Þjóðviljinn - 24.07.1938, Blaðsíða 2

Sunnudaginn 24. júlí 1938.
ÞJÓÐVILJINN
Fiskiveiðar Sovétríkjanna á
hraðfara þróunarbraut.
A síðusiu éraiugum hefur verið byggður
öflugur fiskveíðafloii.
Það var ekki beysinn, fisk-y
veiðafloti, sem rússneski verka-
lýðurinn tók við árið 1917.
Fleyturnar voru að vísu marg-
ar, en bæði smáar og vélalaus-
ar. Engir vélbátar, engir línu-
veiðarar, engir togarar. Aðeins
róðrarbátar og skútur með hin-
um frumstæðustu veiðarfærum.
Og 65 af hverju hundraði þess-
ara skipa stunduðu veiðar í
Kaspíahafinu, en hin fiskauðugu
mið annarsstaðar við strendur
landsins voru því nær ekkert
nýtt.
Það var fyrst þegar sjómenn-
irnir ásamt öðrum verkalýð,
tóku fiskveiðarnar í hinar
sterku hendur sínar, að alger
breyting varð hér á, einkum þó
hin síðari ár. Eftir því sem verk
lýðsríkinu óx ásmegin, fór það
að veita miklar fjárfúlgur til
fiskveiðanna. Frá 1928 til 1932,
eða á fyrstu 5-ár,a áætluninni,
lagði það 450 milj. rúbla í fisk-
veiðarnar, en á næstu 5 árum
þar á eftir, nær því helmingi
meira.
Nú eiga Sovétríkin meir en
100 nýtísku fogara og þúsund-
ir vélbáta. Ríkið hefir lagt sam-
vinnufélögum sjómanna fjöl-
margar vélbáta-stöðvar til af-
nota, sem ráða samtals yfir 1100
vélbátum.
Heill floti kæliskipa, fljótandi
niðursuðuverksmiðja og skipa
til að rannsaka fiskigöngur eru
nú í þjónustu fiskveiðanna.
Fimm stóreflis verksmiðjubákn
vinna úr fiskafurðum sam-
kvæmt nýjustu vísindalegum að
ferðum.
Hve langt tæknin á sviði fi.k-
veiðanna í Sovétríkjunum er
komin, sést einna best við aust-
urströndina. Þar sem fram
að byLingunni var einungis veitt
með hinum frumstæðustu nð-
ferðum, eru nú 41 niðursuðu-
verksmiðja, sem framleiða 150
miljónir dósa niðursocins fiskj-
ar. Þar eru ennfremur 900 skip
til fiskveiða, krabbsv iða < g
hvalveiða. Þar eru mörg land-
föst og fljótandi frystihús, lýs-
isbræðslur og 4 verksmiðjur,
sem eingöngu framleiða niður-
suðudósir. — Þessu líkt er á-
standið í öðrum fiskveiðahéruð
um Sovétríkajnna.
Þessi mikla tækni, sem ekki
er lengur handleikin af útþrælk-
uðum, ófaglærðum fiskimönn-
um, heldur af faglærðum sjó-
mönnum og verkamönnum, hef-
ir ekki aðeins gert það unt, að
auka fiskaflann á síðustu 5 ár-
um nærfellt 500 þúsund smál.,
heldur og einnig að auka gæði
framleiðslunnar að verulegum
mun.
Síðan 1929, á fyrsta ári fyrstu
5-ára áætlunarinnar, fjölgar
vörutegundum stöðugt í fisk-
iðnaðinum. Niðursuða og fryst-
ing fiskjar hefir þrefaldast og
framleiðsla á reyktum fiski 23-
faldast. Eftirspurn almennings
eftir bestu ag dýrustu tegund-
unum eykst án afláts, og þess
vegna verður hluti hinra bestu
og lostætustu tegunda í heild-
arframleiðslunni stærri og
stærri með hverju ár'.
Til frekari örfun.'.r þessari
þessari framleiðslu eru nú reist
ný atvinnufyrirtæki fyrir fram-
Ieiðslu hinna bestu fiskvöruteg-
unda. Við fjögur stór kælihús
við Kaspéahafið, Aecv-hafið og
Aralvatnið er verið að koma
upp verksmiðjum, sem útbúa
beinlausan fisk. Á þessu
ári verða 3 nýjar fljótandi fisk-
vöruverksmiðjur teknar í not-
kun. Við Moskva er verið að
reisa fiskvöruverksmiðju, sem
á að framleiða 80 tonn af lost-
ætum fiskvörum á dag.
Alveg sérstaka þýðingu fyrir
eflingu fiskveiðanna hefir Stak-
hanaoff-hreyfingin haft. Hún er
einkum útbreidd á togaraflotan-
um og hefir gefið ágætis ár-
angra. Árið 1932 var meðalveiði
hvers togara 1200 tonn á ári;
en eftir að áhöfnin á stakhanoff
togaranum „Kiroff" hafði tekið
frumkvæðið að sósílistiskri sam
kepni milli togaranna, fór afli
þeirra hraðvaxandi, og á yfir-
standandi ári hafa togarasjó-
mennirnir sett sér sem mark að
afla 3330 tonn að meðaltali á
hvern togara.
Fiskveiðar Sovétríkjanna hafa
á síðari árum þróast á strang-
asta vísindalegum grundvelli.
Tugir vísindastöðva, stofnana
og rannsóknarstöðva starfa í
þágu fiskveiðanna á öllum höf-
um. Rannsóknarstofnun ríkisins
fyrir fiskveiðar og haffræði,<
sem stjórnar öllum þessum
stöðvum og tilraunastofnunum,
hefir 16 milj. rúbla til umráða
á fjárhagsáætlun sinnli í ár.
Rannsóknir Sovétríkjanna á'
djúpum höfum, neðansjávar-
rannasóknir með hjálp kafara,
„Biostatistik" o.s.frv. hafa gert
vísindamönnunum það unt, að
segja nákvæmlega fyrir fiski-
göngur. Fullkomnar útvarps-
stöðvar hjálpa fiskiflotanum að
uppgötva göngur síldar og ann-
ara fisktegunda.
Auknar fiskveiðar hafa aukið
velmegun sjómannanna í Scvét-
ríkjunum. Á norðurströnd Kas-
píahafsins eru 10 samvinnufél.
sjómanna, sem höfðu hver uni
sig meir en 1 milj. rúblna í
tekjur síðastliðið ár. Á yfirsíand
andi ári hefir síldveiðin í Scv-
étríkjunum verið með allra
mesta móti, og mun það haía
mikla hækkun á tekjum sjó-
mannanna í för með sér.
Bráðlega hefst haustvertíðin
í Kaspíahafinu, Barentshafinu
og öðrum fiskveiðastöðvum.
AUsstaðar er starfað ákaft að
viðgerðum skipanna og að því'
að hafa alla tækíni í ólastanlegu
ástandi, er vertíðin hefst. Um-
Frá fiskiflotanum í Svartahafi.
Friðrik Guðmundsson frá Gríms-
s ö u n á ! j ) lu n 1 j s" a á Ski ) a
lóni á Melrakkasléttu og fluttist
þaðan iil Anreríku árið 1905, þá 42
ára gamall. Hann misti sjónina og
var 'mörg. ár blindur, og á þeim ár-
um samdi hann „Æfiminningar‘“
sínar, sem komu jit í Lögbergi og
síðar sérprentaðar. Friðrik hefir
verið bráðgáfaður maður og er
margt spaklega sagt í bók hans og
frásögnin víða mjög skemtileg og
smellin. Hér fer á éftir smásaga,
er hann segir m. a. af dvöl sinni í
Reykjavík. — Guðmundur Magnús-
son prentari (Jón Trausti), sem ætt-
aður var úr N.-Þing., var leiðsögu-
maður Friðriks um bæinn og sýndi
honum pað, sem markverðast var,
og hefir þá margt borið á góma.
„Við höfðum farið fram hjá húsi
eins af embættismönnum landsins.
I sambandi við það sagði Guðmund-
ur Magnússon mér þessa skrýtlu:
Embættismaður hafði á rnörgum ár
um drukkið meira en góðu hófi
gengdi og var tímum saman orðinn
eins og skynlaus skepna, en mundi
1 það þó altaf að hann væri höfð-
ingi. Einu sinni sem oftar kom hann
pöddufullur heim að þessu húsi
sínu, en vissi nú þá ekki vei hvaða
erindi hann átti. Hann var sar.nfærð
um að þetta var rétta húsið, og þó-
hann í s'vipinn myndi r.ú ekki trind-
ið, þá hlaut það að vera citthvað
í sambandi við húsbóndann. Hann
hefði ekkert saman við smáme.nni
að sælda og þetta lagaðist af sjálfu
sér, þegar hann sæi húsbóndann,,
og það var því sjálfsagt að banka
á dyrnar, svo var þá enginn annar
vandinn en að vera í réttum stell-
ingum sem embættismaður. Stúlka
kom til dyranna og henni sagði
hann teinréttur að segja húsbónd-
anum, að hann vildi finna hann..
Aumingja stúlkan glápti alveg ráða-
laus á hann. „Ætlið þér ekki að'
gegna, svínið yðar?“ sagði hann.
„Nú, eruð þér ekki að nafninu hús-
bóndi hér ennþá?‘“ sagði þá stúlk-
an. Embættismaðurinn lækkaði dá-
lítið í lofti. Þetta gat verið um-
þugsunarefni, en stúlkan fór frá
honurn. Nú kom það sér vel að vera
háskólagenginn. Embættismaðurinm
hugsaði lengi og gagnlega, þangað
til hann bankaði aftur. Stúlkan leit
fram á ganginn. „Viljið þér gera
svo vel — ungfrú, að sýna mér:
hvar ég er vanur að sitja?“ -
fang þessara viðgeröa má að
nokkru marka á því, að ríkið
hefir veitt 25 milj. rúblna til
þeirra. Og það leikur enginn
efi á því, að sjómenn Sovétríkj-
anna muni með sæmd uppfylla
þá stóru áætlun um fiskveidar,
sem ákveðin hefir verið fyrir
þetta ár.
{ nágrannalöndum vorum, og
þó einkum í Danmörku, eru
hjólreiðar mjög iðkaðar. í
Kaupmannahöfn-eru t. d. reið-
reiðhjól afar almenn farartæki.
Á efri myndinni sjást danskir
hjólreiðamenn í kappaksiri. Á
neðri myndinni eru slúlkur í
hjólreiðatúr.