Þjóðviljinn - 13.05.1938, Blaðsíða 2

Föstukiaginn 13. maí 1938.
Þ JÖÐVILJINN

Dómarinn: „Þér segið að hann
Þorkell hafi barið yður í augað.
Hafið þér nokkra sjónarvotta"?
Ákærði: Nei, nei, eg hefi ekki
nokkurn sjónarvott á því aug.anu
síðan.
• •
Maður hafði orðið fyrir pví hvað
eftir annaðj, í sporvágni í Lundúnum
að stolið var peningaseðlum úr veski
á frakkanum hans, hneptum. Svo
'eru vasapjófar par fimir. Hann hugs
aði sér að gera peim grikk, og læt- t
ur í veskið í peningastað, bláan
pappirssnepil með pessum orðum á:
„par greipstu í tómt, porparinn“f
Þegar hann kemur heim og opnar
veskið, er par kominn hvitur seðill
í stað hins bláa, og á honum stend-
ur:,l'„Nógu fyndinn, dóninn"!
»*
Einu sinni var mikið rætt um pað
og ritað á Englandi, hvort rétt væri
að beita líkamlegri refsingu viðher-
menn eða ekki. Þetta berst o)g i
tal á kjörfundi, og tjáði eitt ping-
mannsefnið sig ejndregið meðmælt-
I
an slíkri refsingu. Kvað hann enga
smán að pvi, að sinum dómi. „Ég
var einu sinni hýddur sjálfur, og
J>að var fyrir að segja satt“, mælti
hann,
„Óg pað hefir vanið pig af pví“,
ansaði einhver í kjósendahópnuni.
Einu sinni kom fátæk kona á
hreppaskilaping í Glæsibæjarhreppi
i Eyjafirði, í forföllum manns síns..
Það mun hafa verið í einhverjum
harðindunum á ofanverðri 18.. öld.
Einhver hreppsbænda, harðbýll efna-
maður er Árni hét og bjó á Skút-
um, ávarpar hana og segir: „Þú
munt vera komin til að sníkja“
Konan svarar:
„Víst er ég snauð að veraldarauð,
vafin eymd og sútum:
en síst hef ég brauð í sultarnauð
sótt til Árna á Skútum“„
• •
Einu sinni var ung stúlka, sem
átti að kenna í sunnudagaskóla, og
var guðspjallið pann dag: „hinn
auðugi ungi maður“, en textinn, er
leggja áttí út af: „Eitt er pér nauð-
synlegt". Hún spurði ofurlítinn
drenghnokka, hvort hann vissi guð-
spjallið og textann pann dag. Hann
svaraði reiprennandi: „Eitt er pér
nauðsynlegt — auðugur ungur mað-
ur“.
**
„Var pað ekki herfilegt að heyra
hann Samúel hrjóta í kirkjunni i
dag?“
„Jú', hann vakti okkur alla“..
Eiginmáðurinn: Hjónabandið er
gildra, — peir sem inn eru komnir
væru pví fegnastir að sleppa út,
og peir sem úti eru láta narra sig
inn.
1. mai á Patreksfirði
Verklýðsfélag Patreksfjarðar
hélt hátíðlegan fyrsta maí með
inniskemtun..
Til skemmtunar var: Ræður
söngur, leikur, upplestur, Dans.'
Húsið var skreytt í sambandi
við daginn með fjölda rauðra
fána beggja verklýðsflokkanna,
ásamt áletruðum borðum, svo
sem: Öreigar allra landa sam-
einist. Lifi Alþýðusamband fs-
Stanning þvær f asismann
af öllnm söknm.
Þai var ehbi veriðað
blaka við tasistaaam
Hann kennir kommúnistumum landráða-
starfsemi danskra nasista, sem er stjórn-
að frá Berlín.
20. apríl héldu nasisitar í
Stockholm fund, þar sem' sam-
an komu nokkur hundruö
þeirra. Nokkur þúsund verka-
manna kölluðu samjan mótmæla-
Stauning forsætisráðherra
Dana hélt 21. apríl s. 1. mikla
ræðu í Árósum. Lagði hann
einkum út af skammbyssuskoti
nasistans á Steincke ráðherra í
ríkísþinginu fyrir nokkru og svo
starfsemi nasista í Slésvík. En
í stað þess að taka ærlega fyrir
landráðastarfsemi nasista í Dan-
mörku í þágu þýsku stjórnar-
innar og boða handfastar ráð-
stafanir til að hindra áframhald
þessarar starfsemi, rann ræðan
út í taumJausar árásir á komm-
únista og Sovétríkin. Hann
reyndi að gera kommúnista á-
byrga fyrir landráðastarfsemi
dansikra nasista, -og reyndi þar
með í rauninni að hreinsa fas-
ismann af allri sök. Þannig er
brautin rudd fyrir fas’smann.
Það er auðvitað einmitt það,
sem Hitler vill heyra, að skuld-
inni sé skelt á kommúnista hvert
sinn sem nasistar fremja glæpi
sína. Enda virðist það vera eitt
helsta sjónarmið Staunings um
þessar mundir að haga orðum
sínum1 þann veg, að ekki styggi
það hina, þýsku nasista.
Eins og kunnugt er, hefir
Stauning verið helsti hvatamað-
ur þess að koma fyrir kattarnef
hugmyndinni um varnarbanda-
lag Norðurlanda. Sú pólitík er
lands. Lifi lýðræðið á Spáni.
Lifi Sovétlýðveldin, o. m. fl.
Fullkomin eining ríkti innan
T.. maí-nefndarinnar,*sem skip-
uð var jafnaðarmönnum,komm-
únistum og framsóknarmönnum
Skemtunin fór vel fram og
var hin fjölmennasta skemtun
sem verið hefir á staðnum..
líka alveg eins og Hitler vill
hafa hana, því að meðan Dan-
mörk er einangruð frá öðrum
Norðurlöndum í, hernaðarlegu
tilliti, er leiðin opin fyrir þýska
herinn að ráðast inn í landið
hvenær sem honum gott þykir.
Enda er í áætlun þýska herfor-
ingjaráðsins fyrir næsta stríð
vandlega hugsaður kafli um það,
hvernig Danmprk skuli lögð und-
ir Þýskaland og gerð að mat-
vælaforðabúri þýska hersins.
Svona fer lýðræðið að þvi að
fremja sjálfsmorð.
göngu. En hin ríðandi lögregla
lýðræðisríkisins dreifði göngu
verkamannanna, og margir
þeirra, særðust af sverðshöggum
lögreglunnar.
FRÁ ALpINGI
FRAMH. AF 1. SÍÐU
Sigurðssonar var kosinn í stað
Barða Guðmundssonar, sem
ÖiSkaði eftir að láta af starfi,
Þórður Eyjólfsson hæstaréttar-
dómari.
1 Verkamannabréf 1
Hltaveltan
Það er ekki í fyrsta skifticV
sem íhaldið hefir lofað okkurc
verkamönnunum atvinnu bara
ef við vildum falla fram og til-
biðja það og kjósa. En svo eftir
á hefir þetta sama íhald geng-
ið enn lengra með allskonar
lyga-útúrsnúning, meðal ann-
ars: Bíðið, þetta lagst! Nú
spyr allt fólk í bænum: Hve-
ið á, og allir flutningar til lands
við heita vatnið? Á það að bíða
þangað til að stríð er skoll-
ið á, og allirflutningar til lands
ins tepptir? Hvað skeður þá?
Engin kol, enginn mór, gömlu
hlóðar-eldhúsin horfin.
Pétur borgarstjóri kom heim
jafn-Iánlaus og hann fór, og
bæjarstjórnaríhaldið varð lok^
að gefast alveg upp á því, að
fá lánið upp á eigin spýtur, og
varð að leita til landsstjórnar-
innar með ábyrgð. Þessir herr.
ar í bæjarstjórninni ætla sér
samt að stjórna öllum fram«
kvæmdum ef til kemur, en þeir
mega vita það, að verkamenn
munu hafa á þeim fulla gát, og^
sjá til þess að hitaveitan verði
framkvæmjd, log framkvæmd
þannig, að verkalýðurinn megi
vel við una.
B. H.
Utbreiðið ÞjéðvíljoDn
Iðum 1737
Vinir „Iðunnar“ hafa oft ver-
ið orðnir langeygðir eftir henni
á undanförnum árum, en því
fegnari þá loksins hún kom.
Sennilega stafar þó óreglan á
útkomu hennar ekki síst af því
að vinirnir hafa sýnt henni
ræktarleysi, Iátið vera að borga
ársgjaldið eða dregið það úr
hófi..
Fyrir nokkru kom út stærðar-
hefti af „Iðunni“ og er það all-
ur árgangurinn 1937 í einu
bindi.. Er þetta fjölbreytt bók
að fræðum og skemtan, eins og
Iðunnar-árgangarnir hafa jafn-
an verið, og þó ekki síst hin
síðari árin.. „Iðunn“ er ekki og
hefir ekki verið neitt flokks-
rit, ekki einu sinni eindregið
vinstri-flokkatímarit, þar semað
í henni hefir birst t.. d. svo for-
stokkað íhaldsefni og sumar af
Igreinumi Benjamíns Kristjáns-
sonar, enda lætur ritstjórinn
svo ummælt í athugasemd í
þessum nýja árgangi, að hann
skoði hina einstöku greinarhöf-
1.-4. hefti
un'da ábyrga fyrir þeim skoð-
unum, er þeir setja fram. Með
því móti verður tímaritið opinn
vettvangur ýmsra skoðana, og
er ekki annað en gott um það
að segja með tímarit, er hvorf
sem er Jl ekki að verða áróð-
ursrit einstakrar stefnu. Þá er
ekki fyrir það að synja, að „Ið-
unn“ á skilið þær árásir, sem á
hana hafa verið gerðar fyrir
frjálslyndi og róttækni, og er
ekki að sjá að hún hafi tekið,
sér þær nærri.
I „Iðunni“ 1937 skiptast á
greinar um alvarleg efni, sög-
ur eftir innlenda og erlenda
höfunda, kvæði, bókafregnir o.
fl. Án þess að annað sé lastað
er óhætt að segja að eftirtekt-
arverðastur þáttur í þessum ár-
gangi er innlegg ritstjórans
sjálfs.. Árni Hallgrímsson er ó-
venju víðlesinn og fjölhæfur
maður, sepi lætur sér ekki
,nægja að lesa og auðgast sjálf-
ur, heldur leggur alúð við að
miðla löndum sínum af því sem
hann nær í.. f þetta hefti þýðir
hann sögur eftir ágæta erlenda
höfunda cSandemose, 0verland,
Sherwood Anderson, Otto
Rung), merkilegar ritgerðir um
heimsstjórnmál og menningar-
piál (Ellen Hörup o.. fl.), og rit-
ar loks ásamt Stefáni Einars-
syni, meginþorrann af bóka-
dómunum, sem margir hverjir
eru til fyrirmyndar. Fólki þyk-s
ir vænt um að fá þessar frá-
sagnir um nýjar bækur, sem
það kannske nær ekki í fyr en
löngu síðar.. Ýtarlegir ritdómar
í líkingu við þá, sem Iðunn flyt-
ur, gera almenningi út um land
kleyft að fylgjast með öllu því
helsta sem út kemur af bókum,
Loks ritar svo Árni stórpóli-
tísk dagbókarblöð, einnig eftir-
tektarverð.. Ber þar að sama
brunni og áður: Honum nægir
ekki að lesa og heyra sím-
skeytin um það sem er að ger-
at í heiminum.. Að lestrinum
loknum tekur íhyglin við, við-
leitnin til að skilja það sem bak
við liggur, setja einstaka at-
burði inn í stórt samhengi, og
gefa svo öðrum árangurinn..
Slíkt eru ætíð vel þegnar gjaf-
ir.. Enda munu vinsældir Iðunn-
ar ekki síst byggjast á því efni
sem Árni Hallgrímsson lætur
þenni í té..
Árgangurinn hefst á áhrifa-
miklu kvæði eftir Jóhannes úr
Kötlum: Hvítar kindur. Þetta
kvæði er blátt áfram og hlífðar-
laus lýsing á skelfilegum at-
burði, minnir á Bert Brecht í
miskunnarlausri frásögn. Og
ekki trúi ég öðru en að þeir
sem lesa þetta kvæði, verði ó-
næmir á refarómantíkina hjáDa
víð Stefánss. og öðrum slíkum.
Jóhannes ritar einnig skemti-
lega grein um „Ljós heimsins“..
Sigurður Einarson á þarna
skemtilega skrifaða grein,
er hann nefnir „Næturróður“.
Lýsir hann því andlega róti, er
fór í för heimsstyrjaldarinnar
og leiddi til fasisma og nas-
isma.. Gegn þessu teflir hann
Norðurlöndum og sósíaldemó-
kratisma, að því er helst verð-
ur skilið og verður það „ljós
heimsins“ lítt sannfærandi.. Svo
er að sjá sent dósentinn hafi
gleymt Ijóðlínunni, |er fátæki
klerkurinn slöngvaði út á því
herrans ári 1930: En verka-
Uiannaríkið er veruleiki þó —
og er það leitt — dósentsins.
vegna..
I grein Jóns Leifs um álit er-
lendra þjóða á íslendingum, er
ýmislegt rétt, en undir lokin
slær alveg út í fyrir höfundin-
um, þar sem Mnn þykist hafa'
fundið allsh jartryggingu fyr-
ir sjálfstæð .slands og virðingu
umheims’ ;.. — Ráðið er að
importei kong af góðum ætt-
um og stofna konungshirð i
Reykjavík! Jón Leifs er senni-
lega sá fyrsti og verður vafa-
laust sá síðasti, sem lætur skop-
ast að sér fyrir slíka „sjálf-
stæðisbaráttu“..
Af öðrum innlendum höfund-
um rita í þenna árgang Ragn-
heiður Jónsdóttir, Sigurjón Frið
jónsson, Kristján Albertsson,
Pétur Georg, Oddný Guðmunds;
dóttir, Guðmundur Daníelsson,,
Jóhann Sveinsson og Stefáu
Einarsson. Nægir upptalning
þessi til að gefa hugmynd um
fjölbreytnina, þó að hér sé látið
staðar numið. S. G.