Þjóðviljinn - 14.04.1938, Blaðsíða 2

Fimmtudagirm 14. apríl 1938
i
. ILJINN
Jónas Bnðmnnðsson afhjnpai* sig sem
handamann Landshankans til að kóga
▼erkalýðinn á Norðfirði.
9. þ. m. birtist greán í Þjóð-
viljanum eftir formann Verka-
lýðsfél. Norðfjarðar — Jóhann-
es Stefánsson, sem mun vekja
óskifta athygli allra frjálslyndra
rnanna um alt land.
1 grein þessari skýrir Jóhann-
es frá, að þau alvarlegu tíðindi
hafi gerst — að Landsbankmn
hafi neit.að wm\ lán til stækkun-
ar Fóðurmjölsverksvviðju Norð-
fjarðar — nema verkalýðsfelag-
ið fálli frá öllum kaupkröfum
sínum við verksmiðjuna — en
félagið hafði sampykt að fara
þess á leit að kaupið liœkkaði úr
kr. 1.10 um thnann upp í kr.
1.30 cins og það er á Seyðisfirði.
Maður skyldi nú ætla að allir
góðir drengir hefðu risið upp
sem einn maður til að mótmæla
þessari fáheyrðu árás svartasta,
afturhalidsins í landinu á hendur
verkalýðshreyfingunni — og þeg-
ar Jónas Guðmundsson, sem til
skamms támla hefir talið sig for-
vígismann alþýðunnar á Norð-
firði, tók sér penna í hönd, þá
bjóst, maður við að hér færi mað
ur fram á ritvöllinn, sem djarf-
Jega myndi taka málstað sveit-
unga sinna og félaga.
Og maður les grein Jónasar,
sem birtist í Alþýðubl. 12. þ. m.
og undrasL
Jónas byrjar á því að segja,
að allt sem formaður Verkalýðs
félagsins hafi sagt í greininni sé
haugalýgi.
Þessu næst birtir hann skeyt-
ið, sem sent var til Verkalýðs-
félagsins, í umboði Landsbank-
ans og hljóðar svo:
Bæjarsfcjórnin á Norðfirði.
Vegna orðróms um kauphækk
un óskast upplýst fyrir mánu-
dagsmorgun, hvort hún muni
koma til framkvæmda gagnvart
byggingu tarfks og aðra stækk-
un verksmiðjunnar, svo og hyort
hún tekur ti.1 gerðra samninga
um vaktir í verksmiðjunni hvað
kauphæð snertir stop. Kaup-
hœkkun mhm stöðva stækkun
verksmiðjunnar þar -set/n allir
reikningar; bygðir á núverandi
kaupgjaldi, sama, um reksturs-
áætlanir þetta ár stop. Nauðsyn-
legt fáið nú þegar samning við
verkalýðsfélagið um smiðjuna og
sama kaupgjald bygginguna
sfcop. Framkvæmdarstjóira, ræð-
ur bankinn veröi þetta lagi
mánudag og lá.nið tekið.
Símsvar morgun.
Jónas Guðmundsson.
Eins og menn sjá, staðfestir j
skeyti þetta, alt sem Jóhannes ’
skýrði frá, að Landsbankinn
neitar um lán til stækkunar
verksmiðjunum nema sama
kaupgjald lialdist. Og bað stað-
festir meira: Undir skeytinu
stendur Jónas Guðmundsson.
Með oðrum onðum: -Jónas Guð- t
mundsson gengur fram fyrir
skjöldu fy.rir liönd bankavalds- 1
ins, til þers að kága Verkalýðs- .
félag Nonlf jarðar. — Og þétta I
ver hann méð þeim »rökum« að
allar áætlanir hafi verið bygð-
ar á ,sama kaupgjaldi (!!). Það
er: Hann ver sig með nákværn- j
lega sömu »rökunum« og allir
atvinnurekendur nota, þegar
vp/, lcalýðurinn fer fram á að fá
kjór sin bcett. Hann ver sig með
sömu :;rökunum« og Höjgaard &
Schultz gerðu á sínuim tirna
gagnvart Dagsbrún. Og s\o
mætti lengi telja.
Svo segir kempan, að Verka-
lýðsfélag Norðfjarðar, hefði vel
getað hækkaÖ kaup annarsstað-
ar, bankinn hefði ekki bannað
það!
Við þetta er að athuga:
1. Jóhannes Stefánsson skýrði
frá því að Verkalýðsfélagið hefði
aðeins samþykt að framfylgja
gildandi kauptaxta, við verk-
smiiðjuna, tilneytt vegna kröfu
Landsbankans. Annað liggur
ekki fyrir í málinu.
2. Mestöll daglaunavinna á,
Ncirðfirði er við verksmiðjuna.
Eða er Jónasi ókunnugt; um að
það ríkir neyðarástand á Norð-
firði. Eina vinnan, sem er ad
hafa nú er vinnan við stækkun
verksmiðjunnar. Hennj. er miðl-
að meðal bæjarbúa til að haldc
j þeim lífinu og lcomust 25 menn
að i senn. — Það stoðar þvi
verkalýðinn á Norðfirði lítið þó
að hann allra náðarsamsamleg-
ast fái leyfi hjá Landsbankan-
um til að setja nýjan taxta við
aðra vinnu, þar sem honum er
bannaö að gera það í aðalvinn-
unni, á staðnum, og þeirri einu,
sem þar er að hafa nú.
3. Allir hljóta að skilja að það
er örðugt um vik að koma fram
kauphækkun hjá smærri at-
vinnurekendum — á sama tima
sem unnið er fyrír lægra. kaup
hjá aðalatvinnurekandanum.
Það er * alveg óbarft fyrir
ma*n eins og Jónas, sem dvalið
hefir langvistum á Norðfirði, að
spila sig eins og fífl, semi hvorki
viti upp né niður um ástand at-
vinnulífsins í bænum.
Jónas hlakkar yfir því að
Landsbankanum hafi tekist ab
kúga verkalýðinn, á Norðfirði og
að nú standi »kommúnistar« (les
Verkalýðsfélag Norðfjarðar)
uppi ráðalausir.
Þannig tala svörnustu fjand-
menn verkalýðsins — og engir
aðrir. — Það er gott. til þess að
vita, að verkalýður Norðfjarðar
skuli hafa fengið að sjá hvern
mann Jónas þessi hefir að
geyma.
En Jónas .skal vita að hvorki
kommúnistar né verkalýður
þessa, lands standa uppi ráða-
lausir gegn kúgunarvaldi Lands-
bankans.
Jóhannes Stefánsson segir í
grein sinni:
»Aðeins landssamtök verka-
manna geta, brotið á bak aftur
slíkar kúgunaraðferðir banka-
valdsin,s«.
Flugumenn og erindrekar and
stæðinganna — á borð við Jón-
as Guðmundsson hafa lamaö
landssamitök verkamanna svo,
að þau eru nú í sárum, eins og
sakir standa.
En þessir herrar s-kulu vita,
að skamma stund verður hönd
höggi fegin. Verkalýðssamtökin
ætla að sameinast í eitt voldugt
o.g einhuga. landssamband — og
það gerist á næstunni, hvort
sem klofningsmönnum verka-
lýðshreyfingarinnar líkar betur
eða ver.
Verkalýðurinn á Norðfirði hef
ir riðið á vaðið, með því að setja
Jónas Guðmundsson m,eð smán,
frá trúnaðarstörfum fyrir sína
hönd. — Framkoma hans í þessu
máli, sem erindreki bankavalds-
ins sannar best, að það mátti
ekki seinna vera.
Söm.u örlög munu nú bíða ann-
ara Jónasa Guðmundssona
verkalýðshreyfingarinnar.
Og sameinuð verkalýcshi eyf-
ing Tslands mun verða nógu
sterk til að bjóða Landsbanka
valdinu byrginn —- hversm
marga Jónasa, semi það hefir
fyrir skósveina sína„
Þegar verkalýðurinn í Me
gert upptækar eigur olíuhring
hlýða landslögum, fylkti liann
ar til þess að fagna þessari rá
Hér sést ein slík kröfugan
xico frétti, að stjórnin hefði
anna, þar sem þeir neituðu að
sér hópum saman út á göturn-
ðstöfun.
ga, sem fór fram- í Mexicoborg.
Englandsför Pétnrs.
Frh. af 1. síðu.
Borgarstjóri fullyrti hinsveg-
ar, að hinir fyrirhuguðu lán-
veitendur, mundu gera allt,sem
þeir mættu, til þess að fá leyfi
stjórnarvaldanna til lánsins, og
stæði því ekki á neinu fráþeirra
hendi.
Kvað borgarstjóri umræður
sínar við hina ensku lánveit-
endur hafa endað me^ því, að
hann fékk í hendur bréf frá
þeim, þar sem skýrt er frá því,
að lánsféð sé þegar laust, er
stjórnarleyfi fæst. Ennfremur
taldi hann ekki vonlaust, að
þetta leyfi fengist á næstunni.
Kvað hann báða aðila mundu
fylgjast með því.
Þegar útséð var um að ekkert
lán fengislt í bili í Englandi, fór
borgáTstjóri til Danmerkur og
Svíþjóðar. Átti hann tal af ýms-
um, bæði íjármálamönnum og
verkfræðingumi, Kvaðst hann
vongóður um að lán fengist þar
ef enska stjórnin brygðist með
öllu. Ekki kvað borgarstjóri þó
tímabært að segja neitt frekar
frá þessu að sinni, en fullyrti
þó, að í Danmörku myndi ekki
verða hægt að fá lán til alls
verksins .
Stingur þessi frásögn mjög
í stúf við öll gífuryrði Mbl.
og íhaldsins um að lán þetta
væri fengið. Meðal annars sagði
Morgunblaðið frá því hiklaust
að lánið væri fengið nokkrum
dögum fyrir kosningar. En
það hefir í framkvæmd reynzt
blekkingar einar.
Hefir íhaldið í þessu máli af-
hjúpað sig sem ósannindamenn
frammi fyrir alþjóð. pað er vit-
að af ummælum borgarstjóra,
að hann vissi þá, og vafalaust
flokksmenn hans, að hindranir
voru komnar í veginn með lán-
1 Tory, í fylkinu Nevv-york lést
nýlega ríkur góseigandi, Mr. Thom-
son, sem liafði verið ekkjumaður í
mörg ár; í erfðaskjali því, er liann
lét efth sig, ánafnaði hann einka-
syni sínum, er þá var á ferðj í Ev-
rópu, allar eigur sínar. En Miss
Marker, mágkona hans, stóð þá fram
og gerði kröfur til þriðjungs af arf-
inum og har það fyrir sig að hún
hefði verið konan hans. Hún skýrði
frá því fyrir rétti, að þegar systir
hennar var dáin 1884, hefði Mr.
Thonjson lokað sig inni með henni
og tekið guð til vitnis um að hann
elskaði hana og ætlaði að skoða haúa
sem lögnuetaí eiginkonu sína ait tii
dauðans, en að hann vildi ekki
ganga að eiga hana opinberlega
vegna móður sinnar. Upp frá þeim
degi kvaðst Miss Barker liafa húið
saman við hann eins og eiginkona
hans og bauðst til að leiða fram
vitni um það. Dómstóllinn félst á
kröfur hennar og dæmdi henni þriðj-
ung eignanna.
**
Friðrik iitli rétti kennaranum stíla
bókina. Kennarinn virðir stilinn fyr-
ir sér og segir:
„Skriftin er grunsamlega iík skrift-
inni hans pabb'a þíns. Hvernig stend-
ur á. því?“
Frið^ik jTitli: „Eg notaði lindar-
'pennain hans pabba“.
**
Visindamennirhir eyðilögðu trúna
á- guð; — sálfræðingarnir eru aö
reyna að eyðileggja trú okkar á
manninn,
Skynsamur maður lagar sjálfan
sig eftir heiminum; hinin óskynsami
er sífellt að reyna að laga veröldina
eftir sjálfum sér. Þess vegna eru
allar framfarir komnar undir þeim
óskynsömu.
Georg Bernard Shaw.
**
Islendskutími: Kennarinn: Hvernig
heygist sögnin að valda? Pilturinn:
Valda, valdaði, hef valdað. Kenn-
arinn: Onei, góði minn, valda, ollaði.
hef ollað; við þurfum að taka okk-
ur fram í móðurmálinu.
**
Stœrðfrœðistimi: (Margir piltar
voru veikir og nokkrir höfðu beðið
um frí\. Kennarinn: (lítur yfir hekk-
inn).. Jú, helmingurinn er veikur,
um, hm, og helmingurinn biður um
frí, það er víst ekki nema þriðjung-
urinn, seín getur gengið upp.
tökuna, og að afdríf þess máls
voru með öllu óviss.
Hefir því íhaldið að þessu
sinni unnið kosningasigur sinn
á þeim rakalausu fjarstæðum,
að lán væri fengið, sem þá var
um þann veginn verið að banna
að yrði veitt. Ætti íhaldið að
sjá sóma sinn í því, að leggja
niður völd sín í bænum og efna
til nýrra bæjarstjórnarkosninga.
Nú, þegar liðinn er um það
bil mánuður síðan vinna átti
að hefjast við hitaveituna, hef-
ir.ekki fengizt svo mikið sem
t.úskildingur til þesá að vinna
verkið fyrir. FuIIyrðingar borg-
arstjóra um, að lánið rrjuni fást
bráðlega, verður hinsvegar að
taka með fullri varúð, þar sem
hann gat ekki bent á neitt, sem
staðfesti þær að nokkru leyti.
Hitt verður þó að undirstrika,
að vonandi er að féð fáist sem
fyrst, svo að framkvæmd hita-
veitunnar geti hafizt. Það er
bæði atvinnu-, menningar- og
hagnaðaratriði fyrir bæjarbúa.
Bréfakvöldi F. U. K.
er frestað þar til annan í
páskíim. Nánar auglýst síðar.
Strætisvagnarnir
byrja ferðir sínar í dag, skír-
dag kl. 9 árd., en á morgun
föstud., og páskacíag kl. 1.