Þjóðviljinn - 25.08.1938, Page 3

ÞJOÐVILJINN
Fimiudagurinn 25. ágúst 1038
þióoyiuiNN
1-200 manns eru at-
Málgagn Knmmúnistaflokks
Islands.
Ritstjóri: Einar Olgeirsson.
Ritstjórn: Hverfisgata 4, (3.
hæð). Sími 2270.
Afgreiðsla og auglýsingaskrif-
stofa: Laugaveg 38. Sími 2184.
Kemur út alla daga nema
mðnudPia.
Aski Iftargjald ð mðnuði:
Reykja\ík og nðgrenni kr. 2,00.
Annarsstaðar á landinu kr. l,2ö.
vinnulausir nú í
Hafnarfirði.
Skynsamlegasta lausnín er að hefja að
nýju vínnu víð Snðurlandsbrautina.
1 lausasölu 10 aura eintakiö.
Víkingsprent, Hverfisgötu 4,
Simi 2804.
Kosníngamair á
Norðfirðí og sam-
eíningarmálím
Forsaga þeirra kosninga, er
fram fara á Norðfirði 12. sept.
n.k. er þegar kunn öllum al-
menningi. Þar var samfylking
við síðustu bæjarstjórnarkosn-
ingar — verkalýðurinn vann
glæsilegan sigur, hafði samið
sér ákveðna starfsáætlun — og
hugðist að notfæra sér sigur-
inn til að bæta kjör sín ogvinna
að atvinnulegri og menning-
arlegri viðreisn bæjarfélagsins.
En svo komu svikin. ^Skjald-
byrgingar rufu aíla gerða samn-
inga— grófu upp átyllu til nýrrá
kosninga og hyggjast nú með
aðstoð norðfirska afturhaldsins
fyrirbj'ggja það, að fulltrúar
verkalýðsins verði í meirihluta ;
bæjarstjórn. Þetta eru svo al- j
ment kunnar staðreyndir, að |
hin „hógværu“ og „prúðu“ >
skrif þeirra Odds skólastjóraog j
Jónasar megna hér engu um
að þoka. Hitt er eðlííegt, að
þeim þyki nokkuð súrt í broti,
hve einbeitt og skynsamlega al- ‘
þýða Norðfjarðar hefir tekið á
þessum málum, hvernig listi
sameiningarmanna og kommún- .
ista hefir dregið til sín bestu !
mennina — og jafnvel menn ,
sem standa utan pólitískra
flokka. Norðfirska alþýðan virð-
ist alráðin í því að veita þessum
lista sem öflugast brautargengf
Það er þó líklega misráðið hjá
Jónasi ,að fara að prédika opin-
berlega sinn eigin „launamór-
al“ um stöður ,greiða og póli-
tíska sannfæringu — þó að
svona hafi tiltekist. Það erlíka
ólíklegt, að norðfirska alþýðan
sé sérstaklega hrifin af þeim
boðskap hans.
En þessar norðfirsku kosri-
ingar eru ekki neinar venjuleg-
ar kosningar, þar sem um það
er barist, liver fará skuli með
völdin í bæjarfélaginu. Þær
eru jafnframt annað og miklu
meira. Það. sem gerst hefir ef
í stuttu máli þetta: Afílurhald-
ið í landinu og Skjaldbyrgingar
hafa skorið uppherörgegn sam-
einingu alþýðunnar. Aflurhaldið
íslenska skilur fyllilega, hver
hætta því er búin, ef verklýðs- •
flokkarnir ná að sameinast, ef
verkalýðurinn fylkir sér um einn
markvísan sósílistiskan flokk.
Það kostar því öllu til að koma ,
Atvinnuleysið í Hafnarfirði
er nú með mesta móti ,iniðað
við það sem það er va;nt að
vera á þessum tíma. Nokkru
eftir að hætt var lagningu Suð-
urlandsbrautar fengu 40—50
manns vinnu við skurðgröft í
Kópavogi/ Nú er því verki fyr-
ir nokkru lokið, og engin vinna
framkvæmd, nema fiskþurkun,
sem nú er að verða lokið. Mega
því flestir þeir verkamenn, sem
nú eru heima í bænum teljast
atvinnulausir.
Best sést hve atvinnuleysið
er tiltölulega mikið, með því
að bera það saman við Reykja-
vík.
Miðað við íbúatölu er varlega
áætlað, að það svari til þess að
1000 atvinnuleysingjar væru nú
í Reykjavík.
Það liggur í augum uppi, að
eitthvað verður að gera tilþess
að ráða einhverja bót á ,atvinnu-
leysinu. Skynsamlegasta og
besta lausnin er að ríkisstjórn-
in leggi fram aukaframlag til
Suðurlandsbrautar.
I sumar var þegar unnið fyr-
ir öllu því framlagi ,sem áætl-
að hefir verið í fjárlögum, en
síðan byrjað var á lagningu veg
arins, liefir alfaf verið unnið fyr
ir allmikið fé umfram áætlun,
og nú er engin skynsámleg á-
stæða fyrir því að Ieggja ekki
í veg fyrir það, og þeir Skjald-
byrgingar reka dyggilega er-
indi þess| í þeim efnum.
Það tókst að hindra að sam-
eining verkalýðsflokkanna kæm-
ist á í ifyrra haust og á s.l. vetri.
En málið er þar með ekki tek-
ið af dagskrá. Óskir alþýðunn-
ar um sameiningu verða æ á-
kveðnari — og í Ifaust kemur
þetta mál til meðferðar að nýju.
Kosningarnar á Norðfirði eru
leinn liðurinn í sameiningarbar-
áttu hins vinnandi fólks — mæli-
kvarði þess liversu einarðurog
víðtækur sameiningarvilji þess
er. Þær eru forleikur að þeim
atburðum ,sem gerast munu í
haust. Hvert atkvæði, sem
Skjaldborgin fær, er í raun og
veru greitt með áframhaldandi
klofningi verkalýðshreyfingar-
innar. Aukið fylgi sameiningar-
listans táknar ekki aðeins sigur
í þessum kosningum, heldur
jafnframt spor í áttina til al-
gerðrar sameiningar íslenska
verkalýðsins.
Það er þessvegna von, að
Skjaldbyrgingar ærist, er þeir
sjá hversu iiorfir um fylgi
þeirra austur þar — og er þess
þó að vænta, að þeir fái enn
;þá áþreifanlegri „lexíu“ í þess-
um efnum að kosningum lokn-
um.
fram til vegarins a. m. k. jafn
mikið fé og unnið hefir verið
fyrir undanfarandi sumur.
I Krýsuvík er feikna mikið
landflæmi, sem biður ræktunar
og óhemju hveraorka, sem
hægt er að virkja og nota til
ræktunar og margskonar fram-
kvæmda.
Þegar vegurinn er kominn svo
langt, opnast þar næg verkefni
fyrir fjölda vinnufúsra handa,
sem nú verða að gera sér að
góðu iðjuleysi og allsleysi nið'ri
í Hafnarfirði.
Þarna bíða næg, nauðsynleg
verkefni úrlausnar. Niðri íHafn-
arfirði ganga menn atvinnulaus-
ir í tuga og hundraða tali. í
því ástandi er ekkert vit. Krafa
Hafnfirðinga er því:
Aukið framlag til Suðurlands-
brautar, vinna sé hafin þar
næstu daga.
Ríkisstjðrn og bæjarstjórn láti
fara fram rannsókn á orku og
virkjunarskilyrðum hveranna í
Krýsuvík.
Gagnfræðaskól^
ínn I Rcyfcjavíb,
Þjóðviljanum hefir nýlega
borist „Skýrsla Gagnfræðaskól-
:ans í \Reykajvík“ fyrir skóláárið
1937—38.
Á skólaárinu nutu 235 nem-
endur kennslu í skólanum, og
auk þess tóku nokkrir nemend-
>pr þátt í námskeiði í íslensku,
stærðfræði, eðlisfræði og jarð-
fræði fil undirbúnings nndil
gagnfræðapróf Menntaskólans.
Fastir kennarar skól^ns voru
auk skólastjóra Ingimars Jóns-
sonar, Árni Guðnason, skipað-
ur af ríkisstjórninni og Svein-
björn Sigurjónsson og Friðrik
Ásmundsson Brekkan ráðnir af
skólanefnd. Ennfremur kenndu
þessir stundakennarar: Einar
Magnússon, Sigurkarl Stefáns-
son og Jóh. Áskellsson mennta-
skólakennari, Björn Björnsson
teiknikennari og Vignir Andrés-
son leikfimikennari. Auk þess
kenndu ýmsir nokkrar stundir á
viku.
Námsgreinar voru 17 og tala
kennslustunda á viku hverri279.
Húsnæði hafði skólinn hið
sama og á undanförnu ári. Varð
að tvísetja í allar kennslustof-
urnar og var þó þröngt um of
í sumum þeirra. Einnig varð
að vísa mörgum nemendum frá
skólavlst sökum þrengsla.
í byggingarmálum skólans
hefir hinsvegar ekkert gerst
annað en það, að uppdrættir eru
tilbúnir.
Finnbogi Rútur, eins og Strobl sér hann.
.Samtíðarmenn i spéspegli'
Teikniaiar Síetáns Strobl komnar út.
j Eins og menn muna, kom
< hingað í vor ungverskur skop-
myndateiknari, Stefan Strobl að
nafni, og hefir hann dvalið und-
anfarin ár í Svíþjóð. Strobl hef-
i ir ferðast víða um lönd, og
! teiknað hinn mesta fjölda skop-
mynda. Nú sem stendur erhann
i horfinn frá því starfi að mestu
leyti og vinnur að sálfræðileg-
um rannsóknum í Stokkhólmi.
Þegar Strobl kom hingað til
lands, fór hann strax að teikna
ýmsa af kunnari mönnnm bæj-
arins eftir því, sem hann átti
kost á. Síðar efndi hann lilsýn-
ingar á myndunum og var
aðsóknin svo mikil, að fá eða
engin dæmi munu vera til slíks,
enda átti hver sá er sýninguna
sótti kost á að eignast mynd af
sjálfum sér „eins og hann var
í raun og veru“. Og hverskyldi
það vera, sem ekki langar til
þess að eignast einu sinni mynd
af sínum kæru andlitsdráttum
eins og þeir eru þegar öllum
sparisvip hefir verið svift til
hliðar.
Nú eru 60 þessara mynda
komnar út í bók, sem ísafoldar-
prentsmiðja sendi á bókamark-
Jiðinn í fyrradag. Eru þetta allt
myndir þjóðkunnra skörunga á
einhverju sviði. Þar getur að
líta alþingismenn og aðra stjórn
málagarpa, listamenn, lækna,
rithöfunda ,kennimenn og hóp
af framkvæmdastjórum.
Flestar eru myndir þessar
mjög' góðar og sumar mega
heiía afbragð. Þegar innlendir
skopmyndateiknarar gera skop-
mynd af éinhverjum máttar-
stólpa þjóðfélagsins, hafa beir
hliðsjón af almenningsálitinu.
Hverjum hinna nafnkendari
manna er eignað sitt ákveðna
skapferli og sínir varanlegu eig-
inleikar. Ekkert af þessu gat
Strobl stuðst við, sökum ókunn-
ugleika. Hann varð að treysta á
u<jlríMní)&f
7
Númsför Finns Jcnssonar til framd
pjóöa okkar ,viroist pegar hafa bor-
id nokkurn árangur — og eru peir
Riítur og Pórarinn byrjadir ad vinna
úr hinum djiipsœju athugunum hans.
Pórarni pykir pó nokkud bresta
enn á um lœrdóm Finns og hefir
tekid hann til framhaldsnáms, tii ad
sýna honum fram á, aö) Skjaldborgin
verdi lika opinberleega aö sverja
af sér alt paö, sem kent er viö, só-
salisma, ef hún hugsi sér til sam-
starfs viö Framsókn. Hinsvegar hef-
ir Rútur komist aö peirri niöurstööu
aö samvinnulipurö norska bcenda-
flokksins viö verkamannaflokkinn
p-ir í landi beri vott „um skynsam-
lega Pjóömálagrpind“, (Mjö'f/ skyn-
samlega myndaö oröt!) og berl
Fmmsókn aö lcera af pvi. Em nienn
ekki á eitt sáttir, hvor lcerdómurinn
sé mikitvcegari eöa hversu peir
veröi samrcemdir. — Kanske veröur
aö senda aumingja Finn aftur út
til aö fá úr pvi skoriö .
mannþekkingu sína eina, hæfi-
Ieikann t'il þess að sjá hvað í
þessu andliii bjó, „eins og það
var í raun og véru“.
Strobl hefir óvíða skeikað á
þessu atriði. Sá sem flettir bók-
inni, sér strax, að honum hefir
tekist að draga fram þau skap-
gerðareinkenni, sem að al-
mannadómi eru tengd við nafn
þeirra manna, er myndin er af.
Virðist hann jafn snjall að
teikna hinn hógláta, spakljmda
mann sem þann drembnasta, og
Framhald á 4. síðu.