Þjóðviljinn - 10.03.1938, Blaðsíða 2

Fimtudagurinn 10. mars 1938.
PJOÐVILJINN
Æskan ©g lýdræðid.
Svar til Jónasar Jónssonar frá Hrifíu
Forimaður Framsóknarflokks-
ins skrifar í 1. hefti Samvinn-
unnar þ. á. alllanga grein urn
hina svonefndu Vökumanna-
hreyfingu En hreyfing þessi er
eins og kunnugt er andlegt af-
kvæmi Jónasar Jónssonar og
stofnuð í þeim tilgangi að hæna
skólafólk að sitefnu hans í
landsmálum.
Við að lesa alt það hrós, sem
J. J. ber á Vökumenn í fyr-
nefndri Samvinnugrein, vaknar
sú spurning, hvernig á því
stamdi að j^fnágætur félags-
skapur skuli svo harla, lítið hafa
látið á sér bera í félagslífi ís-
lensks æskulýðs, því hér er
hvorki um meira eða minna ,að
ræða, ep arffcaka Fjölnismanna,
Jóns Sigurðssonar og ung-
mennafélaganan að sögn J. J.
Eftir ritsmíð J. J. að dæma
eru því ungmennafélögin nokk-
uð jem heyrir fortíðinui. til.
Hann vill láta »fenna yfir« vit-
undina, um tilveru þeirra á svip-
aðan hátt og sitt, gamla og géða
kjörorð: »Alfc er betra en íhald-
ið«, sem hann var að jarðsyngja
í áramótahugleiðingu sinni i
vetur. Varla er Jónas svo illa að
sér að vita ekki að ungpmenna-
félögin eru starfandi um ger-
valt landið, og að þau héldu sið-
astliðið sumar myndarlegfc
æskulýðsmót hér sunnanlands.
Nei, ekkert af þessu kemur
til greina. En það er annað, sein
hér stingur upp kollinum. Jón-
asi er nefnilega meinilla við að
Ungmennafélögini og forystu-
menn þeirra skuli ekki fylgja
honuimt í blindni yfir til aftur-
haldsins og taka upp fjandsan>
lega aístöðu tii hinna róttiækari
félagssamtaka æskunnar.
Þetta kemur líka glögfc fram,
þegar garnli maðurinn fer að
tægja lopann um stefnuskrá
Vökumanna. Stefnuskráratriðið
um baráttuna gegn ofbeldisböl
inu« er hpnum dýrmætast, en
svp nefnir J. J. stefnu þess
hluta, alþýðunnar og æskunnar,
sem hefir tekið upp merkið sem
hann sjálfur yfirgaf og flýði
frá, beint í náðarfaðm íhaldsing
og Jensenssona.
Eg vil ekki efast, um einlægni
vökumanna gagnvart lýðræðinu
og þjóðfrelsinu. En vel mættu
þeir mánnast þess, að þar sem
baráttan stendur hörðust u.m
þessi réttindamál fólksins, eru
sósíalista.r og kommúnistar ekki
blédrægir eða fjandsamlegir,
heldur standa þeir fremstir í
þeirri baráttu eins og dæmin
frá Frakklandi og Spáni sýna
gleggst.
Og það er vafasam.ur greiði
við lýðræðið á jafn bættulegum
tímnm og þessum, að gera alt
sem unt er til þess að efla
fjandskap og óvildarhug milli
vinstri sinnaðrar æsku. Hinar
vaxandi tilhneygingar íhaldsins
til fasistiskra vinnuaðferða,
gefa æsku landsins og öðrum
fylgjendum lýðræðis og frelsis
fult, tilefni til gagnkvæms skiln-
ings og málefnalegs samstarfs.
Allur hugsandi æskulýður veit
líka, að alt skraf Jónasar Jóns-
sonar um hætitu fyrir lýðræðio
frá vinstri, er markleysa ein og
hugarórar manns, sem- hefir
orðið viðskila við samtíð sína og
bugsjónir og þráir nú það eitt
að geta neytt ellinnar í inni-
legri sambúð með kyrstöóu-
mönnunum í landinu.
Sú æska á Islandi, sem er
fylgjandi lýðræði og vill vernda
og efla þjóðfrelsið og menning-
una á ao mynda vinstra æslcu-
lýðsbandalag. Slíkt æskulýðs-
samband gæti samanstaðið af,
hinum fjarskildustiu félögum.
Hugsjþnin, sem á að tengia
æsku ia-ndsins bræðraböndum
er að verja lýðræðið og sjálf-
.stæði landsins, vernda þann arf,
sem við höfum fengið frá feðr-
um vorum og efia og rækta alt
það besta sem til er með þjóð-
inni.
Það er talað mikið og1 rætt um
hvernig kjör verkamannsins séu
og að vísu er það gotf og bless
að og mætti jafnvel vera meira
af slíku, en það má heldur ekki
gleyma því að til eru fleiri stétt-
ir sem þurfa að búa við sult og
seyru.
Sjómannastéttin er ein þeirra
stétta sem á afkomu sína mest
undir því komna, hvernig viðrar
og náttúrlega líka .hvernig fisk-
ast.
Nú í 3—4 ár hefir afkoma
þeirra sjómianna, sem ráðnir
eru upp á hlutaskifti verið mjög
slæm, því sumir hiuta-sjómenn
hafa ekki einu sinni haft nóg til
þess að borga, uppihald með, en
samt er það nú svo að þeir sjó-
menm sem hafa, verið ráðnir upp
á kaup hafa ekki haf,t mleira en
4—500 kr., yfir alla vertíðina.
Þeir hafa aðeins fengið 4—500
kr. fyrir er.fiðasta og hættuleg-
asta verkið sem þjóð vor legg-
ur á þegna sína.
En það er nú ekki alt toJið þó
að kaupið sé talið, því það versta
er eftir, og það er aðhlynming sjó
mannanna, engin stétrfc á land-
inu hefir jafn lélega aðhlynn-
ingu og þeir sjömenn, sem búa
í hinum minni verstöðvum lands
ins, t. d. er það svo, að þó að
sjómaður komi rennandi blaut-
ur utan úr vetrarkuldánum þá
verður hann að láfca sér nægja
að setjast að í ísköldu húsi og
hátfca í óupphituðu herbergi, sem1
ekki er betra en það að vindur-
inn getur leikið sér við að
Magnús bðndi á Hrafnabjörgum og
Þorvaldur prestur I Saurbæ eltu oft
grátt silfur. Þorvaldur hafði hina
mestu skemtun af því að koma mönn-
um á óvart og gera þá a.ð athlreg’,
ekki hvað sist ef margir voru til á-
heyrnar. Hann hé^t því n^jög á lofti
um Magnás, hvílíkur matmaður hann
væri og henti gaman að. En Þorvaid-
smjúga í gegnum eina, hliðina og
út um aðra.
Þetta, verða, flestir sjómenn að
hafa og það má nærri geta hvort
það sé ,holt fyrir 15—16 ára
garnla unglinga að vera á siík-
um stiöðum.
Sjómannastéttin er ein þeirra
stétta, semi á afkomu sína mest
undir því komna hvort sá at
vinnurekandi, sem hún, er hjá
er nískur eða sæmilega greiðug-
ur á að borga, kaup.
1 hinum minniháttar verstöðv-
um landsins em engin verkalýös-
eaa sjómamiafélög til og verður
sjómaðurinn því að lúta boði og
banni atvinnurekenidanna og
þeir eru vanir að nota, sér völd
sín út í ystu æsar.
Mörg dæmi veit ég til þess að
forríkir bátaeigendur láta
byggja einhverja húskuimibalda
langt frá .sínum villum og láta
sjómennina vera þar án þess að
þeir tími. að hi,ta þá upp. Aftur
á móiti er langtum betra að vera
hjá hinum fátækari bátaeigend
um, því þá er sjómaðurinn í
hans heimahúsi og við hans eig-
ið borð og þar líður honum langt
um betur heldur en í haughús
um stórútgerðarmannsins.
Nú er svo komið að hinir fár
tæku útgerðarmenn, eru farnir
að sligast undir útgerðinni, en
aftur á móti þýðir það a.ð stór-
útgerðarmennirnir geta þess
meira, pínt sjc(mia,nninn.,
5. mars 1938.
16 ára unglingspiltur
sunnan med sjó.
ur átti sína snöggu bletti; m. a. fór
orð af þvi að oft væri snautt um
björg i bái prests er líða, tók á vet-
ur.
Það var eitt sinn i bráðkaups-
veislu, þar sem margt manna sat ab
borðum og báðir voru viðstaddir Þor-
valdur í Sa.urbæ og Magnás á
Hrafnabjörgum, a,ð prestur gellur
við upp ár eins manns hljóði, og seg-
ir:
-— Hvernig var það annars Magnás,
— hvað skildirðu mikið eftir i skyr-
sánum á Grund hérna á dögunum?
Magnás var hinn rölegasti og svar-
aði með hægð:
— E-e-mikið var það ná ekki — en
prestinn í Sa.urbæ hefði kannske
munað um það á átmánuðunum.
• •
Sá er hin mikla 'orsök stjórnbylt-
inga, að á meðan þjóðirnai- taka
framförum, þá standa stjórnarskrám-
ar í stað'. (Maca.ulay).
• •
Málaflutningsmaður, sem árangurs-
laust hafði reynt að fá afslátt hjá
trésmiðnum, kastar peningunum á
borðið um le;ið og hann segir: Takið
þér við þeim, — en það skal ég segja
yður, að þetta eru sannkallaðir blóð-
peningar.
Trésmiðurinn: Já, en ég held ég
verði að hirða þá samt, þér hafib
víst ekki aðra.
• •
Lögin eru eins og köngulóarvefur,,
stóru flugurnar fljága, í gegn, þær
smáu ánetjast.
• •
Ekki get ég skilið hvernig forfeð-
ur okkar gátu farið að lifa án sím-
ans, segir Kalli.
Það gátu þeir heldur ekki, þeir
dóu allir saman svaraði Frikki.
• •
A: »Þér segist vera einn á lífi af
skiptapa. Hvernig bar það að?«
K: »Já, ég skal segja yður það. Ég.
varð of seinn til skips«.
• •
Fundur í kvenfélagi: í fundarlok
minti formaðurinn félagskonur á
styrktarsölu, sem halda skyldi félag-
inu til ágóða: »Enn einu sinni minni
ég ykkur á styrktairsöluna okkar á
miðvikudaginn. Þetta er tilvalið tæki
færi fyrir félagskonur til þess að
losna við alt sem, þær kæra, sig ekki
lengur um, en vilja þó ekki beinlínis
kasta. Og fyrir a,lla muni megi.ð þið
ekki gleyma, að hafa mennina, ykk-
ar með.
Hyer var Petrarca?
Hann var einn af frægustu skáld-
um ítala,. Fæddur 20. jálí 1304.
Dáinn 18. jálí 1374. Hann endur-
hóf, ásamt vini sínum Boccaccio,
hinar rómversku bókmentir til sí-
gildrar frægðar. Ekki aðeins hin
fjölmerku latnesku skáldverk
hans, heldur sérstaklega, hinar
fögru »Sonnettur til La.ura«, sem
hann .orkti á ítölsku, hafa, gjört
nafn ha.ns ódauðlegt 1 heimi list-
arinnar. Ljóð hans hafa, verið gef-
in át yfir 300 sinnum.
Tilkynning
Að gefnu tilefni viljum vér táka
pað fram, að farpegarúm með
skipum vorum er ekki upptekið
nema með einstaka ferðum í
sumar.
H. f. Eimskipafélag Islands.
Guð\miundur Vigfússon.
16 ára sjómaður skrifar Þjóð
viljanum um æfi sjómannanna