Þjóðviljinn - 21.06.1938, Blaðsíða 3

P JÖÐVILJINN
Þriðjudagurinn 21. júní 1938
Hve leogs á okraraaiðvaldion að haldast uppi að
féfietta leigjendur og efnalitla hðseigendur -
í shjðli Landsbankans og anðs síns?
Aipýðan heimtar opnon Veðdeildarianar
og aðierðirhínsopinberaíhíisnæðismðlina
þiðoviyiiui
Málgagn Kommúnistaflokks
Islands.
Ritstjóri: Einar Olgeirsson.
Ritstiórn: Hverfisgata 4, (3.
hæð). Sími 2270.
Afgreiðsla og auglj singaskrif-
stofa: Laugaveg 38. Simi 2184.
Kemur út alla daga nema
mánudaga.
Áskriftargjald á mánuði:
Reykjavík og nágrenni kr. 2,00.
Annarsstaðar á landinu kr. 1,25.
1 lausasölu 10 aura eintakiö.
Vikingsprent, Hverfisgötu 4,
Sími 2864.
20, júní 1937.
Fyrir ári síðan vöknuðu ís-
lenskir íhalds- og afturhalds-
seggir við vondan draum, — ef
þeim á annað borð varð svefn-
samt aðfaranótt 21. júní.
Prír kommúnistar kosnir á
þing. Pað var bæði ótrúlegt og
skelfilegt. Var ekki Jónas frá
Hriflu búinn að fullvissa allar
þær afturhaldssálir, sem á hans
orð trúa, um að kommúnistar
skyldu aldrei fá fulltrúa á Al-
þingi Islendinga. Sungu þau
ekki Reykjavíkurblöðin í kór
alla kosningabaráttuna. Var því
ekki slöngvað út um alt land
titrandi röddum í útvarpinu:
Kommúnistar hafa engan mögu
leika til að koma manni að!
En morguninn þann 21. júní
1937, varð alt þetta fólk að
beygja sig fyrir þeirri stað-
reynd, að Kommúnistaflokkur-
inn hefir unnið einn hinn glæsi-
legasta kosningasigur, er unn-
inn hefir verið á íslandi.
Afturhaldspostularnir skelfd-
ust, en alþýðan um land alt
fagnaði sigri.
Kosningasigur Kommúnista-
flokksins 20. júní 1937, hefir
valdið straumhvörfum í ís-
lenskri verkalýðshreyfingu, ogi
haft djúptæk áhrif á stjörnmála-
þróunina í landinu.
Með kosningasigrinum kom
að vísu ekkert nýtt fyrir þá,
sem starfa í flokknum eða hafa
aðstöðu til að fylgjast með við-
gangi hans. Fram að kosninga-
sigrinum liggur óslitin, erfið en
djörf sókn íslenskra kommún-
ista, á einu sviðinu eftir annað
höfðu kommúnistar sýnt hæfi-
leika sína til forustu og skipu-:
lagningar á samtökum til hags-
bóta og menningarauka fyrir
alþýðu.
En 20. júní fekst staðfesting
út á við á valdi flokksins og
fylgi hans, en hvorttveggja var
mjög vanmetið af andstæðing-
unum. Og þannig séð er það
réttlætanlegt að miða straum-
hvörfin í verklýðshreyfingunni
vi6 þenna sigur.
Kommúnistaflokkurinn gerði
að sjálfsögðu samfylkingar- og
þjóðfylkingarstefnu sína að að-
alatriði kosningabaráttunnar,
:gerði í rauninni þessa stefnu að
kosningamálinu. Og flokkurinn
sýndi að þessi stefna var ekki
neitt herbragð. Þrátt fyrir æð-
isgengna ofsókn Alþýðublaðs-
ins pg framsóknarblaðanna,
hugsuðu komniúnistar um það
fyrst ng fremst aö félla Breið-
Þjóðviljinn hefir undanfarið
rækilega afhjúpað það óþolandi
ástand, sem ríkir í húsnæðis-
málum Reykjavíkur, hvaðkjall-
araíbúðirnar snertir. En auk
hinna ólöglegu og bönnuðu
kjallaraíbúða er fjöldi íbúða,
sem einnig eru ófærir manna-
bústaðir og beinlínis heilsuspill-
andi. Gamlir hjallar svo hundr-
uðum skiftir eru jafn slæmir
kjallaraíbúðunum og auk þess
Igetur allssfaðar í útjöðrum bæj-
arins að líta skúra, sem menn
við fyrstu sýn myndu alls ekki
álíta mannabústaði, en sem heil-
ar fjölskyldur samt hafast við í.
Allsstaðar ríkir sama neyðin
í húsnæðismálunum. Og þessari
neyð er beinlínis haldið við af
því okraraauðvaldi, sem mestu
ræður um byggingamálin í
Reykjavík beint og óbeint.
Fjöldi húseigenda kann ó-
fagra sögu að segja af því að
lenda í klóm þess. Þegar ein-
fylkinguna og lagði svo fyrir
að flokksmenn hans kysu fram-
bjóðendur Framsóknar og Al-
þýðuflokksins, ' þar sem þeirl
voru í hættu. Allir, sem fylgst
hafa ttieð íslenskum sfjórnmál-
urn vita, að þessi afstaða
Kommúnistaflokksins gaf
vinstri flokkunum meiri hluta á
Alþingi.
En mest urðu þó áhrifin inn-
an verklýðshreyfingarinnar. —
Kommúnistaflokkurinn beitti
öllu því aukna áhrifavaldi, er
kosningasigurinn gaf ltonum, til
að efla einingarviðleitni verka-
lýðsins. Ósigur Alþýðuflokksins
í Reykjavík var fyrst og fremst
ósigur þeirra manna, er börð-
ust á móti einingarstefnunni. —
Eftir 20. júní vex þeirri stefnu
ört fylgi í Alþýðuflokknum og
þeir foringjar hans, er nánast
samband hafa við verkalýðinn
sjálfan, snúast ákveðið á sveif
með einingaröflunum.
Nú er svo komið að samein-
aður sósíalistiskur verkalýðs-
flokkur er ekki lengur orðið
fjarlægt takmark, heldur fram-
kvæmdaatriði í náinni framtíð.
Einingarvilji verkalýðsins er
orðinn það sterkur, að engin
fantatök, brigslmælgi eða fals-
bréf afturhaldsmanna innan
verklýðssamtakanna geta hindr-
að það, að einingin verði að
veruleika.
Það var stefna sóknar og ein-
ingar, sem sigraði í þingkosn-
ingunum í fyrra. Stefna sóknar
og einingar er að sigra í ís-
lenskum verkalýðssamtökum.
Meirihluti verkalýðssamtakanna
er einhuga um að taka upp
harðvítuga baráttu gegn íhaldi
og fasisma, og standa í farar-
broddi íslensku alþýðunnar í
frelsis- og hagsmunabaráttu
hennar.
hver maður úr verkamannastétt
eða millistétt hefir sæmilega
trygga atvinnu um nokkurt
skeið, langar hann venjulega
mjög til að byggja, til að losna
við hina dýru húsaleigu. Og
hann ræðst í það. En megin-
hluta fjárins er hann þarf, verð-
ur hann venjulega að taka að
láni. Og þau lán reynast dýr,
því oftast fær hann aðeins bráða
birgðalán, sem greiðast skulu er
veðdeildarbréfin hafa verið seld.
Og þegar hann ætlar að selja
veðdeildarbréfin, þá kemur sú
óþægilega staðreynd í ljós, að
þau eru ekki seljanleg með t. d.
25o/o afföllum. „Húseigandinn“,
sem telur sig svo, verður svo
að standa í skilum með alla
skatta og skyldur og allar rentur
og afborganir og geri hann það
ekki alt upp á dag, á hann á
hættu að alt verði af honum
tekið. Og margir eru þeir, sem
mist hafa alt sitt þannig, því
með afföllunum á veðdeildar-
bréfunum og öðrum ókjörum
á lánum og kaupum á efni, eru
renturnar venjulega komnar
langt fram úr 10%.
Hinir efnalitlu húseigendur
eru því ofurseldir okraravald-
inu, verða f raun og veru að
okrurum fyrir það gagnvart leig
jendunum, — rukkurum, sem
bera persónulega ábyrgð á inn-
heimtu allra skuldanna.
Leigendur íRvík, smærrihús-
eigendur og allur sá fjöldi
manna, sem dreymir um það
að reyna að byggja yfir sig og
sína, hafa því sameiginlega hags
muni um að brjóta vald okrar
anna á bak aftur og afmá ein-
okunarafstöðu þá, sem bygg-
ingaverslanirnar nú hafa.
Það, sem gera þarf til að
komast út úr því ófremdará-
ástandi, sem nú ríkir, er því
fyrst og fremst tvent:
1) það verður að opna veð
deild Landsbankans og byrja að
starírækja hana. Með því að
loka henni, er Landsbankinn
beinlínis að hjálpa okrurunum.
Opnun Veðdeildarinnar, það að
hún fari að kaupa veðdeildar-
bréfin sjálf, inyndi strax flýta
fyrir að brjóta versta okrið á
bak oftur og skapa heilbrigt
ástand í byggingarmálum ein-
staklingsframtaksins.
2. Hið opinbera — bær og
ríki — verður að hefjast handa
með byggingarstarfsemi, bær-
inn með því að byggja sjálfur
heilnæmar íbúðir fil að leigja
út ódýrt (einnig handa þeim,
er bærinn þarf að útvega hús-
næði), og ríkið með*því að
styrkja byggingarsjóði kaup-
staðanna með öllu er þeim ber
samkvæmt lögum um tóbaks-
einkasölu. (Þeir áttu að fá kr.
300,000 á ári, helminginn af
tekjum tóbakseinkasölunnar, erí
hafa ekki fengið það síðustu
7 árin) Hefjist hið opinbera
handa með byggingar, þá
minnka möguleikar okraranna,
af því að gróðinn á byggingum
lækkar þá sökum lækkandi húsa
leigu, og við það verður einn-
ig auðveldara fyrir einstaklinga,
sem ráðast vilja í að byggja.
að fá fé með sæmilegum kjör-
um. — Hvað mótbárurnar um
gjaldeyri til bygginga snertir,
þá ber þess að gæta. að tiltölu
lega auðvelt er að fá erlend
lán til bygginga.
Verkalýðurinn og millistétt
Reykjavíkur á að taka höndum
saman í húsnæðismálinu.
Far- oéí ffskimarsna
sambandið
Framh. af 2. síðu.
urskoðun siglingalaganna á Al-
Iþingi ,að í bátnsmannsstarfið á
botnvörpuskipum stærri en 250
tn. brutto, verði lögfestir menn
með stýrimannsprófi.
4. Tillögu um talstöðvar í
fiskibáta.
5. Endurskoðun siglingalag-
anna.
Kosnar voru milliþinganefnd-
ir til að athuga:
1. Lög um síldarverksmiðj-
ur ríkisins.
Ferðir í Fossvog og Sogamýri
héfjast í dag með sérstökum
vagni frá Strætisvögnum Rvík-
ur. Hefjast ferðir þessar kl.
12,30, og eru þær til hins mesta
hagræðis fyrir þá, sem búa í
úthverfum bæjarins. Sjá nán-
ar auglýsingu á öðrum stað hér
í blaðinu.
2. Möguleika fyrir blaðaút-
gáfu sjómanna.
3. Tillögur um dagskrárliði
útvarpsins varðandi sjómenn.
Ályktun var samþykt um að
skora á Alþingi og ríkisstjórn
að á næsta Alþingi verði sjó-
mönnum og útvegsmönnum
veittur styrkur til nýbygginga
á 100—150 rúmlesta fiskiskip-
um með Dieselvél og sé styrk-
urinn eigi minni en 25% af
kaupverði skipanna, enda séu
skipin búin þeim tækjum til
fiskiveiða að hægt sé að starf-
rækja þau alt árið. Ennfremur
að fiskiveiðasjóð íslands verði
séð fyrir nægilegu fé, svo að
hægt sé að lána alt að 60% af
kostnaðarverði slíkra skipa.
Jafnframt skorar þingið á Al-
þingi og ríkisstjórn, að veita
árlega innflutningslevfi á fiski-
skipum til landsins, að minsta
kosti sem svarar hnignun fiski-
flotans árlega og gæta þess að
þau skip, sem til landsins flytj-
ast, fullnægi eftirfarandi skil-
yrðum:
1. Að skipin séu það þénan-
leg að hægt sé að starfækja
þau mestan hluta ársins.
2. Að járnskip séu eigi eldri
í en 12 ára og furuskip séu eigi
eldri en 6 ára og eikarskip eigi
yfir 12 ára, enda fullnægji þau
kröfum þeim, er viðurkend
flokkunarfélög og skipaskoðun
ríkisins setja á hverjum tíma.
í skólamáli stéttarinnar var
samþykt tillaga um að beita sér
eindregið fyrir því, að hafist
verði handa um byggingu vænt-
anlegs sjómannaskóla hið allra
fyrsta og að honum verði val-
inn staður í Skólavörðuholtinu
eins og áður hafði verið sam-
þykt af hi.num einstöku síarfs-
greihum sjómanna.
Heimild Farmanna- og
Fiskimannasambands íslands.
Símastöðin.
Nú að undanförnu hefir ver-
ið unnið að stækkun bæjar—
símastöðvarinnar hér í Rvík.
Er verk þetta nú svo langt
komið, að farið er að bæta við
nýjum símum, en eins og kunn-
ugt er, hefir ekki verið hægt
að fá síma lengi að undanförnu.
Fer Air I Fossvog og Sogsmýri
hefjast í dag með sérstökum vagni og verða ferðirnar sem
hér segir:
Kl. 12,30, 2,30, 4,30, 6,30 og 8,30. Ekið um Hverfisgötu, Bar-
ónsstíg, Reykjanesbraut (Hafnarfjarðarveg), Fossvogsveg, Bú-
staðaveg að Skeiðvellinum. Frá Skeiðvelli. um Sogaveg, Grens-
ásveg, Suðurlandsbraut, Laugaveg að Lækjartorgi.
Ivl. 1,30, 3,30, 5,30, 7,30. Ekið um Hverfisgötu, Laúgaveg,
Suðurlandsbraut, Grensásveg, Sogaveg að Skeiðvelli.
Frá Skeiðvellinum, um Bústaðaveg, Fossvogsveg, Reykja-
nesbraut, Eiríksgötu, Barónsstíg, Laugaves að Lækjarlorgi.
Frá Skeiðvellinum á heila tímanum-
Athygli skal vakin á því, að Lögbergsvagninn gengur hér
eftir um Fossvog aðeins kl. 7, 8,30 f. h. og 11.30 e. h.
Áíh. Landsspítalavagninn gengur ekki lögskipaða helgidaga.
Strætisvagnar Reykjavíkur b.f.
Utbreiðiö Þjóðviljann
mm