Þjóðviljinn - 19.03.1938, Blaðsíða 2

Laugardagurinn 19. mars. 1938
ÞJÖDVILJINN
Fundurinn í Gamla Bíó í gær
Fyrirtæki I Englandi ha.fa í seinni
tíð aukið mjög lánsverslun sina, ti,l
þess að auka sölu á vörum, sem
anna'rs myndu ekki ganga lit, vegna
hinnar síminkandi kaupgetu almenn-
ings þar í landi, vegna atvinnuleysis
og aukinnar dýrtíðar En þessum auð-
fyrirtækjum gengur alt annað en góð-
menskan til, er þau selja vörur meó
afborgunum, enda hafa þau trygt sér
lögverndaðan rétt til að getai tekið
hina seldu hluti þegar í stað án end-
urgjalds, ef kaupandinn dregur að
borga, þó að ekki sé nema eina af-
horgun.
Miss Wilkiiison, þingmaður Verka-
mannaflokksins enska, sagði þannig
frá eftirfarandi atburði í þingræðu
nýlega:
Fátæk kona, keypti hjá fyrirtæki
c-inu húsgögn upp á þessa ijlræmdu
afborgunarskilmála. Húsgögnin 'kost-
uðu alls um 560 krónur. Hún hafði
þegax greitt með afborgunum nálægt
520 krónur, en ga.t svo ekki greitt
hæstu afborgun. Fyrirtækið stefndi
henni fyrir þessa 40 króna skuld, og
rétturinn úrskurðaði, að henni bæri
að greiða þær þegar í stað, og auk
þess 140 krónur í málskostnað. Petta
gat konan vitanlega ekki greitt, og
dag einn, meðan hún var utan húss,
kom vöruflutningabíll og sótti öll
húsgögnin, er hún hafði keypt, og tók
auk þess aðra innanstokksmuni, eftir
áætlun fyrirtækisins upp í málskostn-
aðinn. Slíkir hlutir gerast daglega í
Englandi. Mörg þessi fyrirtæki leigja
sér fyrverandi hnefaleikamenn tii
þess að sækja þannig húsgögn og aðr-
ar vörur til kaupenda, sem hafa ekki
getað staðið nákvæmlega í skilum um
afborganir. Þessir boxarar beita fólk-
ið oft og tíðum ofbeldi, ef það vill
ekki láta sér lynda. það hróplega
ranglæti, að tekin séu af því endur-
gjaldslaust húsgögn eoa annað, sem
eru nærri þvl fullgreidd.
• •
JSjarni: »Heyrðu, Jón, hvaða ílokki
ert þú að hugsa um að fylgja í ár?«
Jóu: »Það veit ég sannarlega ekki
en i Bændaflokkinn fer ég ekki þvi
að ég hefi aldrei séð eins mikið af
skemdum kartöflum, eins og ég hefi
fengið í ár«.
• •
Hásetinn: »Við höfum fundið far-
miðalausan mann í einum björgunar-
bátnum«.
Skipstjórinn: »Hversvegna hefir
hann einmitt falið sig í björgunar-
bátnum?«
Hásetinn: »Hann segist hafa veðj-
að um það, að hann skyldi fara yfir
Atlantshafið í opnum báti«.
• •
Striðsgróðamaður hafði geypt sér
barónstitil og jafnframt stóran herra-
ga,rð. Þar lét hann gera grafreit
skrautlegan. Þegar grafreiturinn var
fullbúinn, sagði stríðsgróðamaðurinn
við sonu sína.: »Nú er grafreiturinn
okkar til taks, og ég vona, að við
fáum a.llir að hvílast hér einhvern-
tíma, svo framarlega, sem guð lofar
okkur að lifa«.
• •
Spákonan (við biðil dóttur sinnar):
»Nú, svo að þér hugsið til þess að
Er Álþýðublaðið xneð
eða móti iimtöku verk-
lýðssambands Sovct-
ríkjanna í Amsterdam-
sambandið?
Nýleg'a kom f.regn í Alþýðu-
blaðinu um að verklýðssamiböml
Norðurlanda hefðu mælt á móti
]jví að verklýðsssamband Sovét-
ríkjanna væri tekið inn í Amst-
erdamsambandið. Fyrirsögnin á
fréttinni gaf t,il kynna að Al-
þýðublaðið væri síst að hal’ma
þetta.
J^jóðviljinn vill hérmeð skora
á Alþýðublaðið að. segja hvort
það sé. með eða móti því að verk-
lýðssamiband Sovétríkjanna sé
tekið inn í Amsiterdamsamband-
ið.
Vinnustöðvun
Sveinasam bandsins
FRAMHALD AF 1. síðu.
kljúfa sig út úr saimitökunum og
vinna, hjá sér.
1 fyrradag komst Sveinasam-
bandið á snoðir um það, að
Sveinbjörn væri búinn að fá til
vinnu svein úr Hafnarfirði. 1
gær komu svo fulltrúar Sveina-
sambandsins ,á vettvang og
stöðuðu vinnu við húsið.
Sveinasamband byggingar-
manna hefir þannig borið sigur
af hólmi, þó að nokkrir tré-
smíðameistarar hafi reynt að
sundra samitökunum.
eignast dóttur mínai — En hverjar
eru framtíðarhorfur yða.r?«
o •
Sjóræningjar hertóku eitt sinn Díó-
genes og seldu hann mansali; kallaði
hann þá háðslega: »Hver vill kaupa
sér húsbónda.?«
FRAMHALD AF 1. síðu.
— Sjómennirnir hafa sýnt að
þeir eru fylgjandi leið Komrnún-
istaflokksins um baráttu gegn
þeirri árás á verklýðshreyfing-
una, sem felst í samþykt þving-
unargerðadóms. Benti hann á
hættuna á að haldið yrði áfram
á þessari þvingunarbraut. Slík
leið hlyti að enda í fasisma. Ein-
mitit nú er úrslitstund fyrir ís-
lenska verkalýðshreyfingu. Nú
verður úr því, skorið bvort verk-
lýðnum tekst; að stöðva fram,-
sókn íhaldsins, er þao byggir
á undanlátssemi Framsóknar-
flcikksins.
Kommúnistaflokkurinn hefir
átt frumkvæðið að því, að reyna
að sameina alla, verklýðshreyf-
inguna til kröftugra mótmlæla.
Ef v e rk al ýóurinn tekur til
sinna ráða, geitur ekkert brotið
vald lians á bak aftur.
öllum ræðunum var mjög vel
tekið; eftir ræðu Einars Olgeirs-
sonar ætlaði •fagnaðarl.átunumi
aldrei. að linna,, Enginn, siem, var
á þessum fundi eða fundi Sjó-
mannafélagsins, efast umi það
að verkalýðshreyfingin ætiar sér
ekki að taka þegjandi á hverju
sem að henni er rétt, en verja
réttindi sín ti.1 liins ýtrastia.
Eftirfarandi tillaga var bor-
in upp á fundinum og samþykt í
ein,u hljóði:
»Opinber fundur haldinn í,
Gamja Bíó, föstudaginn 18.'
mars 1938, a.ð tilhlutun Komm-
únistaflokksins, mótmælir harð-
lega sam'þykt Alþing'is á þving-
unargerðardómi í sjómannadeil-
unni. Telur fUndur.inn að með
samlþykt þessa gerðadóms sé
framið slíkt gerræði gagnvart
verklýðshreyfingunni í landinu
að hún ,á enga.n hátti geti þolað
slíkt mótmælalaust,
Fundurinn skorar því á öll
verklýðsfélög í bænum að mót-
mæla þessari óhæfu, með sam-
eiginlegum ráðstöfunum.
Ennfremur lýsir fundurinn
fylstu sarnúð sinni með hinni á-
kveðnu baráttu sjómanna fyrir
réttmætum kröfum, þeirra og'
gegn gerðardámslögum aí'tur-
halds,ins«.
Sjómannafélagsfand-
urinbi í Nýja Bíó.
FRAMH. AF 1. SIÐU.
skipih', fyr en niðurstöður gerða-
dóms væru kunnar. Ennfremur
skýrði hann frá því að stjórn fé-
lagsins mundi, ekki tilnefna
mann í gerðaridóminn, eins og til
er ætíast í lög.unum um dóminn.
Bjþrn, Bjarnason lagði frain
viðbótartillögu við tillögu stjórn-
arinnar um það að verkfallið
stasði þar til félagið hefði tekið
ákvörðun um, niðurstöður gerð-
ardómsins. Einnig lagði hann
fram tillögu um, að skora á verk-
lýðsfélögin hér og í Hafnarfirði,
að bcða, eins dags mótmælaverk-
fall gegn gerðardómnum, tiil að
sameina þannig baráttu verka-
lýðsins gegn þessu gerræði,
Þó unidarlegt megi virðast
lagðist stjórn, félagsins gegn
þessurn tiJlögumi, og taldi enga
þörf á því að draga fleiri félög
inn í deiluna. Viðbótartillaga
Björns var þá samþykt með öll-
umi íitkvæðum, en seinni tillög-
unni tókst stijórninni að vísa, frá
atkvæðagreiðsJu, með dagskrá.
Þessi, einkennilega afstaða sjó-
man n af élagsst jórnarinn ar m,á
þó á engan hátt verða til þess að
draga úr baráttu annara verk-
lýðsfélaga gegn gerðardóms-
hneykslinu, því nú ríður á því
að verklýðshreyfingjn sýni mátt
sinn.
Iðrandi landráðamenn?
I Morgunblaðinu lesum, vér:
»Ein.angrun Islands og fjar-
lægð frá öðrum þjóðum veldur
því, að alþýða, manna er sein til
að átta sig á íhlutun erlendra
þjóða um lslandsmál«.
Lesandann rekur í rogastanz.
Að vísu er þetta hverj,u orðí
sannara. Það, sem lesandinn fær
ekki áttað sig á, er aðeins hitt,
að einmitt Morgunblaðið skuli
nú tekið að vekja athygli á þeirri
hættu, sem þjóðinni stafar af
íhlutun erlendra ríkja. Þjófur-
inn leiðir ekki viljandi athyglina,
að sjálfumi sér. Þessvegna undr-
ast lesandinn og minnist þess, að
það var einmitt Mgbl., sem til
skamms tíma gekk undár nafn,-
inu »Dan.ski Moggi«, vegna þess,
að því var að miklu leyti haldið
úti af dönskum auðkýfingum.
Hann minnist þess, að það voru
Islendingarnir, sem að Morgun,-
blaðinu standa, er hér um árið
skoruðu á yfirmenn danska her-
skipsins Islands Falk að senda
her í land til að skjóta á reyk-
víska alþýðu. Að vísu, hugsar
Jesandinn, eru þessir Islending-
ar að mestu htættir að leita sér
fulltingis hjá dönskum kapítal-
istum, en því flatari hafa þeir
að undanförnu skriðið fyrir hin-
um þýska nasisma, eins og sá,
sem jafnan er rneiri vin.ur þess
sem. sterkari er. Hverju sætir,
að þeir skuli sjálfir farnir að
vekja athygli á þeimi háska, sem
af þessu starfi. þeirra stafar?
Vér höldum áfram; að lesa:
»En fjarlægðirnar í heiminum,
eru orðnar viðráðanlegri en áð-
ur var. Það, sem fyrir nokkrum
árum voru taldar óraleiðir, er
nú flogið fám klukkustundum.
Island er ekki eins afskekt, eins
og það var«.
Er þetta ekki dagsatt, hvert
orð? Minnumst vér þess ekki,
þegar flugvélaflöti Balbos, sem
nú er að brjóta og brenna borg-
irnar á Spáni, flaug hér yfir
landið í því skyni að afla sér
hernaðarupplýsinga? Þá var
þessum morðvélaflota að vísu
tekið með þvílíkum fögnuði af
Islendingum íhaldsflokksins, að
slíks þekkjast vart dæmi hér á
landi. Hafa ekki þýskir fasistar
undanfarið verið að fljúga hing-
að til lands og snuðra um eitt
og annao, og hvenær hefir Morg-
unblaðið kunnað sér læti af fögn
uði, er einhver þessara spæjara
hefir lent hér? En hvers vegna
ar Morgunblaðið annars að fletta
ofan af öllu þessu? Er það af því
— getur það verið — að land-
ráðamennirnir íslensku séu farn
ir að iðrast, synda, sinna?
»Þetta breytir miklu um það,
hvernig framandi þjáðir kunna
að líta til lands vors«, heldur
Morgunblaðið áfram.
Já, vafalaust. Það er ekki aö
efa, að hinar bættu samgöngur
hafa sannfært ýms erlend her-
veldi umi, að vel myndi svara.
kostnaði að ná tangarhaldi á Is-
landi til að geta hagnýtt sér a,uð-
lindir þess og fiskimið. Dæmin
sanna þetta. Hafa ekki þýsk her
skip verið að læðast hér um-
hverfis alt landið og mæla upp
strendur þess? Hafa þau ekki
legið tímum saman inni í Hval-
f'irði oig kortlagti hann og rann-
sakað, hvernig hann sé til þess
fallinn að vera herskipalægi?
Hefir ekki nasistastjérnin, hér
á landi, eins og í öllum löndum
öðrum, og þó sérstaklega hér í
Reykjaví.k, heilan herskara af
þýskum njósnurum, sem starfa
í samvinnu við íslenska nasista,
í þágu nasistaríkisins, meðal ann
ar.s með því að kæra íslenska
menn fyrir þýskum yfirvöldurn
fyrir andnasistískt hugarfar? —
Já, alt þetta er vitað. Þess vegna
verða skrif Morgunblaðsins ekki
skilin öðru vísi en, svo, að ís-
lenska, ylfrstéttin sé farin að ótt
ast afleiðingarnar af makki
sínu við erlend fasistaríki, farin
að iðrast allrar sinnar landráða-
starfsemi, iðrast spönsku mút-
anna, Gismondimútanna, land-
ráðsamniingsins við þýska nas-
ista o. fl. o. f'l. Hún er farin að
iðrast synda smna gagnvart
sjálfstæði þjóðarinnar.
Mergunblaðið: »En, sem sagt,
alþýoa, inanna hér á landi, er enn
ekki búin að átta sig hve mikl-
ar breytingar hafa hér orðið á«.
Þetta eru orð í. tíma töluð. —
Lesandinni sanmfærist æ betur
um, að hér sé það samviska föð-
urlandssvikarans, sem talar. Að
öllu athuguðu eru þö forystu-
menn. hinnar ísJensku yfirstétt-
ar orðnir hálfgerðir Islendingar,
þrátt fyrir hin erlendu nöfn og-
hið erlenda ætterni. Hér á landi
hafa þeir vaxið upp flestir og
fitnað, hér hafa þeir safnað auði
sínum. Þetta land hefir reynst
þeim vel. Það hefir veitt þeim
nóg af verkamönnum til að arð-
ræna, nóg blóð að sjtúga, nóg af
svitadropum til að breyta í gló-
andi gull. Eftir alt saman er
þessumi mönnum lí.klega hlýt-t til
landsins eftir alt saman miun
þeim vera ant um sjálfstæði þess
Og hafi í hug’a lesandans verið
eftir nokkur vafi um þetta,
hverfur sá vafi að fullu, er hann
les frá.mhaldið:
»Þessvegna horfa margir s.ann
ir og þjóðhollir menn enn í dag
með afskiftalausu tómlæti á, að
eitt af einræðisríkjumi heimsins
er farið að seilast hér til'áhrifa,
og það sva, að ófeimnislega er
farið með<L
Hér er ekki um að villast. Sem
diplómatiiskt blað forðast Morg-
unblaðið að nefna hið erlenda
einræðisríki með nafni. En les-
andinn á auðvelt með að ráða í,.
hvert það muni vera. Ekki Eng-
lan,d, því að það er nú móðins
að kalla það Jýðræðisríki. Varla
Italía, því að hún hefir nú öðr-
um hnöppum að hneppa. Fráleitt
Japan, svo fjarlægt sem það
land er. Og hin smærri, einræð-
isríki hafa, naumast bolmagn, til
landvinninga yst í norðurhöfum.,’
Það er auðvitað Þýskaland, liugs
ar lesandinn, sem Morgunblaðið-
á við, enda, ætti það blað gjörst
að vita um þá hætitu, sem Is-
landi stiafar þaðan.
Það eru vafalaust atburðirnir
í Austurríki, hugsar lesandinn,
sem opnað hafa augu íhaldains
hér, fyrir þeirri ógurlegu hættu,
sem öllum smáþjlóðum, stafar af
hinu vilta Jandvinningaæði
fasismans. Ihaldið er farið að
sjá það, sem allir sjá, 'að næst
ráðast nasistar á Tckkóslóvakíu,
FRAMHALD A 3. SIÐU