Þjóðviljinn - 03.05.1938, Page 2

Þriðjudaginn 3. maí T938
Þ JÓÐVILJINN
afi var dagnr eiDingarinnar
m allf land.
Kanpfélag Siglflrðinga
gengur ágœtlega.
1. mal í Vestmanna-
ejfjanm.
Fullkomin sameining var um
1. maí milli verklýðsfélaganna,
Alþýðuflokksins og Kommún-
istaflokksins í Vestmannaeyj-
um.
I kröfugöngunni um bæinn
tóku þátt um 600 manns.
Á útifundinum töluðu Har-
aldur Bjarnason, Páll Þorbjarn
arson, Guðmundur Helgason
og Jón Rafnsson.
Um kvöldið var inniskemmt-
un í Alþýðuhúsinu. Þar fluttu
ræður: Margrét Sigurþórsdótt-
ir, formaður „Snótar“, Helga
Rafnsdóttir, Guðlaugur Hans-
son og fyrir Ungherjana Lalla
Sigurjónsdóttir. Milli atriðanna
sungu kvennakór og blandaður
kór undir stjórn Sigríðar Árna-
dóttur.
Fór allt hið bezta fram.
1. maí i Akureyri
/
Verklý ðsf élögi n og Kommún -
istaflokkurinn á Akureyri geng-
ust fyriv kröfugöngu 1. maí.
Safnast var saman fyrir utan
Verklýðskúsið. Þar töluðu -Sig-
þór Jóbannsson, form. Verka-
mannafóiags Akureyrar,
Tryggvi Helgason, formaður
Sjómannafélags Norðurlands,
og Steingrímur Aðalsteinsson,
formaður Kommtúnistaflokksins
á Akureyri. — Síðan var haldið
af stað í kröfugöngu um Odd-
eyri og Brekkuna og að Nýja
Bíó-húsinu. Tóku þát,t í kröfu-
göngunni á þriðja hundrað
manns.
1 Nýja Bíó var haldin sam-
koma og var troðfult, þar. Flutti
Elísabet Eiríksdóttir ræðu
en Karlakór Akureyrar og
Kvennakór ».Einingar« sungu,
en Áskell Snorrason stjórnar
þeim báðunu
1. maí i Siglolirði
1. maí var haldinn sameigin-
lega af verklýosfélögunum og
báðum verklýðsflokkunum.
Fólkið safnaðist saman við Al-
þýðuhúsið. Þar flutti Gunnar
Jóhannsson ræðtu. Síðan var
Iialdið af stað í kröfugöngu um
bæinn cg tóku þátt í henni á
þriðja hundrað manns. Er það
fjörmennasta kröfuganga, sem
haldin hefir verið á Siglufirði.
Síðan var staðnæmst. á Skóla-
balanum og lraldinn útifundur.
Var þar hinn mesti mannfjöldi
saman kominn, eða um 1000
manns,. Þar flutítu ræður Þor-
oddur Guðmundsson og Jón Jó
hannsson.
Um kvöldið var skemtun í Al-
þýðuhúsinu. Þar töluðu Aðalbj.
Pétursson og Ríkey Eiríks-
dóttir og var einnig margt fleira
til skemtunar.
Verkalýður Siglufjarðar er
fullur sigurgleði yfir þeim sigr-
um, sem hann hefir unnið und-
anfarið í krafti einingar sinnar
og ákvreðinn í að fullkomna þá
einingu með myndun sameinaðs
flokks í haust. Var það rauði
þráðarinn í ræðunum 1. maí.
l.fflðii Sanððrkróki
Framséka tekarpáttf há-
tiðahSldannRi með Al-
ðvðnfl. og Kommhnistafl.
1. maí var haldinn sameigin-
'lega af A1 þýouflokknum, Komrn-
ó.nistaflokknum og Framsókn-
arflokknum, en á milli allra
þessara flokka er sem kunnugt
er h'in besta samvinna á Sauð-
á rkrók.
Háldinn var fjölmennur úti-
fundur kl. 1 og síðan inniskemt-
un kl. 4| og komust færri að en
vildu.
Á þessum fundum töluðu:
F riðrik ílansen, oddviti (Fram-
sóknarm.), Pétiur Laxdal
(komm.), Hélmar Mangiisscn
(komm.). Arni Hansen (Alþ.fl.),
Kristinn Guðlaugsson (Alb.íl.)
og Magnús Bjanrason (Alþ.ii.I.
Kl. 4} var svo haldinn skemt.-
un, þar scm margir héldu hvatn-
ingarræður. Ennfremur var
sýndur sjönleikur cg ýmsúegt
fleíra var til skemtwnar.
1. mai á Stokksejfri
1, maí í Borgarnesi
Verklýðsfélag Borgarness
gekkst fyrir kvöldskemmtun í
samkomuhúsi kaupstaðarins að
kvöldi hins 1. maí.
Á skemmtuiiinni fluttu ræð-
ur þeir Ásgeir Blöndal og Frið-
rik Þorvaldsson.
Um 200 manns sóttu skemt-
unina og fór hún hið bezta
fram.
1. mai i
Reyhjavfk
Frh. af 1. síðu.
Kötlum las upp og Karlakór
verkamanna söng. Auk þess1
skemmtu Ungherjar með niunn
hörpuleik. Að lokum var stig-
inn dans fram eftir nóttu.
Skemmtun þessi var mjög
fjölsótt og komust færri að en
vildu.
öll hátíðahöld dagsins fóru
hið bezta fram og voru verk-
lýðsstéttinni til sóma og efl-
ingar í baráttu þeirri, er nú
bíður framundan, bæði gegn
stéttaróvinum sínum og vand-
ræðamönnum, sem fram að
þessu hafa talið sig í hópi al-
þýðunnar.
Svo sem kunnugt, er samein-
uðust í hittifyrra þau tvö kaup-
félög, er fyrir voru á Sigluíirði
og tók Kaupfélag Siglfirðinga
um leið upp þá reglu að selja
gegn staðgreiðslu og gefa þá 5%
afslátt um leið frá því vöruverði,
sem, ella er reiknað.
Nú var nýlega haldinn aðal-
fundur og sýnir hann glæsileg-
ar framfarir Kaupfélagsins:
Vöncvelta liefur vaxið úr 288
þús. kr., sem hún var 1986, upp
í 125 þúsund kr. 1937.
Meðlimmn í félaginu liefur
fjölgað úr 120 upp í 220.
Skuldir félagsins liafa lœkkað
úr 62 þús. kr. niður í 26 þús.
Arðurinn, sem úthlutað er til
Eftir austurrísku konuna
Agnes Deutsch er nýlegakom
in út bók, sem lýsir för hinna
800 sósíaldemókratísku varnar-
liðsmanna (Schutzbiindler) frá
Austurríki til Sovétríkjanna eft-
ir febrúaruppreisnina 1934. og
hinum höfðinglegu viðtökum,
sem hinir austurrísku sósíal-
demókratar hlutu af hálf* rúss-
neska verkalýðsins. Bókin lýsir
lífi og starfi þessara manna í
Forsætistáðherra
beimtar gerðardðm
í stýriœannadeilBflDí
Hermann Jónasson forsæt-
isráðherra ritaði sáttasemjara
ríkisins bréf í gær. í bréfi
þessu felur hann sáttasemjara
að beita sér fyrir því, að kom-
ið verði á bindandi gerðardómi
í deilu þeirri, sem nú er uppi
milli stýrimanna og Eimskipafé-
lagsins og Skipaútgerðar ríkis-
ins. Vill hann láta báða deilu-
aðila nefna sinn manninn hvor
í gerðardóm þennan, og að ráð
herra skipi oddamann.
Virðist þar með mega vænta
eins gerðardómsins enn.
prýðilega fram að öðru leyti
en því, að ræða Ólafs Hansson-
ar menntaskólakennara var fyr
ir neðan allar hellur. Taldi
hann til dæmis verklýðsbylting-
una í Sovétríkjunum til þeirra
„afhroða“, sem sósíalisminn
hafi beðið á síðustu árum. Og
segja sögu sósíalismans án þess
að minnast á verklýðsbylting-
una rússnesku öðruvísi, er hæp
in söguleg vísindamennska.
Nasistar fara á
kreik
Nazistar ráfuðu 50—60 sam
an um bæinn, en enginn veitti
þeim neina athygli.
félagsmanna, er a.uk 5%, sena
£>;reidd eru við staðg'reiðslu, 12%
og fara þar af 3% í sjóðina, en
9% til félagsmanna. Alls e.r
þannig arðurinn í rauninni 17%
til þeirra, serni greiða við mótr-.
töku varanna, Hefur félagiðorð-
ið til þes,s að lækka stórum vöru,-
verð á Siglufirði,
Tveir menn gengu úr st.jórn
Kaupfélagsins, þeir Gunnlaugur
Sigurðsson óg Jcna.s Jónsson.
Kosnir voru í staðinn Páll Ás-
grímsson og Arnþór Jóhannsson.
Eiga. auk þeirra sætii í stjórn-
inni: Aðalbjörn Pétursson, Er-
lendur Þorsteinsson og Friðleif-
ur Jáliannsson.
Sovétríkjunum síðan, hvernig-
þeim var tryggð vinna, fag-
menntun og hamingjusöm til-
vera í hinu nýja landi, þangað
sem þeir höfðu flúið undan of-
sóknum fasismans.
I bókinni er skýrt frá því, að
miklu leyti með orðum varnar-
liðsmannanna sjálfra, hvernig
þeir komu til Sovétríkjanna full
ir af hleypidómum og röngum
hugmyndum um þetta ríki
verkalýðsins. Sósíaldemókrata-
foringjarnir í Austurríki og
blöð þeirra höfðu um 20 ára
skeið unnið að því eftir megni,
að drepa niður alla samúðaust-
urríska verkalýðsins fyrirlandi
sósíalismans. Og þessi viðleitni
þeirra, hafði því miður borið
allt of „góðan“ árangur. Þess-
ir menn hafa nú kynnzt Sov-
étríkjunum af eigin raun, allt
það hugmyndakerfi, sem þeim
hafði verið innrætt af hinum
sósíaldemókratísku foringjum
er þar með hrunið til grunna.
Örfáir miður heiðarlegir ná-
ungar höfðu raunar smyglað
sér inn í Sovétríkin í skjóli
hinna 800 varnarleðsmanna,
eins og fasistaþjónninn Wenin-
ger, njósnarinn Laszle og Rúss-
landsrógberinn Schlamm. Þess-
ir menn gengu þegar í þjón-
ustu Schussniggs og fasismans,
er þeir hurfu burt úr Sovétríkj-
unum. Frá slíkum mönnum
höfðu Alþýðublaðið og Morg-
unblaðið „heimildir“ sínar, er
iþau birtu^ í ivetur um ókjör þau,
sem varnarliðsmennirnir ættu
við að búa í Sovétríkjunum
svo að þeir væru nú sem óðast
að flýja þaðan heim til fasism-
ans. Þessar lygasögur hrekur
Agnes Deutsch rækilega' í bók
sinni. Það eru ekki aðrir en
þessir fáu fasistaþjónar, sem
smyglað höfðu sér inn; í Sovét-
ríkin í blóra við hina austur-
ísku verkamenn, sem flúið
höfðu heim til föðurhúsanna, í
faðm síns fasistiska upphafs.
í bókinni eru meðal annars
birt eftirfarandi ummæli gamals
verkamanns, sem áður var
Frh. á 3.. síðu.
'Á Stokkseyri var dagsins
minst í fyrsta .sinni og var það
Vtrklýðsfélagið Bjarmi, sem
gekst fyrir hátíðahöldunum.
Hóifust hátioahöldin ineð fjöl-
mennum fundi í samkomuhúsi
þorpsins. Þar fluttu ræður Helgi
Sigurðsson, Agnar Hreinsson,
Guðmi. Einarsson, Sæmundur
Friðriksson bóndi, Gunnar Bene-
diktsson frá Eyrarbakka og'
Helgi Sigurðsson.
Allir ræðumennirnir hvöttu
verkalýðinn eindregið til eining-
ar, víttu harðlega klofnings-
starfsemi hægri foringjanna í
Alþýðuflokknum og- mótmæltu
vinnulöggjöfinni.
Kl. 8 um kvöldið hófst kvöld-
skemtun með dansi. Þar fluttu
ræður Andrés Straumland og
Jón Guðlaugsson.
1. maí á ísafirði
Á ísafirði voru einnig sam-
eiginleg hátíðahöld. Var svo
ráð fyrir gert, að haldinn yrði
útifundur, en vegna þess hve
veður var slæmt, var horfið frá
því og fundur haldinn í sam-
komuhúsi. Töluðu þar ræðu-
menn frá báðum flokkum og
var fundurinn góður.
Um kvöldið var haldin
skemmtun og fór hún einnig
hið bezta fram.
1. maí á Akranesi.
Verklýðsfélag Akraness efndi
til skemmtunar að kvöldi hins
1. maí. Skemmtunin var fjöl-
breytt. Hálfdan Sveinsson og
Finnur Jónsson töluðu.
,Hópganga4 ,Skjaid
borgarinnar4i.
Klofningsmenn Alþýðuflokks
ins efndu, eins og áður er sagt,
til „hópgöngu“ suður í kirkju-
garð. Söfnuðust þeir saman við
Alþýðuhúsið, þar sem Sigurður
Einarsson flutti minningarræðu
um Jón Baldvinsson. Að ræðu
hans lokinni var haldið suður
í kirkjugarð, en gangan var á-
berandi fámenn og vandræða-
leg, í alla staði. Lögðu þeir Stef
án Jóhann Stefánsson, Harald
ur Guðmundsson og Guðm. R.
Oddsson blómsveig á leiði Jóns
Baldvinssonar. Að því búnu,
hélt „hópurinn“ niður að Iðnó
iog hlustaði á ávarp Haralds.
Guðmundssonar.
í einu orði sagt fór ekkert
fyrir klofningsmönnunum á
götunum. Menn vissu tæplega
að þeir væru þar, og athygli
allra beindist að hinni fjöl-
itnennu göngu og fundi alþýðu-
samtakanna.
Seinna um daginn boðuðu
klofningsmenn til fundar í
Gamla Bíó og sóttu hann um
200 manns. Skemmtanir þeirra.
| um kvöldið voru og fásóttar,
I bæði í Alþýðuhúsinu og Iðnó.
pó mun Iðnó hafa fylzt að
mestu um hálftólfleytið. Ádag-
skrána hlýddu fáir.
Útvarpið heiðrar
baráttudag alþýð-
unnar,
Þá bar það til nýlundu, að
útvarpið hafði sérstaka dag-
i skrá í tilefni af 1. maí. Fór það
Anstnrrískir verkamenn: Dm dvol
sína í Sovétrikjannm