Þjóðviljinn - 14.08.1938, Blaðsíða 3

ÞJ6Ð VILJINN
Sunnudaginn 14. ágúst 1938.
Ipiðfrinuimi
Hitaveitan, ihaldlð og
alþýðan i Reykjavik.
Boir$arsfíórínn komínn hcím — fánlaus. — En alþýð^
an krcfsí þcss, að kosníngalofordín vcrðí haldín o$
hifarcifunní hrundíd í framkvæmd híd fyrsfa.
M&lgagn ÉT.ommúnistaflokk8
lElandf.
Ritstjórl: Einar Olgeirsson.
Ritstjórn: Hverffsgata 4, (3.
hæð). Símf 2270.
Afgreiðsla og auglýsíugaskrif-
stofa: Laugaveg 38. Simi 2184.
Keniur öt alla daga nema
mánudí> ia.
Aaki iftargjald á mánuði:
, Reykjai ík og nágrenni kr. 2,00.
Annarss Laðar á landinu kr. 1,25.
1 iausatölu J0 aura eintakiö.
Víkíngsprent, Hverfisgötu 4,
Sími 2864.
Onsiur afncífun -
MorgunhlaðsinSf.
Morgunblaðið reynir enn í
giær að bera í bætifláka fyrir
Sjáifstæðisflokkinn vegna ræðu
þeirrar, er síra Knútur Arn-
grímsson flutti á Eiði. Afneit-
ar blaðið Knúti í annað sinn..
og segir ,að Morgunblaðið hafi
við hina fyrri afneitun,, lýst af-
stöðu Sjálfstæðisflokksins svo
skýrt, að þess gerist ekki frek-
ar þörf“. Að því búnu reynir
svo Morgunblaðið að skella öll-
um klækjunum yfir á bak verzl-
unarmannastéttarinnar semi
heildar, alveg á sama hátt og
í fyrri afneituninni.
Það er að vísu satt, að Mbl.
lýsti því yíir, að Sjálfstæðís-
flokkurinn bæri enga ábyrgðj á
ræðu Knúts. Marín hefði' talaðj
á eigin ábyrgð á samkomu.
verzlunarmanna. Þetta eru ó-
sannindi hjá Mbl. Annað blað
Sjálfstæðisflokksins, Vísir, birti
grein þessa, og hefir varið
Knút og málstað hans með oddi
og egg. Vilji Sjálfstæðisflokk-
urinn afneita allri hlufdeild í
ræðu Knúts, skoðunum hans og,
kenningum, verður hann líka að
aíneita Vísi og skrifum lians
um málið. Það er jafn þýðing-
arlaust fyrir Morgunblaðið að
varpa skuldinni á verzlunar-
mannastéttina. Sjálfstæðisfélög-
ín í Reykjavík og Hafnarfirði,
4 eða 5 að tölu, boðuðu til
móts þessa ásamt verzlunar-
mannafélagi íha-ldsins. Sjá allir
glöggt,að það var Sjálfstæðis-
flokkurinn ,sem réði hér öllu.
Síðan umræður hófust um mál
þetta, hefir Morgunblaðið reynt
að telja mönnum trú um, að
Sjálfstæðisflokkurinn hafi átt
þann þátt einan í móti þessu,
að lána staðinn. Það mætti vel
benda ritstjórum Morgunblaðs-
ins á að lesa það, sem stóð í
Morgunblaðinu um þetta mál
dagana fyrir mófið. Þá var ekki
reynt að draga neina fjöður yfir
þátttöku Sjálfstæðisflokksins í
samkomunni á Eiði. Að Knútur
Arngrímsson hafi talað þarna á
eigin ábyrgð, er jafnmikil fjar-
stæða. Samkoma þessi var ein
af mörgum pólitískum samkom-
um Sjálfstæðisflokksins á þess-
Um stað, þar sem leiðandi menn
flokksins cru látnir túlka'skoðan
irhans.Hitt skiptir eng'u íþessu
sambandi, þo að skoðanir Knúts
eigi næsta lítinn hljómgrunn
1 Eftir meír en tveggja mán-
aða útivist er nú borgarstjórinn
kominn aftur heim úr sinni lán-
leysisför. Öll framkoma íhalds-
4ns í hitaveitumálinu hefir ver-
ið slík, að með fádæmum er.
Fyrir síðustu bæjarstjórnarkosn
ingar var því lýst yfir, að lánið
væri fengið í Engl., en því að-
eins mundi örugt um fram-
kvæmd hitaveitunnar, að íhald-
ið færi áfram með völdin í bæn-
um. Skömmu eftir að íhaldið
hefir unnið bæjarstjórnarkosn-
arnar, mestmegnis á þessum
blekkingum sínum, tekur að
kvisast, að ekkert lán sé fengið.
Laumast þá borgarstjórinn til
útlanda. Þegar heim kom neydd
ist hann til að viðurkenna opin-
berlega, ' að fyrri yfirlýsingar
hans um fengið lán’ í Englandi
hefðu verið blekkingar einar,
en nú hefði hann fengið ádrátt
um lán í Svíþjóð. Svo kemur
síðasta utanför borgarstjóra,
sem ætti að verða inngangurinn
að pólitískri útför íhaldsins í
þessum bæ. Þessi utanför stóð
meðal þess fjöida, er fylgir Sjálf
stæðisflokknum. Það er aðeins
hluti forustu flokksins sem er
sama sinnis og þessi erindreki
þýsku nasistanna. Það þýðir
heldur ekki neitt fyrir Sjálfstæð-
isflokkinn að telja mönnum trú
um, að hann hafi ekki vitað um
hvað Knútur mundi gera að um-
talsefni. Maðurinn er of þektur
til þess að slíkt fái staðist og
að nokkur trúi því.
Það er virðingarverð tilraun
hjá Morgunblaðinu, að hreinsa
flokk sinn af mönnum, sem
starfa í anda og stefnu Knúts
Arngrímssonar. En á meðanVís
ir birtir skrif hans athugasemda
laust og ver málstað hans, sem
sinn eigin, er það þýðingarlaust.
Vilji Mgbl. í alvöru hreinsa nas-
istaorðið af Sjálfstæðisflokkn-
um, þýðir ekkert fyrir það að
neita staðreyndum og slá höfð-
inu við steininn. Það verður að
beita áhrifum sínum á ráða-
menn flokksíns, svo að Vísir
rífi ekki niður það sem Morgun
blaðið reynir að byggja.
Knútur Arngrímsson er í Sjálf
stæðisflokknum, flytur naz-
istaáróður sinn, sem sjálfstæðis-
maður og talar til sjálfstæðis-
manna. Ræðan er hvöt til þeirra
um að leggja niður baráttu á
lýðræðisgrundvelli ’og skipa of-
beldinu á bekk þess, og að lok-
um er ræðan birt sem heild í
málgagni Sjálfstæðisflokksins.
Afneitanir Morgunblaðsins
koma að engu haldi. Það er
Sjálfstæðisflokksins sem heild
að svara því játandi eða neit-
andi, hvort liarm ætli að berjast
í framtíðinni á grundvelli nas-
ismans eða ekki.
miklu lengst, varð dýrust og
háðulegust. Hinn ,,glæsilega“
árangur má lesa út ur yfir-
lýsingu borgarstjóra, sem birt-
ist héjr í blaðinuí. í gær. Ekkert
lán, ekkert annað að gera „en
fylgjast með, hvenær væntia
megi fullnægjandi árangurs af
lánsumleitunum erlendis tilhita-
veitunnar“. En það er ekki að-
eins, að borgarstjóranum hafi
ekki tekist að fá lán, heldur
hefir hann stórkostlega skemt
fyrir lántrausti lands og bæjar.
Meðati sænskir gyðinga-auð
menn voru að aihuga um lán-
veitingu til hitaveitunnar, bregð-
ur Pétur sér til Þýzkalands og
situr þar á opinberum nasista-
samkomum — og mega allir
skilja hversu mikil stoð láns-
trausti voru með lýðræðisþjóð-
unum er í slíku athæfi. Hita-
veitumálið hefir í höndum {-
haldsins orðið að pólitísku áróð
ursmáli, tæki til atkvæðaveiða,
loforði, sem engin alvara stóð
á bak við og átti að svíkja jafn-
skjótt og það hafði gert sitt
gagn. Mér hefir stundum verið
að detta í hug, að eiginlega
hefðum við atvinnulausu verka-
mennirnir átt að fjölmenna nið-
ur á hafnarbakkann og taka á
móti Pétri á viðeigandi hátt.
rlkfsbúskap
Ríkisútgjöld pýskalands, sem
námu 9,7 milljörðum marka
1933—1934, námu 25 milljörð-
um marka 1937—1938. Lang-
mestur hluti þessarar fjárhæðar
fer í vígbúnað.
Ríkisskuldir Þýskalands voru
9,5 milljarðar marka 1933, en
voru komnar upp í 38 milljarða
árið 1938. Skattar hafa hækkað
í Þýskalandi um 80°/o síðanl 933
Beinir skattar af vinnulaunum
uxu á sama tíma um 222»/0 og
óbeinir skattar af nauðsynja-
vörum almennings hækkuðu um
160 o/o.
Laun þýskra verkamanna hafa
verið lækkuð um 30o/0, síðan
Hitler komst til valda, en vinnu-
dagurinn hefir lengzt um 16o/0.
Verð helstu lífsnauðsynja hefir
stigið um 24,2o/o! Jafnvel skýrsl-
ur sjálfra fasistanna viðurkenna, |
að heilsufari og heilbrigði fari
stórhrakandi meðal þýska verka
lýðsins.
Aftur á móti vaxa tekjur
vopnaframleiðenda og stórauð-
kýfinga. Krupp-hringurinn skil-
aði árið 1937 27 milljónum
’marka í hreinan ágóða.
Þakka honum meðferðina — og
efndirnar.
Hitaveitan er ókomin — reyk-
skýið heldur áfram að svífa yf-
ir bænum — verkamennirnir,
sem lofað var vinnu við hita-
veituna, ganga um atvinnulaus-
ir og örvænta um afkomu sína
— en loforða-svikararnir og
braskararnir lifa hátt og græða
— og búa sig undir að finna út
ný loforð til að gefa — og
svíkja.
En framkvæmd hitaveilunnar
er sama nauðsynjamáliðj hversu
sem íhaldið reynir að misnota
sér áhuga fólks fyrir þessu þjóð
þrifa-fyrirtæki. Hitaveitan er
menningarlegt, heilbrigðislegt
og þjóðhagslegt framfaramál
bæjarfélagsins og bæjarbúa. Og
síðast en ekki síst er fram-
kvæmd hitaveitunnar stórkost-
leg atvinnubót fyrir alþýðuna
á þessum vandræðatímum. Þess
vegna verður dómur hennaryf-
ir meðferð íhnldsins á þessU
máli þungur og miskunnarlaus
Þessvegna er krafa hennar sú,
að aliir sem vilja framgang
þessa máls vinni að því með
almannaheill fyrir augum, án
allrar tillitssemi um hagsmuni
einhverra pólitískra klíkna —
og að allt verði til þess gert,að
verkið geti hafist sem fyrst.
Þjóúverja
Framh. af 1. síðu.
4,000 tunnur af matjessíld. —
Veiði reknetabátanna var 1,862
tunnur. — Veiðiveður hefir ver-
ið sæmilegt, 3—4 vindstig á
norðvestan og þokusúld.
Veiðin hefir þó verið heldur
tregari, enda er fjöldi skipa inni
á höfnum með síld. Veiðisvæð-
ið er óbreytt. — Frá Qrímsey
og Málmey hefir ekki sést síld
í dag.
í Sauðárkróki voru í gær
matjessaltaðar 430 tunnur síld-
ar. — Fiskaíli er góður í Skaga
firði.
Síldarverksmiðjan í Seyðis-
firði hefir nú alls veitt viðtöku
um 7,000 málum af síld. — í
þessari 'viku hafa tvö skip lagt
afla sinn þar á Iand, Eklyptika
10. þ. m. 1,160 mál, og í dag
Atlantsfarið um 1,400 mál.
í Djúpuvík hefir afarmikil síld
verið sett á land undanfarið.
Verksmiðjan þar hefir nú alls
tekið við um 95,000 málum, og
um 6,000 tunnur hafa verið
saltaðar. — Togararnir komu
-/yuqtöbímsr
(m
Veslinga Nýja Db/. ritstjóriim á
i ströngg ad stri’&a vicí að hreinpvó
Fmmsóknarflokkinn af allri róttceknt
og, samneyti viö kómmumsta. Gegn
hinuni sviuir&ilegu ásökunum íhalds
ins um petta atrioi, skrifar hann
{ieiðaw í biáði sitf í gœr. Efnið er
eitthvað á pessa leið: Ykknr ferst
íhaldsmönimm! Þið, sem vomð) nœrri
lentir í samfylkingu við kommún-
ista í einum litlum hreppsnefndar-
kosninguin austur á Héraði — og
svo komuð píð ekki einu sinni að
manni, heldur létuð 'kommúnistann
siá ykkur út.‘‘ Þetta síðasta atriði
virðist fá mest á aumingfa ritstjór-
ann. Að íhaldsmaðurinn skyldi falla,
hvilikt harmsefni! Manni verður oft
á að fam að\ hugsa um fyrir hvers-
kyns fólk Nýja dagbiaðið eiginlega
só skrifað. Vaiia getur ritstjórinn
verið að skrifa petta fyrir almenna
fglgjendur Framsóknarflokksins. —
Það er eins og honum finnist meira
um vert, að haida flokkruim sinum
dálítið til i augiiin ihaldsins.
**
Ný tíombugrein birtist í Alpýðu-
jjlaðinu í g.cvr um uthnför Einars Ol-
geirssonar, sem eftir pess sögn er
farinn til Moskva að sœkja línuna.
Við vissum að okkar frcegu bombu-
kastamr mundu ekki láta petta fœri
ganga sér úr greipum — en hinsveg-
ar er rétt að lofa peim að óskapast
dálitið og „msa út‘‘ cíður en peir
eru leiddir í allan sannleika. Að
pessu sinni var för Einars ekki heit-
ið nema til Norðurlandanna, par
sem peir Stauning, Per Hanson og
Nygarýsvold ráða ríkjum.
En pað er máske sama upp á
linuna. Ekki fór Stefán Jóhann
lengm í fyrravetur og hafa menn
pó fyrfr satt, að hann kœmi heim
með nýja „liim‘‘ og ýmislegt annað.
með fullfermi eftir 12—20 tíma
útivist. — Síldin hefir aðallega
veiðst við Vatnsnes og Skaga.
Bræðsla gengur afarvel, cn þó
eru þrær verksmiðjunnar orðn-
ar fullar. — Á Eyri við Ingólfs-
fjörð voru í nótt saltaðar 200
tunnur síldar.
I Húsavík berst óvenjumikill
afli á land þessa dagana. Róðr-
arbátar og trillur tvíhlaða á
dag. Einn vélbátur kom fjór-
um sinnum fullhlaðinn af s'ld
fyrra sólarhring. — í Húsavík
hafa nú verið saltaðar 500 in.
síldar.
Á soltunarstöð Kaupfél. Ey-
firðinga á Akureyri höfðu í dag
alls 1,204 tunnur síldar verið
saltaðar og sérverkaðar. Á sölt-
unarstöð Verkalýðsfélags Akur-
eyrar höfðu verið matjessaltað-
ar 1,636 tunnur, og á söílunar-
stöð Guðmundar Péturssonar á
Jötunheimum höfðu 800 tunnur
verið matjessaílaðar.
I Húnaflóa hefir verið mikil
síld undanfarið. — Frá Skagr
strönd hefir síld sést vaða mik-
ið, og hafa skip fyllt sig á ör-
skömmum tíma, bæði við Vatns
nes og austur undir Blönduósi
og Skagaströnd.
FÚ í gærkvöldi.
Nokkrar tolar um