugg-
að spanska Iýðræðinu hin
á eirn.um degi án tillits til þess
hvort: hægt, værj að ná til allra
viðkomandi kjósenda. 108 kjós-
endur tóku, þátt í prófkosning-
unni og var vilji þeirra svo ótví-
ræður að ekki þótti ástæða til að
leita álits þetirra, sem ekki hafði
náðst til, enda var raðað á sam-
fylkingarliístann í fullu sam-
ræmi við úrslit próf^csningar-
innar.
Allir efstu menn Framsóknar-
1 istains voru ákveðnir vinstri
menn. Var því aiuðgert. fyi'ir
okkur kommúnista og Alþýðu-
flokksmenn að taka afstöðu til
þeár.ra. Við vorurn altaf ákveðnir
í því að reyna að sameina öll
vinstri öfl hreppsfélagsins um
velferðarmál þess. Þe-svegna á-
kváðum við strax að gera, ekk-
ert tíl þe.ss að fella framsóknai'-
mennina frá kosningu og lcfa
jafnvel mörgum þeirra, sem
þátt tóku 1 prófkosningunni, að
standa í þeirri tirú, að með henni
væri kosningunni lokið — eins
og 1936 — enda fór svo, að að-
eins rúmur helmingur þeirra
kom á kjörstað. Þetta má hver
lá okkur sem vill, en ég fullyrði,
að með þessu höfum við sýnt
þá mestu ábyrgðartilfinningu,
sem hægt er að krefjast af
nokkrum stjórinm álaflokki1)
Á fyrsta fundi hinnar ný-
kjörnu hreppsnefndar fór fram,
oddvitakosning. Við g'átum auð-
vitað búist; við, að Framsóknar-
flokkurinn hefði lagt fyrir full-
írúa ,sína að kjósa. oddvitann úr
sínum hópi og voru reiðubúnir
til að semja viið þá um stuðning
við hann, enda bárum við fyrir-
fram f.ult traust til beggja full-
trúa Framsóknar í hreppsnefnd-
1) Eins Cig kunnugt, er urðu
úrslit kosninganna þau að í
hreppsnefndina komust 2 Al-
þýðuflokksmenn, 2 Framsóknar-
menn og 3 kommúnistar.
verstu banaráð, — og það er
ekki því að þakka, að það lifir
enn og berst til sigurs.
Hvar stæði spanska lýðveldið
nú, ef svo vitlausir menn liefðu
stjórnað því, að þeir hefðu sagt:
Við vinnum ekki með kommún-
istum; kosti það hvað sem vill!
— Það stæði þá ekki lengur, —
það lægi í gröf fasismans, ásamt
Þýskalandi og ítalíu, — og af
sömu ástæðunum.
Reynsla lýðræðisflokkanna í
Evrópu, af baráttunni við fas-
ismann, er of dýrkeypt til þess,
að við íslendingar lokum aug-
unum fyrir henni. Það, sem hún
kennir okkur er, að það verður
að skapa traust bandalag allra
þeirra, sem lýðræðið vilja
vernda, gegn fasismanum, alveg
án tillits til skoðana, trúar, kyn-
flokks eða annars, aðeins ef þeir
í raun og sannleika vilja berj-
ast gegn fasismanum, sem ógn-
ar með að svifta mannkynið öllu
þessu.
E. O.
inni um velvilja og einlægni í
málefnum hreppsins. En taki
nú ritstjóri Dags vel eftir: Báðir
framsóknarmennirnir kusu odd-
vita úr liópi kommúnista. Vill
»Dagur« e. t. v. halda því fram
að þeir hafi gert þetta í gríni eða
af andvaraleysi. Eg er sann-
færður um áð svo var ekki. Eft-
ir þá íundi, sem þegar hafa ver-
ið haldnir í hreppsnefndinni
gæti mér síst dottið í hug að
þeirn hafi gengið undirhyggja
eða alvöruleysi til að kjósa
þannig, heldur hefi ég fulla á-
stæðu til þess að óska, að í öll-
um bæjar- og hreppsfélögum
landsins væru jafn einlægir
vinstri menn við stjórn og nú
eru í hreppsnefndinni á Eski-
firöi.
»Dagur« heldur því fram, að
»Sovét-Eskijörður« liíi á ríkinu,
en forðast þó að tilgreina hve
dýr hann er því, enda, má búast
við að honum sé það svo kunn-
ugt, að hann telji lítinn ávinning
í að upplýsa það. Hriflulið
Framsóknarflokksins hefir um
mörg undanfarin ár unnið
markvíst að því, að stimpla
Eskifjörð eins og ómaga á
ríkinu cg tekist það vel á þeim
vettvangi, þar sem það var eilt
til frásagnar. Hingað til hefir
Htið verið a.ð því gert að hrinda |
þessum .rógburði og stafar það
mest a.f því að Eskifiirðingar
nafa ekki viljað trúa því. um
þingmenn Suður Múlasýslu, sem
báðir eru framsóknarmenn, að
þeir hafi hindrað allar tillögur
og beiðnir E.skfirðinga um hjálp
til viðreisnar staðnum til þess
að skapa Hriflungum grund-
völl fyrir slíkan rógburð. Á yf-
irstandandi Alþángi verður óhjá-
kvæmilegai úr því skorið, hvorti
leng.ur verður hjá því komist að
rjúfa, þögnina, um framkomu
þessara þingmanna í garð Esk-
firðiinga, —og annara sjávar-
þorpa í Suður-Múlasýslu — og
þe.ri ég s,trax að lofa, »Degi« því
að jöfinuðurinn á þeim viðskift-
um verði litlu hagstæðari fyrir
þilngmenn Framsóknarflokksins,
en framanritað svar við rógi
han,s umi að það sé kommúnist-
um að kenna að fólkið á Eski-
firði sé hætt að hugsa og skifta
sér af því hverjir stjárna mál-
efnum bæjarfélagsins, ve.rður
fyrir hann sjálfan. Ein að þessu
sin.n.i læt ég nægja að fræða
»Dag« umi það, að það eru til-
hæfulaus, ósannindi að Eski-
fjörður sé ómagi1 á ríkinu, því.
til þess að það væri rét.t, þyrfti
ríkið að greiða Eskfirðingum
rneira fé en þeir borga í ríkis-
sjóð. Sannleikurinn er sá,, að ár-
io 1936, þegar greiðslur ríkis-
sjóðs til Eskifjarðarhrepps
komust hæst, nánru þær 20 þús.
króna um fram lögboðnar
greiðslur (atvinnubótafé og end-
urgreiðslur vegna fátækrafram
færisins) og er það ekki nema
írtill hluti af því, sem Eskfirð-
FRAMHALD á 4- STDTJ
HAPPDRÆTTI
Háskóla Íslands
Á hverju ári eru dregnir úr
5000 Yinningar af 25 000 númer-
uiik Að meðaltali fær þá 5. hvert
númer vinning, alt; frá 50 000
krónum niður í 100 krónur eftir
heppni hver,s vinnanda. Á fyrstu
4 árum ha.ppdrættisins hefir
verið greitt í vjnniinga YFIR
21/*. miljón krónur
Frá starfsemi Ilapp-
drættisins.
Sagan um ijölina og númerið
8. I Vestmannaeyjum bað versl-
unamiaöui' einn um ákveðiö
númer af gftirfarandi áslæð-
um: Fjöl úr vörukassa var sí-
felt að flækjast fyrir honum.
Fjórum sinnum lét hann fara
með fjöl þessa niður x mið-
stöövarherbergi í þeim tilgangi
að brenna henni, en i fimmta
sinn varð fjölin fyrir honum og
var hún þá komin upp í glugga
í herbergi inn af veislunarbúð-
inni. Þótti honum þ*tta ein-
kennilegt og tók þá eftir, aö
tölur voru á fjölinni. Skrifaði
haxin þær upp og keypti happ-
drætttsmiða með sama. númeri.
Hefir hann hlotið vinninga á
númer þetta frá upphaíi og
stundum tvisvar á ári.
Hætti á miðju ári og misti ai 25 000 krónum.
9. Maður nokkur hætti við númer,
hálfmiða, vorið 1936 a,f því, að
þvl er hanij sagði, að hann taldi
útséð um, að á það myndi vinn-
ast. Annar keypti seðilinn eftir
nokkra daga og í 10. fl. þess
árs vinst á númerið 50,000
kiónur. Fékk þessi nýi eigandi
á miðann og sá, er átti hinn
hálfmiðann á móti honum og
haíði átt frá byrjun, sínar
25,000 krónurnar hvor. Báðir
efnalitlir menn i alþýðustétt.
Vantaði viðtæki oq (ékk.
10. Mann I Hafnarfirði langaöi að
afla sér viðtækis, en treysti sér
ekki tii þess sökum fjárskorts.
Hann keypti sér 1 4 miða og
lét svo um mælt, að nú skyldi
á það reynt, hvort íorsjónin
vildi gefa sér viðtæki. Maður-
inn vann á miðann svo að
nægði fyrir viðtæki og keypti
það.
Hvaö lær sá sem einkis freistar?
Umboðsuicnn í Rcykjavík eru:
frú Anna Asmundsdóttir og frú
Guðrún Björnsdóttir, Túngötu 3,
sími 4380.
Dagbjartur Sigurðsson, kaupm.,
Vesturgötu 45, sími 2814.
Einar Eyjólfsson, kaupm., Týs-
götu 1, sími 3586.
Elís Jónsson, kaupm., Reykja-
víkurveg 5, sími 4970.
Helgi Sívertsen, Austurstræti
12, sími 3582.
Jörgen Hansen, Lu.ufásvegi 61,
V
simi 3484.
Frú Maren Pétursdóttii', Lauga-
veg 66, simi 4010.
Pétur Halldórsson, Alþýðuhús-
inu.
Steián A. Pálsson og Armahn,
Varðarhúsinu, sími, 3244.
Umboðsmcnn í Hafnariirði eru:
Valdimar Long, kaupm., simi
9288.
Verslun Þorvalds Bjarnasonar,
sími 9310.